장음표시 사용
591쪽
s IMPLICI B. MEDIC. 2yovIRES AC IUVAMENTA. ii nullam habet ciborum appetentiam, hoc semen in uino cti coctum, per tres ex ordine dies uesperi bibat, deinde drachmam Gingiberis contusi cum aceto bibat,etiam tribias uespertinis temporibus, 3c calide se uestimentis 3c stragulis operiat, usq dum sudare incipiat, quicquid mali intra stomachum est, per sudorem exdeuiitur. 1
NOMEN CL ATVR AE. Tribulus marinus. meer Disielen. ANNOTATIO IN TRIBvLUM. RIBvLVS marinus,ut Iacobus de Manliis indicat est qui sertquendam fruetiam ad similitudinem Castaneae:& propter id multi uocant ipsum Castaneolum, Alri uocant Cicer imperiale. Hermolaus Barbarus 3c Ruellius,de hoc Tribulo ad hunc modum scribunt.Hippocratesgenus Tribuli maritimu uocauit, idem cum terrestri, quod minus est aquatico, quod in fluminibus & stagnis
nascitur,cuius nuces rura nostra castaneas aquatiles ta ant. Siquiadem cubitorum quinum 5c amplius in uado consurgit,ulneo super aquas extante folio longo pediculo, capitulis sub aqua mersis, cauleti per summa crassiori, inferne graciliori, qui capillamentis quibus clam spicaceis fruticat, semine atro, duro, nucis sere magnitudine,
retusis aculeis aliquot cincto, cuius nucleo accolae non secus atque eastaneis uescantur, ex quo etiam in farinam molito per inopiam annonae fiant Panes.
DESCRIPTIO. TribuIi marini sumuntur ad unguentum Agrippae, quod in
Phamacopolijs extat, Praeterea etiam ad multa alia unguenta. TEMPERAMENTUM. Calefaciunt Sc exiccant in secundo ordine. v I RES AC IUVAMENTA.succus illorum maxime medetur hydropicis,uentre ex eo illito, praeterea etiam alijs tumoribus ex frigore exortis,siinde inungant. Hos Tribulos intro sumere non conuenit, sed soris adhibiti sata subres sunt.
592쪽
ANNOTATIO IN TURBIT.i VRBIT quidnam reuera apud Ar,bes Sc Pharmae polas sit, nemo adhuc etiam ex doctissimis medicorumi satis dare demonstrauit, nisii ex quadam suspitione. .i mi Actuarius inter Graecos autor grauissimus inquit Turahith a Barbaria uocatum esse radicem plantae quae a Graecis pityliasa uocatur, Sc apud Dioscoridem inter lactarias herbas adnumer tur Illud autem, ut Antonius Diusa testatur, est Turbith Melue. nam Serapionis & Avicennae Turbith est Tripolium Dioscoridi Apud hos duos autores Turbit squivoce ponitur, apud alterum deplanta hinentelae,& folia ferulae similia:apud alteru de planta catarente lacte, re solium Isitidi simile gerenti. Tot difficultates & quidem inexplicabiles occurrunt medicis Iunioribus, Arabum auto rum doctrinam sequentibus et ob eorundem autorum non modo a
Graecis, sed etiam a se ipsis discordantiam, Manardus scribit,seae fide dignis audiuisse illud Turbith quod in officinis nune passim
uenditur, ex planta accipi, quae folio myrti constat. Consulturi igitur esset ab usu Turbith prorsus abstinere, quam ita temere me dicinam incognitam usurpare. DESCRIPTIO. Turbissi est radix folia habens ad nasturtii formam,caulam ob longum, florem. qui ter quotidie mutato colore uidetur: mane enim albet,meridie purpurescit,uespere puniceo fit colore. Radix huius herbae in medicinae usu est. TEMPERAMENTUM.CQefacit BC desiccat in textio ordine. Lacteum liquorem prae helhaec herba,ut Esulare Tithymalus.RadixTurbuh quo recenistior fuerit,tanto magis efficax est,inueterata enim temperata est natura an medicina non debet usurpari, nisi prius correcta fuerit hoc
v IREs AC IMAMENTA.Corticem radicis deradito usque dum albeseat, deinde radicem
confice cum puro oleo amygdalino,permisceri autem debet antee iquis ea utatur,cum Gingibere.
