장음표시 사용
61쪽
m,sit ita ad Messae tepora retul rut. Deinde otadens du totu caput explicado decuri it,inulta esse, quae ad terrestiis Ierusalem amplitudinem &stracturi aptari non pos
- Discedo equidem inuitus abco, quem & plurimum obseruo,& cuius diligentiam , atque eruditi nem magni facio, & puto multo esse probabilius historicum sensum de terrestri Ieriauem institutum esse potius, quam de mysticaud est, de Ecclesia. menim modo verba essent bona, & consolatoria, quae nimc dicuntur ab Angelo,si moerorem ex animo Prophctae . non exi merent,quo tunc angebatur molestissimeὶAt ut constat,non erat tunc
Prorheta sellicitus de Ecclesia,O-
ius fortasse cogitatio neque men tem subierat, sed de sua Ierusalem, quam euersam dolebat, & cuius inuaurante tempus aduenisse dixeratSeptuagesimus enim annus non
excitandae, propagadaeque Ecclesiae destinatus erat,scd aedificandae, atque habitandae Ierusalem. Rursus quemadmodum in capitis explic tione Ribera probat esse multa,quq non facile venient in structiiram, maiestatesiique Ierusalem, sic nos in capitis decursit probare conabiamur omnia posse ad urbis Solymitanae molitionem , & dignitatem aptari Qim si assequimur probab mus Riberae hunc historicum esse sensun : neque enim ille cum A rustino quicquam amplius requirim id ergo si iis locisagemus. Nunc ad textum.. Et in manu rim si cuius men' D r. species h cest ciuitatis struλει, & nabitus architectorum, qui ubi aliquid ex arte politum, ac fi mum moliti sudent, prius rem to ram per otium metantur, dc defi
Ecce viridec. c uniculus linem innutius,'calamus mensura in m. inu
eum.JEx hoc loco, silique simit biis letobant Theologi Angelos interseoqui: quo modo vero id faciant, longa disputatio est. Vide S.I liom. r. p. q. ICI. N ibidem Illic ri tes: neque desunt alibi etiam exempla
ohetiis Danielis, & Micheae Angeritorum locutiones occurrent. Portis tertius ille Angelus, qui egrestus est, ut Angelum Zachariae familiarem illuminaret , ac doceret,superior erat alius: ut enim ex Dionysio cap. s. te coelesti Hierarchia docent Theologi, superiores Angeli non illuminantur ab inferioribus. Vide
nat nunc superior ille spiritus Angelum Zachariae, ut idem postea Zachariam illuminet, illuminaturum deinde Israelitas alios. Porro hier ueram non puto esse nomen aetatis,led ministeri j, quod aliquando in
Scriptura reperitur, maxime ubi aliquid adiungitur,cui subesse videtur ille,qui vocatur puer; ut Lucae cap. i.m domo David uerisin : & Act. . Aduersum sandi puerum tuum δε- sum. Et Gen. a . seruus Abraham, qui senior dicitur, & toti domui praescinifluo etiam vocatur; n que vero pactili aetati tantum n gotium permitti debuit. Neque hic dein aut nota, aut ratio ministerij; nam futurm estZacharias misister taxiano Anguli, per quem diuinum .e in mutanda ciuitate consilium Iudaeis annunciat. Cur ergo vox puer La
62쪽
tina, & Hebraica Ita naar, ferum significet, & iuuenem, ea ratio est, quia in ca aetate plerunque homines subire solent alioruin seruitia, atit ministeria: nam aetas grandior alieno potius indiget ministerio, quam apta sit aliis praestare situm. Sicut Sacerdos, etiamsi iuuenis sit,
iresbyter dicitur,id es senex: quia cnes vel Gliti sunt obire , vel apti
sacro illi obeundo ministerio. Hinc ergo fit, ut seruus prouecti ris aetatis, quique senex merito v cari posset, dicatur puer, ut nuper vidimus desertio Abraham. Exemplum est aptaim apud Hispanos, 'os', quae vox tam cadit in puerilem aetatem, quam in senilem, & grauem, modo alterius seruituti sit addicta. Alij ideo putant Zachariam
