장음표시 사용
581쪽
s IMPLICI P. MEDIC. Thapsia,quoniam in Thapso insula una ex Spol adibus potissimum
prouenit. In totum porro natura ferulae Thapsia est, caule tamen graciliore, foeniculi solijs, in cacumine singulis ramuIis umbellas anetho tinnies ferens, &super eas luteos flores, semen latiusculum qualem ferula, duntaxat exilius, radice magna, interius candida nigro cortice.Nulli fruticum leuitas maior est, ob id gestata se cilius haculorum usum senectuti praebet. Tria ex hac colligenda sunt,lia quor qui per abscisionem corticis emanat, succus qui ex contusa
radice exprimitur, 3c in picato crasso fictili in sole siccatur. Radix quoq; separatim est colligenda.Rationem colligendi succi & liquoris docuit Dioscorides. Nero Caesar claritatem ei dedit,nocturnis
grassationibus conuerberatam faciem illinens cum thure ceraq;, sequenti die contra famam, cutem synceram circumferens.Thapsia
uulgo uocatur SyIuestre Turbit. DESCRIPTIO. Thapsia planta est folia foeniculi similia habens,in summitate rata mulorum umbellam habens instar Anethi, flores albos, semen lautum ad leuist ici similitudinem. Radix intus candida,& foris nigra atq; crassa, cortice uestita,&
Haec nimium calefacit, parumq; humiditatis in se continet. Thapsia,ut Agineta inquit, acris est, & ualenter cu humiditate calefacit: ex alto igitur trahit insigniter, attractum g eade discutit. UIRES AC IUVAMENTA.Purgandi uim habet radicis eortex, succus & liquor, in quem usum bibitur cum mulsa aqua, purgati tali modo bilem per superiora & inferiora. Huius radicis pondus ultra tres obuios sumi non debet:quicunq; plus sumpserit, ei mortem inferret. UNGvENTUM CONTRA LEPRA M.
Aecipe Thapsiae, albi Sc nigri Ellebori. Sinapis, nigellae, pyre,
thri, singulorum drachmam, Euphorbii, Scammonq, Sandaracae singulorum xiiii. granorum hordei pondus. Costi, Colocynthides, Rutae,Mandragorae, Staphilagriar, Sallis nitri,singulorum scrupulum semis, haec omnia in puluerem radacta, Sc cum aceto tempernia, quan cunq; lepram repellunt e corpore,cute inde lota.
Haec herba cum paralysi herba in uino elixa, dc podagrae pota sita,sedat dolorem. Succus Thapsiae contra defluuia capilli, utiliter inungitur,expletenim capillos.
582쪽
Evidelibam. ANNOTATIO IN TILIA M.
ILIA a Gricis itimur x dicitur,arbor est fosso hederacerimm molliore,& in angulum acutiorem rotundiore & prolixi ore, Sc in orbem lente crispo ais serrato, flore tantisper
dum cabculo continetur herbaceo: ubi emersit flavo fuctus magnitudine fabae, similis acinis hederae, in quo semen praei Due,quantum atriplicis, omnibus animali bus ingratum,cum solicimin pabulo maxime ducantur. Duo Titiae generaTheophrastus, maris Sc foeminae appellatione distinxit. Materies mari senticosa, dura, nodosa, rustior, & odoratior: cortex crasssor, ac detractus statim inflexibilis, sine semine,sine flore. Crassior foeminae arhor remateries candida est tm Praecellens. mirumj in hac arbore,frutactum a nullo animalium attingi soliorum cortici j succum dulcem esse inter corticem N lignum tenues tunicas multiplici membrana, e quibus uincula Tiliae uocantur, tenuissimum earum philyrae, coaronarum lemniscis celebres, antiquorum, honore. Montes de
ualles diligit Tilia,sed plus montibus gaudet aquosis. v I RES AC IUVAMENTA.Tiliae arboris folia,ut Agineta inquit, sylvestri oleae similiter astringunt, quibus commanducatis, oris ulcera iUUantur, eorure gdecocto colluuntur: quod etiam potu dc urinam & menses trahit. Multi corticem commanducatum uulneribus putant utilissumum: folia trita aspersa pedum tumori. Humor e medulla castratae arboris effluens eapillum reddit capiti illitus,defluentemq: continet.