Ita sumpta pellit crassos humores, eo j leniter per aluum euais euat urbit purgat stomac hum, thoracem g mundificat. licunq; singulis hebdomadibus unam harum radicum sumpserit, non eum det Ieprosus, Quisquis uero ea utitur,a piscibus& carne suilla abis stinebit. Turbith cum modico sacchari 3c Gingiberis sumptum, subuenit torminibus intestinorum,podagrae, oc Chiragrae. In puluerem redactum &melle temperatum,gmgrinam in uuLneribus consumit.sequuntur
593쪽
sequuntur nomenclaturae Herbarum a Lit ra V. incipientium.
Herba Benedicta. Phia Amantilla. Nardus agrestis.
ALERIANAM maior pars recentiorum medicorum Phu Dioscoridis esse interpretatur, non nulli adhuc de ea ambigunt, propterea quod Valeriana multo minor tammis est quam a Dioscoride suum Phu describitur,id alij contra sic diluunt, dicentes restionis S influentiae culpam esse, non rei ignorantiam. Ruessius scribit, Valerianam maiorem esse PhuDioscoridis, quae folio est olus atri : caula cubitali, interim maiore, Ieui,in purpura candicante,cauo,geniculato: flore narcissi,sed am pliusculo, molli in purpuram albicante, radice dig itum minimum crassa, caeterum in obliquum uillosa: capillamentis iunci odorati, aut nigri uera tri modo librata, quibus color inest subflauus, odor iucundus, Sc nardi uim referens cum quadam odoris grauitate. Hieronuimus Boch quo scribit, hanc esse ueram Valerianam,ae raram esse inuentu,& non adeo uulgarem, eamque in hortis seri,
594쪽
Uteram valerianam Sc uulgarem qus a Germanis uocatin
ivilegeli mendet murdeli Dentimi cti scribit esse Serpentariam,
Serpillum maius, quod instar Serpilli serpat. Antonius Musa imquit, cui & Cordus assentitur, quod uulgaris illa Germanorum
Valeriana, Dioscoridis Phu esse non potest, sed apud ipsos herba est mellas repuit dicta, quasi Theriacaria. hanc pro Dioscoriadis Phu sumere oportet,non eam que ab ipsiS-appellatur. Inter tot ambiguitates herbarum,nulla alia relinquitur uia,ut Leo, nicenus in quodam loco scribit,quam ut ad sensum iudicem confviniamus, ut si plantam uirentem habere possimus, eam ipsi discuti mUS. DESCRIPTIO. Valeriana crescit,ut Apium hortense,caule oblongo & alto,aim concavo,in cacumine habente umbellam,floribus candidis rubore
permistis ad origani formam. Radix est candida cum multis intra terram capillamentis.Nascitur in altis senticetis. TEM P ER AMENT V M. Calefacit in tertio ordine,&desiccat in principio secundi.Radix tantum in medicinae usu est. Phu odorata est huius herbae radix ut Galanus docet,Nardo uiribus silmilia,sed tamen ad pheras infirmior, urinam mouet plas quam aut Indica, aut Syriaca nardus. v I RES AC Ivv AMENT A. Radix Valerianae elicit sudorem, si quis ex ea bibat, cietcb urina.D Haec radix siccata durat tribus annis synceris uiribus,colligenda autem est in Augusto. Valeriana cum albo helleboro, & farina siliginea commista, necat mures. Cum semine sceniculi & Apri
in uino elixa,u demoueturina,adlateris desores efficax est,menses ciet. Antidotum contra uenenum Sc pestem. Quidam Valeritianae radicem cum sceniculo, aniso,& dulciradice decoquunt, comtra tussim N dissicilem anhelitum. Herba ipsa cum radice uiridis oculis instili
tum,eos clarificat,sanat alia uulnera atque ulcera,ut sunt mariscar,
autor est Hieronymus Boch. DE AQUA UALERIANAE. Conueniens tempus distillationis eius est,ut radix,herba,& caulis eum tota substantia concisia, circa exitum Maid distillentur. Aqua Valerianae mane ac uesperi singulis uicibus iiq. uncijs p ta n linteolis imposita, ulcera, tumores m dolorem adferentes,&mariscas pellit,prodest etiam contra hemorrhoides linteolis imposita. Opitulatur eadem bibita quibus os aliquod hactum est. Item ruptis subuenit. Ceulis applicata,clarificat eos. Facit ad lumbricos puerorum,mane a ieiunis quantum cochlear
capit,bibita. Eadem contusa Sc capiti applicata,pellit inde dolorem.