iam lenem puerum vocari, quia talis esse videtur cum Angelis , ante quos tunc crat, comparatus , sicut discipulus rudis coram magistri si pientissimis, aut infirmus, & tener coram robustissimis,aut aetate gran
dis coram iis qui longissimo aeuo maiores Lint, pueri dici solent. Ita Glossa interlinearis,&Hieronymus
insta ad illud, δ, . imi quem se
quuntur plerique alii ex Interpretibus , Hesmo, Hugo , Albertus, Dionysius.Ribera existimat Puerum
hic aetatis esse nomen: ius lententiae alii quoque stubscribunt. Sed quod diximus, 'lacet multo magis; tum quia sic satis Cilicatur aptὸ Vox puer ; tum quia senem redimeracliariam ab exilio docent Dor theus in synopsi, & Isidorus quod magni apud me momenti est, Martyrologium Romanum sexto die Septembris. Abhue muro habuisitur Ieras lem. JHunc locum putat Ribera nul lo modo in terrenam , id est, typ cam Ierusalem conuenire posse:
quia ciuitas haec muro septa sitit ab Esdra: im4 ut tradit Iosephus trisplici Ex quo concludit de mystica, id est de Eecletia esse accipiendum
citius amplitudo nullis eth definita spatiis. Sed nos videamus quemadmodam hoc quoque quadrare pos sit in Ierus dem. Et sane si cum I xx. legas: Mimis habitiabitur Ierusalema hominum , cst immen toruus in medio eius 'inihil hinc orinudifficultatis. Nam Regio illa, quae
propter absentiam, xiliumque cultorum infrequens erat, ac valla, propter nualtitudinem tamen eo. rum,qui ab exilio redibunt, &iumentorum,quorii in opera ad subigendos agros utilis est, rebus omniabus ad vium, splendoremque ci' uium necessiviis abundatura di
Sed neque a transatione vulga 7.riqiiicquam incommodi est nostraesententiat, primo si ita interpretere. Munietur quidem muris Ierusalem deo, ut vidcs,cum finiculo mensorio visus est tibi Angelus qui spatia conlideret, dc metetur, per quae circumducenda sint moenia. At ii cego adero cultos,& visit ciuitati, ut etiam sine muris tuto habitari pose sit. Et ideo subdit: Et ego ero ei, ait D
minus rus igneus in ore tu.Neque Restis'.
sensus illa contortus est, ut e pre C a sus vi, si Scripturae consaetu limem quod α'in obserites; in qua id fieri dicitur, quod aptum eri ut fiat, ct aliquis se aliquis. id facere,quod ut faciat facultatem,
aut auctoritatein habet. alia ratio'. tes Memne dicitur Iob.9. Qui praecipit Sob, Grno oraturi, id est,praecipere potest Soli ne oriatur,& ipse parebit:& Mati.
ii Ninuuia veniem in indicta cum
generitone illa, o conrimnatam id est condemnare poterunt. Ex .pla plura sunt apud Salmeronem
63쪽
secundo, obseruandum coniunctionem s non scii per cohiungere extremased interdii causam reddere,vi docuimus Act. cap. 7. ad illud, semini im. Exempla sunt obuia. Gen. i . Melchisedech Rex Sa-dem proferens panem , ct vinum ; erat enim Mardos Dei. Hcb. ipse Sacerdos. Gen. et O. Morieris propter mulierem, quin tui sti; habet enim virum. Heurai. Ur ipsa habet virum. Isai. 1 . Ecce tu irarm es , cs peccauimm,id est . quia peccauimus. Erit ergo sensus huius loci iuxta liqc:Habitari poterit absque muro ciuitas , quia ego murus in circuitu. QuM s ses j copullativam coniunctionem esse velis, sensus est facilis. Habitati sine muro potest Ierusa leni, dc quia erit multitudo homi' num, de iumentorum in ea, ut posisit quantamcunque hostium multitudinem sistinere,& frangere 1, de quia illi ego adero quasi murus ignem. Sed est alia commodior explicatio , ac magis obuia, si dicas tantam
futuram ciuium multitudinem , ut, quia tot homines ciuitatis septa capere non poterunt, extra in oenia multis aut domos, aut tabernacula construere necessariumst. Sumpserat, credo,metator ille, a que architectus Angelus spatia satis laxa ad chiitatis fabrica. Ait ergo alter Angelus,tantum illud spatium, quan usu antum esset,suturu tamen angustum pro ciuium multitudine .Quod dixit multo antὰ Isaias cap. J. n. I'. Gla d serta tua, solituaines tua, ct terra ruina tuae nuncangusta erunt prahabitatoribus. Porro illud absiaue ideesse aliquando quod extra,vel praeteri satis in Scriptura frequens ; neque enim semper negar,seu excludit, sed
