Gymnasium Patavinum Iacobi Philippi Tomasini episcopi Æmoniensis libris 5. comprehensum ..

41쪽

a et Iac. Phil. Tomasini Commentam

consiliarios. Etenim Duce Sabaudo inter Rempublicam ,& Genuenses arbitro controversiis decidendis electo Socii Legatis additi Iurisconsultorum E Gymnasio bini: a quo munere cum Franciscus Zabarella Iuris Canonici professor se satis excusasset, in ejus locum Iacobus Faber Veronensis Collegae suo Alberto de Petra Rubea Iuris Civilis licenti tus jungebatur.

Gymnasium confirmatum privilegio Eugenii ICap. V I. E Vgenius Quartus e Condulmeria familia Veneta vigi

lantissimus de doctissimus Pastor non solum Resigioso-1um ordines privilegiis,opibusq. cumulavit: sed Academias etiam sua beneficentia exornare voluit, & inter has praesertim Patavinam antiquam toto orbi claram amplissimo di-Plomate comprobavit. Privilegia Pontis Urbani I R& Cis mentis VI, aliorumque Pontificum,& Imperatorum indulgentia , aliaque clementer concessa sponte sua rata esse justit. Immunitates nempe, honores, ac dignitates, itemque jura cum Romanae Ecclesiae, Academiae Parisiensis, Oxoniensis, Bononiensis,Salamanticensis Doctoribus, Magistris, familiaribus & Oilicialibus largitus sancivit, quod Clerici de beneficiati possint percipere fructus beneficiorum suorum, dum in Patavinum Gymnasium per quinquennium juris studio dediti morantur, ac ibidem docere, disputare, licentiae , ac Doctoratus insignia libere impetrare, ea conditione quam ejus reserunt literae, motu proprio promulgatae.

EUGENIUS EPISCOPUS SERVVS SERVORUM DEI

ad perpetuam rei memoriam. Dum intra arcana nostrae men-itysen res meditatione re timus, quantum adpopulum nostrae solicita mi commissum, Remque publicam debite regendam viri li-

42쪽

De Θmnasio Patavino Lib. I. ra

e Arrim sciolia docti confrant ; cura nobis iniuncta Ednum , immo debitum nos um reputamus, ut non solum contenti se usSruinis genera concessis fissi ante privilegiis gaudine , verumeriam usis acta ad a liorem eorundem StuHorum famam , glo iam utilia concedamus, ut qui in illis voluntarios in humuna

eru Dionis Absidium labores Iusipiunt de tanto ipsorum bene si cis praetem divinum, quod non deerit, aliquod in terris munus se reportassi trientur. Dudum siquidem felicis recordationis V AB ANU S IV praedecessor noster ,pro felici statu, se incremenso

Studii Patavini, quod inter caetera Italiae Studia generalia anti

quissimum, o celeberrimum esse constat, nonnulta per Doctores. Magi' os eiu em Studi Hubriter tuta, or ordinata ratis caruit,9 approbavit ac ex certa i us mentia consis vis. Dein Ae C L E M ENS VI praedecessor etiam noster, quae per ipsum Vrbanum ratificata fuerant, grata halens, or etfrobans, quae. iam alia pro ipsius Studii amplificatione ruit , se ordinavit. prout ipserum siteris plenius continetur. Nos igitur attendentes quod is generalibus Studiis omnis divinorum, atque humanorum institutorum notitia proficiscitur, virique ista insigniri existunt. per quorum sistarem doctrinam Uyctor omnium Deus agnosci tur se amatur, iustitia colitur, proficientes proficiunt, instruuntur indis D, se praemiis a sciuntur boni, versutis autem seuorum

erratorum poenae, quas merentur, adiiciuntur, o Isque humanae cruditionis excolientia emanare dignoscitur: necnon addilectos

fias universitatum praedini Patavini Studia, quos singulos omnis ore prosequimur , nostrae benignitatis oculos convertentes , ne i in sua exercitatione commendabili adversus concessa sibi antea privilegia, quomodolibet indebite infestentur, verum potius

amplioribus gratiarum atrostantur impendiis; motu stroprio, nouad alicuius preces omnia, se singulatri Utigia, Mortales, exemptiones, concessiones, o indκlta Da eidem Studio tam per prae tactos, ct alios Romanos Pontisices praedecessor no nos, quam per

