Gasparis Sanctij Centumputeolani e Societate Iesu theologi, In Collegio Complutensi sacrarum literarum interpretis, In Zachariam prophetam commentarij cum paraphrasi. Nunc primum euulgati cum tribus indicibus vtilissimis

발행: 1616년

분량: 380페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

91쪽

6 COMMENTARII. iN CAP. III.

ab usu Scripturae. Sed erant etiam peccata propria huius Sacerdotis, quia, ut ex Aggaeo constat, peccarat populus, neque exigua pars culpae adSacerdotem pertinebat, in pol uluin a peccato corrigere debuis. ei. Accedit quὁd Esdrae lib. I. cap. io. iiiij Iesu sacerdotis narrantur uxores duxi isse alienigenas: imo idefecisse quoque istium Iesum tradui non solum Hebraei, sed etiam Hi

ronymus lib. 2.contra Iovinianum;

qua in re docet illum typum fiusseChristi. Praeter haec non video quid obiici possit aliud contra. nostram

sententiam.

. Adde huc, qudd sacerdos, si visas liis ex toto populo persenam si stinet maximό publicam eo praecipue

tempore in quo Rex non erat inter μοῦ Iudaeos.Atq; ideo continode totius populi status in eo proponitur : ut' enim in sacrificio pro peccato Sa cerdotis offertur vitulus, quemadmodum pro totius populi peccato Leuit cap. 7. quia quoda modo totus populus in sacerdote est, ct in Saceruote peccat ; aut Sacerdos potius in omni b. peccat, quia ipsius peccatum ad aliorum quoque pe niciem grassatur ; ita etiam siqualtersena ibrdidum populum reprientare potest , maxime sordidus Sacerdos. Ita in cat Cyrillus. Existimo ergo quod in Sacerdote magno videbat Isuas,id etiam tunc accidere in Hebrςorum populo.Erat enim adhuc sordidus , quia neque

dum omnino ex captiuitate erutus;& illa Hebraeorum pari,quae ab exilio redierat,nondum crat a superioribus exiiij incommodis renouata; emergebat iam quidem ex asili Artuna, neque res irare videbatur solum ab ignominia, & seruitute, sed etiam aspirabat ad dignitatem,&gloriam; aderat tamen Satan , id est, cursis malus, qui inchoatu, atque incitatum illum morabatur cursim. Nam , ut ex Esdra constat,

rima illa tepora a Babylonico roitu, plena titerunt insidiarum, a quς perturbationis , vinecesse fuerit inceptum opus ad secundum a num Darii, in quo nunc res agitur, interrupi. Aderat enim a dextris ' puli in templi,atque muroru fabricamin moentis Satan,idest , S maritae,de quibus Esdras cap. 3.& . qui populum arguerent, inhiberetque ibidium gloriosi laboris : sed nihil proficiunt scelerata consilia,& ardens odium in gentem tot iam annis, & incommodis exhaustam. Nam Iesus Sacerdos tadem vestem candidam accipit,&crdarim,&illustria sui muneris ornamenta , id est, populus ad priorem amplitudinem , & splendorem reuocatur. Hanc sententiam indicant Beda in epistolam Iudae, Albertus, Hugo,& Interlineatis, dum dicunt impediri hic reditum c.iptitioni m. Haec

existimo praecipue proposita finisse

Zachariae , sed sunt aclhuc multa o scura.

SH sta restes le a dextris alicuius , diximus pluribus in Actis Apost. cap. 1. hic

vero a varie exponitur. Hieronymus sententiam reseri H braeorum,qui ideo putant a dextris. Iesu stare satan,quia vera illi crinibna obiiciebat, nempe qubd uxorem duxisset alienigenam. Et hu-sus ea videtur esse ratio; quia pintiorem partem obtinebat in ea a cusatione: nam dextra sortius aliquid , & maius significat, ut dicit

ii uic sententiam quod Augustinus docetia illud Plum. iota Et dia lus stet a dextru eius. ubi diabolum esse a dextris ideo putat, quia

92쪽

peccator opera diaboli habuit de-xirxi. operibus Dei praeposuit. Et f uet huic explicationi, quia in iudicio cuius specie babere videtur hete Iesu sacerdotis sue accusatio, siue contradictio, quia dcxliis est, stuperior est. Quod indicaturno obscurὸ statim ciuin dicitur, c si tue super eum peccatorem, id est, fac ut peccator, id est, satan in iudicio sit periores habeat paries. Quod hemistichio sequenti per epexegesin, explicuit suo

moreDavid, turn addit, chm iudicatur, exeat metdemnatus. Haec quidcin expositio vera est: nam siue spectemus tempora ante captiuitatem,

condemnari meruit populus, & iure optimo toga seruitute mulctatus est; si vero tempus , quo seruitia