aliquando aliquid addit ei, quod
Galaad, o Basan trans Iordanem. id est, praeter terram Galaad,quam iam possidebant:& Iud s. Fu et ponim po- utaramum inaurium micti septingenti auri sub absque ornament D , 6r ni ini-
rum. Vbi illud quod sequitur, satis indicat quid valem sal siquo
quod antecessit: S: virobique Heb. est lebad: Se Cant. 4. absque eo
quod intrinsecus lateri de Cant. o. absque occultis tuis, non significat ab dilea sponsa illud, quod intrinsecus latet , sed ultra illud quod in ipsa erat eximum , adest e etiam alia. Quam etiam dicendi phrasim familiarcinhabet Hispanus, dum dicit : Tengo tanta renta sin loque herede, o spero demi Parie, de similia. Sic etiam hoc loco dicuntur Iudaei praeter illud
spatium,quod complexus est murorum ambitus, habituri quoque aliqua domicilia extra moenia. Non itaque negatur lilc murorum circunscriptio, sed ciuium abundantia praedicitur. Quod etiam Idcbraica vox multo magis ostcndit, qtiae sic
reddo : Ierusalem id est,ciues Hierosolymitaui .habitabit, na tesib, vox est activa vicos, vel ,ea, qua mΠω- ta non sunt. Haec veto sunt, aut illa.
quae ciuitati sunt adiuncta,ut suburbia, vel paululum ab ea remota, ut quae pagi Latin Ε, Hispane dicunt ut
allas, quae filiae ciuitatis vocantur, de quas eius membra sunt. Vtrumque habitarunt Solymitani ciues ineque enim tantum quod erat vastum, vacuumque ciuibus intra antiqua moenia, sed etiam proxima ciuitatis
Ea enim multitudo E captiuitate rediit, ut cogi non potuerit intra moenia quantumuis laxis spatiis ab Angelo metatore descripta.Nam vi tradit Iosephuε lib. ii. Ant. cap. Α,
64쪽
virotrum , praetet aliam imbellem, atque promiscuam turbam .fuerunt quatuor millia millium,& sexcenta viginti octo millia dutaxat ex tribu Iuda & Benjamin. Quid ergo mirum ii Ierusalem. id est, ciues extrana oenia Uteisi pr. ae multitudine ,&suburbia proxima, de pagos etiam remotos impleuerint i Quod apertEdocuit Nehemias cap. I i. ubi ex eo numero .qui ab exilio rediit,decimarant lim parte habitasse traditur in Ierusalem:& cum prius uno numero clauderetur ciuitas, ut ex Nehemia
eincta .e- constructi sunt, quibus nempe populus,qui extra moenia degebat,iutus esset ab inimicorum iniuria. Quare Machab. i .cap. . mons Sion aedificatus dicitur,& in eius circuitu muri alti, atque sit mae turres excitat . Denique Iosephus lib. c. de bello cap. i. triplici muro circunda tam esse ciuitatem scribit,& ibidem docet partem quandam fuisse moenibus nudam, quia exuberans habitatoribus ciuitas paulatim extra moenia serpebat. Quare pariem illam Agrippa moenibus cingere aggressus est,&opus ab eo inchoatum
Iudaeorum studio postea perseetiam
fuit. Illa vero pars recens tunc m*nibus inclusa Beri ha dicti, est, id est, noua rivis M. Quia postquam moenibus septa est , quaeque ant Eoptime mir at oth dici poterat,
id est .vicinal ljue muro, postea ciuitas dicti, est; nova tamen, comparata antiquae ciuitati iam olim moenibus
vassatae. Ex his hibes quomodo locus hic nihil contineat, quod non aptissime cum Ierusalem terrestri
conueniat. it. Et Dominsu, murmJ Ne forte perturbaret Pro
censi ire- phetam . partem aliquam ciuium
iv ἰς murorum praesidio nuda obicrum videri inimicorum iniuriae, ait Dominus se illi ciuitatis parti, & caeteris etiam ciuibus fiaturum pro muro. Igneum vero dicit, vel quia Angelos praesciet urbis custodiae, qui Ps.
