장음표시 사용
601쪽
Ds IMPLICIN MEDIC.DE vETONICA SEU VERONICA.
vetonica. Herba tuniel. veronica.
E R O NIC A uulgo ab Herbarijs dicitur, herba quae passim in sylvis sub quercubus crescit,& ferme Chame
detos formam representat. Hieronymus Boch putat quod proprie Vetonica dici debeat, lasere Betonicarnaturam at uirtutem obtineat, scribium eam apud Dioscoridem esse Teucrion,& profecto meo iudicio,recte diuinauit,nam desertaptio 3c uires maxime quadrant, easdem enim uires quas Recentio, a es tribuunt Veronicae,Dioscorides etiam Teucrio tribuit.Nobilis Herbarius Hieronymus Brunsvicensis scribit, hanc herbam Vero, nicam dici, a quodam rege Gallorum, qui eius succo a Iepra fuit sata natus.Nonnulli Doctores medici eam herbam Tunici appellarunt, quum uerum eius nomen apud Dioscoridem aliosi antiquos meis dicos inuenire non potuerint. A Germanis rehren prei' dicitur, quod ob eius praestantiam re uirtutem, in summo honore habem a quoq; uocatur,quia recentia sanat uulnera. DESCRIPTIO. Veronica tenera est herba,nascens locis incultis. Est herba ad modum nobilis,at ad multas res conducibilis,fortiter restituit te, cur putrefactum: reddit alacres, audaces, henevolos, animosos S securos
602쪽
VIRES AC IUVAMENTA.Magnam habet uirtutem sanandi recentia atq; antiqua uIcera, si liquor expressus imponatur. Veronica per unam noctem atque diem in uino macerata,atque ita distillata , ut Hieronymus Boch testatur, praesentaneum reprobatum est remedium contra uenenosas S pestilentialas febres, si inde tres uel quatuor unciae cum modico Theriacae temperatae bibantur, & deinde aegrotus stragulis bene opertuS quiescat, tum uenenum e corde pellitur,&sudando euacuatur. Si cum uino decoctum inde fiat,idem prSstat, estg preciola heraba ad uitiatum lienem, qui ex ea minuitur & cohibetur, si per alia quot ex ordine dies inde bibatur. Herba ipsa cum aceto contusa,vel elixa Sc aliquot diebus induraco lieni imposita dissoluit duriciem,& diminuit. Succus per se uel cu alumine temperatus, impetiginem, dc aliam qua ncung scabiem curati Non solum hominibus haec herba medetur, sed etiam pecorubus, ad multos affectus tam interiores quam exteriores conducens.
DE AQUA UERO NICAE. Circa prin cipium Iunii herba ipse cum tota substantia ad destilationem apparatur, uerum melius est, ut prius Per unam noctem Sc diem in uino maceretur,ac deinde in Balneo mariae distilletur, tum decem annos durabit. Haec aqua duabus unc is mane a ieiuno sumpta : uel si spongia in ea intincta in pastillo, hoc est sphaerula ex odoribus confecta gestetur,& naribus saepius admoveatur Peste Praeseruat. Manus quoq; 8c caput, frons ac tempora inde illinuntur: Prodest contra quemvis malum odorem. Qui peste corripitur, prius incidat uenam, deinde accipiat S squiunciam huius herbae in puluerem contritae, &cum tribus unis c ijs huius aquae temperatam bibat, & deinde sudet,tum curatur. Ad recentia uulnera, per diem bis ex hac aqua bibes, 3c singulis uicibus ad iiij.uncias, tum ex uulneribus instar olei sudando ema nat. uulnera etiam hac aqua mane ac uesperi sunt abluenda raeterealinteolis est imponenda, ita mirum in modum uulnera & mc
Vncia uitrioli in puluerem contrita N in una libra huius aquae liquata,pellit impetiginem, uitiliginem,& una quamuis malignam scabiem Sc cutis defoedationem ex uitiosis humoribus procreatam, Quo haec aqua fuerit antiquior,eo melior est. Linteolis aranearum ictibus uel uenenatorum morsibus imposuta,uel illita, anat 3c tumorem repellit.
