Ioan. Baptistae Portae Neap. De refractione optices parte libri nouem. ..

161쪽

CVR FORIS VID. QVAE INTUS TI. LIB. VII. Iss

Aut Aginemnonius, scaenis agitatus Ore Res, Armatam facibus matrem, G serpentibus atris, Quum fugit vlιricessedint in limine dirae. Sic S multa fieri accidunt, quae a daemonibus putantur.

Thantasmata foris videri posunt, qua sunt intus. Prop. 8.NO s quibusdam propinatis possumus facere,ut quis ea s ris videat, quae intus in cerebro, & in imaginatione fiat, idq; facillime ex iam adducta ratione, E vino, & cibis sursum

feruntur vapores, secum naturam editarum rerum serentes, a

que cerebrum inuadentes imagines, & phantasmata imprimul, ex quibus orta sunt, at si venenosa quaedam admiscuerimus,&Organae, & rerum ordine S perturbabunt, ut quae intus fiant, soris putet , nec affectus discernere poterit . Quu puer essem mandragorae vinum mancipio meo propinaui, & non multo temporis interuallo horribilia phantasmata se videre dicebat, u bubus cornibus impeti, quod non alia ratione contigit, nisi quia bovinam carnem paulo ante comederat. Maniaco solavo, vulgo bella doniradicto, &stra monio in vini spiritu propinatis, cum quorundam auium, & quadrupedum cerebro, effeci,ut qui id hauserant, se in eiusmodi animalia conuersos dicerent,& admirationem, risum,& cachinnum spectatoribus patebant maximum , de quibus alibi pertractauimus: & simile videtur id arte factum, quod euenit natura in febribus. Nec mirum si aliquando soras aliquid putamus fieri, quod intus habemus. Aliqua maiora rigori , quae vere sunt. Trop. p. OV o D videndi instrumentum aqueum futurum, iam supra demonstrauimus, sed Deus Opt. M ax. ne per aquam in visu aecipieremur, adeo tenuissimam illam creauit, ut vix ab aere tenuitate desse l. Sed haec aqua in distillationibus cerebri, dein suilas ibus citi se scit aliqua do, adeo ut veram visione conturbet, ut non solum irides videamus, sed res aliquato maiores,

162쪽

I7o 1 O. BAPTISTAE PORTAE

quam sta , & in visu facillime decipimur, unde putamus res fio ris maiores esse, quae non sunt, sed humor oculi crassior factus. Et idem est crasso oculi humore videre res in suo esse, quam sano oculo pyra, vel cerasa aquis mersa, nam multo maiora, quam sint videntur, ut diximus. Valerius Flaccus.

alis in Alci lcm, s Thesea Rhaesus iniqui

Hube meri, geminam Pholoen, maioraq; cernens ira ruit.

1 eZliones in oculisseruatas, in conspectis rebus vidcmus. Prop. I o. Ec PiΜvR quoque in visu, quum affectiones vehementium visibilium adhuc in oculis seruamus, & alias resinspiciendo, eiusmodi estectibus affectas videmiis, alteratis ς niminstrumentis, non instrumenta, sed obiecta putamus alterata . Exemplum erit, quum Solis fulgorem, aut globum aspicimus , aut rcflexam lucem ex speculis: vel politis corporibus, amoto enim Sole , remanet adhuc in oculis splendoris assectio, S quaecunq; spectamus primo saua, rubraq; , mox viridia, caeruleaq;:& qilousq; affectio illa oculis a seruatur, cousq; obiecta alterata conjiciuntur. Qui diu rotas circumuoluentes aspexerint, S si alio transserant oculos, etiam rotata vertigine omnia circinia uolui videbit, quia adhuc in oculis species illa rotationis asseruatur. Sic etiani quum rapidos, & praeter fluentes fluuios spectaueris, quae deinde videbis etiam aufugere putaueris, dum affectionis reliquiae in oculis perdurabunt.

Ascendentem sole uase circumuolui videri. Prop. II.

REMANrτ hoc absoluamus problema, quod non medio

cris i iteraturae viros distorsit, cur ascendentem solem inspiciendo, illum quasi in se ipsum circumuolui videmus, sic etiadi descendentem in occasu, idem etiam euenire videmus in cuiusq; sulgoris repentino occursu. Cuius ratio est,quiae repentino cum solis, cu cuiusq; fulgoris occursu, pumila, ut diximus, illico constringitur, cuius constrictu humor ueu onu nouetur, & quia circularis pupilla, circularis eius erit co motio,

163쪽

CVR FORII VID. QUAE INTUS TI. LIB. VII. 17ε

Commotio enim humoris in causa erit, ut quae foris videantur, circumuolui appareant.