I tratores,aut alios temporales Dominos hacZenus coxi esse uoram firmas, ct tenores in praesicutisas pro expressu haberi tolu

mus,

43쪽

mus, rata, o gnata halentes, in auctoritate Apostolica tenore praestatium confirmamus praesentis siripti patrocinio communimus omnes singulos,s qui intervenerint,de Ius ii em mo-- , atque auctoritate supplentes. ει nihilominus, qώo Studium ipsum aliquod singulare ex nostra liseralitatis dono consequatur munus, ut omnes, orsinguli nunc, o pro tempore in eodem Studis Menies Doctores, o SchoMici, ac ipsorum familiares, or Umciales omnibus, o singulis priυilegiis , praerogatiris,exemptionibus immunitatibus, libertatibus, concessionibus, honoribus ,s oribus, o industis aliis, quibuslibet, quocumque nomine censeam 30 , se quorum formas, o tenores in praesentibus pro seu ciento expressis haberi volumus, gaudeant, or utantur, quisus Romana Ecclesiae Parisiensis, Oxonienses, Bononiensis, Salamanticensis,SImdiorum Doctores, ct O ciales, ex quibusvis Apostolicis, Imperim libus, seu aliis Eccles icis, vel temporisbus concessionibus, aut in Hiis gaudent, Ur utuntur gaudere, se uti possunt, ac poreruns in fumrum. Vt que omnes praeviti, qui beneficiis EG asticis octi fuerint, dum ipsibi resederim, omnium suorum benefciorum Ecclesiasticorum, quae nunc obtinent , o in posterum in quibusvis Ecclesis , siem locis obtinebunt, quaecunque, quantacunque, o qualiacunque sint, or fueriσt, etiams in ilias perasonalem primam non fecerint residentiam consueram, fructus, uduisus, ct proventus cum ea integri ate, cum qua istos perciperent , sin Ecclesiis, seu locis huiusmodi persona ter restae rent, quotidianis d Iaxat exc tis di ibutionibus, per septennium ercipere queant. Insuper, uti singuli, etiam in sacris ordinibus constituri, aut dignita es, vel personatus in Cathedraliabus, aut aliis Ecclesiis, vel Parachiales Ecclesas obtinenses in eodem Studio tigibus per quinquennium studere , legere, o H-s utare, ac in eis licentiae gradum, necnon Doctoratus insignia tibere accipere, ac licite valeant; moiu, se auctoritate praedictis tenore praesentium concedimus, ac de sperialis dono gratiae imdulgemus , non obstantibus felicis recordationis Honoris III Pontificis ratam praedecessoris nostri, o aliis Apostolicis, necnon in

44쪽

De Gymnaso Patavino Lib. I. as

Domineratibus, Gr Synodalibus Conciliis, edictis,constiturionibus, ordinationibus, statutis quoque es consuetudinibus Ecco arum , quibus beneficia huiusmodi crim iureiurando, confirmatione Apostolica, vel quacunque firmitate alia roboratis, caeteri que contrariis non obstantibus quibuscunque. Volumus autem , ut beneficia ipsudibilis propterca non fraudentur obsequiis; sidibile sustineantur eorum onera consueta. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostisa ratthabitionis,confirmarionis, fgpletionis, concesssonis, volumatis infringere; vel ei ausu remerario conIra enire . Si quis autem hoc attentarepraesempseris, imaegnationem praeparentis Dei, or Beatorum Petri Pauli Apostolorum eius se noveris incursurum. Datum Florentiae anno Dominicae Incarnationis M CCCC XXXIX. Kal. Decembris, Pontificatus nossi anno nono.

Auctum tanti Pontificis Privilegiis Gymnasium anno M CCCCXLIV Reipublicae Venetae Senatu consulto varias pro eodem insilui leges coeperunt. de quibus suo

loco.