Ios .dicuntur ignis vrem Sc .Reg. c. Samariam igneis curribus esse vallatam, nihil aliud esse existimatur, quam vigili. 3e sedula Angelorum custodia esse munitam; de qua Isai. 62. Super muros tuos Ierusalem posui custodesNel certe in igneo muro ungularis indicatur custodia, atque 'rotectio,quae quam simillimaest il-i,qua Deus cauit ne ullus in Paradisum introiret.Nam quemadmodum Deus custodem Cherubim cum
igneo gladio in aditu constituit, si e
etiam nunc igneum murum promittit. Quod si, ut Abulensis putat.&Lyra,& historia scholastica gladius igneus Cherubim, ignis erat instat coronae Paradisum ambiens, nihilo infirmior custodia Ierusalem promittitur, quam olim Paradiso data est. Mitus sanὸ amor Dei in populum suum, mira prouidentia, quam agnoscebat David cum canebat PLIi . A fontes in circuitu tim est Domianus in circiuiu populi suinc si diceret,
non tam montium ambitu, quam Domino custode tutam faturam esse Ierusalem. Elisai. cap. 26. Urbs fortitud nu m stra Sun,Saluior ponetur in ea murus,ct antemurale. Et ingloria ero in medio eius. JHeb.
via, lecand.Fortasti significatius,
dc clarius i gloriam,id est, ero Hie- rooli rosolymae non sol sim tutelae, atque custodiae, sed etiam honori:reddam
enim illam non solum tutam, sed etiam illustrem. Mihi pene certum est,illud ingloria,ac iuὰ sumi, id est, afferam gloria populo, in cuius medio ego habitauero. Neque alitet intelligunt I xx. qui vertunt i qui loquendi modus actionem indicat.
65쪽
dicat. Quomodo saepe dicimus , ero tibi in ea titilum, uiuam meritum, id est, asseram tibi scandalum, non patiar abs te. Quod si passive sumas, ut magis indicat vulsati translatio hoc serisu: ero gloriosus, seu glorificatus in medio populi;erit sane verus sensus, quia instaurato templo, renoua-tίsque sacrificiis glorificatus Dominus fuit in Ierusalem: sed non satisco ruit cum toto textu,qui de c5- modis agit Ierusalem , neque cum
Hebraica,Graecaque phrasi, quae significat non tam inde Deu tibi gloria accipere, qu in suo populo praestate. Fateor Hieronymum accipere
hoc passive dum sit exponit; ct D
miniis in medio eius versetur ingloria: Ac eodem modo accipit Lyranus.
Vtramque significationem admittit Dionysius Carthusanus; dicit enim, s. bor per iatria cultum ab inta tamdiu eam Ierusalem eroque euing riamori ipsorum lati Pando, cripsi malui sic examindo. Reliqui tamen omnes actiuὸ accipiunt, Theodoretus. Cyrillus dat mo,Vatablus, uterque Palacios Ribera. Neque ab hoc sensu omnino excludimur per illum ablativum in gloria, oliis, licEt raris, usum tamen illum interdum habet. O. a fugite de terra Aquilinu,quoniain quatuor ventos caeli di persi et os.JLo
cus hie probat nostro Riberae historicum huius capitis sensum esse de Ecclesia. Neque enim Israelita de quatuor orbis partibus. in quas di spers fuerant, in suos fines collecti sunt: decem quippe tribuum exilium lutum fuisse nulli bi constat. Sed hic ipse locus contrarium mihi pet- Ladet: cur enim si Euangeli j temporibus omnes vocandi , quos in alias, atque alias partes egere varij casus.& rerum discrimina, iubentur
illi tantum in patriam redire, qui
erant in Babylone ' nam haec Solymitanam urbetu ab Aquilone respicit: aut cuius ratio redditur, cum adiungitur, quoniam in quatuor ven-
ιοι dispersi Mi ' Respondet Ribera, Bahlonem fioc loco pro mundo sumi eum suis diuitiis , & voluptatibus,qui Sanctos semper in seciatur, de vexat. Sed mihi hoc videtur val-dὰ durum , tum quia cepe in hoc rarum t&Propheta de Babylone propriE sermo fit,& de Hebraea gente, quae ex finiri a Babylone rediit: quare , nisi causia
premat grauior, ad figuratam orationem confugere necesse non est.
