장음표시 사용
81쪽
ΜΕDIC. . APPAR ΑΤVS. 83 alia parte laborante consequantur morbi,cognosci possunt, ostendere in animo habeo, ut qui medicinae studiis tenetur, Pollit mea diligentia liqc omnia facile TCperire,& memoriς mandare .Ea igitur quς ex alia parte laborate, male assicivi viar , nobis pollunt facile ostendere, quae Consequuntur,& antecedunt. Praeterea magnitudo, & paruitas affectus: his ac- Cedunt Caularum accessiones. Etenim sicis, quibus caligo quaedam ante oculos obuersatur,antecesserit stomachi dolor,
facile discernemus stomachum primo affectum esse. Quod si vomitus insequatur, & oculi non male se habeant, ea res morbum plane deteget. Est quoque obseruanda duorum affectuum magnitudo , S paruitas. Simile enim veri est, ex magnitudine morbi facile colligi posse partem per se,& primo affectam:ex paruitate Vero, quae ex alia parte laborante Consequatur.Nam si vehemens est capitis dolor,morbu esse in capite facile possumus affirmare: sin paruus,no recte fortasse illa morbo sedes assignabitur. Prae, terea delirio aliquando vexantur,qui in
82쪽
8 Io AN. ΒΑΡΥ. DON. febrem ardentem inciderunt, sed non semper, sed cum causa illius per aCCessiones increscit. Qua ex re apertC C gnoscitur delirium illud inter eos morbos nos connumerare non debere, qui
primo & per se aliquam parte exerCCnt: sinita enim febre, delirium quoq; finem habere perspicimus. Nunc quemadmodum principio proposui inus de morborum differentiis agendu est,quae sumuntur aut ex materia ex qua morbus nasCnitur,aut a motu,aut tepore, aut sede affecta. Materia vero erit aut humida, aut
sicca, calida, vel frigida, vel ex his composita: praeterea tenuis,vel crassa. Peri- pneumoniam,& Pleuritidem, in quibustum pulmo, tum thoracis partes morbo infestantur,cum nihil ab affectis e XCreatur partibus, siccas aflectiones appellabant antiqui: sic iecinoris,lienis, mCsCnterij, vel ventris mala, cum aluus nihil reddit, aut sicca, & dura excernit, siCca
Vocauerunt:eodem modo siccas inflammationes , sic cerebri morbos siccos nominabant. Morbus dicetur aut acutus,
aut logus, si cum quatenus mouetur Obserua
83쪽
ME DI C. APPARATV s. 8sseruauerimus. Tempora quoque coctionis , & cruditatis considerare, ac distinguere oportet.Impeditur autem concoctio duobus modis:aut enim calor planerem destituit,quam cocoquere debebat, aut abundat: cum abundat,humore satiurutur: cum vero easdem destituit,propter eius imbecillitate res Cruda remanet. Locus autem est aut CX ternus, aut internus, in medio situs,aut in parte s periori, vel inferiori, dexter aut sinister. Ad morborum mores transeamus, quos iuniores haud inepte, aut bonis, aut malis moribus praeditos Vocat.1 ores morborum intelligimus, ex iis quae morbum Consequuntur, quae aut tuta sunt, & minime perniciosa, aut grauia,& periculosa. Morbi malis moribus praediti a Graecis κακρηθεις,qui pericuIum quidem ostendunt, at spem salutis non adimunt.Quae autem consequuntur,triplicia sunt:quPda enim una cum urinis, alui deiectionibus,sputis perspici utur:quaedam in af ctibus corporis posita sunt, Vt sudores: quaedam ad naturales, & animales appellatas actiones referutur,Vt Vomitus,
84쪽
