장음표시 사용
431쪽
mutant. Res quocunque modo se habeat, interpretationem Gellii non plane rejiciendam censeo, dummodo eam sic intelligas, ut oppidum nonnunquam dicatur ciritas a jure civitatis, cujus caput est. Quin adeo, ita haec Gellii superioribus consentanea erunt, ubi pari modo locus ipse dicitur Senatus, propter senatum frequenter ibi habitum. Verbi crustas jam sensus omnes declaravimus quod si adessent longe plures, nihilominus oporteret, ut sibi verbum constaret nulla regionis ratione de qua sumitur neque enim est instar thermometri, quod pro gradu sub quo situm est, Sese sursum tollit, vel deorsum deprimit Aggreditur nunc Cl. Dulaure vocabulum urbis, idque adhuc vehementius agitat. Principio adfirmat Caesarem eo non nisi quatuor in locis usum esse et consestim singula examinat, ut demonstret illum aliud quidpiam sub hac appellatione designasse Sequamur igitur adversarium
In libri II cap. 5, ait Caesar: Uno die amplius XX Biturigum rhes incenduntur. Biturigibus amplius XX
urbes suisse, negat Cl. Dulaure, tum temporis enim Gallos harbaris adnumerandos declarat, quorum terra silvis horrida fuerit. Addit insuperci si de urbibus eodem sensu ageretur, quo nos hodie urbem dicimus, Bituriges non tantam acturam parvi fecissent neque rem reserens, dixisset Caesar; celeriter amissa re Periaturos considebant Pergit Cl. Murri ineptissimumque asser argumentum. Dixerat
apud Caesarem paulo supra Vercingetorix oppida incendi oportere, ita ut in easdem XX urbes caderet appellatio oppidorum quae res meo quidem judicio ad constandum
Cl. Dulatim sufficeret). Dulaure conclusionem omnino diversam deducit, nempe urbes non esse, quas memoravit Caesar : nam oppida dummodo somniis confidas eruditi viri loca sunt omnino vacua, incolisque destituta. Caeterum quia ante dixerat quoque idem Vercingetorix, vicos
432쪽
atque edPDia incendi opportere, Cl. Dulaure qui errorem errore fulcit, docet haec omnia oppida vacua scilicet et vicos, et tuguria sub indicatione XX urbium subintelligenda esse. O mirum argumentum Quis est, qui non intelligat superiore paragrapho Vercingetorigem, ut Gallis
clarum lacinus suaderet, singula enumerasse quae essent
comburenda; itaque nunc vicos aedificiaque, nunc oppida vel urbes recensuisse Contra in S. 15, Caesar loquitur,
nec jam Vercingetorix; de re peracta ibi sermo est, quamobrem praecipue memoriae traditur incendium XX urbium, ut hoc cognito, lector ipse supputare possit, quanta vicorum aedificiorumque copia eadem die interierit. Praeterea adversarius noster videtur Galliae pristinum statum non satis respexisse, quum dicat in Biturigum ditione, nunquam, ne prosperrimis quidem temporibus, tantum urbium numerum exstitisse; quod si fecisset, certo illi non excidissent innumerae gentium migrationes, inde prosectae. Constat praeterea ex Strabonis libro IV, nullo tempore regionem a Gebenno monte ad Oceanum fuisse
sertilem terram hominibusque requentem habitasse, non solitudinem, ut etiam testatur Plutarchus in Caesare, S. 5:gτηαυδ δεκα πολεμ α περι Γαλατια πόλεις Lev περ κτω
γρορσι διορθειρει, αλλας δ τοσαυτας ζωγρησε, Prosecto si in Gallia octingentae urbes captae numerantur, nihil mirum Biturigibus fuisse amplius XX. Praesertim quum linius, postquam in descriptione provinciae urbes in mediterraneo coloniae sitas recensuit permultas, haec subjecerit: ora
433쪽
ero ignobilia XIX, sicut XXIV Nemausi sobus attrituta. In exiguo igitur provinciae angulo, praeter
nobiliores indigenarum urbes et latinas, quas Plin. nominatim enumerat, adhuc XIX Oppida exstructa erant. Idem Plinius lectorem ubique monet, veram originem cujusque urbis respiciat: itaque sunt quaedam, quas indigenarum esse dicat expresse. Quis audeat nunc Biturigibus urbes denegare, nisi sorte Cl. Dulaure, qui oppida non esse urbes putat Sed hanc opinionem infra sustus refellemusci ad Caesaris locum revertendum est. Di reser idem incendium, et πόλεις appellat, quas Caesar urbes dixit; τα τε περιξ