dura in exilio subiit, dignissimus fuit, qui nunquam libertatis lucem aspiceret: nam & uxores h buit alienigenas , & alienis etiam moribus vixit: neque multo melior fuit ad patriam reuocatus, quo tempore haec dicebantur a Zacharia, ut ex Esdra constat, Aggaeo, ac Malachia, qui, ut putat Hieronymus, sub haec tempora prophetauit. D ignus ergo erat rebel l is i lle populus, si merita spectes, qui in alieno solo captiuus moreretur. atque ideo Satan a dextris stabat id est, superior erat in causa. Sed populus, qui meritis 1 Dei iustitia exigerem in poterat reditum , impetrauit tamen amisericordia; & ita in filo sacerdote audit ab Angelo,ut iuviis Dci. -

sunt sane ista verissima,& satis consentanea temporis articulo, sed est fortasse inagis reta sententia, qua tenet Peda in epistola Iudae, Albertus, d Huso Inter linearis, dc alij. Nempe ide' satan esse a dextris Sacerdotis, quia Iudaeorum scolicitati Gininctii Commis Zachar. .

PROPHETAE. 63

cum inuideret, Angelorum, & piorum ex eo populo con siliis aduersabatur: nam Satan per impios in Babylone. &per Samaritas in Iudaea Hebraeorum consilia , rationesque turbabat; neque quicquam sinebat expedite, aut cum magno studii operaeque pretio administrari. Vt enim amicus a dextris cst vi iuuet 5 protegat , quomodo Psalm .rJ.dicitur. Adextro est mihi ne commouear de Plaι. a dextris pauperis, ut se uam faceret a persequentibiis ammam meam ; sic inimicus cst a dextris. ut quod in nobis firmius est, & magis ad laborem idoneum, turbet,& debilitet.Quod sanὰ per Samaritas faciebat Satan . qui & manus dissoluebat artificum,& opus inchoatum nouis quotidie rationibus morabatur.

ει ὰixit Dominus .ia Satan. JQm- d. amex Hebraeis Angelum elle putant cum, qui nunc vocatur Dominus , quos e recentioribus aliqui sequuntur, Albertus,Stunica, Montanus, Gabriel Vasquca l. t O. in 3. p. S.

Tho. disp. ita. cap. . Neque id mihi videbatur dissicile , nisi viderem contra stare omnium ferme Interpretum coli sensum, quod ut proba rem, iis ego rationibus adducebar. Primum, quia ut comuniter Theologi docent, & nos multis probata mus in c. . Act, Angelus si pe in Scriptura Dei personam repraesent. at,& eius loquitur nomine. SecundJ, quia toto capite, ut constat, loquitur Angelus: quare eidem haec quoque vexba videbantur est e tribuenda. Neq; reliqua comode Deo adsci ibi posse,& fatentur omnes, At cxtus non obscure docet. Neque multum haec vcrba differunt ab eis,

quibus apud luda Michael Atshangelus diabolum increpuit. Acce

93쪽

COMMENTARI

ditquM si Deus in cavisione oblatus ei let Zachariae, potius sacerdos coram Deo state diceretur uis

sat enim reus cora

Iudice potius quam colam patrono. Neq; si loqueretur Deus, videbatur dicturus in tertia persona in Vette Domini. Sed diceret Propheta potitis increpatu suisse a Domino Satan. Adde ad extremit. lubd Angelus in hoc capite multa dicit, quae non minus Deo tribui posse videb.antur,

quam illa, de quibus nobis modo quaesuo. Haec mihi grauia videbantur, ut existimatem loqui hxc Angelu populi Iudaici tutelare, neque occurrebat ulla ratio, quae in contraria partem admodum urgeret.Sed quando

litie inclinat omni u pene Doctoruco sensio, nos etiam cum ipsis idem amplectamur. Et sane nomen narrmo i ineffabile, pro quo hic Domianus ponitur, attribui Angelis no solet. Adde quod haee invisione oblata sunt Zachariae quali ita fieret, unde repraesentatio quaeda erat, &, ut ita dica ligurata actio 1, neque enim ibi lesus Sacerdos erat; sed eius species. Quate licEt totu illud Angelorum ministerio peractu iit, fieri potuit ut per Angelos obiiceretur Zachariae Dei aliqua species, sicut per eos de propolita est Satanae, de Sacerdotis. Neque tuc obstare videtur illa ratio, quae communiter adducitur , quod diuinam maiestatcni non deceat adcδ familiariter agere cum hominibus, clim Angeli sint illi, qui figuratam illam actione exhiberit, in qua etiam imago quaedam est Dei loquentis. Idem tenet cum aliis interpretibus Bellarminus lib. t. de Chritio cap. s. 8. Agitur ergo nunc Iesu Sacerdotis causa coram iudice Deo, de populi cuius partes Iesias, utpote Sacer