603쪽
s IMPLICI B. MEDIC. aps Bibita at gargarissata mane ac uesperi singulis uicibus circiter
tres uncias,statim tumorem gutturis pellit. Aluminis semi libra in libra aquae,huius herbae resoluta, Sc calcfacta,pellit tineas e panno inde madefacto & Ioto. Mane ais uesperi singulis uicibus duabus Uncijs pota, absumitae purificat malum sanguinem, facit ad uagantem calorem, aperit meatus per sex hebdomadas matutinis temporibus singulis uicibus iiij.unc spota,emacrat hominem, corroborat iecur,& absumit superfluos malos humores.Mane ac uesperi singulis uicibus duabus uncijs pota,pellit uertiginem capitis. Ita sumpta Sc capiti illita praecipue prodest ad memoriam conis fortandam,ad caput & cerebrum corroborandum,inducit lingus facilitatem,sanguinemq. purificat. Tribus unciis a ieiuno sumpta cum temperata fuerit cum drachma pulueris facti ex interiore cortice plantae quae Vocatur Chamae Pithys,expurgat thoracem,& facit reiicere sputum , Aqua Ueronicae mane ac uesperi sumpta maxime auxiliatur pulmoni Sc iecinori, si intrinsecus putrefiant, & usq; ad guttur ascenta dant, etiamsi putrefacta fuerint usq; ad auellanae magnitudinem, tamen iterum sanitati restituuntur. Eadem cum puIuere ex herba ipsa contrita in potu sumpta, discutit sellis suffusionem,leniter cit urinam,foeminaS Prspingues atq;steriles reddit macras atq; foecundas. Quatuor uncijs pota,pro necessitate dicit sudorem.
ANNOTATIO IN VIBICEM.IBEX uulgo dititur arbor quam Plinius alijque Latini autores Betulam appellant. A Graecis Semyda dicitur, ut Ruellius scribit. Est autem solio fagino, praeterquam
i l paulo angustius est, trunco enodi, cortice uersicolore, materie leui atque candidissima, uirgultorum eximia tenuitate. Cortex ignem facillime concipit: ideo rura lucernarum uice succendunt, reddit Bragranspingue quoddam dc oleosum. Haec ut olim R omanorum magistratuum fascibus minax,sic oc hodie uirgeis pe
604쪽
DESCRIPTIO. Betula soris candido est cortice, nullums producit fructum,hahet autem multa uirgulta at ram S. TEMPER AM ENT UM. Calefacit atq; desiccat in tertio ordine. VIRES AC IUUAMENTA.Folia eius in aqua decocta exiccant manantia ulcera,si inde lis uentur. Si pedes manantes subfumigentur ex cortice eius combusto, ualde desiccantur. Cortex Betulae in puluerem contritus,ae putridis uulneribus inspersus,erodit gangraenam. Stassitus ex cortice eius fa ctus pellit malum & pestilentem aerem. DE AQUA EX FOLIIS RETULAE DISTILLATA.Folia eius nuperrime nata,concisa at 3 contusa in medio Magdi Ea aqua mane at uesperi singulis uicibus pondere ii . unci rum pota facit ad lithiasim sumborum. Prodest ad restigerandum calida ulcera, dc prassertim quae in membro uirili fuerint, si linteolis imponatur. DE AQNA EX sv c CO EIUS DISTILLATA.Succus hoc modo colligendus es ela mala cauum in Betula ter brato, dc subter ponito uitreum vasculam, tum liquor inde extiLlat,quem in Balneo Mariae distillato. Ea aqua prodest ad omnia uula ra si inde lauentur, sanat atq; exiccat aperta ulcera, si linteolis imponatur.
