Ioannis Baptistae Donati, ... Apparatus medicus, Ex Hippocrate, Galenoque descriptus in cuius prima parte affectuum, & sedium affectarum iudicia, morborum differentiae, mores, magnitudo, & causae continentur. In secunda, in futurum praesagiendi, cura

101쪽

Via, motus, & quae, Cum iis admiscentur animaduertenda, ut paulo ante deIn Onstrauimus , dum de hac eadem re verba faciebamus. Curatio denique Veluti testis accedit recti cognitionis causarum.

Et haec dicta sufficiant de iis notis, quae

causas demonstrant. Nunc de disterentiis causarum agamus. Differentia vero

in re significante ostendit nobis similem

disserentia in re, quae indicatur. Etenim . si causae morbos excitantes magnae rint,morbus quoque magnus sit,necesse

est. Sin paruae,paruus. Et si benignae, benignus morbus nascetur. Idem possem facile ostendere de iis,quae causas ostem dunt, quae paulo ante a nobis fuerunt Commemorata. Eadem est enim horum ratio atque illorum. Atque de causis, iuillarum notis, de disserentiis: fati subctum videtur. Nunc de morborueuen tu, quoniam ita ordo ipse postulat, pra cipiendum videtur. Neque Vero quenquam latere arbitror, quam diffelle sit, futura praesagire In praesensionibus optimi quique medici maxime offenderunt. Et Deos etiam ipsos de futuris conssil-I I G 3 tare

102쪽

tare memoriae prodidit Homerus. Tota autem prognoiticorum ratio breuiter omnino thadi poIibi. Quoties enim morbi vis cum Erotantis viribus confertur, facilὰ de morborum euentu dicere posisumus. Etenim si morbus onere nocer, aegrum vero imbecillitas occupauit , intcritus periculum ottenditur. Vade roe ' Q Hippocrates, Perpendendum est an aeger pollit ea victus ratione se sustinerevsque ad statum morbi. Morbus autem aut cognoscitur ex loco affectis, aut ex affectu. Vires xero tripliczs sunt: , aut

animi,aut vitae,aut naturae,quarum Vn

cuique propriit m munus est assignatum. Verum tamen illud est, animi imbecillitates periculum magnu non solere con vinete ei aut enim diutius no permanent, aut symptomatu ratione consequuntur. Caeterae. Corporis vires si eae fuerint, ut

usque ad vigorem possint resistere, sincidubio aeger conualescet: Si vero franiaguntur,aegrum deficere necesse est.Illud cessiciet naturae robur: hoc vero magna morbi vis. Naturae robur cognoscetur. aut ex causis, aut ex iuuantibus & no-

centib

103쪽

M EDIC. APPARA Tvs. Ioscentibus, aut ex actione laesa, aut ex iis, quae ocernuntur, non solum ex parte astecta, verum etiam ex toto corpore, aut ex corporis qualitatibus.Reconditae enim aliquado partes corporis frigent, exteriores vero uruntur. Robur vero morbi ex essentia morbi cognoscetur,

ex symptomatibus. Sed quoniam est altora prς sensionum ratio,in qua eo quo

peruenire volumus semitae tritae repeia

riunturiquae & si paulo erunt longiores, tamen quoniam minime ancipites, atq; 'arduae sunt, eas omnino sequi decreui mus, idin quonia a Galeno primum munitae,ium quoniam ia ab aliis post ipsum fuerunt semper comprobatae. Hac in re tradenda meum ossicium me cumulatὰ praestitisse arbitrabor, si viam magis urationem indicabo, quam si singula ver ba Galeni subscripsero. Ergo cu de mor borum euentu nobis disse redum sit,per

scrutadum maxime erit, Vtrum aeger ex illo morbo periturus sit, an potius conualiturus. Praeterea veris modii,& tem pus mortis,& salutis pronuntiandum. Haec autem tria cognoscemus, si crises