I , IN CAP. III.

dos sustinebat. Cui aderat Angelus, qui eum illo simul de populi reditu,

atque salute laborabat. Pugnabat contra acerrime Satanas, ad quem Dominus, qui supplicem, & sordidum Iesum intuebatur, ait, Increpet voce stegit Sat naevires adeo potenter, ut nullii postea reliquum fuerit impedimetum, quominus inchoatum opus sine οὐ rensione ad exitum usque per luce' retur. Quod significat tam subita mutatio in Sacerdote ficta nam qui modo sordidus erat, & sicut tortis ab incendio raptus, repentὸ mundis vestibus splendet cum cydari, ac reliquo ornatu Pontificio. In Het Dominus in re. J Qui hic putant loqui Deum, cum ipsis non Ini madmodum Dueat tertia persona, respondent interdum Deum de se de to ipso loqui, quas de alio a se diuerso loqueretur, ex usu Scripturae, iuxta Hebraeorum phrasin. .aratione Num. cap.r .hςc Balaam de se ipso. Dixit Balaamflius Beor, dcc. deSadomon de se Eccles. cap. i. Dixit Ecclesiastes. De Deo quamplurima simi

exempla. Gen. is ita Deus.

Domini, se est meamoum .ia .Si ferit intervospropheta Domini t .m us, in visione apparebo ei .Et statim de Moyse. Ore enim ad os loquor ei. non peracmigmina, Dominum v rit, id est, me. Et sunt haec omnino certa, & nos pluribus docuimus Can .Lad illud, Adiuro vos. Erit ergo sensus: Ego Dominus, qui hiesu, increpabo te. Increpabat credo,

Satan Iesum Sacerdotem, dum a cusationem premeret, de ad supplicium poscebat; in illum veris Deus, siue, ut probabile putabamus, An gelus increpationem retorquet , dc

minas.

94쪽

Z Ac HARIAE PROPHETAE. Q

Poab proseo em, est fututu, quod to imperativo saepe sumitur, signi-catque in potestate, & obiurgatione imperare eo vultu, vocisque seueritate, ut aliquem deterreat, ac praecipitem abigat. Increpare verbin aliquem Hebraismus est, quem pe imitatur noster Interpres. Iisdem, credo, verbis Hebraicis usus

est Michael cotra diabolum in Epistola Iudae, cum dirit: imperet tibi Deus ubi alij legunt crepet. Sed est

sensus omnino idem: nam verbum, va gathar, imperare significat; sed seuerE de propositis minis, qualiter feri solet inexorcismis. Et in Graeco

est Ebris ιήσαι, quod increpare,Vel con uitiari valet.

o. elegit Ierusalem. J Hinc constat quid Satan propositum fuerit, dum staret adextris testu, nempe non taut illi aduersaretur, quam ut aedificationem Ierusale impediret. Cui Deus dicit, frustra illum allaturum esse moras urbis, templique ruinis excitandis quado ipse statuiss t electim sibi Ierusalem, ad pristinam

gloriam cestituere. tr. Nu tua non iste torris est erum de remi pro igne'J Rationem reddit cui mal Emalum absterreat daemonem, quia tare. si peccauit Iesus sacerdos aut populus in Sacerdote significatus, satis iam p arum uterque dedit, cum ex incendio longo non aliter ereptus sit.quam lignum, quod ex ipsaevstulatum euadit.Quae dicendi forma satis indicat aerumnosam vitam inedia, labor ue consectam, qualem lamentabatur Ieremias Thren. Denigrara est super carbones facies eorum .ic cap. s. Pestis nostra quasi ci

banus exusta est afacie tempestatum famis. iis leprope verbis vii tui Amos cap. . Etis quasi torru rapim ab ince iis. Dicit ergoDeus fatis exhaustum esse poena in ab eo populo; neque essecat Satan diurnam iustitiam ad durius aliquod supplicium

instimulet. Vel certe cum ipse promiserit Ps. 6 . eis qui inter medios cleros dormierint, unde contraxerint, in vestibus sordcs. δc nigrorem in facie, consequens elle ut veluti nix dealbentur, fiantque similes argenteae columbae in pallore auri. quod consecutus est Iesus, qui detractis indumentis squallidis, mundis induitur,& cydari splendet. Stabat ante faciem , geli. Implorans ut videtur, eius opem in eo c6s ictu: & quia illius prcccs, de verba praecesserant,commodὰ subditur. Qui restondit, cr ait ad eos, qui - is bant conamst. J Respondit utique si perior ille Angelus qui causam Iesu,

de Iudaeorum agebat, qui communiter creditur esse Michael; de conuersus ad alios inferiores Angelos imperat,vt auferant vestimenta sordida, & iterum ad Iesum conuersus dicit auferendam esse ab eo iniqui

tatem.