De Moderatoribus Gymnasii, seu 'formatoribus

a Senatu Veneto electis. Cap. GYmnasium Patavinum principio quatuor Eprimioribus

civibus Patavinis regebant,quorum erat ea omnia prospicere , quae Lycei frequentiam se commodum promovere Dossent. Tales anno M CCCC XX electos constat ex noc rescriptor Potestate Domino Marco Dandulo, or Capitaneo D. Laurentio Era . no M C CCC XX. Vt Studium Scholarium summa cum Aligentia conservetum. Sta imus orordinamus quod singulis annis per DD. Potestatem, o Capitaneum Pa--ae eligantur quatuor boni rises, qui cis videbuntur idonei, qui μι diciti Tuiores, o Reformatores Studii, ut semper solui se rura esse omni tempore, dr habeant inquirere, or examinare ea

45쪽

26 Iac. Phil. Tomasini Commentar. quae fibi utilia et tribuni pro Studio praedicto, or referre dictis

D D. Lectoribus Padur ut 'si Rectores adeorum informationem, seselicitudinempossint Studium bene incomuis te stribus res mare de bonis Doctoribus prout Aictis Domino Potestati, o Capitaneo melius videbitur. Iisae reformatio debet feri quolibet ramo

per totum mensim Maii, uel sicundum consuetum continemriam Statutorum Vniversitatis.

His a Senatu Veneto aliqliandiu post tres Veneti E pr mis Senatorii ordinis Res armatorum titulo subrogati, quorum munus nostra aetate biennium durat. Factum id anno

M D XVII. xx lx Augusti. Civis Venetus jis est a libeblis , quando res Gymnasii expenduntur. Horum est Proses res eligere, seu proponere,stipendiaque destinare: hac tamen lese, ut quidquid abjis sancitum fuerit Rogatorum suffragiis lubjiciatur, quae tamen sibi raro

adversa experiuntui. Quantum vero Senatus Venetus in Gymnasii splendorem, conservationem & incrementum perpetuis votis conspiraverit, dissicile & arduum esset reserre, verum omni tempore aliquid magni factum novimus, unum aeterna memoria dignum praeterire nequeo Republica septeni bello contra tiostem Christiano orbi insensissimum, jam satis vexata, ac liberalibus Pro se rum auctariis imminuto Lycei aerario anno M DC L I die xx Ix Septembris in Rogatorum Consilio decretum fuisse Ducatorum sex millia in Profes- solum stipendia e publico Principis aere solvenda.

De Scholis antiquis ad D. Flasium. Cap. VIANtiquitus Iurium , & Artium professores tam Romae,

quam Constantinopoli in Capitoliis docebant, quae erant in cctavis regionibus utriusque civitatis, ubi diversae

erant

46쪽

erant cellae,in quibus singuli suas artes profitebantur. Idem Patavii iactum arbitror variis in vicis, ut hodie Parisiis,oxoniae, atque Cantabrigiae. Sub regimine tandem Principum Carrariensium in vico S. Blasii prope Orphani tropheum , ubi antiquitus reperta suciunt ossa Antenoris huius urbis conditoris , constitutae fuerunt Scholae publicae, sere in sinus bolatium , qui ab eo tempore in hunc diem eos vicos habitant. Visitur adhuc alta , & magnifica domus, quam pluriab is annis tenuit Presbyter Antonellus scriptor privilegiorum, nunc cives Traia bachini. Nulla hic memoria praeter stemmata vicecomitum in pariete horti depicta. Docebant: hic supremi ordines Iuris Civilis, & Canonici professores. In minore domo contigua secundi ordinis Iurisconsulti. Attistis inserviebat domus una ad Ecclesiam domus Dei; altera in D. Catharinae vico cognomine aurea, nuper penitus diluta. In quibus aedibus majorum memoria habemus, to

tum legendi munus publicos pro sessores objisse. Extabant etiam aliae Scholae inter hortos Montalium S. Bernardini,& Ecclesiam S. Blasii, ubi hodie coenobium alterum Montalium ordinis S. Benedicti constitutum est,&ad earundem horrea paucis ab hinc annis adhuc XL stemmata scholarium in parietibus videbantur. Supersunt multi viri majori fide digni, qui ea viderint et memoriae argumentum ibidem professores Gymnasii publice docuisse. Hae Moniales anno M D l X ex suburbio in civitatem translatae, locum illum Ecclesiae vicinum publicis exercitationibus dicatum emerunt, cum jam nobiliori urbis situ scholae essent erectae.