605쪽
SIMPLICI B. MEDIC. as ANNOTATIO IN VINCAM PER INCAM. 'INC A peruinca ab Herbarqs Latine dicitur herbaqus apud
Dioscoridem ChanLedaphne appellatur, ut fere maior pars medicorum testatur. Magna uero hic inter medicos exorta est contentio, propterea quod Chamardaphne,iat Hermolaus indicat, Ionge diuersa est ab ea quae Vinca peruinca dicitur, quod in cubitasem assurgit altitudinem, ut Dioscor. tradit, ut Plinius ipse confirmat,acinis rubris,qui sol s promiscui pendent. Vinca uero peruinisca topiaria est herba,uirens in modum lineae,soliis geniculatim ciccumdata: ueteribus inopiam storum supplere solita, quae non attolIitur,sed humi serpit,& se in modum iuniculi porrigit,uicina quaeque uinciens,iande nomen,flore in purpuram coeruleo.Sed ad tortaiendam eam controuersiam Sc ambiguitatem,sciendum est utranq dici Chamedaphnen,sed non idem e sie genus, quum alioqui Sc medicinae Prorsus uariant,ut Hermolaus Barbarus, Sc Ottho Bruns fessius tradunt. Olim defuncts uirgines ad sepulturam peruinca coronator efferebantur. Potest haec herba omnem hyemis iniuriarn tolerare,quo tempore Sc perpetuo uirere conspicitur,unde a Gera mams ingruii appella ta est. DESCRIPTIO. inca peruinca tam hyem e quam aestate uiret, folia instar buxi habens,nascitur Iocis opacis,in hortis Sc prope muros. Colligi auitem debet a xv.dic Augusti usq; ad viij.diem Septembris, Sc siccari
TEMPERAMENTUM. Calefacit atq: desiccat in tertio gradu.MIRES AE IMMAMENTA.virtutem habet expellendi malos humores ex frigida intempe et te prouenientes,si in uino cocta bibatur. Vinca peruinca siccata ali in puluerem redacta,si pondere uni vis drachmg in uino sumatur,per aliquot ex ordine dies, aquam in tercutem per urinam educit. Ardente cinere obruta, Sc deinde uino conspersa,atque tumori imposita, pium exiccat. succus eius auribus instillatus, exiccat ulcera, atq; dosorem mutigat. Linteolum in succo eius madefactum atq; impositum, calefacit Frigidum stomachum ais locos muliebres. pessus in eodem succo intinctus ali mulierum pudendis subditus,prouocat menstrua. Herba ipsa in uino decocta Sopola,sedat tormina intestinorum, euacuat omnes uiscosos humores ex tecore atque uesica, expurgat
606쪽
Si quis habuerit uinum turbidum, quodq; colorem amisit, accl.* piat tantum huius herbae, quantum pro quantitate dic copia uini iussicit,& uasi indat, & deinde ipsum uas operiat um, ad quatuora decim dies, tunc illud uinum breui fit purum atq; clarum, recuperata suum colorem: melius tamen est, Ut uinum prius in aliud uas distundatur.Hoc ipsa experientia comprobatum ste,ut scribit Hiraronymus Boch DE AQUA VINCAE PER VINC AE. Optimum tempus distillationis eius est,circa finem Maii. Haec aqua mane ais uesperi singuliS uicibus,pondere trium unoetarum sumpta,conducit locis muliebribus refrigeratis,medeturci:
illis qui frigidum habent stomachum: idem praestat, si linteolis imis
Viosa Viola nigra, viola purpureais Muraria Viola.
ANNOTATIO IN UIOLAM. IOLA nota uiago,bc ubiq; inuentu facilis ad murorum enim radices Numbrosis locis frequens, Sc speciosancscitur, prima aut cu primis aduentum ueris mortesibus nuncians. Violam aut dictam Ion Graeci putant,quod cum Ioni uaccam a Ioue conuersia esset, terra florem illum pabulo bouis eius suderit. Latini quoq; molam quasiuitulam mutatione Grsca uideri possimi appellasse. Graeci duo nomina habent qui hus Violam significant, unum est,quo omnes violas intelligunt. Aliud est,ascinum, quo proprie albae VioIae significantur: id enim Grsca dictio sonare uidetur, sed tamen ad alias violas etiam referatur. Quatuor uiolarum sunt species,ut Dioscorides indicat,Est cnim Viola alba,lutea, erulea,S purpurea,quod purpureo colore adeo tincta fit, ut nigrescere uideatur. Haec uulgaris est viola Sc a
Germanis Brami oder Purpur Diolan dicitur. Alii Violam Maxtiam eam appellant. A Dioscoride quom Muraria Viola dicituuviolaria a Varrone dicuntur,locauiolis& floribus consita.
607쪽
DESCRIPTIO. viola est parva ae orbiculata coma,in cacumine florem habena purpureum Radicem autem sub terra habet numerosam: quando autem deflorere incipit,acquirit iuxta radicem semen candidum ac ranulosum. TEMPERAMENTUM. violae frigidae sunt in primo gradu, & humidae in fine secundi. Colligi debent Violae in Martio, & siccari in aere. Sunt autem trium generum: candidae, nigrae, dc luteae, quae easdem in mediciana uires obtinent.
v I RES AC IU U AMENT A. Flores inflationem stomachi tollunt
Decoctum ex floribus utiliter gargarissatur contra anginam. Succus ex herba, pellit omnem tumorem ex calida causa exoratum. Semen uiolarum pondere duarum drachmarum in uinoiumpinm,menses mulierum trahit.