Ecce abstuli a te iniquitatem. J Satis

vstatum est in Scriptura, ut peccatum sumatur pro peccati poena. 2. Machiat .cap. Ir. SanID, o salubris co- tartopra defunctis exorare, ut apecca- da,&s u

iisfodiamur, id est, a poenis pro peccato debitis. I. Petr. 1. Peccata nostra

ipse pertulit in corpore suo stipe lignum , Zachar. cap. r . Hoc erit peccatum thes hoc peccatum omnium gentium. Huic assine est, qu5d etiam peccatum pro sacrificio, aut oblatio- ne pro peccato sumitur: nam illud quodam modo poena peccati est. Quare Christus peccatum pro nobis factus esse licitiat i. Cor. s. Moseae . Sacerdotes populi peccata co-m dum id est oblationes pro peccatis. Clim crgo sol des illae. & squallor in captiuitate contracta, quae

95쪽

t 8 COMMENTARII . IN CAP. III.

Iesu, propter iniquitatem prouene-tim,ex usu Scripturae ab Angelo vocantur iniquitas. Et indui te micatoriis. J Mutatorias vestes Montanus Ponti mu interpretatur, quia illae communes noerat, sed peractos acriticio deponebantur. Adducitque illud Leuit. t

tus erat, cum intraret in San tuarium,

relicti tibi lavabit came uam tu locos ecto, insieturi, vestibus situ. Sed li- est Pontificio cultu indutus fuerit

Iesus quod tame adeo certum non est,non tamen existi ino mutatorias

vestes esse Potificias: quia has videtur statim accepisse post cydalim; sed mundas,& pretiosias, quales nobile ix n. de ingenuum tanti populi

praesidem decebat.Neque enim mutatoriae vestes sacrae sunt, sed mundae,& lautae, quibus homines in f stis utuntur, denonuntque de ma tant, cum profestis diebus ab otio, atque munditia se rursus ad laborem expcdiunt. Certe Naaman .Heg. s . Sacerdotalia vestimenta non tradidit Giezi, cum vestes mutatorias duplices dedit. Neq; Deus cum a filiabus Sion ablaturum se minatur mutatoria Isai. s. de cultu agit, instructuque Ponti scio. septuaginta pro mutat riis habent poderem, id est, vesicin ad talos usque demissam.

Ponite cydarim mundam super c puleius. J Cydatis est Saeerdotalis mitra, de cuius forma multis Iosephus lib. . Ant. capa.& Hieronymus epistola ad Fabiolam de veste Sacerdotali. Vide etiam Riberam tib sale templo cap. 8. D ini stabar, come batur, dcc. J Aderat Angelus donec Omma complerentur, quae futuram Domini salutem portendebant.Edicebat tamea sacerdoti sublica, atque solenni forma, ut viam Domini custoditet, si modδ vellet dignit tem illam tibi esse perpetuam. Quod sacerdote, ut diximus, suo quoque modo populo denunciabatur, cuius splendor tandiu stetit, quan- diu ipse, neque a data fide , neque a Domini voluntate defecit. Hic ψbserua quomodo Angelus in persona Domini loquatur, viasque Domini vias suas esse dicat Ex quo verisimile sit, quod antea suspicabamur, priora verba Angeli esse,non Dei. Et custodiam miam custodie is. J V statum est apud Hebraeos adhibere accusativum verbo cosnatum,

qui plerumque signiscat id , quod

continet, aut indicat, aut circa quod aliquo modo versatur actio. Abac. 3 . sudiui auditiovcm tuam, id est,uocem, quae auditur. Gen. s. odorarim est Dominus odorem, id est, rem odoriferam. Isai. 8. timorem eiiu ne timeatu,id est, minas,aut arma. Psalm. Us.

Liudauerunt laudem eii, id in, fata laudabilia. Sic hoc loco, custodire custodiam Dei, est Dei obseruare praecepta, quae ideo tradita sunt, ut observentur. Eadem dicendi forma

reperitur Leuit. 18. Naubi vulsatus habet,culis lite mea man . t . Misaesu, ci odire odia mea: de Num. i8. ubi vulgatus, Excubabunt Levitae adpr/cepta tra. Heb. 5: septuaginta, cub,-dient custodias tuas. Tu quoque iudicabis domum m

am. J Non solum haec visio de Iesi sacerdote, totoque populo oblata est Zachariae, sed etiam de Iesu Domino nostro Seruatore , ut mox

constabit . Monet ergo Angelus Iesem Sacerdotem, ut legem Dei custodiat , cuius obsermantiae ergo pollicetur iudicaturum . ilum. in domo Domini, & in atriis eius futurum esse custodem. An vero his

. verbis lignificetuet uniuet ilis administra

ca quoi aliquomodo vocatur a.

doce a ta

ptiuitateiumma potestas.

