Ioannis Baptistae Donati, ... Apparatus medicus, Ex Hippocrate, Galenoque descriptus in cuius prima parte affectuum, & sedium affectarum iudicia, morborum differentiae, mores, magnitudo, & causae continentur. In secunda, in futurum praesagiendi, cura

111쪽

ME DI C. APPARATVS. unotae sunt. Futuri status praesentio, Aquae mox consequuntur. Postremo virium robur: vires autem aut integrς,aut mediocres,aut imbecillae erunt. Si integra dc morbum calidiores humores ex- Citarunt, CYCretionem futuram osten-

diit: sin frigidi,aut abscessus cosequetur, aut Concoctio. Si vires mediocres suntdccalidiores humores,stpe excretioneS, raro concoctionem,aliquando abscessus

expectandi sunt. Sin frigidi humores,sae-m concoctiones, raro CXcretiones, aliquando abscessus futuros pronunciandum. Sin imbecilles vires fuerint, & Calidi humores,abscessus erumpent: sin Dirgidiores, aut Concoctioni natura studebit,aut mors euidens erit. Quoniam V ro aut iudicium moderatu est, aut Cum naturae dc morbi inter se pugnantiu conflictatione, aut certe morbi quaedam solutio, haec quoque suis indiciis cognoscenda. Primum erit morbi species,quae ea, quae ipsum proprie consequuntur, ostendet. Secundum magnitudo morbi, quae ex symptomatum magnitudine C gnoscetur. Tertium mos morbi. Qua

112쪽

- tum temperamentum. Quintum aetas,

regio, victus ratio, de quibus plura suo

loco diximus. Huc accedit motus , qui ex tempore partium accessionis coprehenditur, futuri status praesentio, VirC S. Quoniam vero satis ostendimus, quo pacto indicia tum praesentia, tum VCrofutura cognoscere debeamus, nunc consequi videtur , ut de modo mortis, aut falutis quaerendum nobis sit.,Modum autem cognoscemus , si quale futurum sit iudicium obseruauerimus. Vale VC-rolfuturum sit iudiciu , rectissimis rationibus assequemur, si oculos nunquam a morbi specie dimouerimus: si locum affectuin,& indicia ea, quae aut Vomitum,

aut sudorem, aut excretionem, aut profluuium sanguinis non longe abesse demonstrant , obseruauerimus. Ex morbi specie, quo pacto morbus CXCCrnatur, Cognoscemus. Etenim febris ardens exsanguinis per nares eruptione finitur,rigore, sudore,Vt auctor Coacaru praenotionu pulcherrime scriptum reliquit: δίmultis in locis Hippocrates. Sedes etiaaffecta indicationis modum ante oculos ponit

113쪽

ponit.Etenim si iecoris pars caua inflammatione laboret,aut insima aluus excernet, aut sudores orientur, vomitus nonnunquam prodibunt: sin gibbae aut sanguis fluet ex naribus, vel sudores subse- qucntur, aut Vrina copiose descendet. Signa vero, quae solent unumquodq; iudicium indicare breuiter prosequemur. Profluuium sanguinis narium demonstrant imagines,quae ante oculos Obuersantur, oculi illacrimantes, rubri, praecordiorum sine dolore contentio retractio, spirandi difficultas,capitis dolores graues, pulsantes, extendentes, norium pruritus, rubor circa faciem, quae

habet Hippocrates suo libro de praesemsionibus. Illud non ignorandum, quoslaliquando erumpit per nares sanguis in

iudiciis cum capitis tantummodo grauitate, ut in Methonis morbo, quem&bris vehemens inuasit,perspicimus,& in . quotidianis cura hib' experimur. Vo- 'mitum vero,cordis morsus, vertigines,

inserioris labri qua si quaedam agitatio, saliua tenuis , nausea. Haec quoque exHippocrate sumpta sunt loco citato, M. H secundo