λεια τεια -θα σφισι προσεδοκω, κατε*Mξ- Argutiis nos deludere conatur l. ouaure, quum negat potuisse dici de Biturigibus urbes incendentibusci celeriter amissa recumraturos conmebant. Hic de salute ac libertate gentis dimicandum erat, et parum certo intererat, combustas esse
domos et urbes nihil sunt reipsa nisi lignorum et lapidum moles; et victoris saevitia plus damni victis affert, quam
bium omnium de integro exstructio. In aliam praeterea nSequentiam incideremus, si interpretationem a Cl. Dulatim propositam sequeremur, scilicet ut appellaremus urbes, qui vici sunt, immo et aedificia singula; quod omnino exemplis caret. Nusquam Caesar tantam insulsitatem professus est, ut vicos vel aedificia appellatione urbium insigniret. Prorsus salsum est, quod de capite i addit Cl. Hatire: licet dixerit ibi Caesar Summa dissicultate rei frumentariae assecto exercitu , tenuitate Boiorum, indiligentia AEduorum, incendiis aedificiorum , nemo hinc cum l. Dilain credet iterari verbo Minciorum designationem viginti urbium in cap. 5 factam. Denique decimum qua tum etsi minime attento animo legas, non te fugiet eadem gradatio Servata, quae apud Dionem. Loquitur enim Caesar primum de proposito incendendorum aedificiorum vic
434쪽
ruinque; et paucis intermissis, de eodem proposito jam ad
oppida extenso postea in c. 5 summam rem, scilicet XX urbium eversionem memorat denique in c. 8 de agricolarum aedificiis igne consumptis sermo est, ut ex ipso sensu patet; frumentum enim rure praecipue in aedificiis servatur. Caesar in eodem capite vocem urbs iterum usurpat. Bituriges enim varici eversionem deprecantur, et ad Vercingetorigis pedes procumbunt si ne pulcherrimam totius Galliae urbem, quae et praesidio et ornamento sit civitati, Suis manibus succendere cogerentur is Primum id liene
notemus, interpretem graecum in hoc ipso paragrapho verba omnia, de quibus disserit Cl. Dulatim, eadem voce graeca reddidisse tδεovτο τη καχλὰγ πεδο τM Γαλα
et paulo post quum eidem interpreti occurreret vox sistat, idem fecit u defensores oppido idonei deliguntur, κα-υς τῆς πολε--πομανυς ebi , manifestum jam Avaricum, ab eodem rerum scriptore in eodem loco et urbem vocari et oppidum, idemque apud Graecos enu diei, et insuper nobilitari apud Caesarem epitheto non nisi urbi conveniente Apud veteres saepe saepius loca invenies, ubi in idem congruant urbs et mi n, et ne exemplorum nubem inducam, Titum Livium mihi opem laturum arcesso, m-lamque Pliniumque, quorum primus de Hannibalis in Galliam transitu reserens, illiberim nominat oppidum: ibi enim Carthaginiensium dux de itinere per Galliam egit cum regulis quibusdam Pomponius Mela, qui alter est, ait Vicus Illiberri, magnae quondam urbis et magnarum opum tenue vestigium s. ertius Plinius scilicet eadem sere ad verbum expressit Illiberis, magnae quondam urbis tenue vestigium. Ex his omnibus patet, Illiberim temporibus Hannibalis opulentum fuisse oppidum, paulatimque imminuto splendore in vicum degenerasse, ita ut
435쪽
coaetaneis Plinii, nihil nisi tenue vestigium fuerit magnae quondam urbis, vel magni opulentique oppidi Congruunt
inter se appellationes ope Vocis quondam, qua certo rem ad idem tempus reserunt tres illi scriptores Adde quod Maricum uno ac eodem paragrapho, id est, in eodem temporis articulo, utramque consequatur appellationem, et nihil profecto dubii supererit, quin Cl. Dulaure a sincero verborum sensu prorsus alienus sit. Non erat igitur, cur adversum Caesarem mussitaret, eumque temerariae locutionis