104쪽

ioA IO AN. BAPT. DON. morboru animaduerterimus.Sed neque

crises perspicere possumus, nisi morbi

statu cognoscamus, quod rei firmamentum M summa est. Vnde longe mea qui dem sentetia errare videntur illi, qui deprcsensionibus scribere aggrediutur,ne glecta illa via Galeni, quam semper Cr ditissimus quisque secutus est. Et quonia de status cognitione nobis agendum est, id a me expectari arbitror, ut de principij,& incremeti Cognitione agam. Quae etiam tradidit Hippocrates, Cum z.i.' inquit, Morbi status ex incrementis cognoscitur. Incrementa vero ex Circuit

bus, ex quibus iudicia quoque indicata habemus. Et cum dico principiu , omisi sis aliis ipsius significationibus,ea Velim, ut intelligatur totius morbi pars, quae coctionis indiciis definitur: quod quatuor potissimum notis percipitur.Prima

est ipsa morbi species, de qua sic Hippo-

πη-ς crates, Morbi constitutionem contem ''l δ' plator,habita quoq; ratione eorum,qxiae statim apparent. Febres enim ardentes, pleuritis, S reconditarum partium inflammationes, breuia admodum habent princ

105쪽

ΜΕ DIC. ΑΡΡΑRA TV s. Iosprincipia. Morbus comitialis, renum dolores, & coxendicum longiora. Cir cultuum incrementa secundum locum occupant. Quod Hippocrates animaduertit, Considerandae accessiones, smo δε&ex iis quae maiores. Illas aute cogno scemus, si animaduertemus, an increstant, vel potius inclinent morbi: an ab-etera altera breuior, an longior, grauior, vel leuior sit accessio.Tertium tepus anni. Perspicere oportet morbu, Unam quamque temporis constitutionem, di- . , cebat Hippocrates. Et idem alibi, Anni saeta δε tempus,in quo citius,aut tardius,5 dempus,in quo eXcitatus morbus est, pluuiu fuerit, an squalidum, calidum, an frigidum,Vento vacante,an squiente. Morbi enim aestate infestantes breuius, hyeme vero longius principium habet. His adiunguntur ea, quae consequuntur, quae post apparentia vocant: haec Hippocrates τα siti φαινομ α appellauit.Constitutionem Contemplator, habita ratione eΟ-rum , quae statim apparent. Quicquid i . tandem excernitur, urinae qualόsnamh-mori. sint, qualis corporis collapsio , coloris

G s mut

106쪽

ios . ΙΟ AN. B AP T. DON. mutatio,spiritus imminutio.Quae excern tur, si concocta sunt, principia morborum circunscribunt: coctiones enim

semper finiti principi j manifesta sunt si

Ut gna, Meuentus secundos, non aduersos

indicant. Quod pulchre obseruatum, Mnotatum etia est ab Hippocrate in suis Fr-οA- sententiis. Et secundo de morbis vulga-phq ribus. Incremetum vero morbi ex eius' si ' dem accessionibus deprehendi potest, quod & scriptum reliquit Hippocrates his verbis, Incremeta vero ex ipsis mor borum circuitibus ex quibus iudicati nes etiam ipsae cognoscuntur, atque CT accessionum,quq in circuitibus fiunt,i ter se collatione si citius accedant, aut non: si diutius durent,aut non: si magis affligant, aut non. Haec tria si in uno dccode ςgroto reperiemus,continuo morbi incrementum praedicere poterimus, cuius finis, principiti est iudicia. De quo inferius disputabimus. Statu Vero quatuor etiam sunt quς indicant.Primae,aC- cessioni deferendae sunt,quq si anticipet, aut diutius duret, aut vehementior, Mmalis moribus praedita sit, morbi statuin - ostend

