Ioannis Baptistae Donati, ... Apparatus medicus, Ex Hippocrate, Galenoque descriptus in cuius prima parte affectuum, & sedium affectarum iudicia, morborum differentiae, mores, magnitudo, & causae continentur. In secunda, in futurum praesagiendi, cura

71쪽

MEDIC. APPARATUS. Nomnia dolorum genera,propterea quod paulo ante omnia sum diligetillime prosequutus. Ex eorum quoque quae CXcC nuntur specie affectus intelligi potest,utramenta, intestina exulcerata esse india Cant: si in urina fabulosa quaedam sunt, lapidem testantur: cucurbitς seminibus

similia excremental, latorum VermIum indicia sunt. Multa autem in iis,quae CX Cernuntur , sunt animaduertenda. Prismum qua via ea expellat natura. Prin-

donum illa concocta sint,qine quo pacto cognosci possint, facile disces ex nostro

libello de morborum cococtione. Dein de rium ea uniuersum Corpus, an potius partem aliquam mitriat.Postremo ipso rum qualitata, quantitatem,& colorem.' Haec quae nos paucis complexi sumus pluribus in locis vulgo notis prosecutus est Galenus, ad quem lectorem reiicio. Ergo ad ea quaercstant properemus. Ea etia quae in morbis cosequuntur,certam assectuum notam privbere solent, quae duplicia sunt: quaedam enim sunt

72쪽

dam vero minime. Pathognomica adeo sunt nota, ut exemplis minime indigeret videantur, ut in torminibus dolores qui mordere videntur. uς vero nonunqua. morbum Consequuntur,ssint,ut in febri

ardente, aegru mente non constare C

trem morderi, reddere biliosa, M si qua.

alia sunt, quae certe plurima Consequuntur. Ea autem necessat id morbo cons quuntur, quae uni soli causae consequum

tura quae vero: aae hoc ut oriantur , nonnulla alia Concurrant oportet, haec nori

necessariis succedunt. Haec Hippocrati aliquando exciderunt: no enim de diximno, ac prope coelestii viro dicere auderg, illum non animaduertisse, clim illasCri. Septimo piis mandauit: Quibus in alui profluuiis ς Crumenta spumosa sint, iis pituitaedi capite deflu it Nan aliis etiam de causis spumosa excremeta fieri possunt.Color otiam idem ostendit: iecore enim affecto alius fit polor, atque liene laborante,ut dictum estineque1vero tantuli1 modo totius corporis colore , sed etianti uniusciuusq; partis animaduerti velim Iecore enim affecto orptis totum non-

73쪽

MEDIC. ΑΦ PARA TVS. nunquam suum colorem no amittit,lindigua tan um mutatur. Ea quoq; quae ante praecellerunt utilia sunt ad astectum co, gnoscendum, ut victus ratio, Consueta ludo, praeterea aetas,anni tempus, regios

reliqua possimo nos in cognitione affectus ducere: etenim coniectura eaerum rerum nixi, facile morbum disce nemus.Caus etia ex quibus morbi pendent, aflectus possunt ostendere. Nam non quamis cause potest nem excita' re morbum, sed qualis Causa ante praecesserit, talis ex ea morbus fieri necesse

est Sed quis i primodocopars astectaco,

gnoscatur, secundo astectus, tertio Cau' sa, hinc fortasse fit, ut minus causae Con numerandae esse videantur inter notas 'quae affectum ostendunt.Verum si ea de monstratione uti velimus, qua' circulo quodam res ipsas osteiadit, quaequr habia utiquis in canum tollitur, magno nobis

cause esto positi ni quoque ad morbum hoc pacto demonstrandum, adiumento. Ea quae laedunt, & prosunt, affectu osten dimi, queadmodum etiam sedem aste