Radix in uino elixa, ac lieni inflato imposita, repellit tumorem, dc ipsum desiccat. Tali modo & podagrae medetur, emplastri modo imposita.
AIbae oIae decoctae, ac uentri foeminarum impositae, foetum mortuum extrahiaut, uuiuae tumores sedant. Si ab inferiori parte fomentum inde fiat,mundificant tauIuam, mouenti menstrua. violae dolores capitis ex OIida intemperie prouenientes sedant, eonciliant somnum, leniunt pectus & guttur, conserunt uvulae Scan inae. Syrupus autem Uiolarum praecipue haec praestat. Crapulam S grauedines capitis impositis coronis, olfactoue di, scutiunt. Radices cum aceto elixae re Potae, tum etiam illitae Iietanem reprimunt, Podagricos iuuant. Herba ipsa cum radice in aqua contusa,medetur tussientibus pueris.
Olaum Violarum ad multa est salutare.In primis autem auribullinstillatum, affectus earum discutit, tollit quoq: capitis dolorem, stillinatur. Idem uentri illitum ,Pellit lumbricos, si semen lumbricorum admistum suerit. Syrupus violarum hoc modo conficitur: Accipe tres manipulos florum uiolarUm, eosq; in aqua decoctos,atoue percolatos saccharo edulcato, Talis Syrupus prodest contra sehriles calores,subducit aluum,medetur calido iecinori. Violae aluum leniunt, eductant Choleram, conferiant inflammaistionibus,sedant sitim,dissipant i steritiam,varris modis utarpatae Aiunt Violam purpuream anginis Sc comitialibus auxiliari,m xime pueris in aqua Potam.
DE AQv A UIOLARUM. violae coeruleae uel purpures in Balneo Maris distillantur la
608쪽
Aqua violarum in potu sumpta, uel si potus ex ea misceatur, sccit ad calorem pestis,emollit ac lenit aluum, restigerat cor atque i eur,sedat sitim, prodest estuanti stomachosfacit bibita ad calidam dc siccam tussim. Eadem pota mundificat socos muliebres, & rumpit uIcera eo rundem sedat dosorem lienis, facit ad Puncturam cordis, Sc febres ardentes aliosis calores malos, necat lumbricos uentris. Sanat puLmonarios qui Phthisi Iaborant si bibatur. Medetur morbo comitiali,SI praecipue in pueris. Prodest Pectori dic suspiriosis,corroborat aluum ais intestina,expurgat renes,tollit alui tormina.Bibita ab illo cui craneum ita est contusum ut obmutescat, is si quelam recuperat. Medetur podagri , tollit doIorem ocuIorum, restringit fluxum eorum ex calida causa prouenientem, linteolis applicata dc circumlita. Capiti illita Phreneticis medetur, Sc ii, iis qui mentis impotes facti sunt ex nimio foetor Curat eadem rimas sedis, 3c discutit ficus.Pellit susurrum Sc timnstum aurium, instillata uel superimposita, uel si ex ea aures lauem
Restituit uisum,oculis indita. Prodest contra malas dc putridas gingiuas, Sc dolarem denaeum, ore inde colluto. Facit ad omnes calares, tam interiores quam exteriores in qua
cunq; parte corporis iuerint, linteolis imposita, ipsos enim refrige rat& extinguit.
609쪽
SIMPLICIT MEDIC. asyv Ad QTATIO IN VITEM.
ITIS a uino dicta est, quod ferat uinum, uel ut Varro inquit, Vitis, eo quod invitet ad uuas percipiendas,dicta primo uideatur. vitem Graeci ampelon oenophoron, id esse uitem uiniferam appellant.Nascitur autem ,ut Plinius inquit,passim, dc in alto propinqua litori. Durare Vitem ad infinitum restibili foecunditate perhi
hent,culturae quodam genere. ViteS magnitudine inter arhores mimerantur. Siquidem in magnam altitudinem exeiant, ita ut saepe domorum tecta scandant, nec est ligno ulli aeternior natura: nimis propemodu luxuriarent, nisi tonsura annua coercerentur, qua uis earum omnis euocatur in palmites, deprimiturq; in propa oines,
succi tantum gratia pluribus modis ad ioli ingenia caelique mores. Vitis pergulana Columellae dicitur, quae in hortis feritur magis aduoluptatem,quam ad prouentiam,& in pergulas,sive rectas siue cais merarias attollitur, ut eas uestiat: adiuta tamen pedamentis saligianis infornicatis, Sc topiario interdum opere fabrefactis, umbrosa opercula subdialibus ambulationibus praebet. Vitis genera pers qui superuacuu est, quoniam totidei adfirmantur esse quot agri, ut Plinius inquit. Est Ac sylvestris vitisequar labrusca a Latinis dic tur. Ustium genera, ut Theophrastris inquit, magnitudine, colare, saporibus, acinisq; muItiplicantur Sc disserunt, Nam purpureo ni tent colore,fulgent rosm,nitenti uiridi candidar,nigraeq; ,sed uulgares.Tument mammarum modo Bumasti. Quaedam praelongis dactyli porriguntur a cinis. DESCRIPTIO. Vitis satiua duorum generum est, Altera enim est candida saltera uero nigra uel rubra. Sylvestris longo est stipite Sc ligno aeacuto, fructu racemosum habet, qui maturescens rubro est colore.