Vinum ex floribus uel radice Valerianae comam,
595쪽
s IMPLICI B. MEDIC. 2y2 Eadem in potu sumpta, prodest contra uenenum ae pestilem
tem aerem, sanat recentia atq3 antiqua uulnera, discutit ulcera ais apostemata in corpore pellit dolorem coxendicis. Claros reddit oculos bibita,tollit inde dolorem,prouocat sed rem:turbido uino infusa,illud reddit clarius atq; purius. Pellit dolorem membrorum ex frigida intemperie prouenien tem embris ex ea illitis.
DE AQUA EX RADICIBUS VALERIANAE. Destillatio huius aquae fit a xv.die Augusti, usq; ad in a. diem Septembris. Haec aqua bibita medetur ueneno, Prodestq; contra uenenata animalia. Medetur febri quotidianae,ante accessionem vi. unciis pota. Auxiliatur contra d olorem laterum in potu sumpta, oc illita a Mue linteolis imposita. Facit charos atq concordes, ubi duo ex uno cyatho hac aquam hiberint.
verbenao verbenaca Peristereon Columbina,
596쪽
ANNOTATIO IN VERBENAM. VERBENA a Graecis Peristereon dicitur, nomen ei inditum a columbis, qui in ea uersari plurimum gaudeant, ideo etiam a nonnullis Columbina dicitur. Romani etiam cristam gallinaceam eam appellarunt, quod talia illi serrata sint, qualis in ea aue crist tus apex ille est. Nobilissima herba Verbena est,quae apud Romanos in summo honore habebatur, ut Plinius lib. 23. cap. s. scribit, utpote qua lustrabant domus & familiam, qua foeciales corona hantur, qua mensa Iouis ad sacrificium dic epulas uerrebatur, quamasti Sc fatidici vaticinabantur:magi circa hanc insaniunt. Hac per
unctos impetrare quae uelint, febres abigere, amicitias conciliare, nullis non morbo mederi. Colligi circa canis ortum debere,ita ut ne Luna aut Sol conspiciatur, fauis ante & melle terrae in piamenis tum datis. Circumscriptam ferro,e di sinistra manu,& in subsume tolli,siccari in umbra separatim folia, caulem,radicem. Aiuntaque si aqua spargatur triclinium,qua maduerit,laetiores conuictus fieri. Adeo Verbenam inueneratione habebant, ut hierabolane, id est sacra herba appellaretur,imo herbas omnes, quae ad Ius rationem ualebant, aut magiam,aut quodcunq; aliud simile facinus,per excellentiam, Verbenacas appellabant. Mulieres ItaIicae, ut Antonius Musa indicat, in festo natiuitatis diui Ioannis Baptistae, & aE sumptionis Mariae, hac herba se coronant& cingunt: putantes eo anno a capitis & dorsi dolore liberas futuras,qui mos ab antiquit te acceptus est. Dioscorides duo eius facit genera, rectum Sc si Lnum .Plinius marem & foeminam: mari caules reddendo plures Sctenues, itemque cubit es an Iotas,demum quaecunq Diose
rides supinae, nisi quod rariora mari folia quam sceminae adqcit.
Quidam non distinguunt,sed unum omnino genus tradunt, utrunque genus in planis aquosis nascitur, quoniam utras eosdem est ctus habeat.
DESCRIPTIO. Verbenae duo sunt genera, Altera floribus est albis, aItera uero eceruleis, utra habet talia albescentia, ad Coriandri soliorum Qguram incisiiris diuisa, cauIem cubitalem, radicems gracilem occandidam,gaudet antiquis areis 8c coemiter s.