DE AQUA EX FLORIBUS TILIA Rum distillata, Haec aqua quascunque maculas faciei abstergit, si indesauetur
583쪽
s IMPLICI B. MEDIC. ass' faelas,ut autor est Hienonymus Herbarius.Facit ad tremorem coradis in potu sumpta. Medetur morbo comitiali, mane dc uesperi duabus unciis Nahilao Prodest ad Iliacam taut modo sumpta. vesperi oculis indita, inducit eis claritatem. Tribus unci ,mane ac uesperi pota,medetur caIcula E ode m modo hibita conducit ad tumores, dc quoscunq; malos
NOMEN CLATURAE. Tithymalum TithymaluS. princtimn B. ANNOTATIO IN TITHYMALUM. ITHYMALUM SI Tithymalus penuli a prodii cta, econion a quibusdam uocatur: nostri lactucam
l appellant caprinam marinam s: aliqui lactariam, ia& Graeci galactida nuncupare soleant, ut Hermolaus Barbarus testatur, laete Tithymali inscripto corpore eum inaruerit, si cinis inspergatur, narrant apparere literas, dc ita quidam adulteras alloqui maluere, quam codicillis, usus iam Sc in castra & obsessas urbes transi t. Tithymali genera numero septem apud Dioscor.sunt, Primus mas est,Charactasq; quasi uallaris dicutur. Secundus foemina,aut a myrti foliorum figura myrtites uocab
584쪽
Tertius paralius, id est maritimus dicitur. Quartus hesioscopos, id est solisequus. intus a Cupressi similitudine cyparissias. Sextusa ramorum copia, dc quod fere arborescit, denroides. Septimus a latitudine foliorum platyphyllos, id est latitatius dicitur. DESCRIPTIO. Tithymalus crescit in altitudinem radice crassa ais aspera. Ineacumine herbae noduli ad rutae formam pendent, oc aliquanto maiores,in quibus semen est. TEMPERAMENTUM. Natura Sc uis ei est,quam omnes herbae lactariae possident, euefacere scilicet&desiccare in quarto gradu, qua facultate plus aliis pollet,Expellit fortiter superfluum Phlegma atq; Choleram. Tithymali omnes e quarto calefacientium ordine sunt, acrim nite & ualidae amaritudinis participes,ut Agineta tradit. v I RES AC I AMENTA.Semen quod in nodulis iistis continetur, fortiter euacuat tam per superiora quam inferiora, similiter Sc lacteus eius liquor. Folijs in cacumine defractis lacteus liquor in uitreum vasculum inde excipitur,qui tantam uim habet,ut integram cutem possit erodere,& ita inflammare, ut aqua Solani alijsq; aquis refrigerantibus oporteat inflammationem sedare. Hic lacteus liquor durat duo hus annis, o non uti licet nisi Gummi Arabico aut Draganto assimisto. Esula ais Laureola easdem cum Tithymalo uires possident. Radix Tithymali aceto incocta, dentium erosorum dolores nil re inde colluto,pustulasq; oris sanat. Lacteus liquor ex Tithymalo uehementiori est uirtute, citoque sanat cauos dentium,eroditq; gangraenam ex uulneribus. Idem cum oleo mixtus depilat capillum, locum p glabrum retdit,myrinecias,& uerrucas tollit, quae ex stiperfluo Phlegmate em
Tollit Og minutas acutasty pustulas glandulasti; inflammatas
quae intra cutem latentia,interdum suppurare incipiunt,interdumque evanescunt,si ex eo inungantur: Pellit quos malam scabiem, hic liquor cum oleo illitus.
