Ioannis Baptistae Donati, ... Apparatus medicus, Ex Hippocrate, Galenoque descriptus in cuius prima parte affectuum, & sedium affectarum iudicia, morborum differentiae, mores, magnitudo, & causae continentur. In secunda, in futurum praesagiendi, cura

131쪽

NEDIC. APPARATV s. 13 enumerantur, motus, putredo, obstructio, vicinia caloris, alimentum calidum.

Frigidae, Vero propinquitas frigidorucitiborum & potuum quantitas,dc qualitas, stipatio de rarefactio: his accedit ociuquies.Siccq Vero,cur , vigiliς immodice, aer siccus,aquς nitri,sulphuris,aluminis,

bituminis, aut aliquo alio modo medic mentis astecte,quae aut potui dantur,aut exterioribus Corporis partibus impon tur.In hac vero inteperie duo cocurrant necesse est: primu ut corpus rarefactum vehementius resoluatur: deinde ut minus nutriatur. Humidae vero causae sunt

ciborum humidorum copia, immodicae potiones,uiuendi ratio delicatior, animi jecuritas, balneorum ex aquis dulcibus

usus freques, praesertim post assumptum

cibum,vita otiosa,temperamentum comporis humidius, humectandi facultatem

habentia medicamenta. Compositae inteperies ex simplicibus facile cognoscu-tur, quas omnes via illa, & ratione inuenire poterimus, quae a nobis diligenter tradita est, cum quo pacto cauta essent cognoscendae praecipiebamus. Intempe-

132쪽

rierum, siue simplicium, siue composita tum facilis est curatio, si illud aureum

Hippocratis non exciderit,cotrariorum contraria remedia esse. Quod tamen ano nullis acerrime oppugnatum est, qu rum rationes, quoniam leues, atque infirmae sunt,ommittamus. Nos hanc crebro habeamus in ore sentetiam Vet rum

auctoritate comprobatam, Galeno pubcherrime explanatam firmissimu totius curandi rationis fundamentum.Ego hoc tantum: caetera silentio inuolua, ne pluribus verbis dilucida atque aperta per sequi velle videar. His succedit intemperies appellata Cum materia , quae aut in loco genita est, in quo morbum facit, aut aliunde fluit..Aliunde vero materies fluere potest, aut a toto corpore, aut ab aliqua eius parte: id autem contingit aut propter vias latas, S canales, per quos transsire debet talis materia, aut proptersitum, in quo multae materiae fieri potest

coitio. Praeterea vero materies,aut pa

latim fluit, aut subito tota simul concurrit , aut tracta est. Trahitur aute aut d lore, aut calore,aut facultate expultrice

valid

133쪽

MEDIC. λPI ARAT vs. 133 valida,quq quoniam sui copia illam male habebat, extrudito aut quonia corrupta, illam vexabat,aut veraque ratione. quod& Hippocrates scriptum reliquit , Loca δεπιρ δε alterius loci humores noxios assumunt, aut ob doloretii , aut ob grauitatem , aut ob aliud quippiam. Tot igitur modis a liunde cofluetEmateriae impetus potesti Quae aut in unam tantummodo corporis particulam erumpit,aut in plures,aut totum occupat Orphis. Ergo nobis proponitur affectus praeter natu ra, qui quoniam curari debet, per Contraria mcdieamenta adhibita, Curationem exequi Hur. Contraria enim Curantur Contra-

iis.Qui affectus aut simplex est,aut multiplex : Simplicem appello affectrum, in quo unius tantummodo generis morbus reperitur: Multiplice vero, in quo mul ti ac vari j. Iam vero siue simplex sit affe-mas, siue multipleY,ad illius curationem omnibus rebus instructus venire debet medicus , qui aut victus ratione prodes se tentat,aut medicamentis. Victus ratio constat ex sex rebus noli naturalibn s appellatis, cibis, & potionib', motu,& quie

i 3 te,

134쪽

is Io AN. BAPT. DON. te,somno dc vigilia, excretis, dc retentis, acre,animi passionibus. In cibis & potionibus aut assu mendis, aut proponendis duo id primis animaduertenda sunt: alterum cibi ipsius, & potionis natura, al