Adde quod licet Euangelii temporibus Babylon pro mundo sumatur, idque Sanctis frequens in ore sit,
tamen Prophetarum tempore in usu non erat.quod ego viderim. Accedit
quod hic cum Sion loquitur , quae habitare dicitur apud nlia Babylonis.i. Babylonem;sed reliquae tribus neque in Babylone erant, neque mine Sion comprehendunt ur. Scnsus ergo est meo iudicio satis I . expeditus, etiamsi de tribubus omnibus sit intelligenda Prophetia: In quatuor coeli ventos,5 genire Israeliticum dispers vos,scd ex omnibus filiam Sion in qua etiam intelligitur Benjamin, ut statim dicemus ad libertatem ex Babylone redire iubeo. Sed est mihi verisimile,sermonem hic esse tantum de tribu Iuda, S: Beniamin, quia bae quoque variis bellorum e vcntibus in quatuor mundi partes distractae sunt. Docet hoc apertissimc EZechici C. F. Dux DI qui cum areret de tribu Iuda , de hv tinjamin, illas in tres partes disti i- - 2
buit.Tertia .inquit rapse morietur, fame consumetur in medio tui: crιertia pars tathion in gladio cadet in
circuisu tuo: teritam vero partem tuam '
in omnem ventum dispergam. Omnis autem ventus quatuor venii sunt,
66쪽
de quibus hic Zacharias , qui ad locum Ezechielis allusisse vide
Portδ hoc impletum esse in obsidio ite Ierusalem constat Ierem. cap 4. & Thren. ubi pellis exusta ille, sicut clibanus a facie tempostatum fimis:& quidam fame extabuisse dicuntur;& .Reg χ s. obses-s a ciuitas suille duobus annis,& Ames praeualuit te traditur. De suga,
atque exilio in varias partes conflatex 4. Reg. supra, ubi ab exercitu Chaldaeorum dispersi sunt plurimi, qui captum a Ba Dyloniis sedeciam
Regem deseruerunt .in varia nempe loca, quae Scriptura non nominat.
Deinde post vastitatem Ierusalem populus qui reliquus fuerat a caede, cuique praefectus fuerat Godolias a Nabuzardan , metu Chaldaeorum profugit in AEgyptum ; & licEt ex Scriptura expressὰ de aliis regionibus non constet, dubium tamen non est ex Ezechiele supra, in omnes ventos populum suille dilapsum. Neque enim iii stante undique hoste credibile est Iudaeos diu deliberasse de loco perfugii, neque importunam esse visam ad salutem regionem,quet se primum aperuisset ad fligam. Ex ea vero multitudine vari E d, spersa soli redierunt. iiii abducti sunt Babylonem, ut sentit Hieronymus
in illud Ezech .cap. I i. Praeterea loquere: dicit enim ex illis, qui dispersi
sunt ex Iudaeis, non rediisse.qui abietunt in AEgyptu imo neq; eos, qui cum Sedecia capti But id vero praedictum est ab Erchiele supra cap. dum iubetur tertiam partem capillorum , qui dispergendi sunt in omnem ventum, ligare in pallio. Nam hi sunt,ut dicit ibi Hieronymus,quic captiuitate redierunt : reliquos enita dissiauit ventus nunquam in suum locum aggregandos.
B. Osinu. J Haec verba per epexege sim visitatam in Scriptura explicant quae proximὸ praecellerunt. Sed hic explicantum occurrit, quare solum ab exilio vocetur Sion, id est, Iuda, cum etiam simul reuersa fuerit tribus Benjamin. Et primum, etiamsi Sion non pertineret ad Benjamin, de quo statim pluribus; tamen nouunon est, ut in Ilida tribus quoque Benjamin intelligatur: nam s. Reg. 3.Reg. t. cap. i t .dicitur sola tribus Iuda secutura Ieroboam. Sic enim Aias Propheta ad Ieroboam. Ecce ego scindam Regnum de manu Salomsnu , ct dabo tisi decem triλυ; porro una tribus r manebit ei propter I ruum meum Da md : de cap. i 2.Nec sicut m est quis 3.Reg. a. quam domum David praeter trib. Iuda solam. Et lib. . Reg. cap. I7. . Ru i . Irat, siue est Dominus vehementirIpraeli. ct abstulit eos a conspectu suo,
ct non remansit nisi tribus Iuda tantummodo. Sed quod in tribu Iuda etiam intelligatur Benjamin, satis
constat 3. Reg. ix. nam cum praecessisset, solam tribum Iuda adli sisse
Roboam, statim subditur. Venit autem Roboam Ierusalem, or congregauit uniuersam domum Iuda, ct tribum Beniamin centum quadraginta millia electorum: & a. Par. cap. II. de Roboam dicituri, peniuit super Iudare, ct Benjamin. Et duae tribus non solum ante cretiuitatem , sed etiam postea saepillime in Scriptura inueniuntur coniunctae. Cur ver5 sola tribus Iuda secuta II. dicatur Roboam , eam causam esse putat Caribu sanus,quia Iuda vitro,& studiosὸ amplexa est Roboam contii bulem sibi sed Benjamin
non tam ex animo, quam necessa
rio, quia permixta erat aribui Iuda.