Discutit nigras malignass pustulas, quae Carbunculo similes
585쪽
Fistulas idem funditus curat,instrumento si inspergatur, praedLe os morbos sanant omnes laetariae herbae, dc praesertim lacteus inde liquor, praeterea tithymalus eas uiribus antecellit. Folia atq;fructus Tithymali uiribus no adeo pollent,ut lacteus liquor,& prs cipue ad euacia an dum, talia, radix atq; seu fhis in piscinam si congciantur, quicunq; pisces inde edunt, statim exanimati fluitaui, ita ut manibus prehendi possint,nullanas noxam pisces inde accipiunt. Potio si fiat ex Tithymalo Sc radice minoris E sulae paruisq: uuis passis, ijsq: simul in aqua in parum aceti admistum sit decoctis resaccharo edulcatis, medetur febri quotidianae, Sc torminibus intrastinorum. Tali modo medetur paralysi membrorum. DE AQ UA TITHYMALI. A ieiuno duabus unci s mane pota, quoscun* lumbricos e strumacho pellit. Semen eius contusum& per quatuor dies in aceto maceratum, deinde in Balneo Mariae distillatur. Ea aqua si mane ac uesperi membra illinantur fricentur, meis
detur paralysi. De hac aqua supra in Ca taputia plura scripta sunt.
586쪽
DE HERBIS, CAETERIS Qv EANNOTATIO IN TORMENTILLAM. C , ORMENTILLA est uulgaris &preciosa herba ad uarios assectus salutaris. Hanc Graeci Heptaphyllon id est Septifoli-
m dicunt. De hac herba etia oritur disceptatio. Nam recentiores medici, ut clarissimus uir Ioannes Manardus, alim; plures, putans Tormentillam esse uera Pentaphyllon, nihilq; referre quod septem habeat folia, quum tamen malsis regionibus, utPuta in Pannonia inueniatur quinq; sol s. Sunt e contrario nonnulli qui eam censent esse genus Consolidae,uocantq; eam Consolidam rubeam, propterea quod rubeam habet radicem: Utcunque tamen sit, uidentur omnes effectus a Dioscor. attributi Pentaphyllo, conuenue cum illis quae neotherici Tormentillae tribuunt. Ossicinae etiam Bistoratam eam appellant.
DESCRIPTIO. Tormentilla quinquefolio est similis, nisi quod septem habet fotalia, unde & Heptaphyllon dicitur: floribus est luteis, cuius radix est rubea & tortuosia,similis Galangae. TEMPE RAMENTUM. Refrigerat SO exiccat in tertio gradu. E st illi mira in adstangendo facultas, omnasi uenens magistra. VIR ES AC IUVAMENTA.Virtutem habet confortandi conceptum in sceminis,si ex ea pru' us in uino decocta,hiberint. Contra dissuriam datur mane Sc uesperi cum succo plantaginis. Radix in aqua pluuiali cocta si fuerit, & uapor inde ab inferiore parte excipiatur,deinde PQuis eius cum melle Permistus, & empla seri modo uentri mulieris impositus, a diuuat conceptum. Contra dysenteriam & quemvis fluxum alui, puluerem radicis in uino rubro bibe, & praesentaneum erit remedium. Eadem radix in puluerem contrita, & in uino sumpta, prodest
Contra febrem Tertianam ex hac radice& herba hibe.Succus permistus cum oleo Ch'momillino & inunctus, mitigat dolorem articiatori muAqua Tormentilla cum Tutia in puluerem contrita permista, lippientibus oeulis medetur,tutia tamen Prius in aqua rosacea HIu
Tormentilla in puluerem redacta, Sc cum aqua Acetosae hibita. medetur pesti. Potio contra pestem. Accipe drachmam pulueris Tormentillari Theriacete semidrachmam, & cum aqua Acerosae commisce, eique
qui peste correptus est potui dato, Licebit quom drachmam Boli
587쪽
s IMPLICI B. MEDIC. assarmeni addere, quo fiat remedaum tanto fortius ad praeseruandum
Omnia interiora membra ex hac radice contariantur atrii coras oborantur,si quis ex eabibat, uel uinum ex aqua eius misceat.
