장음표시 사용
571쪽
s IMPLICI B. MEDIC. ANNOTATIO IN STOECHADA. T OE C H A S nascitur in Gallia e regione Massilis in insulis qus
Stoechades nominantur,unde S nomen inuenit ut Dioscorides inquit. Hanc hodie uocant imperiti Stica dos citrinum,nangsrutex ostenditur surculosus,odoratus amulis exilibus,talio hyssopi emictu amaro, semine minuto, capitulis luteolis ex concoIoribus fluculis compactis,quare citrinum uocarunt. Euritius Cordus piatat eam
herbam, quae hodie Stoechas citrina dicta est, Sc ab Herbarns uul eo Aelii blumeii & morient aut dicitur,essse amaranthum GaI Di, Dioscoridis uero Helio chrysos,&quod isti Herbarn multum aberrent, qui eam cum Seriphio, id est marino absinthio fiam commiscent. Nec multum refert Stoechas uel Stichas quis legat,utroque enim modo scriptum inuenias: pluribus locis eam iam nasci, Antonius Musa scribit. DESCRIPTIO. Stoechas hirsutis est cistibus Sc soli s candidis Sc acutis, floribus citrinis & multis in caule. Gaudeis solo harenoso,habeis semen instar Abrotant. TEMPER AMENT UM.
GaIefacit atq; desiccat in tertio ordine. v I RES AC IUVAMENTA.Stoechas manducata,noxia est stomacho, uentris lumbricos ne, eat foris adhibita magis operatur quam semen lumbricorum. Pecora quae ex ea pascuntur, cito saginantur. In MasTlia,ut Vergilius Marcellus scribit, Stoechas mulieribus in quotidiano usu est: si quidem incensae Stichadis susti tu, a partu statim adhuc confirmant praeteriti puerper laxamenta, omnemq; corporis infirmitatatem. Facit decoctum eius,in quit Dioscorides,quemadmodum ScHissopi, ad pectoris i nata. Miscetur antidotis utiliter. Laxat prseterea,extenuat, abstergit: & exta omnia, omnemi corporis habu
Sequuntur nomenclaturae Herbarum ac simpli. cium a Littera T. incipientium.
Tamar Indus. Oxyphoeniacum. Dactyli Indici.
572쪽
DE HERBIS, CAETERIS QVE ANNOTATIO IN X AM ARIND UM.t mi A MARINDvM, ut Averrois testatur,&eius uires se B M li Arabes nobis tradiderunt. Non inuenitur e ueterib
qui de hoe fructu quicquam memoriar prodiderit.
Ruellius scribit Tamaritidum esse fructus laestris paLm:ecuar Oxyphcenix ab Actuario dicitur, haec fronde saligna uxoret, pomo pruni, osse duro, nucleo intus exili, carne foris copiola, colore e nigro in luteum languescente. Recentioribus huius fructus magni testimatur, quem a saporis acrimonia Oxyphoenicum nonunarunt plurimum inIndia nascitur, unde ad nos frequens mimtur hinc Tamar Indum is lingua, quasi palmulam Indicam, nego
DESCRIPTio. Tamasendus nascitur in Caesaria,folia habet salici similia. ,
Hic fructus est rotundus, intus multum medullae continensaci Cassiae fistulae similitudinem. Ea medulla colorem obtinet croci, mellis dulcedinem. TEMPER AMEN TvM. Resevierat 3 exiccat in secundo ordine VIRES AC IUVAMENTA, Tamarindi expellunt Choseram,fc sedant uomitionem, tactum quom ad pruritum cutis. Confortant cor, honumi creant sanis ouinem. Contra morbillos qui pueris sunt periculosi: decoque Tamarindos, Iulabas,Dactylos squali pondere cum iusculo lentia um,id decoctum bibitum ipsis opitulatur. Oxyphoemcum,ut Actuarius scriptum reliquit, Icessu lecui do refrigerat oc humectat, Rauoebilis impetus nihil aeque domat.
A N diss morait Acisoribus eaditis remedio est
noxios humores qui in uentre coierunt dencit, appetentiam musitat, cibi sastidium abigit: nauseas Sc uomitiones, ( ut est Oribasius autor sedat: syderationem insaniam, ac furorem mulcet. Tertimnis febribus cum meo N Cassia nigra prorsus eliberat, ardentibus quoq; ac incandescentibus medetur, laterum inflammationibus cum Menta &Apio potum auxiliatur dandi modus uncia.