stam. Tumor i m indicat. Etenim si in

74쪽

6 Io AN. ΒΑΡΤ. DON. praecordiis tumor dextra parte sentiatur, inflammationem in iecore nonnunquam excitatam demonstrat: sin in sinistra, in line. Curatio denique adiungitur, quae quidem sua natura non indicat affectum,sed veluti cumulus quidam ad idem comprobandum notis accedit Ca teris. Ex euentu enim probat eum fuisse assectumque antea multis ex signis puncherrime peritus collegit medicus. Hippocrates eam etia posuit, cum illud scri- Meuia. pium reliquit, Vbi plus cibi assumptum est, quam natura ferre potest, morbum expectare debemus:id autem ostendit stoana de curatio. Et alibi, Anicula apud Sosileum uteri non coxendicis doloribus vexari indicauit ipsa curatio: indito enim m dicamento odorato, quod habebat vim mentum,& farinam, statim malum discussum est. Atque haec quidem de notis, quae morborum sedes ostendunt,& af ctum. Nunc ad alia essset transeundum, nisi illud me reuocaret,quod maxime indignoscedis morbis, & partibus affectis, utile est. Quid illud est3 aliquando certa quaedam conspici signa,quq & morbum,

75쪽

ΜEDIC. APPARATV s. 77M sedem affecta statim ante oculos p nunt. Aliquando vero ita sunt incerta . Omnia, atq; ambigua,ut neutrum discerni possit.Nonnunquam etiam ex eorum . genere sunt quae raro admodum con

qui solent, quae adeo incertum morbum reddunt,&ancipitem sedem affectam, Ut cognosci nullo modo possit, nisi si aut alterum, aut tertium quandoq; signum expectetur, &observetur:quam rem doctos quo': medicos in curationibus expertos esse plus quam vellent,certo scio.

Recentiora Oosulto omittam, Vetera co- . ,

memorabo. In Larissa Hippostenem pe- T cripneumonia laborare falso arbitrabatur medici, quod videret febrem ortam esse , tussi sicciori eum irritari, & spiritu densum esse. At non animaduerterunt, diu tussi nihil omnino eundem CXcerne-xe, nullum steriorem habere,& denique febrem aliquando ex toto quiescere. Quid dicemus de eo,qui cum perspexiL nisset Aspassi filium ventris magnam ha - - γ' re circuntentionem, liquida excernere, cito intumescere,putauit quippiam conuulsivum habere cum tantu Vix in uno,

76쪽

8 ioAN. BAPT. DON. aut altero haec conuulsionem sequi ani-nuam δε maduersum Vnquarii sit. Nonne etiamm . v l. qui Calcidonium curauit,quam in lubri- Drsi' ea re versaretur liquido ostodit Etenim

cu perspexisset intra quatuordecim dies illum non fuisse purgatum, suppuratio-

. nem necessarid consequuturam non recte existimauerat. Possem Maliensem, .l l. F. M alios quamplurimos commemorare, quos de industria ommitto,ne in re aperta,& haud dissicili longior esse videar. Restat ut dicam' quo pacto intelligi pon

. . sit,utrum locus primo assiciatur,an vero CX alia parte laborate sequatur morbus. Iuniores dicunt, utrum locus per se assi- Ciatur an per consensum:qua in re explicanda eo libentius versor, quod a nullo ante me quod ego nouerimjres haec tractata sit, quae non leuissimam utilitatem iis,quibus liqc studia cordi sunt,sint allatura. Haec etiam ab Hippocrate notata νε- ηι fuisse testantur praeclara illa: Quod so-

cietate naturae vinctum, quodque per se est, obseruadum. Ad medicum enim hoc maxime pertinet distinguere, ut & rcpCrire, & adhibere commode possit med i-

77쪽

MEDIC. APPARATVs camera quae pro aflectu sunt comparanda. Quatuor sunt hac in re explican verba stibobscura: Idiopathia,Protopathia,Sympathia, Deuteropathia. Grieca ero verba.Vsurpamus , quoniam nulla latina,quae hisce respodean inuenimus. Idiopathia est, cum pars quaedam proprie est affecta, & perpetuo aliquo in lo-Co malu est,quod a nulla alia parte proficiscitur, sed in qua semel co sistit, in eam perpetuo incumbit. Protopathia significat partem primo affici: Sympathiae vero maxime contraria est Idiopathia,qua per Cosensum vocamus. Deuteropathia secudo assici partem significat, cum alia prius esset astecta,qua cum de hqc ipsa laborat, Cum antea morbo minime vexaretur : ut iecinore vehementer laborante stomachum,& caput,& nonnulla alia membra secutio morbis tum longis tum acutis, obnoxia esse videmus. Cum Vero