TEMPERAMENTUM. FoIia uitis refrigerandi Sc astringendi uim habent, ut testatur DioscorideS. v I RES AC IUVAMENTA.Radix uitis decocta Sc cum semine uicis,& foenogrecipermista, in indificat impuram Sc lepra infectam cutem, si inde abluatur. Accipe soliorum Vitis, ebuli, atq; mellis aequale pondus, quibus simul permistis,& in mortario contusis, dein de succum per linteum
exprime,quo si oculos inungas,eo S exiccat,ac uisum emendat. Ohmutescens sumat succum foliorum uitis ali bono aceto indat, si inde hiberit loquelam recuperat.
In dissicultate partus. Mulier accipiet folia Vitis ea g contundet, succumrum inde exprimet ac bibet. vel folia ipsa in uino decoquat, uuod in potu sumptum facilitatem pariendi inducit.
610쪽
o Radix in uino cocta atq; calidis apostematibus imposta, ea Gmollit,pusq; ipsum educit.
Ex cinere uitis si fiat Iixuium corpusq; ex eo lauetur, nitidam ac puram reddit cutem,escerat discutit, hominems praueruat a maligna scabie. Lachrima uitium toIIit rubras corporis maculas, faciei inducithonum coIorem, si nouem ex ordine dies inde abluatur. Eadem tollit uerrucas,si aqua illa qus super solijs quercuum continetur admista fuerit,saepiusq; inde lauentur. vitium lachrima cum uino sumpta, calculos pellit, uisum acuit, oculorum lippitudinem tollit, uenenatorum morsibus subuenit,uenerems siccat. Glabrescunt quae continue addito oleo ea inunguntur, Praestatq; id praecipue qui ex palmitibus exudat, aquosus hvi
Succus ex soli, candidae uitis,exulceratis intestinis succurrit, in potu sumptus uel foris aluo illitus. Prodest quoq; sanguinem excreantibus. Cinis uitis cum aceto temperatus 3c mariscis impositus, eas cito sanat. Idem cum oleo rosiaceo atq; oleo rutae, & aceto permista, messetur calidis apostematibus, hi senteriae, atq; lieni, si imponat. Succus qui ex tauis immaturis re acerbis exprimitur mustas uires D obtinet. Is hoc modo conficitur: Uuas acerbas Per tres uel quatuor dies insolato ut marcescant, deinde uinum inde exprimito, illud g linteolo opertum reservato: Vocatur autem a medicis quihusdam Agresi Dioscorides lib. i. cap. i. id Hocat Omphacion. virtus eius uini est natura adstringere Sc corroborare,& potic simu corroborat stomAchum,conducitq; 'S qui male concoquunt. Hoc uinum inueteratum essicacius quam recens est, facit cibo,
rum appetentiam, Praecipue s salubre est Diarrhoea alijss alui flvictionibus laborantibus. Vinum ex candidis uitibus calefacit in secundo ordine:quod autem multum inueterauit, calefacit in tertio ordine. Mustum autem ex ijsdem uitibus in primo ordine calefacit. Album uinum inueteratum tenue est, bonum creat sanguinem,cleis urinam. Verum si nimium bibatur,debilitat caput, nocetque stomacho. Hoc uinum moderate sumptum tam a iunioribus quam adustis multis uiribus pollet. contariat enim naturam hominis atq; totum corpus, concoctionemq; adiuuat, dc cerebrum confortat, sensius; honos reddit.
Rubrum uinum natura adstringit, 3c praecipue quod nigricans est. Tale autem uinum crassos procreat humores, stomachoque