573쪽
SIMPLICI B. MEDIC ANNOTATIO IN TAMARISCUM.
1 ALARIS Cus arbuscula est quae Dioscoridi alijs Gre
cis me dicitur, ut vem Marcellus, re Ruellius scribunt. A Columella Tamarix diciturrescitur prope paludes&staonanistibus aquis . fructum fert quemadmodum & florem eoncretione sua muscosum folia producit Sabinae similia. Duo eius enumerant genera, Sylvestrem omnino sterilem, fructiferam alteram uuae inrigypto procerissimas aequat arbores, fiuctumq; producit instar gallae, in quo semen gustu asperum, eiusdem effectus cuius valla dura, ut ColumeIIa scribit, dum dulcedinem pabuli consectantu cere enim ansatiabile pecus supra modum sstate splenis incremen to laborante Cui succurritur, si fabricentur canales alueiue Tama ricIS e trunco,repleanturq; aqua, & deinde sitientibus admouean tur, quippe ligni succus medicabilis, epotus intestinum compescit tumorem . saliuntur qui Myricon interpretantur fruticem illum quem Germani oeyden uocant, e cuius floribus apes Mel confiaciunt nam is frutex Erice a Dioscoride dicitur, ut Cordus Sc Antonius Musa testantur.
Tamariscus est calidae 3c siceae naturae. Agineta inquit, mah DX incidit extergiti, ita ut manifeste non siccet, sed astrictionem quom nonnullam obtineat, Qua de causa decoctum ipsius potum lienes adiuuat, item dentium doloribus, fiuctus autem So cortexipuusgalis uirtute proximus est:cinis arboris uehementius exiccat Tamarix Latiua*Iuestri figura similis est, fructum tantu haben cintimilem re discretum. Sativa habet rotundum fructum. Sylveis siris uero oblongum, qui natura dissoluit indurationem iecoris ataque lienas:fructus & radix 'sdem uiribus pollent. v I RES AC IvUAMENTA. num in quo Tamariscus est decoctus, facit ad iecoris lienisq-
oppilationem,maxime cit urinam,subuenit stranguriae. talia in uino coquuntur: potumq; eorum decoctum Iienis im
Ex ligno Tamarisci formantur calices, ex quibus ualde salutare est bibere contra dolores &affectus, qui ex atra bile procreantur. Ex radice eius si bibatur, tum tollit omnem immUndiciam coraporis tam intus quamlaris. Ex hoc uino ossi colluatur, sedat omnem dolorem dentium aegingiuarum,
Datur sanguinem re cientibus cortex tritus, si contra proflivia seminarum, coeliacis quoq;.
574쪽
DE AQUA TAMARISCI. Tempus distillationi eius conueniens est, ut cortex e Iigno abra ius,& folia deeerpta atq concisa in medio Man distillentur. Aqua Tamarisci mane, meridie, Sc uesperi singulis uicibus tri .hus uncisis pota, prodest contra calculum renum dc uesicae, contra obstructionem 3c indurationem lienis. Principalis aqua contra pustulas Sc assectus lienis, mundificat sanguinem. Praedicto modo bibita, prodest contra grauia re horrenda lomet Prodest bibita contra paralysim,& omnes interiores affectus, medetur pulmonum uitqs, aperit oppilationem iecinoris,corroborat ali confirmat lienem.