114쪽

ii IO AN . BAPT. DON. secundo de victus ratione in morbis acutis. Vomitus etiam insequuntur absque hisce omnibus signis, ut in mulieris quae in lictore lecto se c5tinebat, historianteminit Hippocrates. Sudorem Vero prorupturum inde maxime colligi potest, quod venter Contrahatur, Urina miriseme feratur, quod exteriores Corporis partes rubicundiores & calidiores sentiatur, quod vapor quidam calidus profundatur,cum antea esset inclusus,quod pulsus undas modo accedentes, modo

recedentes imitari videantur: quod de-stutui. d. nique aeger sudare sit assuetus, ut Timo morb. ηἰ charus: nonnunquam'ssidores morbos : A. a. finiunt nullis ex dictis indiciis insequen-morb. v l. tibus, ut in Cleonactide notat Hippo-fs Crates : Et in Melida , in cuius aegrittidi-morb. mul. ne dc menses pauci prodierunt, & pau- 3 3 ' ca venter reddidit: nonnunquam Vero

Tertio de . . -

ορ- ρ 77 ricle in Abderis scriptum reliquit , Ma ι . . in Anaxione in Abderis, nonnunquam

'γ' etiam cum sanguinis ex naribus proru-

p . . sione,quod & in virgine in Abderis legi-

ρ-I p 78- tur apud eundem. ψVentre vero omninota. . perturb

115쪽

NE DIC. APPARA ΤVS. III perturbari debere, signa sunt,si vomitus comprimantur, si sanguis e naribus feratur,si sudores no subsequantur. Aluus vero profluit aliquando,& illis deficientibus& insequentibus:praesertim Cu perfecte non iudicet, que admodum in Herophilo in Abderis idem diligens admo- nnis d.

nuit Magister:&in Clazomenio.Absces -- μι suum vero notae sunt,q, neq; morbus soluitur, neq; Vrina procedit multa, neque' μι

subsidet,sed tenuis est,& cruda. Propria 'il vero abscessus post aures illico erumpetis inditia sunt, spirandi difficultas, quae quide homine occupet, deinde desinet, qua grauitas Capitis, ac dolor subsequatur , grauis somnus,ac surditas. Vt auteabscessus liberet, tria haec Cocurrant necesse est eY sententia Hippocratis. Prin- stuari.

cipio ut fiant cum morbus maxime fer- mori. -Luet, deinde, ut febris desinat, postremo ut aeger illos possit sustinere. Haec omnia inditia & plura etiam Connumerauit Hippocrates in eodeClaZomento,quem non audisse scribit dolore capitis, & colli conflictatum fuisse, praecordia sursurricotracta habuisie,aluum adstrict am,vri

116쪽

nas perpetuo tenues processis..Quia si morbusdiutius durabit,neque ullum ex his signis paulo ante expositis subsequotur, & in interioribus partibus, aut grauitas,aut tensio sentiatur,vel inflammatio,aut dolor oriatur, abscessum in inferioribus partibus expectato. Illud iterurepetendum est, quod vel secundorum, vel aduersorum eventuum signa aliqua-do adeo sunt obscura, atque obtenebra ta,ut ad salute ne, an ad pernitiem aeger perducatur, penitus perspici non possit. Quae res efficit, ut etiam praestantissimi medici de morborum euentu iam muti re non audeant,ne in plebeculae voculas incidant. Quae si hominem superstitem esse viderit,cui medicus omnia signa ad pernitiem esse dixerit, eum Contemnit, deridet, extrudit ex aedibus. Quae Cum non satis sciat,qualis sit ars haec,C5tinuo temere clamat, Deum tantummodo futura scire, medicos omnes stultos. Caeterum accersere se quidem, ait, medicos , non quo de salute aut morte aegri

pronuntient, sed quo, quid opus facto sit, imperent: nam illud quidem parui- pend