107쪽

ostendet. Ueinde ponuda est morbi spe-

Cies: Hanc autem cognoscemus, si ea, quar proprie morbum consequuntur, occius eilentiam,& definitionem conlii-tuunt, perpetierimus, ut in altero Athe--δε nienti vomitus,oc deiectio,intestinorum η instormina, manifeste morbus Cholera appellatus demonstratur. Tertio loco symptomata numerantur, quae si multa,diuturna grauiora,& malis moribus praedita Excitentur, morbi statum ostendunt. Sin his contraria consequentur, declinationem potius demonstrabunt. Idem postremo loco comprobat morbi remissisio,& declinatio,in qua accessionIstem pus,aut breue,aut Certe vix ullum est.Et

ipsa accessio lenior,& symptomat siquς non recesserint, nullo in metu sunt. De signis remissionis agedum non arbitror, tum propterea quod nullum iudicium sit in remissione et tum quoniam eX CO

trariis signis status facile colligi potest. Hactenus egimus de principio, incremento, dc statu morborum: nuc tempus

est, ut ad iudicia transeamus. Iudicia aut a grotantes ad salutem perducunt,

108쪽

na dicunturiquet iugulant,mala.In bonis vel malis iudiciis abscessus erumpunt,

aut per deiectiones,Vrinam, sudore, aut per sanguinis ex naribus profluuiu, haemorrhoidas,& si qua alia sui. κατ' -λπιν vero fiunt,cum abscessus,aut superiores aut inferiores Corporis partes occupat.

Bonum autem iudicium est, quod saluti subito prospicit aegroru, quod fit aliqua CXCretione aut abscessu Perfectum illud est , quod nullus metus sequitur, & Omnia agris salutaria fiunt. Primum enim optima illa iudicia habentur, in quibus

potius excernuntur humores, quam in

quibus abscessus subsequuntur: deinde in quibus alienus humor abundans eu catur: deinceps in quibus idem emitti tur κατ' ἰξν: postremo quae facilius argxi substinent,& quae cdmc5coction sunt,&in diebus iudicatoriis appellatis secuta sint. Haec omnia concurrere deboni in absoluto naturae iudiciocin quosquid horum desideretur, minimo persectum,

109쪽

NEDIC. APPARA TU S. Iosaut integrum appellabitur. Caetera autea ut perfecte a morbo non liberant, aut paulatim morbum discutiunt: quae si ad salutem contendant,morbus depellitur, aut excretionC, aut abscessu, aut plano sine iudicio, in quo nihil omnino e XCC nitur. Iudicia vero quae iugulant,qua'

tuor Connumerantur. Primum e regio

ne , primo iam dicto respondet, in quo subita morte aeger corripitur, aut in i dicio, aut sine iudicio: si in iudicio, aut excretione,aut abscessu.Secundum quidem necem non affert, sed aeger in eo pessimus est. Tertium vero, Cum paula tim mutatio morbi fit in marasmum , a quo tandem aeger consumitur:quod auecum iudicio imperfecto solet euenire, aut sine iudicio; in quo mortem subessct denuntiatur. Quartum est subita quaedam rerum commutatio : in quoICum neque aliquid excernatur, neque Vllus subsequarur abscessus,oxitium aegro co- paraturi Iudiciu vero, quod tutissimum est, aut praesens est, aut futurum. Signa, quae futurum iudicium denunciant, aut: praesens ostendunt, sunt octo. Primum

110쪽

est cococtio. Secundu est,quod in aliquo die fiat, in quo de aegris Iudiceturia TCrtium, quod in aliquo die denuntietur,d indicetur. Quartu morbi species. Qui n- tum morbi mos.Sextum quod,quicquid

excernitur, morbi formae Conueniat. In febre enim ardente, aut sanguis e naribus profluet, aut poli vehemetem rigorem sudor subsequetur, & calidum cumdem per totum corpus habzbis, aut vomitus erit,aut venter perturbabitur. Fuis turi itatus prςsentio septimum est. Octauum vero Virium robur. Futuri vero iudicij notae erunt, morbi natura, qui aut ex amara bile, vel atra, vel pituita, aut sanguine natus est. Anni tempestates:

cum enim morbus inchoauit, aut aestas erat, aut hyems, aut Ver, aut autumnus.

Egrotantis aetas:quae si calidior sit celeriter c5coctionis signa expectanda sutit: sin frigidior,tardius. Temperamentum corporis, de quo idem antimandum est, quod de aetate disseruimus .Regio, victus

ratio,accessionum circuitus, concoctiones quiς etsi magnae sint,& in diebus, quet indicare solent,fiant,futuri iudicij certet

notae