Athanassa. Apium rusticum. Artemisia domestiem
575쪽
s IMPLICI B. MEDIC. asa. . ANNOTATIO IN TANACE Tv M. I ANACE Tum herbam uulgarem,posteriores medici omnes
Apium rusticum Matricariam mediani, Artemisiam domest l. m. ricinam S. x ariae appellant, ur Ottho Brunsfelsius autor
contendunt eam apud Dioscoridem esse Athanasiam Sc Ambrossiam, quod Verg. Marcellus omnino refellit, Ruellius scribit Tanc cetum esse tertiam speciem Artemisiae. DESCRIPTIO. Tanacetum folia habet minuta,& semen ad sceniculi fere saeuis ram, caulem excelsum,in cuius summo multi lutei sunt flores,in qui bus minutum Sc Iuteum semen est. Gaudet nascim locis altioribus re mediterraneis,& in finibus pratorum. TEMPERAMENTUM. Calefacit ais desiccat natura in primo ordine. v I RES AC IUUAMENTA.Herba ipsa atq: semen prosunt contra calculum,& presertim medetur stillicido urinae. Contra quascunq; febres,a ccipe sacra Tana reticum aqua planistag nis pondere duarum drachmarum. VRadix cocta eum oleo olivarum, & paralyticis membris illita vitulatur. 'Eadem eumeIla sumpta omnibus paralyticis membris prodest. ascunq; fetae conflictatur, sumat hanc radicem cum oIeo rosa
ceo,cx se inde inungat. Semen eius cum saccharo sumptum, grauidis mulierculis contaducit.
Herba ipsa siccata ae in puluerem contrita,& pondere unius se m iunciae in uino sumpta, locos muliebres expurgat. Cum meIIe sumpta, facit ad uentris lumbricos. In uino coeta medetur calculo Iumborum & uesicae. Ita si impium mulierum menses trahit. Medetur febri quotidiante,& quartanae. Semen ex floribus, infantibus cum uino ueI lacte propinatum Pellit lumbricos. V Facit natatum ad uesicae dolorem, Bc stranguriam 8c calamlum succo dato ex uino drach. 3. Tritum cum oleo, neruorum desorem,& tumorem pedum mirifice sanat,si ex eo illinantur. Tosta cum axungia dc aceto, coxarum dolori medicatur istata
usib ad tertium diem. Vt insarc
576쪽
DE RERBIA CAETERIS Qv Evt infantem hilariorem facias,sussumiga Tanacetum, re omnes
simul incursiones malorum auertet.
DE AQUA TANACETI. Tanaceto florente folia ex floribus decerpta & concisa, indi hus canicularibus distillantur.
Aqua Tanaceti per spacium unius mensis, mane ac uelperi lingulis uicibus duabus aut tribus uncns pota, maxime prodest calculo. Eadem cum uino sumpta,ciet urinam,& calculum repellit. Perquatuor dies mane ac uesperi singulis uicibus ad sq,uncias Pota lumbricos expellit e corPore.
Taxus Barbatu verbascum, Candelaria. Candela regis. Lanaria.
multa t. ANNOTATIO IN TAXvM BARBATUM.Ax vs Barbatus ab ossicinis uocatur, ea herba quam Dioscorides, a Latinis Verbascum, re a Graecis Phlomos appellari scribit, a quibus & Lychnitis dicitur, quod ad
lucernarum usum esse uideatur, unde dc apud nos uulgo Candelaria uocatur.Quidam enim hac herba pice parumper illita pro lucerna Utuntur nocturnis temporibus, Lanaria quos abalha dicitur,propter mollitiem tactus. Apuleius verbascum pro Enula Campana posuisse uidetur, nam &sol f Sc floribus Enula Campana cum Taxo Barbato agnam habet similitudinem.Radix avitem Enulae Campanae acrior magisq; efficax ad uaria incommoda pellenda. Duo autem genera sunt verbasci. Alterum solio candudo,alterum nigro. Candidum rursus in marem & foeminam diacritur se
577쪽
s IMPLICI B. ME DI C. A ritur:heminae talia brassicae,multo hirsutiora, Iatiora & candida,
caulis eius cubitalis 3c amplior, candidus ac leniter pilosus, flore alta ho Sc subpallido, semen nigrum, radix longa,acerba, crassitudine digitati,nascitur in campeliribus,mari folia candicant,sed longiuis scula sunt,& angustiora quam foeminae, caulis quoi tenuiora DESCRIPTIO. Tinus Barbatus est herba procera ad lanei panni modum tactis mollis Sc hirsuta, caule excelso S quadrato,in summitate floribus luteis,semine duro .Radix intra terram est lignosa. TEMPER AMENT V M. Haec herba frigidae Sc siccae est naturae. Agineta inquit, Verba
sci genera plura sunt, caeterum folia omnium siccantem, Sc medio criter adstrictoriam uim referunt,praecipue eius quod aurei coloris est,& acerbum,fluidis conferunt affectibus.