96쪽

ZACHARIAE PROPHETAE. 69

nimatio Reipublicae Israeliticae, intem in Israel, sed etiam aeterna.

qualem ante captiuitateni Reges Diuersa transtationis causa filii. tribuerunt,uel tantum rerum sacra- varia notatio punctorum e nam aram, quarum cognitio ad Sacerdo- deliterae aliter, atque aliter notatae tes pertinebat , non facile iudicatu alium , atque alium senium. red-

est: quia tempora ab hoc Iesu ama- dunt. Si ita legas , ut nunc habet chab osvsq; valde sunt obscura. Sed textus Hebraicus ci)sem mahloverisimilius a Babylonica libet- chim, ita dicendum estet, ut receniatate summam potestatem penes Sa- tiores illi volunt cum Rab. David. cerdotes fuisse. Italosephus lib. ii. Sed Hieropymus , dc I xx. lege- cap. q. Penes Pontifices, inquit , fui runt absque dubio melius. oea, sono a clamitin , donec amo ρ- mehat lam: quem nos sequimur. rum id est. Machabaeorum ingeni quemque antiqui Patres secuti sunt. mutato rerum stam Regnum obtinuit. Promittit ergo Michael. Angelo ruisse quoque Machabaeos sacer- rum militiae praesecius Sacerdotidotes satis constat ex eorum libris. maximo , ex Angelorum nume- uinciaix Et lib. ro. cap. penultimo idem Io- ro aliquot , qui illi adsint , tuean. sephus. IUM A serita sitim , or eius turque ab iis incommodis , quae posteri quindecim et niuersi que ad Principi viro , summamque re- Regem An Achum Eupatorem latum rum coiinenti ab externis , atque Tei publice putarem rexerunt.Cuius domesticis hostibus imminere so- rei vesticium aliquod est in lib. I lent. Ex quo constat iis qui praesunt, dith , voi sacerdos magnus rem non unum Angelum .; sed plures invidetur administrasse bellicam. Ne- custodiam dari. que contra facit , quia hic non po- di Iesu Sacerdos mare: tu, ct M. mlum iudicaturus esse dicitur , amis tui, qui viri portendentessunt. Jed domum'; quia H ι su- Plebraicens a z. organsimopheth, id

imitur pto populo Israel. Fum. r. ςst, ora Trimit. Quae verba varias At non iesio serum meus Monsis qui translationes, & sententias admit- in omni duων mea fidelissimus est. de runt, sicut etiam nostra translatio. , .

Ieremita . Reliqui domum meam timi- dia viri porteti dici possunt vel quia si haerea ratem meam. ipsi futuris saeculis portento futuri Et dabo tibi obulantes de his , i i iunt,& typo iei alicuius. Qualis sine nune hie J Quidam ita ver- dubiosuit Iesus Sacerdos, qui testini .runt, dabo tibi toin inter' res is M. Sexuatoic adsibrabat: vel quia Pro- mi niuilla R. auid . de illum secuti non- phetiaeetant portendentes lignis 3 mullicae recentio ibus , Pagninus, in typo prMdicentes sutura.Nam iri piosis es, vatahlus, Montanus : quod etia' Ciuisti iret sunt , qualis hie delus, inuitur Chaldaeus. Qui huius tosi Prophetae dicuntur: neque . aliter atallam esse putant sententiam ; si i-Q. Christo Abel dicitur Pi opheta Luturum nempe ut, si legem custo- - 8. ubi dici; sanguinem omnium .di iunctus iam mune , ivisa Pr phrtacilio exquireridum esse ambulaturus sit inter eos , qui fit . pulixe Ahel, talita placet Hie-

97쪽

o COMMENTARI

sentiunt ergo, vel hos vicos dari insgnum rerum fututarii, vel his reuelati illa mysteriai de quibus statim, ut illa postinodum futuris saeculis annuncient.