Nullas herba praestantior ad restringendum sanguinem ex naribus uel uulneribus fluentem, ad dysenteriam nimiumq; fluxum menstruorum cohibendum,si puluis in uino sumaturin supersiget. Cum albumine oui puluis mistus,& in tegula coctus uomitum Cholericum refraenat,si talis pastillus contusus pondere unius drachmar in aqua B alsami potu detur. Radix ais ipsa herba in uino decocta, pellunt omne uenenum, similiter Sc pestem, expellunt aute per sudorem, si illud decoctum calidum in potu sumatur. Ipsa etiam radix cum herba per noctem in uino macerata,& de inde in Balneo Mariae destillata, preciosam& probatam praestat aquam contra praedictos morbos. Si quem frigus inuaserit, & ignoraret quodnam genus morbi inde esset oriturum, accipiat drachma pulueris Tormentulae, cum drachma Theriacae permisti, re in praedicta aqua Tormentulaesumpta ,se in Iectum componat, usi estim sudare incipiat, talis himo ab omni uenenoso morbo,siue sit sudor Anglicus,ssiue febris,aeue pestis, liberatur diuina ope, & hoc saepius ueraciter experientia est compertum,ut Hieronymus Boch docet. Tormentissa etiam herba est uulneraria,SO omnibus potionibus
uulsacrarijs accommodata, nam mundificatati sanat omnia putruda uulnera ali uicera in uino,ves aqua decoctas inde lauentur.
Herba atq; radix simul contusa N imposita dissoluunt Sc repeta sunt qu aeuis tubera & parotidas, discutiunt strumas, sedant dolorem coxendicis, sanant quamuis manantem scabiem,& mariscas, Ac id genus alios affectus, praesertim si in aceto decocta imponant. DE AQUA TORMENTILLAE.Herba ipsa cum tota substantia concisa atque contusa a xv. die
Augustiusq; ad viij. diem Septembris distillatur.
Aqua Tormentille mane pondere ii .unciarum a ieiun Mumpta,
Contra pestem & insalubrem aerem est bonum preseruatiuum, Pestis autem quando inuasit aliquem, statim uena incidenda est,ut decet, deinde haec potio propinanda, hoc modo praeparata: Acciape aquae Tormentillae iij.uncias, heria ce venets drachmam aceti
sesqui unciam, qus simul permista, et tepida exhibeto, ae inlictum
collocato, eum g sudare sinito, ac manUS Pedest; cum aceto, rata,
absinthio,ais sale confricato, postero die eam potionem iterum ei Prvinato um reualescet. Eadem
588쪽
Eadem aqua mane Re uesperi singulis uicibus ad tres uncias bubita, lacit ad omnia ulcera in homine, sistit omnem alui fluxum, ' sup dicto modosiumpta a cillat corpus, confortat cerebruscor, stomachum, iecur, lienem,riarum thoracem,ninterdum uia' edetur oremibus sebribus eodem modo bibita, corroborat atq; confortat eN diuturna inritudine reualescentes. Conducit uulnerib bibita, id nexeat uentur facit quom sta omnes affectas oculorum, singulis noctibus eis instillata, clarificat
' finat Est Ius ae Cancrum i M, ius inde lauentur, dc linteolis si
ANNOTATIO IN TRIFOLI v M. TRIFOLIvM nomen suum apud Grseos & Latinos obtinuita tribus soliis. Herba optima in prato trifolij est,ut Hermolaus inquita
589쪽
s IMPLICI B. MEDIC.' inquit,praesagia tempestatum habet: inh orrescit enim & subrim,