Vtras uirtutem habet exiccandi,Muulnera consolidandi. v I RES AC IUVAMENTA.Prodest utras ad humida manantia i uulnerabat ad inueterais
597쪽
Radix in uino pota,auxiliatur morbo regio. Itidem pota,medetur suspiriosis. Verbena contusa ais emplastri modo uuIneribus imposita ea ciuio exiccat Sc sanat. Succus eius in uino sumptus,tollit uenenum e corpore. Vinum in quo radix & folias ierint macerata ,hibmim,medetua febri tertiariae. Si drachma foliorum uino indita per quatuor dies reponatur,aepostea os inde colluatur,sanat ulcera TiS. Quicula Iaborat febre tertiana, sumat tres radices Verbenae, totidemq; solia, eaque simul in uino per noctem macerata, febrem
illam breui repellunt, si prius quam frigus senserit aegrotus, uinum illud biberit. Ad eundem modum QAartana febre laborans accipiat iiij.radLces totidemq: folia. Verbena in aqua decocta,mundificat seminis uuluam,mouet menstrua decoctum illud si bibant. Semen eius cum succo sceniculi temperatum, ae oculis instillain
Medetur Uerhena demersaumidos lieni, dc uitiato pulmoni
Cum radice contusa in potu sumpta,medetur calculo. Idem praestat radix in puluerem redacta,& in uino pota. Ita in aceto macerata ais sacris ignibus impo sita,refrigerant. Ipsa tota herba, ut Dioscorides inquit, cum uino tonsillarum eminas erumpit, & oris depascentiaulcera gargarissata compescit. Fertur tricliniis inspersum V erbenacae dilutum, laetiores conui, Nas facere. Vulnera glutinat, Sc uetera ex melle ad cicatricem perducit. Verbenaca talijs decoeta ad tertias,uel radix eius e mulso calido, ealculos e icit.
Ad calculos quidam Verbenacam,millefolium,betonicam squi portionibus pro singulari remedio bibere suadent. Cum plantagine digitorum uiti, omnibus, dic priuatim plerugijs medetur. Comitiales ex uino pota sanat. Ex axungia trita Pinnionibu prodest. Clavos pedum extrahit ex uino. Podagrae rubenti, hoc est calidae,medetur illita,aut si pedes m
Fasciculo manus plenae decocta in aqua ad dimidias,hydropi
598쪽
RE MEDIA vERBENACAE EX APULEIo, Ad strumas Sc parotidas. Herba Verbenaca tufa 8c imposita imirifice sanat. Ad eos qui induratas uenas habent, & cibos
Herbae Verbenaeae succus datur hibere, sed cocta postea misceo tur cum uino de melle,& aqua,& statim sanat. Ad hepatis dolorem. Herba Verbenaea solsticio lecta, in puluerem redacta, robusto dabis cochlearia quinq; ,ex uino quam optimo cyathis tribus potui sumpta, mire proficere creditur. Caeteris pro cuiusq; uiribus M
Ad Calculosos. Verbenacae radix contusa ex mulso optimo, tepido data, hier dibiliter calculosis succurrit: nec solum ipsis calculosis, sed dc qui quid esset, od urinam impediret, celeriter reducet. Ad capitis dolorem. Herba Uerhenaeae corona facta,& capiti imposita, dolorem empitis tolleti Ad morium rabidi canis. Herbam Verbenacam in uulnus adponito,tritici quoq grana integra indita uulneri,donec humore remollita expleant: iam tumidas proqcito illas gallinae, si non appetit, simili modo alia grana
corusciuo,si sic edere coeperint,periculi sublati signum erit. Ad uulnera recentia. Herba Verbenaca contrita cum butyro uulneri imponitur.