D. Alij putant hos vocari viros portenti, seu portendentes, ita ut vox illa menti sumatur passiuξ, non tam ut ipsi futuri sint aliis porteto,quam accepturi a Domino portenta, & s-gna, quae obseruant, & desiderant. Ita Rab. David, Vatablus, Morit nus,& Lyra; & his non valde dissimilia Cyrillus & Thcdoretus. Et videntur id velle Lxx. qui vertunt τροεατοσκόποι, id est,prodigiorum specu ι-

rares, obsim σω. od quidem a Iudaeorum ingeniis non abho ret , qui signa quaerunt, ut Christus dixit, de Deus accommodatE ad illorum naturam vitt5 signa osseu Regi Achra per Isaiam cap. 7. in hac partem magis inclinabat animus, .nis in aliam conspirasset omnium pene sententia: & illud pmendentes, quod vulgatus adhibuit, magis ad edentes fgna aut praedicentes futura quam ad ins ictos desiturorum

euentu pertineret. 13. Erant autem cum Iesu sacerdo 'ociem te, quo tempore moliebatur urbis,

templique fabricam, aliquot Proin imi plictae, Aggaeus,&racharias, viliquet ex eorum vaticiniis, & Esdr- t. p. 1. Fuit etiam Malachias, ut dicit Hieronymus , de Eusebius in Chronico, Clem. lib. i. Stromais; siit quoque Iesus ipse, & Zorob bel, qui si miniis vcrbis, rebus t men , & irro prophetauerunt. Imb,

si credimus racbraeis, ut refert Lyra, etiam aderant tres pueri,qui in fornacem Babylonicam coniecti fiu runt. Neque cum hae expositione septuaginta seniorum pugnat trans-MMO. latio: nam si accentus est in antepenultima , non tam si-

I IN CAP. III.

siniscat quod ipsi portenta spec

entur, qu in ouod aliis pro portento conspiciendi proponantur. Sicut alia verbalia nomina composta quae antepenultimam acuunt, quod norunt , qui GraecE mediocriter sciunt Neque si τι in iurii sint, qui signa capiunt, aut vident, ideo non sunt Prophetae; ideo enim ligna vi dent, non ut silentio premant, sed ut annuncient aliis. Quare Prophetae

videntes appellantur, & ὶ Prophe tia Visio dicitur, & Prophetarum epitheton est. Ecce ego adducim simum meum oris i md Ad audienda verba haec dignissima , quae gemmis notentur, & lapillis , animo iubetur es se attento Iesus sacerdos. Quae miror ab aliquibus erepta Christo ad Zorobabel esse detorta; in quibus sunt Hebraei iuniores , & quidani ex Catholicis, & in his Theodore tus, & Eusebius lib. . de demostr. cap.vltimo. Cui , si caetera conueniant, quomodo illud , adduci . aptE quadrabit, cum iam adductus fuerit Zorobabel ' inando quaeso Zorobabel quas lapis caelatus a septem oculis 'Est ergo hῖe sermo de

Iesu Seruatore,ut communiter Omnes, &Chaldaeus aperte, qui vertit Musi. m. Hoc itaque certum, de nomine plus nepoti j est. Pro Oritu Heb. est rim Semach, quod germeusignificat: quod pero Dis) videtur optime redditum; iuia illa, quae pullulant, & germinant , oriri dicuntur. Comphares metaphoram a

Sole : non a plantis petitam ei Iecredunt. Quibus hoc persuadet, de nomenorimus.quod non tam plantis, quam Soli accommodari vid

mus : sc Lxes. vertunt αναυλὴ, quo nomine usus est Lucas cap. i. V - muis nos insens ex atro. Quod de

sole esse intelligendum suadet,

98쪽

quod statim inuitur; sita a re his, in umbris, ct in unora manu serint.

Multiim sit E inornenti tabet Patrum auctoritas , ὲ quibus

, -- a discedere audacis est animi, non tormen possum non abire in aliorum

sententiam, qui a plantis similitudinem ducunt , non a Sole. Quod sitis indicat vox Heb. mae Semach, quae de sole nullo modo, de plantis optimὸ,imo solum dici poteu. Et ita

omnes, praeter Hieronymum, Ge interpretantur . imb Hieronymus ipse non rarδ.lsala . Ierem. cap.

z3. de 33. Quare dubitandum non est qua Hieronymum idem valereo aer e &Oriens. Quod aperiὸ do cet infra cap c. ad illud, Ecie viri ι- ius nomen est Oriens. ubi Heb. ram n b. Ait enirn Orum)mificare et ταλ- , ἀναφιῶν , , id est, gemen , qui lex se repentὸ succresiet,c radio sua in simu tudinem Vimminu pulta it. Verba sunt Hieronymi, ubi tribus nominibus germen significantibus , quid sentitet, expressit. Neque quicquam addidit, - quod esset soli amne, vel claritati. 26. Neque vox ανατολή,qua L .sunt usi, quicquam incommodat; nam ilicEt mentem Solem saepe significet,

non tamen iud plantarum ortum,

aut germinationem : imo proprie de plantis dicitur , de

per metaphoram ad alia traducitur; ut scribit suid .Et, ut omittam externos, scriptura plurima nobis suppeditabit exempla.Psid. io 3. ubi