tur contra eas. Sophocles Poeta uenenatum id existimat. Serpentes in trifolio nunquam spectantur. Brunsfelsius ali q: autores ultra septem genera trifoliorum enumerant, quae omnia eiusmodi sunt. Di uel intuendo,uel palpando,hoc nomen Trifoliu merito sibi uen dicent. Iuxta Vergili, Marcelli opinionem, duo sunt TrifoIi penetara . Commune,& pratense,hoc omnibus notum, Sc acutioris solide alterum quod Graeci Oxytriphyllon dixerunt,& hoc menianthos N asphallion uocari:sactam g illi primam appellationem. quod flore suo se indicet, id enim ea uox significat. Secundam uero cum iam ab integra aetate dilabi coeperit, re bituminis odorem contraxerit,
inuenisse. Communis&pratensis Trifoli, apud Dioscoridem tan tum fit mentio,sub loto sylvestriaegrion describitur ab eo,propterea fortassis quod admodum uulgaris & omnibus nota sit herba. TEMPERAMENTUM. Tritalium calefacit in primo gradu.vIRns AC IUUAMENTA.In aqua decoruina & bibitum,facit ad Sigidum stomachum, Scad intestinorum tormina.Decoctum illii dimorsiui alicuius uenenatian alis sinteolo im positum, tollit inde dolorem. Iuestre Tritalium crescit in altuis tudinem, uirgis multis, semen minus habens quam commune Scpraten se. Illud semen multo calidius atq; e cacius est ipsa hcrha. Contusum enim inspersum exulcerato membro uiriIi, optime auxiliatiar. Hoc semen elixum & bibitum in principio hydropig. statim auxilium praestat. Coctum hoc semen uaporeq; ab inferiore parte excepto,auxiliatur uulUM obstruetis,eamq; expurgat. Pratensis Trifolii semen & folia in aqua decocta, lapitulantur ad apo
stemata mammillaru, dysenteriam,& aquam intercutem. Qincuntaque tertiana febre laborant, bibant ex semine & herba in uino de cocta, hsc auxilium praestant. Flores Trifolij in uino cocti atq: bibiti, alba menstrua tollunt, calefaciunis stomachum. Omne Trifolium pratense in medici.na habet uirtutem emollien di tam intus quam foris,& flores matutari cum semine magis proba in tur .ut Hieronymus B och aut or est. Flores Trifolij cum semine in aqua mulsa, uel uino decore, ac in potu sumpti,uel en emate per Clysteram infusi emolliunt in intesti
nis glutinosos & induratos humores, curant exulcerationem Sc dolorem eorundem. Flores 'dem cum semine in aqua&oseo eo isti N applicati, maturant duras glandulas atq; dura ulcera. habet fere easdem uires quas semen scenograeci,Uerum non adeo est in usu
medicinae. Contra paralysim & spasmum in spina dorsi, accipe
590쪽
DE HERBIA CAETER Is Qvgssorum Astallin herbae paralysis,singulorum Manipulum sque
in uino decoctis,spinam inde frica. DE AQUA TRIFOLII. Folia Sc flores in medio Man distillationi adaptantur. Aqua Trifolii mane ae uesperi singulis uicibus ad huncias potae, medetur becillo stomacho,oris foetorem emendat, sedat Ibaminarum menstrua.
ANNOTATIO IN TRIFOLIUM AC VTum .l RI FOLIVM acutum,nascitur in Sicilia plurirnum,ut Scribo,
nius Largus indicat. Est autem solds inspecia dc numero simLIis communi Trifolio, nisi quod huius pleniora sunt, & quasilan ginem quandam supexse habent, & in extrema parte uelut aculeisum eminentem. Sed huius frutex duorum pedum interdiam,aut etiam amplior conspicitur,& odorem grauem emittit, quorum nihil circa pratense Trifolium inuenitur. DESCRIPTIO. Trifolium hoc Iijs est acutis,floribus purpureis,in pratis etiam
TEMPERAMENTUM, Est natura calidum & siccum in primo gradu, Sc ad multa comducens,& praesertim semen. VIR Es