67쪽
Abulensis quaest. r . in cap. tr .libr. 3Meg. existimat ideo Beniamin ap- . pellari luda, quia illi tribui se adiunxit. Interlinearis putat,quia principalis esset tribus Iuda, ideo ad suum nomen traxisse tribus alias, nempe Leviticam . & Benjamini
Cot in cam. Ego aliam rationem inue-bu cut fenjamin eum tribu lu-
λε sum da coaluisse , & ab ea sumpsisse nomen videri potuerit. Nam de tribu Levi, quae per omnes tribus erat dispersi, & quae certam in terra promissionis sortem nacta non sit alia ratio est, sed nunc de Benjamin nobis quaestio est. Notum
est ex libri Iudic. cap. 2 o. & 2 . tribum Benjamin sic cise concisam, ut ex ea lexcenti tantum viri reliqui fuerint, Se omnes ciuitates, ac viculos incendio conflagrasse. Quare cum tribus aliae & ciuibus
abundarent, & ut bibus, haec verbhis omnibus spoliata;& propter in dum scelus ignobilis; nullo iam numero habebatur. Quare sub id temporis, quo haec scripta sunt, sic audiebat tribus illa malE , atque
ignominiose, ut eo se nomine I.
Reg. s. salii Regno iudicaret indignum. Numiuid nonfbus semini ego est, Benjaminita) de mini-
sol ima inter omnes familii de tribu B amin ' quare ergo Atauiues mihi sermonem istum ' Hinc existimo exiguam illam tunc, & obscuram tribum vulso Hebrςorum amis ile nomen dc sumpsisse a nobilissima tribu, i se propter vieinitatem' adiunxerat, de cui erat ciuitas Re gia Ierusalem.quo temporesupc scripta sunt, communis, ut mox dicemus Et licet tempore Roboani tribus illa Dequens esset non sol diri hominibus, sed etiam urbibus, quia taman olim eo redactii est, ut tribu
dici non debuerit, cum alili composita, retinebat tamen antiquum nomen, quod in aliis rebus etiam mutato priori statu fieri videmus;
vocabaturque eodem nomine, quo
alia nobilior , &cdpiosior familia. Neque id proprium est tribui Benjamin, ut in sua tenuitate nomen sumeret a potentiore tribu , sed commune cum aliis. Nam cum ex
aliis quoque tribubus plurimi sese
adiungerent ad tribum Iuda ante capituitatem per Allyrios, de cum eadem iribu plurimi quoque ab exilio rediissent , ut dicemus ins a cap.
8. numero 27. omnes tamen vocati
sunt Iudaei relicto gentilitio no
Haec quidem ratio satis appa- Ieru alerebat gravis , cur in Sion quae vocatur ab exilio , tribus quoque Benja- .uarum
min intelligatur: sed est alia, meo iudicio, non inepta quae ex ipso siti utraque Ierusalem sumpta est, quae aedifica p η ta fuit in ipsis Benjamin, Iud que confiniis, ita ut ad utramque tribum pertinuerit. Quare qui Sion ab exilio reuocat, Iudam omnino reuocat, & Benjamin. Quis lenim Ierusalem ad Benjamin perti
neat , constat ex cap. 18. Iosue.
Pertinuisse quoque ad Iudam liquet ex eodem Iosue cap. I s. Habitabit, inquit, Iebusam com illis Iuda in Ierusalem usue in praesentem diem. Et iisdem verbis dicitur Iud. p. I. Habitabit Idusem' m filiis Benhimin'in I salem ussae mpraesentem diem. Quod velo templum ad deniamin pertineat, prohat illa Hcbr. 8qrum traditio, ut refert Hieronymus de traditionibus Hebraicis . aut illud Gen. 9. Benj se
68쪽
& vespere distribuuntur. Et ita putat Chaldaeus, & fauet benedictio Moysis inut. 33. ubi Benjamin in
thalamo Domini futurus ei se dic tur,id est,in templo, ut etiam Chaldaeus exponit. Quare eodem spectant benedictiones Iacobi,&Moy-ss,nempe ad id,quod erat in Benjamin maxime pretiosam.Quὁd verbremplum pertineat etiam ad Iudam indicat PIal. 7. Repulit tabermiculum Ioseph, di tria m Ephraim non enit:
nium μuctificium βι- . id est,tem plum. Et hoc ipso capite insta: Possiduis Dominm Iuda partem suam in terra sanEtilliata,'eliget adhuc Iera salem. Videntur itaque templum, de ciuitas ad utramque tribum perti nere , quia pars per synecdochem
pro tota ciuitate, ac templo ponitur.