De ne Lis Scholis ad Boiem. 'Cap. IX. E Regione vetustissimae aedis D. Martino sacrae urbe mmdia , antiquissimae, ac splendidissimae Dominorum Caditariensium aedes binis turribus entinebant. Spectatae celliti

Da dinis

47쪽

dinis maior,qus adhuc extat,& vulgo appellaturit Campam-υ des R. unde domus alba a Turre appellabatur, quum altera

vicina Domus Masena nova, ac tertia demum a Moneta v caretur. Omnes naereditario majorum jure nobili, ac potenti Dynastae Domino Iacobino de Carraria olim cessere . Hic ille,cui Papa lavae agnomen impositum fuit, quum puer in Monasterio Brunduli, ad fauces maritimi portus in honorem Archangeli Michaelis , insigni olim pietate a Carrariensium primoribus, ut Gattarus Senior antiquus scriptor memorat, extructo, & in Bagnolio Patavini agri vico prope Anguillariam plurimis redditibus aueto, pestilentiae tempore servatus, fabae pulmentum avidius papparet, seu manducaret; Pappa quidem sabaceus, ut auctoris nou ignobilis de ea re vocabulo utar, a sodalibus ejus deni aetatis pueris per iocum appellatus. Atque adeo cum ipsius adolescentia nomen hoc puerile, atque iocosum invaluisse notavimus, ut, natalitio Iacobini demissb, nedum vulgo, sed in ipsis quoque saepissim h documentis, & apud illius aevi scriptores Dominus Papalava de Carratia nominatus fuerit.

Ad quatuor exinde ipsius Iacobini filios cum Anguilla

riae comitatu , & amplissimis facultatibus illae devenere, nempe ad Petrum Comitem, Albertinum, Marsilium, & Bonifacium, quos ex nobili, & admodum illius aevi scriptoribus, celebri matrona Adel mota, Bontra versi Maltra versi Co- . mitis Castri novi filia , cujus soror Beatrix Acciolino de Romano tyranno postea nupsit, Princepes in Patavina Republica viros susceperat. Prima, ut constat ex publicis tabulis, quibus anno Domini M CC LXXXIX. xi κ. Iunii bonorum inter eosdem fratres divisio , tabellione Alberto Alb regeti a Samst a Sophia olim silio, descripta est, Bonifacio obtigit. Secunda Albertino , a quo series legitima Nobilium Carrariensium propagata est, qui postea successu rerum antiquato penitus Carrariae nomine, aliud Pappa fava ,& vulgaris, sed communiter receptae pronunciationis,& scri-

48쪽

tiionis vitio,unico P Papa lavae,in familiae gentilium transtu-sere, in hunc usque diem, & excellenti virorum probitate ,& insioni honorum, opumque affluentia, non in patria modo.seIuniversa quoque Venetorum ditione praestantissimi, Vepetoque Senatui ob singularem fidem, summamque vise tutem probatissiini. Tertia istarum aedium Marsilio obtigit. Pettus Comes vero illa domicilia sortitus est, quae postea Currariensium Principum munificentia alti lanariae concessi,quo loco poliendis pannis aedes commodissimae,& admodum amplae cum pluribus tabernis dicatae sunt, quae vulgo

hodie La Garrari . . .

Ex Albertino , Iacobini filio, orti sunt Ra inaldus aetate major, Marsilius, qui Minor, & Marsilietius appellatus est,

Albertini 1 II Ducis, aliorumque Principum Carrariensium in Patavino Principatu universisque facultatibus haeres,&Petrus Comes caeteris minor, qui brevi extinctus est. Eum secutus paulo post Rainaldus, relicto unico filio Iacobo, qui& Iacobintis suit nominatus, ex Furiaria , quam patris gentisque nomine suppresso inter nobilissimas Marchiae matro nas prisci Carrariensium annales commemorant,illustri muliere oenito; cum quo partitis post obitum patruorum,& patruelium jisdem, & plurimis aliis per urbem aedibus, ut ex divisionum, quas perlegimus,publicis tabulis constat, magnat' partem earum, quae in dicta regione sita sunt, siccessionis

iure obtinuit. ε

Quo quidem Marsilio,qui,ut iam diximus,ad Masoris,qui

secundus regnaverat differentiam, Minor appellatus est, post adeptum, vivente adhuc Vbertino, cessione, ac testamento ejusdem, urbis Principatum prae invidia interemto, Iacobus Carrariensis etiam Minor a l. magni discrimeti vocatus , primus ex familia regnandi libidine percitus gentilifin uitae polluit manus, nec urb:s dunta X at dominium,quod Marsilii haeredibus debebatur, sed facultates etiam eiusdem omnes, quae Iacobini nepotis juribus annexis, universum

49쪽

3o Iae. Phil. Tomo ni commentar.