terum Vero vires aegrotantis. Cum enim

nihil aliud sit,quod nutrimentum poliu-let, quam illud quod idem concoquat, Mdigerat: idcirco ad vires maxime respiciendum est. In ratione aute victus pra scribeda, illud in primis medico perpem dendum est, utrum aeger cibo sit subueniendus necne. Deinde an quodlibet cibi genus sit proponendum, ubi de ciborupotestate comodo poterit disserere.Tertio an semel tantum in die dandum sit alimentum, an Vero saepius. Quarto in loco de quantitate dicendum est, quam .facile consequetur, si ad indicationes respiciat. Quinto occasio demonstranda est,qua omissa, non est aliquando locus cibo. Sexto utendi ordinem debet subibcere: dc quid primo, quid secundo capere debeat aeger, illis ostendere, quorum haec cura est. Postremo ad parandi modum transire poterit. Inuenta Victus ratione

135쪽

MEDIC. APPARA Tu . 13stione,qua debet curari intemperies cum materia, animaduertedus scopus,ac primum medici cosilium. Consilium autem ipsius esse debet, ut materiam extrahat. Verum statim tritum iam ac vulgatum praeceptum Occurrit, Vt antequam materiam morbum facietem detrahamus, uniuerso corpori prospiciamus. Principio enim uniuersalia, deinde singularia sunt adhibeta. Purgato ex arte toto corpore,cosiderandum est,an materia morbum cxcitet, aut excitarit, aut si ipsum cxcitatura. Si factura sit morbum,& n dum fecerit, fatis superq; erit,prohibere, ne noua producatur materia, quod ad eam parte medicae artis spectare, nemo dubitat, quam λουιδικην appellat. HOC aute praestare facile poterit medicus,causas reliciendo, quae morbum asserebant,

de quibus iam pridem disputauimus. Si

teria adhuc fluit,aut non: si non amplius fluit, locum t ntummodo, in quo materiae coitio facta est,respicere debemus, ad quem quo pacto curationis OmnC C

silium dirigere oportebit, paulo post di

136쪽

Cemus. Si fluit,primo prohibere debem'

ne noua gignatur materia, quod ad cor seruationem pertinet. Hoc autem faciemus , si causas morbos asterentes labes ctauerimus. Deinceps ne quae iam genita est,std locum assectum Concurrat, CU-randum. Concurrere autem potest, aut ab exterioribus corporis partibus, aut

ab iis, quae superposita sunt. Quae a superioribus partibus confluit materia ad locum, aut propter latitudine meatuum, aut propter copiam materiae in inferio res partes transmittitur.Copia Vero materiei aut a facultate expultrice validi xi excernitur , aut propterea quod partem maxime grauat,aut propterea quod corrupta vehementer eam laedit: quelmadmodum antea admonuimus. Sed vel

hoc, vel illo modo fiat, medicus debet quantum potest eniti,ut si materia vehementius profluat, aut ad contraria reuellatur, aut extrahatur. Reuellemus vero aut ad eam partem,que cum altera innectitur, aut ad eam, quae materiam trannmittit. Verum hac in re illud maxime animaduertendum est, ut aut in eum, in quo

137쪽

ME DI C. APPARA Tvs. 137 quo prius sita erat, redeat locum, aut Vialium mutet. Quod si locus,in quo prius Crat materia collocata,nobilior sit,iullo modo reuellendum est. De reuulsione Hippocrates multis in locis: Materia, Maerea quae facile detrahitur,reuellenda. Et alibi, Reuulsio exsuperioribus partibus ad pr-Ainferiora , ex inferioribus ad superiora. bis is