nos habemus , producens faenum is mentis : de Hieronymus, germinos bin. I xx. habent ἐξανατέλλων .dcIerem. i s. ubi Hieronymus ,suscitabo David germen iustum. I x x. legunt ανο reλ2ο. Q re Ribera putat in

illo Lucae i. Visitauit nos Oriens ex aliqvsurpari Oriens pro germine,quia putat ad hunc locu allusu essem ;obstare quod stritim subditur id quod proprium est Solis 1, illumina'

his qui in tenebris,&c. quia putat ex una metaphora migratione facta eL

se ad aliam; quod in Scriptura est frequens. Quid dicendum sit de hoe loco Lucae, nihil hic moror, sed illud certum esse credo , neque infra apud Zachariam cap. 6. sermonem

esse de Sole sed de germine. Cuius sententiae sunt quotquot hic pro

Oriente, Germe redduntasunt autem, ut dixi,omnes praetcrHieronymum

Tenent praeter hos Ribera, Montanus , Valabius Legionensis lib. denominibus Christi, titulo, 'πολ- wnca, Vimas Apoc. cap. i. se a. 8. Quam vero saepe Christus sermodicatur, vel mediocriter velinis inscriptura notum est. Muia ecce lapis, quem ded, coram 27. IV Alia nunc utitur similitudine, qua confirmat animos eorum, qui varie iactiti excitare languentem spiritum non poterant, ut magnum aliquid speraret rebus iam pene collapsis.Docuerat venturum esse germen de quo prius Isaias cap .ri. Egredietur virga de radice Iese, quae Regem Ducemque populi deugnabat ex radice Dauid , quae variis incommodis videbatur excisa ; unde excitandum toties dicitur germen D

uid; nunc alia similitudine, quia de

templo construendo agebatur,ostedit quanta futura sit templi maiestas,&litudo, cuius suturus erat Iesus seruator lapis angularis. Agio vero de Ecclesia ex Iudaeis, Gentilibusque costata quos unus lapis studiis, moribusque disiunctos arcte copularet. De quoi pide Isaias a8. Ecce ego mittam msu damentis μπι pidem Hebali an ularc , pretio uiri undamento fundatum. Huius au tem lapidis typus erat, & exemplar I us

99쪽

α COMMENTA Ri

Iesus illius Iosedech, prius quidem

in vestibus sordidis : deinde veroxum stola munda ,& Pontificia cydati in . templi fabricam sedulo in

cumbens.

Si per i idem unum septem oculi Inciaimus in locum dissicillimum,in quo varid au res de se ipsos torquent, de a se vicissim v Edistrahuntur. Montanus duos hie lapides videt:alterum de quo prius, quo ligniscatur chis templi fabri-

,atque duratio, quam tunc urgebant Principes a captiuitate iam reuers: alterum vero non manu factu,

id est , Christum, siue eius Ecclesiam, quae altiori quodam consilio, de septem oculis incam intentis

constructa est.

Alij communiter unum lapidem esse putant, sed adhuc varie expli

cant. Quidam illum esse crzdunt, qui cap. . dicitur stanneus in manu Zqrobabel , & illi septem accommodant oculos.de quibus suo loco dicemus. Sed interim si haue explicationem admittamus, sensus esse posset non ineptus 1, nempe,lapidem illum stanneum, idest, perpe u-lum,aut aliquam regulam,ieu men suram tectonicam habere supra se septem oculos, quia magnus artifex Deus magno constio,& summa attentione totum opus metatur, atque

definit. Sed sunt multa, quae minus cum hac expositione congru

unt.

Abi oculos in lapide statuunt, itavi lapis oculatus st: sed hi etiam va-.ri E : nam quidam septem Spiritus sancti dona fila esse putant,d in his est Hieronymus , Ruperius , S. Thom. in cap. Apoc. de alij non auo. Alij sepem i piritus, de quius Apoc. cap. s. de insta cap. . sed in te obscura, atque impedita dia

s IN CAP. III.

cam quod mihi magis videtur ad

veritatem. Et primum arbitror unum 'a

tum esse lapidem, ct in eo 'lignificati testim Seruatorem .. Neque quisquam est,qui aliter uentiat praeter Montanum. Per Lipidem vero itagnificari Christum notius est, uam ut multis a nobis probari .lcbeat. Existimo autem ostensim esse Zachariae ante faciem Iesu Sacerdotis d idem impolitum,& rudem,qua lis erat ille, qui reprobatus saepius tandem factus est' in caput anguli, de qualis ille Dan . i. qui excisus sine manibus statuam deiecit. Deinde vero ostensum esse Prophetae lopidem illum futurum elle pretio- sim ., iuxta illud Isai. Σ3. Mittam in fundamentis Sion L idem proba tum , angularem , pretiosum . Reddit deinde rationem quomodo, aut qua species iturus sit pulcher, atquet

pretiosus lapis ille , dum dicit ; si eriapidem inum septem octili sunt. De quorum oculorum instructu, ac lunatae quid statuam, nihil plane com

pertum est.