Et quemadmodum quia funiculus Iudae ductus est per sontem solis; de
pet fontem Rogel, Iosite cap. s. de per eosdem fontes seniculus Benjamin, Iosue cap. I 8. vere uterque fons diceretur ad utramque tribum pertinere. Sic etiam quia linea utriusque tribus per latus Iebus, de
vallis Hennon ducebatur , ut constat ex cap. i s. de i8. Iosue, Ierusa'em quoque communis erat utrique tribili. Existimo autem antiquam I
rus alcm qive parua erat fuisse in tribu Beniamin .sed postca late amplificatam occupasse partem illam, tuqeiat intra funiculum Iudae. Illud deinde obuiuandum, ter ex Babylone vocari filiam Sion. ναοῦ ora Nam prius dicitur,o, o deterra 'ini. Aquilonis: deinde. ; Sion I e. Geminata vox vim adhibet magnam,
retrici & stimulos, cum urgemus aliquid;ε Misae. dc communiter contentionem, de
studium fgnificat in quacumque
materia; aut alicuius affectias, liue
doloris , siue voluptatis pondus importat magnum. Q si ter repotatur, maximum, laque communiter indicat numerus ternarius.
Exempla sunt obuia: de valde ac commodatu in multitudine, Esther cap. 8. vers. 9. nam ubi vulgatus legit. Centum viginti septem prouinciu ;textus Hebraicus ter repetito nomine habet, reuinc , prouinciam prouinciam. Et Apocal. 8. magnum dolorem indicat va ter repetitum. Va ,- .va habitaruditi in terra. Et
sponsa Cant. . ter vocatur E La Mno. Sic etiam hic soὶ repetitum urget grauiter Iudaeos in exilio desides. Qu6d si Babylonia mundi symbolum est, sanE quam aptissimὲ tet homines ex illo vocamur, quod per tria Religionis vota fit. Et qui in
mundo vivunt, atque ibi inueterascunt, iure plusquam optimo ter lugeri possunt. Post gloriam ηm d me ad gentes. JHieronymus hanc vocem Savatoris esse putat, qui omnipotentem se ab omnipotente Patre missum esse dicit. Idem Eusubius de Demonstr. Euang. cap. 36. de plerique
alij.Est quidem hoc satis probabile:
neque tamen si loquatur Christus, sermoque sit de gentium conuersi ne, crediderim ideo sermonem non esse de captiuorum reditu , instaurandaque Ierusalem. Nam in scriptura cepe contingit ut ex historia, quae typus est, migratio fiat ad veritatem,id est, alitera ad spiritum, ab
umbra, de figura ad Christu. Exem pia siti peditabit Isaias non pauca,
cap. 7. Ecce virgo concipiet or pariet:& cap.ro. Reliquia conuertentur, reli- re' ve--a inquam Iacob ad Deum fortem: de cap. ii . redistur virga de radice tu δε se ; cum prius de rebus sui temporis verba ficeret, de ad easdem postea referat sermonem; sic etiamnunc agit Propheta de Ieru suem instauranda , de quia illa Ecclesiae quaedam
69쪽
Glutem animae rotines, Christo Oboeda. 22.
'aedam umbra est, infecit istud de
Ecclesia vaticinium. Sed satiὸ existinio neque hoc modo locum istium de Ecclesia explicari oportere: nam primum hic loquitur ille , quem lsrius Zacharias appellauit Ange-um, & quamuis Angelus saepe personam Christi reprς sentet,vt Theologi docent, & nos pluribus docuimus in cap. . Ach. veluti in rubo, in dispositione legis, in lucta cum Ia-
coo,&c. nota tamen ideo necesse
est, ut quae hic dicuntur, omnia ad Ecclesiam reseratur.Nam ex Theologorum sententia Christo tribu untur illa omnia, quae cum temporalia sint, ad animae tamen salutem pertinent, qualia sunt euocatio filiorum istaei ex AEgypto , inductio in terram promissionis 1, de quibus Iudas Epistola canonica. Quoniam in populum de terra mi sal-
perdidit. Et nunc libertas ex captiuitate Babylonica,& templi,ciuitatis Dque renouatio, quia saec maxime iuuare poterant: atque seuere studia pietatis & ideo meritis Christi, accurae tribuenda. Iure ergo Christus dicit se missum, ut haec praestet; quia hoc suarum partium negotium est.