Repellent autem adstringentia medicamenta,quibus nonullis in imorbis tandiu uti debemus,quadiu cognouerimuri aliquid crassius superesse. Etenim clim ea medicamenta tenuiorem humoris par tem subtrahant,&crassiorem dissipare non possint,necesse est ad digerentia aliquando transire, ut ea, quae reliqua est, facilius extrahatur materia. Derivabi

mus vero, si in propinquo loco succedate quod A constituit Hippocrates: Deri ' Muandum inquit. Et in libro de humori-e 1φ. . bus,deriuatio in caput in latera,qu A maia γ φῶxime materia vergit. Attrahemus aut Di h in stionibus, aut iis quae dolorem excitant. Materia extrahemus aut obscure, si par

tes quasdam deligabimus, & illis frictio. nem qdhibebimus,aut aperte. Aperte M

138쪽

133 I O A N. . B Α P T. D O N. CX arte materiam euocabimus, si ad tria potissimum respexerimus,a quibus indicamnes sumi antea dicebamus. Vire Hlocusvi materia.Hippocrates enim quae

euocantur, quo maxime natura Vergizper loca, ex quibus illam extrahere utile est, dissipari i ubet. Etenim si vires imbei Cilles fuerint, non est αδμως extrahenda, vel medicamentis, ct sectione Venae In toria , sed paulatim, quae Vitio non Caret euocanda, deinceps viribus ipsis subueniendum, quas omnino optimus artifex tueri debet. Vocant medici huiuscemodi curationis rationem, prppterea quod sensim fiat, Epicrasim,non propriC Curationem. Et quoniam in purgationis, Mvenae sectionis mentionem in praesentia incidimus,non alienum esse arbitramur, de utraque aliquantulum disputare, M. quae probatissimi autores Hippocrates& Galenus, & alii nonnulli, de ambabus optime senserint, diligenter, breuiterq; quemadmodum antea fecimus, indicare. Qui vero de horum auxiliorum genere recte, atque ordine disputare desiderat, is illud protinus debet intelligere,

139쪽

qui morbi materiae detractione cgent, Ecqui non. Deinde obseruationes sunt notandae, ad quas dirigi consilium curantis debet. Tertio loco, qui sanguinis missione: etenim multi reperiuntur morbi,qui quidem euacuationem postulant: verum

non Continuo missione sanguinis. Quarto loco,qui illam possint sustinere. Quinrito,Consideranda occasio, a qua no solum in hoc auxilij genere non sunt unquam deiiciendi oculi, verum etiam in caeteris aliis. Sexto loco,quae venae sunt incidendae perpendendum. Postremo animaduertendum, utrum diuidendum sit auxilium : multi enim sunt, qui magnam sanguinis detractione, qualem morbus ipse. requirere videtur, non sustineant: sed melius ipsis succurritur, si non semel totus cstundatur. Cum autem plenitudo duobus modis intelligatur, altero quoad vires,altero το Vterque euacuationem postulat, siue ea in homine tino conspiciatur, siue in aegrotante,siue in toto corpore, siue in quibusdam tantummodo partibus. Eadem enim solent

aliquado obseruari plenitudinis indicia

140쪽

in partibus, velut capite, iecore, liene , Ventriculo, septo transuorso,quae in toto eorpore animaduertuturi modo sensum grauitatis,modb ulceris excitare. In ore etiam ventriculi nonnuliquam grauita tem, nonnunquam absurdum aliquem

sensum aegri percipiunt. Dolores quoq; qui vel ab humorum copia excitatur,VCI a flatu, vel ab acri humore evacuatione indicant. Ergo in omnibus hisce morbis materia detrahenda est verum non protinus vena incidenda. Ea vero quae in Venis incidendis sunt obseruanda, quinquem arta δε esse tradidit Hippocraths: Vires, morbi magnitudo , itay, aegrorantis tempera-Μ- mentum , eiusdem consuetudo. Verum senex vel multitudine indicationum ob rutus, Vel potius quod artem absoluere in animo non haberet,omnia persecutus

non est,quq diserte admodum postea posuit huius artis perfector Galenus. Illae

vero sunt decem. Prima est quantitas Mqualitas plenitudinis: quantitate autem cognoscimus ex proprioru indiciorum magnitudine: qualitatem vero e* Colore , vel ex iis quae coIoribus sunt coitium