v I RES AC IUVAMENTA.Vtilis est haec herba, ut alns herbis 8c oleribus additis coquatur
eum carnibus:tali modo comesta,omnes cordis aegritudines tollit. Contra raucedinem gutturis, dc contra pectus oppletum crassis humoribus, Accipe Taxi barbati,sceniculi, Sc dulcis radicis singitorum aequale pondus, eaq; in aqua seu uino decocta, IinteoIo peracola,saccharum s admisce, hoc bibitum remedium praestat. 3 Haec herba contusa, Sc in puIuerem cremata, ac uulneribus in spersa,erodit gangraenam.
Natura eisdem uiribus pollet, ibus Aristolochia longa, Sc prisertim puluis illius.
Succus eius tribus uicibus, semper una hora ante accessionem, potui datus,febrem pellit quartanam. Idem cum pyrethro permistus,oreq; inde colluto, prodest contatra dolorem dentium. Folia eius cum aceto temperata, Sc ambustis impo sata, curant.
Flores Verbasti cum plantaginis semine uel herba cocti, curant fluxum hemorrhoidum, si imponantur. Herba atq: radix in aqua decocta Sc imposita, sedant tumorem. Cum uino & melle elixa, & ulceribus alij malis imposita,ea
In aqua elixa imponitur contra ictum scorpionis. Verbascum priuatim medetur tonsillis. Ad lateris 3c pectoris dolores ex aqua cum ruta bibitur. Panos sanat cum sua radicetusum,uino asperium, Sc ita cinere calfactum,
Omnibus pectoris uitiis, tussi, Sc purulenta excreantibus tribus obulis bibitur Uerbascum, cui flos aureus.
578쪽
DE HERBIS, CAETERIS Qv ETanta uis huic est,ut iumentis non tussientibus modo,sed illa trahentibus auxilietur potu. Sem. n ex uino decoctum Sc contritum, luxatis medetur, tum rem Sc dolorem tollcns. Radicis medulla collyrij tenuitate in fistulam additur. Folia ex aceto imponuntur in struma. Semine ac soliis in umo decoctis ac tritis omnia corpori infixa extrahuntur. Capillum tingit cui flos aureus: Sc quocuni abnciatur, hiatias in se contrahit. Aiunt in soli is eius quam foeminam diximus aridas ficus omnino non Putrescere. DE AQUA TAXI BARBATI. Folia una cum floribus plene maturis a caule decerpta conuenia enti destillationi adaptantur. Aqua Taxi barbati preciosissima est aqua contra quosvis tum res tam interiores quam exteriores,mane ac uesperi singulis uicibus ad in . aut iiij uncias pota,uel duplicatum linteolum in ea intinctum, si imponatur. Tali modo sumpta facit ad pulmone ad guttur ascendentem, Scerescens tem. Ita quom conducit contra calidam podagram,in potia sumpta, contra quam nialium melius est remedium.
Prodest: contra quoscunq; assectus ex fluxus prodeuntes, per diem & noctem ter,& singulis uicibus ad iii uncias pota.E odem modo sumpta,facit ad tormina intestinorum. Conducit eadem ad faciem, quae Videtur quasi Iepra sit insecta. si molle linteolum in ea madefactum superimponatur: sisSius hoc
Medetur ambustis, si quam primum duplicatum linteolam in ea intinctum Sc superimpositum: hoc iterum ali iterum factum ardorem educit absq; noxa. Prodest ad prurientem scabiem,siue humida fuerit siue sicca imteolis in ea madefactis,& mane,meridie atq; uesperi impositis,prid est quos etiamsi herysipelas accesserit, molli linteolo in ea maecrato,& malo huic imposito. Opitulatur quoq; si quis diu lippientes oculos habuerit, guttula una uel duabus oculis instillata per duas aut tres hebdomadas.
NOMEN CLATURAE. Terebinthus. Terebinthina resinit.