Verbena mas cum tota substantia, concisa circa festum s. Ioamnis destillationi adparatur. A qua Verbenae mane ac uesperi singulis uicibus tribus unciis per sex uel octo dies pota,discutit morbum restium,medetur uen no, Prodest contra tertianam Sc quartanam febrem, expellit lumbricos alui, quolibet matutino tempore a ieiuno sumpta. Tali modo pota, facit ad angustum pectus, dissaeuitatemq: spiarandi, ad ulcera pulmonis & tabem,confortat iecur,bonum reddit
Auxiliatur quoq; bibita doloribus stomachi oppilationibus iccinoris atq: lienis,doloribusq; hamborum Sc uesicae. Facit ad obstructionem intestinorum, stomachiatq; alui. Expurgat
599쪽
Expurgat renes atque sicam,calculiarni in eis comminuit. Prodest contra pustulas interiores corporis, subuenit mingenistibus sanguinem,S intestinorum torminibias. Preciosa est aqua contra dolores & ietiis capitis,saepius capiti ilia lita,& lineis pannis imposita, facit ad diuturnos morbos, quorum ignoratur causa. . Opitulatur c ontra omnem caliginem oculorum, eorUmq; HIcetara,confortat debilem uisum, reducit ei claritatem, quotidie semel atq: iterum oculis indita, vel circumlita.
Medetur ficis, dolorinuss stomachi, iecoris at lienis, inuncta atq: linteolis imposita. Prodest quoq; contra exulcerationem locorum muliebrium, si inde mane ais uesperi abluantur, re linteolum in ea intinctum apisplicetur,
Uermicularis. Aletoon minUs, Sedum minuS. Crassula minor
ANNOTATIO IN VERMIC UL AREM. TR MICUL ARIS uulgo dicitur, ut Hermolaus Barbarus tria dicat, Aletoon minus,sic autem dicta est a similitudine foliorumque rotUnda sunt, S figurae ovasis,ut Vermiculos putes. Chrysola res siue tritales uocatur a quibusdam, quia ter floreat. Nascitur ali
600쪽
DE HERBIS, CAETERISQUE U tem in muris parietiniss 3c tegulis.Fruticosa est a radice St sursumus ad cacumen ,hlias angustis,succosis, radice inutili. Huius minoris Atroi adhuc aliud genus est, folia minora & ramulos multos habens:quod figustaveris calidissimum est, linguam uehemem ter urit,ut Ruellius,& Antonius Musa testantur. Itaque salso pro Aletoo,hoc sumi uidetur,quum uires habeat penitus oppositas.L mimi illecebram uocant. Hermolaus andrachnen agriam appellat,
id est portulacam sylvestrem. DESCRIPTIO. Vermicularis est rotunda &crassa herba, in summo flores limbens ad Valerianae figuram caulam habet crassum Sc rubrum, rata
dicems nodosiam. I sc herba duorum generum est, Altera est maior, altera uero minor, Maior sol s est lentis de pinguibus,re per ambitum hirsutis. TEMPER AMENTUM.
Natura autem refrigerat,ae maxime medetur ambustis. Habet eandem facultatem reissperandi, quam habet Aletoon maius. R
frigerat in tertio gradu ah parum exiccat. v I RES AC IUVAMENTA.D Succus huius herbae ad multa conducibilis est,qus inflammanti priuatim autem sanat morbum, qui infantibus ualde periculosus, adeo ut cutis sub axillis, Sc inter pedes atteratur, ad hoc fiala contatundi debent,oleoq; rosiaceo,laridoq; ex maiale admisto,& deinde per linteoIum exprimisuccum; iste in uino sebohorioq; demque dus erit, Sc admiscendus mastix, olibam, singulorum drachmam:
hoc pueris illitum,absq; dubio opem praestat. Me detur herysipelati ardentibus pustulis 3c ambustis imposita. sedat podagram cum polygono imposita. DE AQUA UERMICULARIS.Cirea finem Man destillationi ad paratur.
Haec aqua fortiter refrigerat omnia calida apostemata,& iaceratam interiora quam exteriora corporis,madefactis linteolis imposita
Aqua Vermicularis necat phagadaenam,( quem uermen digiti, uulgo uocant, & in quocunque corporis loco fuerit, linteolis imposita. Haec aqua in potu non est sumenda sed foris calidis tumoribus,&apostematibus cum stupa cannabina est imponenda, & est hinum repercussivum.