Mihi valed videtur probabile,

quod alij sentiunt, oculatum cile lapidem; eosque septem oculos, si piem esse Angelos, qui in variis metaphoris dicuntur Milete Christo,

tanquam eius voluntatis administri. Facit ad haec non dissimilis .loquendi modus, quo in Apocal psi Ioannes usus est,ubi in septem oculis totidem sine dubio intelliguntur Angeli /Crebrae autem sunt ablutiones in Apocalypsi ad hunc Pr phetam, dc dicendi modus non dis similis Sed de hac re agemus pluribus sub finem cap . ad illud. Septem isti oculi sunt Domini. Ex quibus tauic sententiae plus accedet probabilitatis

Iesus m.

100쪽

ZACHARIAE

Sed nunc magis mihi videtur e medici ,si septem oculi pro attε-

inuina consideratione sumantur, magnoque consilio. Septem enim pro multis,& oculos pro attentione usirpari solere, nemini, credo, dubiu est. Erit ergo huius loci sente-tia; summo studio, cura castanduesse rudem illum & impolitum laridem , qui oblatus est Zachariae.

Qi md probat id, quod statim sub

ditiir: Ecce ego uia sculpuream eius

quia Dei oculi pro septem, id est,

pro infinitis sitiit. Visitatum est inter Prophetas, ut in hoc nostro i pe obseruauimus& in Isaia cepissimὰ , ut quoties in eo quod proponitur, aliqua apparet Christi umbra , aut temporis Euangelici, auocetur scimio ab historia,&typo, de ad Euangelici te orismysteria traducatur: quod inoc rerum articulo see re licet. lactus seerat letus Sacerdosi uallidis laceti', vestibus, quales adtulisse, videri potuit ex longo, duroque seruitio quibus depositis assim inontisci a stola,&veste mu-da,illustris repete vitiis est, de veno ratione dignus.Haec species, dc nomen ipsim sacerdotis satis adumbrabat Seruatorem Iesum. Nam sicut ille si didus prilis, & abiectus,dcinde vero lautus,&gloriosus vi

cis est sic Chri ibis deposita illa specie,quae nostro squillore cotraxerat, reministus ia acerbi illina moria

te gloriosissimus apparuit. Hoc de alia ii militudine ad maiorem rei firi tatem, & lucem iterum exprimitur,in lapide prius impolito,&rudi, deinde magno studio ,& singulari artificio mirifita caelato. Fuit quidem Iesiis Seruator i. apis ille pamuus,que vidit Daniel cap. 2.cxcitum sine manibus, qui deinde crevit in imontem m. agnum despectus in ho-

PROPHETAE. 7,

minii oculis sadiu in terris man-st in mortali statu, qui deinde caelatus est a Deo septem oculis, id est, mapio studio in ea curam intento. Prius flagris, spinis, & clauis, sicut etiam lapis qui primum durὰ versari, tundi, ac selui videtur ab artifice, qui tunc reprobatus videri potuit hominum iudiciis ; deinde ad gloriam, du illa, quae prius videbantur ad ignominiam inflicta, decori erunt&pulchritudini. Ac tande ea ratione super lapide tanto artificio,curaque excultum sundata filii Ecclesia, id est,templum aliud illustrius eo, in quod tuc Ictu Sacerdotis incumbebat industria. Quod impleuit uniuersam terram ; sicut paruulus ille lapis, de quoDaniel,

magnum crevit in montcm.

Septuaginta vertunt, Ecce ego μἀfoueam. Aquila, culpam Verturam eius. Eodem ferme modo Symmachus, ct Theodotio : & est sensus idem, sed magis explicatus. Nam lapis ille ita prius videbatur sculptus, ut dissipatus potius, de deso

matus apparuerit,quam caelatus, Apulcirer.Sed illa vulnerum vestigia; atq; soramina, & simis ex plagas relicti quae aperturae,& ue. e vocari possim ni ita suerunt a summo artifice,&a septem ipsius oculis illumbirata, ut nihil humarii oculi unquaviderint,ineque ad aspectium praD clarius, neq; ad gloriam inuarius. Deus itaque fodit iovea, quia percussit Christum. Lai. I roster 'st μι me perculsi eum . sed caelati it ibum,quia citauit a mortuis,& per Pinioncm gloria, atque honore

coroia auit. Et Misenim iniquitatem terrasi iu

i die J Dixerat nuper ablatam esse iniquitatem ὰ Iesu Sacerdote id est a populo in Sacerdoterc praesentato; ubi iniquitatem esse diximus

SEARCH

MENU NAVIGATION