Carrariensis familiae patrimonium continebant, per sena-mam injuriam arripuit. Qui , ut a legitimis Principatus haeredibus tibi caveret Iacobinum Marsilii nepotem , cum Aubertino eiusdem filio impubere ex Ayca, Guecilionis de Carimino,Tarvisinorum, Felirensum , ac Belliinensium Principis filia, genito,dolo captum in munitissimam Pendisianam

arcem,quae in edita, praecipitique Euganeorum mutatium rurpe sita erat, rebus omnibus cum ipso Anguillaria: Comitatu spoliatos, ablegavit . . Iacobo tandem justo Dei judicio ὶ Qivivis sublato occu pati Principatus vix quinquennio ob aemulorum, qui custodiebantur in urbe inter cognatos attinesque, quorum praecipui Lucii Comitis erant, potentium vita suspicionum plen: iemenso,quamvis & satis feliciter; ipsoque, qui optimus alioqui Princeps fuit, imprimisque literatorum fautor omni arvo: celebratissimus, manu Guilhelmi, qui Iacobi ma ni nothus

fuerat, immaniter, iteratis pugionis ictibus, persesso, post aliquot annos regnante Francisco Carrariensi, qui Senior adjunioris differentiam appellabatur, revocatus a Pendisianae

ustodia Albertinus, qui Iacobino patri Minoris Iacobi jussu.hmpridem veneno, ut credebatur, extimsto, ne inclitae gentis stirpe modo desciente sobolcs penitus intercideret, singillari Dei providentia supervixerat, paternis tantum bonis,ognatorumque successioni, non aeque debito sibi Principatui , patrui ve Marsilii immensis propemodum facultatibus ,

quae rei: quorum omnium civium Pataviuorum bona exaequare vulgo dicebantur, restitutus est anilo M CCC LXIV, ut ex Francisci rescripto anni ejusdem constat. Quo tempore quum non exigua istarum aedium pars cum Donao alba a turre Albertino cessisset Franciscus , quae sibi ex j s, ut Marsilii minoris injusto haeredi remanserunt, foro nempe vicinas, nundinisque percommodas Patavium adventantibus inhospitium publicum convertit, appenso etiam Bovissigno, non casu sed argumento, ut optuari licet, ςn blematis,

50쪽

quod aureus bos chartulam hoc titulo M E M O R in ore erens exprimebat, ab Francisco excogitati, ut se post iniquas,ut reputabat, ejusdem pacis conditiones veluti bovem colla iugo submisisse, sed futurum vindicandae injuriae non immemorem indicaret. Quod postea rerum ex voto suc-:essu admodum celebre habuit, multisque in locis cum iamitae insignibus pineti jussit. Atque illud quidem Bovis hospitio nomen valde honorabile primo inditum, nunc vero publicis Scholis meliori fato servatum, pro certo haberemus, ni ratio temporum obstare videretur. Hospitium namque

Bovis in tabulis anni M CC C L X I V nominatum legi

rius, quum post septii agesimum ejusdem seculi annum eκ- rogitatum emblema , ut auctores tradunt, alia ex parte probe noverimus. Sed rescriptum fortasse, in quo restitutio bonorum anno MCCCLXIV accurate, fushque describiatur, idem tabellio, regnante adhuc Francisco, post aliquotm nos renovavit, verbaque illa apposuit ι ubi est hospitium: sic enim h abet: In ascripta est domus a turri posita in con- rata S. Martini: apud domum magnam, ubi est hospitium bovis, quae sorte in priori desiderabantur, ad majorem finium ceta ut iidinem, notitiamque clariorem.

Post mortem vero Albertini,qui anno M C C C X C vliscessit, relictis filiis Iacobo, & Marsilio, Rainaldo ex Ca-ha tina , Ansedisii Schinellae Comitis Re volonensis filia, &mica paternarum facultatum haerede uisdemque ex codicilis Francisco juniore HI II Patavii Principe tutore nomitato, accessit Bovis hospitio palatium a Turre appellatum; luod ea ratione non minus pupillorum commoditati, quam uae consulere Franciscus videretur. Id aut cm ex locationis abulis ejusdem hospitii videre est, ubi ex tribus partibus viaemblicae fines assignati sunt , & in cubiculorum serie turrisnagna nominata, quae ad pupillos Carrarienses pertinebat. Iraqtie amplissimae domus p ait. duae. Altera turre ge- aina cminens, quae ad pupillorum Carrariensium jura se