'rum apparentium dinantias intra oculum distingui. Prop. 11. QV Asi hucusq; rationes adduximus, non alio nostra intendit in tetio, nisi ut demonstraremus quomodo nos distin guimus magnitudinum distantias, scilicet ut res una ab altera distet, res tam arduae difficultatis, quod inquirentium philos phorum animos no parum distorsit. Sed aliorum opiniones repetamus . Aristoteles no alio modo res inter se distare comprehendi posse dixit, nisi inter utramq; intermedio cognito, cuius opinionem tum caeteri philosophi,tum perspectivi sequuti sunt. Plotinus Platonicus quaeritur cur remotissimae a nobis magnitudines, & si inter se distantes stadio videtur minori inter se spatio distare: aitq; quod ubi confusiusserinarii cernimus varietatem, ibi nec quantitatem interualli discernimus, ut alibi longius prosequuti sumus. Nobis vero rem tam arduam Perpendentibus , ita diiudicare vissim est. Quemadmodum in speculisCQuu exis res oppositae omnes in semetrdiamo ex cetro ad cir

164쪽

sormam consorinato e nenire existimamus: nam res que speculo propinquiore t, proximior superficiei apparebit,& quae longius centro vicinior, sed vere rei visae punctus est ubi linea sormam oculo reserens, cathetum a specul is centro ad visam rem ductam intersecabit. Cuius exemplum apponamus . Sat convexum speculum D E F, oculus A, res visa altera longior B, altera propinquior L, per punctum speculi D video rem B, quia angulus ADC aequalis angulo C D B, extendatur A Din logum quousq; occurrat catheto ex H centro speculi ad rem' visam B, & erit in G, sic res visa L per punctu E videtur m oculo A: quia anguli A EI, I E D pares sunt, extensa ' E occurret eidem catheto in F, propinquior speculi superficiet D E. Sed hic ad oculum traducamus afferam usq; exemplum. Sit oculus G LΙ D H, centrum eius F, sint duae magnitudines altera remotior A, altera propinquior C, sit centrica F E D B,& veniat A magnitudo ad L pupillam, descendet in D, ad centricam in F B, R C per L pupillam extendatur in E ,sublimior est Eipsa D, quia quanto depressius venerit, eo altius feriet centricam, S quanto dexterior punctus erit, dexterior cornea, cry- .stallinum seriet, & ibi oculus discernit veritatem, & ς stimabit foris. Sed de his fusius in libris de speculis. Hinc etiam prouenit cur natura rotundum oculum a stirmarit, quia omnem figuram capere potest, non autem planum. LIBER

165쪽

LIBER OCTAVUS.

xa, es concaua corporum resiactione diaximuN,ex ijs enim, nec aliunde adducitas primordijs L eciliorum tractatione a Pgress nus. Res ardua, mirabilis, Wialis, iucunda, nec ab aliquibus adhuc tentata. Utilitatis equidem amplitudinem nequeo satis mirari , quum qui fere lumine orbarisint, eorum ope, etiam adlongissimam distantiam elongent risium , nec eoru causam cognostunt.

Is ijspraecognitis, mirabiliores ei nodi esseetas a si quuti sumus, vi longa loci intercapedine di iram,mIuutissima quaeque conjicaripossimus, ne hoc nostro in tituto

intactum omnino aliquo relinquamus.Sed lectorum v

mam praecamu quae minuου probata, omisa,'manca in lucem prodeunt, arduum in enim e duce in tenebris per a-bagei ambulare. Sed rem aggrediamur.

Lucem

166쪽

Lucem ex refractione multiplicari. Trop. r.