579쪽
s IMPLICI B. MEDIC. asgANNOTATIO IN TEREBINTHINA M. T. REBINTHINA est resina quae ex Terebintho arbore drasti IIat, quae ex petrara quidem Arabia affertur, ut Dioscorides indicat. Nascitur tamen N in Iudaea,Syria,Cypro & Cycladibus
insulis: quae una bonitate alias uincit,magiS tra iaslucida, candida, colore ad uitreum N cyaneum inclinato, odore Terebinthi. Ante cedit autem omnes alias resinas Terebinthina,Ut idem Dioscor. testatur TEMPERAMENTUM. Terebinthina natura calefacit at desiccat. Resinae omnes,ut Agineta docet,ealefaciunt & desiccant, uerum T erebinthina principatum obtinet,discutientis naturae,emollientis, tenuis N absterasoriae, ais scabiem corrigit. Natura Terebinthinae in medendo contrahere uulnera, Purgare, discutere collectiones, itera pectoris uitia. v I RES AC IUUAMENTA. Terebinthina usurpata prodest contra malignam tussim,&praesertim contra Tabem. Prius autem cum melle & saccharo ad Eesegmatis modum confici debet, Ac foris pectori empIastri modo imo Poni. Eadem cum melle temperata, Sc malignis nigrisq; pustulis imposita,dolorem inde repellit,3c cito eas emollit. Omnibus emplastris quae parantur ad calefaciendum corpus, potest Terebinthina admisceri,ita prSbet unguentis temperaturam quandam,& corpori tanto magis conducit. Terebinthina ignitis carbonibus imposita, facit ad Tenesmum, si sumtus inde excipiaturis Idem sussitus mulieribus prodest ad uuluae procidentiam, si ab inferiore parte excipiatur: a superiore parte naribus si excipiatur, tacit ad uuluae praecipitationem. Urinam exigit Terebinthina, ut Dioscorides docet, cruda contacoquit,uentrem emollit, palpebrarum Pilos incomodos replicat, lepris illinitur cum nitro,aerugine, atramento sutorio. Utilissima auribus saniosis cum oleo atq; melle,item pruritui genitalium late
rum dolores finit per se inuncta 8c imposita.
NOMEN CL ATUR AE. Tereniabin. Mel roris. Manna.
580쪽
ANNOTATIO IN TERENIABIN. TERENIABIN Arabes describunt esse rorem de coeIo cademtem,qui iupra lapides & supra terram coagulatur,& granulo io melli umilis ellicitur. A Lat nis Mel roris Ieu roscidum mel diiscitur. Est autem illud quod a Barbaris manna dicitur. Uenit hoc ex aere, Vergiliarum exortu,ut PliniuS in mellis titulo docet uel iiD. dere Syrio splendente, sublucanis remporibus, siue ille sit coeli suis dor,sive siiderum saliua, siue purgantis te aeris succus, siue aquae sit liquor, siue naturae, quum Prima aurora locis quibus prouemire solet folia arborum herbarum g melle roscida inueniuntur sis quamatutino sub diuo fuere ne as hoc liquore uestes, capillums concretum sentiunt. Hoc tanquam roS e coelo cadens,dum uenit,obvio terrae halitu concrescens,in mellitoSgrumos coit qui herbis,arbo
xibus N lapidibus interdum inuenitur haerere. Mel sylvestre etiam a Suida dicitur. DESCRIPTIO. Tereniabin ros est e coelo decidens, dc granoso melli similis. TEMPERAMENTUM. Habet uirtutem emolliendi,& Pectori humidatatem praebendi, Sc praesertim conducit illis, qui abundant malo, dc manus naturalieatore.
v I RES AC IUVAMENTA. Terenistin quod albicans dic recens est,honitate antecellit. Tollit tumorem ex ardentibus febribus exortum, sumptu cum succos niculi. Ita quo sumptum sedat iuvim. Cum paruis uuis passis sumptum ledat sitim, calorem FehriIem cum aqua Endiuiae sumptum tollit. Huic Mannae, ut Ruellius indicat, recentiores medici eandem ouam cassiae nigrae uim tribuunt: sed maiori modo sumi debet, si aluum ciere placet, nam flauam bilem simplici ratione pellit.
ANNOTATIO IN THAPSI A M. THAPSIAM ain Hypopion,Romani Ferulaginem, asiqui Trarulam svluestrem uocant, ut Dioscor.inquit, Dicitur autema Thapsia,