ῖς IO AN. BAp Τ. DON.& deliriu. Symplomata aute quae a morbo oricitur, aut bonis, aut malis moribus pnedita dici debent, quatenus aegritudiani c6ueniunt,& illius sunt propria. Cat fae etiam idem declarare possunt: redditur morb' perniciosus,si ex humore melancholico oriatur: tuta omnia Crunt, si ex sanguine: Cepius vero nos terrebur, nonnunqua etiam a periculo tutum hominem demonstrabunt ea symptomata, quae ex reliquis duobus humorum gCncribus pendebunt. Morborum ortus de cum dico ortus,intelligo quoq; lepus,in quo morbus inchoauit subito an pedetentim inuaserit,& ipsitus denique forma consideranda. Locus affectus morbi morent demonstrat,in cuius cognitione
perpendendus est diligenter illius partis
usus, S actio: ex horum enim animaduertione facile possumus morem quom morbi cognoscere. Et quoniam non sitis est cognoscere formam uniuscuius 'morbi,nisi etiam magnitudinem cius nouerimus, videtur de magnitudine eius dicendum.Non enim satis est scire morbum qui aegrii fatigat , dysenteriam cse,
85쪽
MEDIC. APPARAT vs. 8 nisi etiam de febris, S doloris, & eorum,
quae cum stercore excernuntur magnitudinem observemus. Magnus autem morbus tribus modis sumitur: aut enim relatione ad alium alique morbum dicitur, aut cum maior Cit,quam Vires qgrotantis pollini sustinere: dicitur tertio ex propria ossentia, ut& homine, dc equum,&bouem in sua specie magnu solemus appellare. Colligitur autem magnitudo morbi aut ex partis aflectae praeitantia, aut ex affectus magnitudine intelligitur, aut denique ex eo quod malum sit Cacoethe. Symplomata aute magna di-Cuntur, si quatuor concurrant. Primum quod assectus magnus sit, deinde quod sensus partium acerrimus, deinde quod neruorum,& arteriarum genus sit in becillum , SI sanguis, qui continetur in Venisprauus.Postremd quod cerebrum, Cor, iecur,stomachus, sint imbecilli: num ord ex iis latum minime: verum etiam ex plurimis signis eiusdem generis simul Coaceruatis,ex quibus no modo affectus species,& genus aperte cognoscetur,sed etiam magnitudo morbi intelligetur Sic
86쪽
88 Io AN. ΒΑΡΤ. DON. Hippocrates ut magnitudine morbi qui Silenum occupauit, ante oculos ponCret , scriptum reliquit inchoasse ex lumbis,capitis grauitate,& colli distentiolio. Et haec de disserentiis,more,& magnitudine morborum dicta sufficiant.Mox de causis, quae si a medico no intelliguntur. frustra erit omne curationis consilium susceptum.Herophilus etia summoperet medicos hortabatur,ut summa diligetia causas conquirerent,& quales & quantet essent animaduerterent,&quo in loco maxime dominarentur, ut illis Cognitis, ad curationem uniuscuiusq; morbi Commode transire possent. Causam ita destinit Galenus: Causa est,quae id efficit,cuius causa est. Vel hoc pacto:Causa est qua accedente assicimur, S qua separata remouetur assectus. Causarum quaedam sunt per se, quaeda vero CX Cuentu. Cau-se,quae ex eventu aliquid praestant,ab iis quae per se dicuntur, sic possiimus disce nere. Assectus, qui a Causa excitatur,diligenter contemplandus est, utrum simplex ,& unus sit: praeterea tempus quo
superuenit assectus.Etenim illud perspi-
87쪽
ΜEDIC. APPARATV s. 83Cuum est, ab Vna causa unum affectum excitari, nisi sit alter per se, alter Vero aliis Consequatur. Tempus quoque est
Considerandum: nam accedente causa
calida per se statim calefaciet: quod vero ex eventu aliquid essicit,ut consequatur,aliquo indiget temporis spatio. Causae ex euetu tripliciter sumi possunt. Priamum quado est aliqua causa, quae ita n tura comparata est, ut sedulo quidem suum possit exequi munus: quo tamen non fungitur,nisi medio aliquo interposito, ut Plethora, quae quidem aptissima