Uaee mihi dissicilia non videntur ; sed dicam aliquid audacius, non tamen sine fundamento, nisi mea me talit coniectura. Nempe illud, postgloriam misit me, de reliqua ad finem usque capitis ab Angelo dici, non a Christo, aut in Christi persona. Quod praeterquam quod expeditum habet sensum,& sine onsensione ulla, optime cum superioribus consequentia componit. Et primum si Christus, aut in eius persena, aut nomine Angelus loqueretur, non subderet: ινι ia hoducit Do mom ex inmina vox non tam
est suo nomine dicentis aliquid. aut
alienam personam repraesentantis, quam referetis quid alius, aut velit. aut dicat.Existimo ergo primu , haec
ab Angelo. Dei scilicet nuncio, esse proposita deinde illud, quia haec dici
Do m exercituum,non ad ea, quae
sequuntur referri,sed ad ea,qfς proximε antecesserui.Non visensus sit, qudd Dominus dixerit se missiim a Patre; sed quod Angelus auctoritate Domini co firmauerit, quod ant Epraedixerat, hoc sensu. Fuge Sion de Babylonia, quia haec dicit Dominus exercituum, nempe ut fugias. Sicvred haec esse accipienda . indicat earum partium, quae in ipsa denunciatione sunt, similitudo ; cuilibet enim parti subiicitur: duit Domi-πm,ut vides, o, ofugite de terra Aquilonis, dicit Dominin: quoniam in quatuor ventos ea si aestes s. dicis DO-minin : o Sion fuge, qua habitas apud diam Babuonis , quia haec ducit Dominus exercituum. Et hic finitur tota clausula. Deinde incipit Ange
lus de seipso loqui, cum dicit; Post
gloriam misit me, &c.quod necessario dicendum est, si editionem vulgatam , maximὸ quam nunc emend tam habemus, cum textu Graeco, atque Hebraika, de cum aliis etiam Latinis codicibus non paucis Coponere velimus. Sic enim vulgatus: ui tetigerit vos, tangit pupillam oculimri. Alij verδ pronomen nabent te riae personae, oenb sui, vel, oculi eius.
Quale si pupilla est oculi Dei, omnino non loquitur Deus, sed Angelus, alioqui non dixisset, em, id est, omis eius, sed Mem, id est, re mes.Nosterautem interpres,ut alibi saepe, sensum potius secutus est,
Postgloria misit me adgentes. JI Jast verba Angeli sunt, qui in sua loquitur, non in Christi persona, qui du
70쪽
Rui praecedenti capite in terita visione verba audiuit Zachamia con - olatoria de insauranda Drusumetemplo, perdendi que hostib. quorum manibus antea a icta fuerat atque deleta res Iudasca, nunc id quam ac ime fusurum disiis Propheta alia visone. I sm τι efendat Deus nihil iam esse impedimenti ab senibω Bommesse ad furicam expedita, o prompta , obiicit Prophetas eciem cuiustam praefecti fabrorum cum me oris funicuis ut metaretur spatia, in quibus esset in Duranda ciuitas. Deinde Angelus quidam superiar Aveti qui Zacharia aderat, edicit,ut de rebus futuris Prophetam infimat, quin irae deinde popula preponat Garam haec e umma, eam futuram ciuium
multitudinem,ut plurimi extra moenia habitare cegantur: quibus tame Deus pro mrenibus erit. mare veniant Ralim e Babylonia exules, ne
que metuant futurum sibi ab hostibus impeHmentum, quos Dominus male mainabit dabitque praedam iis a Dibin antὶ praedam ab serat. Denique sanctificaturem Demmam pessi texe Mam, iniaque scalprius balliasurum esse gloriose.
meos, em missi ecce in m nu eius Iuniculus memserum.1 Et di quo tuet LyEt dixit ad me: it metiain Ierusalem,c
species alia consolatoria. v idi enim quendam quasi magistrum, & praesectum fabrum cum fune mensorio. α Qui a me rogatus quo tenderet, respondit,sibi metiendam esse Ierusalem , explorandumque funiculo, quanta