IV X diaphanum corpus peruades multiplicatur in corpo-ia re ipso, ted quomodo id eueniat, inquirere tentandum. Viatellio id euenire dixit ex radiorum coadunatione, & coarct tione , ut videtur in phiala aquae plena , qus no solum maius Immen ostendunt, sed urunt. Sed iste homo nescit aliud esser diorum coadunationem, & multiplicationem: neq; de omni re- stactione loquitur, nam est, quae non unit, ut in corporibus planis diaphanis. Nos autem dicimus multiplici id ratione euenire. Primo quia in ipsa refractione est simul reflexio: nam extima aquq superficie siqui gata est instar expoliti, & prsnitentis speculi, unde ex ea reflexi radi j circumfusum aerem sublustrat, parietesq; oppositos lumine vulnerant, immo ex aque motu moventur&illi. Virgilius. Sicut aquae tremulum labris ubi lumen alienis Sole repercussum, aut radiantis imagine Luna Omnia peruolitat late loca, iamq, sub atris Erigitur ,summaq;ferit laquearia tecti. Et ex superiori radiorum reflexione etiam in corpore diaph no splendor acquiritur. Secundo euenit ex refractorum radi

rum restexione, nam ex offensante ultima vasis,ues corporis si

167쪽

perficie resiliuntradis, & ad siminiam seperficiem delabun is t ex stiperiori iterum ad infimam. Sie e. multi i in

eiuSimaginem videmus, &quanto obliqui r viser eius muri Plicior figura. Est N alia causa, quod lumen lucidsi erist 'uadens, eius luciditate induitur austetui rh. 'βρς'

168쪽

UNCTA concursus refractarum linearum tam conuexi, a quam concaui corporis, sunt puncta in uersionum. Puncta concursus secundo libro prop. 3. detorminavimus in crystallina pila, & punctus inversionis non alius, quam concursus radioruex oppositis in circulo partibus, uti ex sinistra in dextram, aue ex dextra in sinistram, & sursum, deorsumq;. Exemplum.

Esto vitrea semisphsra CI G E, S incidat radius I E, tanges latus exagoni C h, qui supra E sunt,ad rem nostra non faciunt, nam intra crystali i corpus refranguntur,qus insta I minus: nam Ianguescunt circa diametri lineam A B, radij ergo incidentes intra sphqrs partem G I, S intra perpendicularem lineam L Brefranguntur, ibi sunt inversionum puncta,& ibi radiorum coadunatio, & concursus. In conuexisspeciliis posito oculo in pundio inversionis magnitudinis, imagineDecillum complebitur. Prop. 3.

169쪽

Esto opposta magnitudo Α B, convexum specillum G H, --niat B punctus ad I,per secundam secundi,frangitur in L,&pex quintam refrangitur ad 11 oculum. Eodem modo punctus A veniat ad N, frangatur ad O , mox refrangatur ad oculum in M . Extendantur catheti expunctis rei visa: A B,&per centrum i serioris superficiei specilli Q Sic Α occurret M L in D,& B Q occurret M O in Ε, totum specilli spatium occupabitur imagine A B, &nil determinatum, sed omne confusum videbit, est enim oculus in M inversionis puncto. In conueris Pecillis magnitudo posita in puncto inuersionis, eius imbra D:κm specillum occuabitur. Prop. 6

ES et o visenda magnitudo A B, centrum inversionis Q, prope magnitudinem A B. Veniat nunctus ti ad i, frangitur ad L, ex L stangitur ad oculum M longe existentem. Eodem modo Apunctus venit ad N,ex N ad Oine ex O ad oculum M.Extendantur M O, M L ad cathetos ex centro C productas, &puncta AB, sic curret E B ipsi M L in D, & C A ipsi M O in E , occupabitur ergo totum specillum.

170쪽

In conueris perissis magnit udine ,-oculo in pancto imago si ecillum totum Occupabis. Prop. s. SIT magnitudo AB prope punctum inuersonis accedat punctus B ad specilliam G H in puncto D, refrangatur ad L , mox ad oculum perectabit M. Extendatur M L quo se occur

rat catheto extenta e centro per punctu B, te concurrent in puncto D. Eodem modo A vei et ad N,restangetur ad O, Veniet ad M, extendatur M o usq; ad E,quo loco occurret catheto ex C A directae,mas itudo igitur A B occupabit totum specillum E D. In conuexis specillis magnitudine procul posito semper re

Θunqua, oculo propa, aut idebitur. Prop. 6. '

E Suo magnitudo A B prope specillum H L, accedat puncti

B ad specillum N, refrangitur ad O,restangitur ad F ocu- tu ibiugetur F O in trahatur cathetus ex CB occurret FBi in E