morbus neque propriis signis colligi potest,neque diutius in parte affecta remanet,& aliis morbis superuenit,tunc partem neque per se, neque pri md affici ve- possumus affirmare. Qua in re illud

maxi

78쪽

so IOAN. BAPT. DON. maxime obPruandum , quod cum pars ouae hoc pacto afficitur,morbo UeXatur, necesse est, ut maiore facto alterius Parotis malo, illius morbus vehementius iri

crescat, & illo discusso, hic etia quiescat. Aliis autem partibus affectis,morbus superuenire solet bipartito , vel ob partiuvicinitate, Vel propter eorunde societ te. Societas aute duplex est,aut generis, aut muneris: generis dicitur,ut neruus, qui habet societate cum caeteris neruis: venarum est etia quaedam generis inter se familiaritas.Munerisvero,Vt mammet

cum partibus genitalibus comittuntur, qua de re plurimis Hippocratis, Sc Ga- - leni aut ritatibus admonemur. Quod μ' vero morbi aliis morbis superuenian aut humor, aut vapor, in partes aliquas Crumpens in causa est: vi suffusio est dolores capitis, qui excitantur vel ab humoribus , vel a vaporibus ad caput

concurrentibus. Praeterea vero dc defectus materiae quam ab aliis partibus elaboratam assumere altera Consueuit, Vt

vox supprimitur spiritu illo retento,quq vocem M adiuvabat conformabat. Et

. Cum

79쪽

MEDIC. APPARAΤVs. ncum prohibetur alicuius facultatis im- Pecus , quae propter affectu alterius partis, a qua manabat, impetus ille ad alias partes descendit: quod minime eueniebat, cum natura recte suo fugebatur munere: quae res perspicua est in illius cru-Tum resolutione, qui apud Gephyra ex montano opere crura proiecta iactabat. zzManus quoque dolent,cum laboramus, si superiores thoracis partes aflectae fuerint, quod euenisse Agati j puellae scriptu δεαε, δε reliquit Hippocrates. Haec ut probe in- πὸ ' i velligantur illud maxime obseruadum ' ''t '' duas esse praecipuas facultates quae totuCOrpus regunt, S gubernant: quarum altera ad animu pertinet,altera Vero ad naturam: Quae autem ad Vitam tuendam spectant,consulto hoc loco praete mitto, ) Illarum altera aliarum partium malis non obruitur,nisi & ipsa per se afficiatur,altera Vero sua aliquando non potest exequi munia, ipsa minime affecta.

Nam instrumenta,quae connumerantur sub functionibus muneris naturae,ab C

que reguntur, secum quasi habent con- natam functione muneris, ut lapis Ma-

80쪽

gnetes Vocatus, semper potest ferra a trahere. Sic huiuscemodi instrumeta facultatem habent propriam,Vt opus POL 1int aggredi suum. At vero instrumenta, quae in operibus custodiuntur, ab ea fa- Cultate, quae . d animum pertinet,Vim illam, quam habent, ut possint suis muneribus fungi, accipiunt veluti a quodam fonte,a quo perpetuo defluit. Principio enim caput spiritum a corde recipit, a quo fiunt animales, dc ab eodem in inferiora instrumeta transmittitur facultas quaedam, quae sensum,& motum caeteris praebet. Quare his connata facultas non est,sed ex aliis manat partibus: unde fit,

ut huiusmodi partes ipsis haud quaqua

assectis nihilominus opus suum CXCitare non possint,quod partibus,quae ad natura pertinent,euenire minime solet: qu tiescunq; enim aggredi opus suum non possunt, actiones naturales semper priamo, & per se afficiuntur. Hactenus hac

de re scripsisse aliis fortasse sat erit, mihi tessc non potest, qui non solum quid sit idiopathia,&sympathia demonstrare proposui, veru mediam quo pacto qui ex

alia