est ad morbum cocitandum: sed tamen nisi aliquo medio illum excitare non potest: unde dicitur causa ex eventu. Secundo dicitur ex eventu illa causa, quae primo, per seq; maxime ad ortum ipsius rei necessaria est: sed tamen utilis non Videtur, ut locus:etenim sine eo nihil gigni potest. Oportet enim corpus omne in loco contineri, nihil tame ad alicuius rei generationem praestare videtur.Te tio dicitur causa ex eventu, Clim aliquid O essici necesse est, ab illa causa non ex-
Citatur,ex qua res ipsa pendere solet,sed
88쪽
νo I O A N. B A P T. D O N. a contraria, Vt aqua frigida, quae solo refrigerare, aliquando calefacit, harum causarum quςdam dicuntur quas antegressas nominabimus, quaeda γοηλλέν , hoc est antecedentes,quq iam Vero σωυηκb, sta est continentes appella
antegressam appellauimus, illud maxime postulare videtur, ut SI receS, CULdens sit, ut cruditas,ciborum Copia, balnea, intepestiuae exercitationeS, ira,mC ror, bubo, dolores, & omnes deniq; Catmsae eYternata vero sic ab Athingo dicta,id est antecedens intra corpus animantis Continetur, Veluti humores, crudi succi, plenitudo. Hae a nonnullis abditae sunt appellatae, & Coniectura Co
tem appellauimus, accedete necessario morbus invadit,eadem decedente mo bus continuo soluitur, veluti iri febre ar- de late ambulatio sub sole,antegressa causa est,antecedens vero bilis, proxima,&Continens putredo. Et si praecisa est in pulmone vena, causa antegress aest, immodica ciboru,-potuum copia assumpta.
89쪽
MEDIC. APPARA Tvs.pta. Antecedens vasoru plenitudo,con-Linens vero tenuitas tunicae. Aliquando Cuenit,ut transitus spirituum,quia capite transmittuntur ad partes iniuriores, impediatur. Hinc necessario excitatur
stupor,quod si remoueantur at inuando, quae illis erant impedimento,qui minus partibus sensum praeberct, morbus quoque continuo tollitur. Possem sexcenta alia in medium asserre, in quibus haud obscura est causae continentis cognitio, quam etsi sciam veluti superuacaneam a nonnullis reiici: quoniam tamen multa reperiuntur clarissima apud Galenu, alios praeclarissimos viros testimonia, quae hanc causam necessario dari colendunt, idcirco eam etia inter causa&Con- numerare volui Quis est autem qui noVideat, non unam tantummodo causam
continentem in pulsibus dari, sed etiam tres,facultas,instrumetum,S: vis 3 Et si quicqua harum detrahas, arteriaru pul- sus incolumis nullo modo esse potest. Ommitto pulcherrimu illum locu contra Iulianum, in quo etia causam istam, describit.Praetereo etiam quaedam in se-
90쪽
a contraria, Vt aqua frigida, quae solet refrigerare, aliquando calefacit, harum causarum quςdam dicuntur quas antegressas nominabimus, quaeda miseWνus, hoc est antecedentes,quq lam ero σωυκύ, ad est continentes appella
antegressam appellauimus, illud maxime postulare videtur,ut SI reces, & euia dens sit, ut cruditas,ciborum copia, baunea, intepestiuae exercitationes, ira, moeror, bubo,dolorcs,& omnes deniq; Camsae e X ternae. οηγουμα vero sic ab Athongo dicta,id est antecedens intra corpus animaritis Continetur, Veluti humores, crudi succi, plenitudo. Hae a nonnullis abditae sunt appellatae, & Coniectura CO-
tem appellauimus, accedete necessario morbus invadit,eadem decedente mo
bus continuo soluitur, veluti in febre ardente ambulatio su b sole, antegressa causa est,aritecedens vero bilis, proxima,&Continens putredo. Et si praecisa est in pulmone vena, causa antegres a est, immodica ciborti, & potuum copia assumptavi