117쪽

pendit:hoc medici officium este arbitratur. Quid ego plebeculae respondeam habeo: sed ad omnia respodendum non est. Pleni vero sunt Hippocratis omnes libri earu rerum, quibus haec facile pos sem diluere: ad illos ego eos reiicio, qui Δ: illa intelligere, de illis optime posisunt iudicare. Caeteros nihil curo: illud tantum subiiciam. Hoc malum ad salutem conuersum est, quod ego perniciosum este praedixeram: quid ergo i Ego in prognosticis ratione ducor, no euentis. falli aliquando turpe no est: semper decipi id notam habet:nunquam enim a errare diuini hominis,& celestis est raro decipi humanu est.Praeter spem aliquid euenit,ignoscendum est: siquidem rationem sequutus sum, cui soli insistere debet medicus. Sin eam cotempserim, aliquo praecipite me dadum censeo. Nulla etiam cum ratione medicinae praecepta perpetua sunt. Αrs ipsa coniecturalis est: in qua quaedam impedita, multa obscura,omnia fere lubrica reperiuntur. Pluribus non agam, ne caetera breuiter tradidisse vide r: quoniam non repererim

H 3 aliq

118쪽

aliquid, in quo mea exultare pos et ora tio. Igitur ad illud, quod reliquum est,

transeamus. Quoniam vero no satis est scire, Vtrum aeger moriturus sit, an non,

nisi etiam diem & horam nouerimus, Mpronunciauerimus: quo pacto illud facere possimus, deinceps dicendum est.

Cognoscemus vero aegrum, Vel ad mortem , vel ad sanitatem peruenturum ex collatione roboris morbi, & naturae inter se.Robur naturς,vel imbecillitate ex naturae propriis functionibus , ex bono, vel malo temperameto earum partium, ex quibus vires oriuntur, cognoscemus, Ut cordis, iecoris, cerebri, &testium.Pulsus quoque maxime vires demonstrant,

qui diligentissime semper fuerunt obseruati, ab iis, qui huius artis fuerunt,& inuetores & authores. Morbi vero robur, vel infirmitas vel ex specie morbi Cognoscetur, vel ex eius magnitudine, Vel ex ipsius morbi motu,& denique Concoctionibus. Hora vero mortis pronuntiari potest, si accessiones obseruauerimus: nanque si tempora accessionum perpem derimus,& nouerimus,& quqvel noctis,

119쪽

vel diei accessio grauior futura sit,& quς

sit eiusdem accestionis hora, facile reperiemus, qua potissimum hora vires vel effundentur, vel sufficient, & quo te poris momento mors sit denuncianda. Atque haec de morborum euentu.NunCquibus ex rebus curandi ratio ducenda sit, aperiendum est: Has iuniores indicationes vocant trito iam,& usitato vocabulo, quod nos usurpare statuimus,ut tota haec tractatio melius intelligatur. Indicationes tametsi propriae Dogmaticorum medicorum sint, communes tamen esse videntur etia Empίricis,quemadmodu in nostra Empirica demonstrauimus. Indicatio a Graecis liδειξις appellatur, quς quemadmodum a demonstratione, fine & scopo disserat, nunc oste demus. Indicatio a demonstratione differt , quod demonstratio perspicua, ac certa quaesitae rei patefactio est. Indicatio: vero est qtuedam quasi rudis & ob, scura rei significatio. Finis vero ab indicatione plurimum distat, adeo ut neminem sore putem,qui id no nouerit. Finis enim in , cuius causa omnia administra

120쪽

fex ipsum attigerit: Scopus vero est quidem finis , sed nondum ab artifice assecutus, sed constitutus tamen, S qui in eius adhuc haeret mente,& illu spectans, videt quo omnia recte faciendi consilia referenda sint.)1am disserentiam cum nonnulli minus animaduertissent, a bitrati sunt alterum pro altero Vsurpari posse: quod etsi aliquando verum sit, non tamen perpetuum est. Diximus de scopo S fine, nuc de scopo S: indicati sine tractandum. Scopum pro indicatione saepissime sumitur a Galeno: sed est tamequaedam dissimilitudo, qua alterum ab altero perspicue secernitur. Scopi ea est natura, ut facile possit indicare, indicatio veris scopum subsequitur, & quasi ei superuenit,& ex illo oritur, S: ab illo

tanquam a fonte emanare videtur, de τίω ἀκολουθίαν λογεκην vocare solitus est aliquando Galenus: utilis est autem indi-Cationum cognitio,quoniam praebet nobis facultatem inueniendi remedia,quibus id assequi possimus, quod ab indic tione osteditur.Indicatio sic describitur a Gal