incusaret, quod Avaricum non semper Upidum, sed -- hem etiam dixerit. Attamen Caesar quantus est, nihil nisi falsa eloquendi genera profert, qui de Gergovia aeque ac de Alesia audaculo quodam sermonis abusu scripserit, prospecto urbis situ. Cl. Dula re illi bellum indicit quam asperrimum nec mora locutionem aggreditur, eamque Caesari familiarem suisse declarat, qui urbem appellat, quae non urbs est, nulla Alesiae Gergoviaeque status ratione habita. Quin Cl. Du-
laure opinatur, hanc vocem eodem sensu sere usurpatam esse, quo Orbis, et gallice vertendam arrondissement,
secundum Varronem, vocem urbis ab orbe procedere. Sane
in confutandis hujus modi argutiis non multum sudabimus. Non reputavit Cl. Dulatim locum sic intellectum carere ipso communi sensu, praesertim si interpretationem, ut supra, ad Bituriges reseras; neque enim incendi potest regio Vel terra, neque Bituriges tantam prosessi essent insulsitatem, ut ercingetorigi supplicarent, ne regionem everteret, civitatis, id est, iterum regionis, ornamentum. ee felicior est l. Dulatim in Varrone interpretando: deducit enim summus ille latini sermonis magister adi Meeurbo urbes. Haec verba a Cl. Dulatim perperam vertuntur; subjicit enim Varro causam, cur ab orbe et urbo urbs processerit: u quare oppida quae prius erant circumducta ar
436쪽
tro. Porro orbis, de quo Varro loquitur, est sulcus in or- hem ductus; urhum est aratri pars, cujus ope sulcus ducebatur. Praeter Varronem Ennium et Ovidium et Festum adire poteris. De regione et terra ne mentio quidem est.
Ovidius ait, lib. I sistorum 825
Inde premens stivam designat moenia sulco, Alba iugum niveo cum bove vacca tulit.
Nescio tamen cur Caesarem contra Cl. o laure defendam: opinatus est sorte adversarius noster, Romanum illum, utpote qui vitae maximam partem in provinciis degisset, ur-hani ac sinceri sermonis ignarum fuisse, ita ut oppidano quodam et incondis incendi genere uteretur. Haec Ciceronis verba aperte demonstrant, oppida hominum reserta exstitisse; alias nulla genera dicendi nec prava neque elegantia ibi praevaluissent. Varro denique litem dirimeret, dummodo lis adesset, ait enim expresse : referta hominu oppida. Rem nunc ad liquidum explanavimus; et satis constat oppida fuisse domicilia Gallorum, ut in reliqua terra. Romanis enim scribebant Caesar aliique rerum narratores, non Gallis. Itaque significabant rem quamcunque Verbo, in Italia, de eadem re usitato. Quod si minus fecissent, nulli sub intelligentiam cecidisset eorum scriptura. Quotiescunque igitur disserentia, quamvis minima, in rebus occurrebat, lectorem monuere, ne verborum similitudine deciperetur. Quamobrem Caesar Britanniae oppida suse describit, ut a communi terrarum usu discrepantia. Num idem de Gallia secit minime. Fuerunt certe omnium reliquorum similia. Verum enimvero lubenter agnoscimus eruditum mmine aliquid notatione dignum in medium attulisse, quum declararet oppidum semper de loco munito intelligi et moenthus cincto Quin et ilIi concedimus etiam, vacua hujusmodi loca munimentis circumdata, oppida perhiberi apud
437쪽
veteres' sed quasi nobis nullibi cum Cl. Dui res sentiendi acultas concederetur, rejicimus omnino jejunam ejus interpretationem, qua oppidum graece φρουρxo esse vult. Hoc in quibusdam casibus ita sit, non repugno; sed multo saepius Graeci Romanorum oppida πολεις appellavere, et rursus Romani Graecorum πολεις oppida interpretati sunt: antiquissimo ac clarissimo exemplo rem absolvam; apud Ennium legimus ,henas, antiquiu , opulentum' tuum. Admittamus itaque ρουριου ut sinceram Verbi Versi nem, quotiescunque de omnitionibus agitur, nullo respectu inhabitantium, qui tamen adesse possunt. Nihil obstabat hoc modo, qui Strabo, quem perperam citat Cl. Murede AEduis diceret Τὸ τω Εδουω nvo Mnis εχο Κας, χ ο - τυ, ραρ και φρουριυ Βιόρακτα. Parum refert Scripserit ρουριο nec ne nihilominus Caesar de eadem urbe loquitur, ut de oppido Eduom longe maximo ac Copiosissimo Gergoviam pariter φρουριο dixit Dio, licet Caesar amiHem vocaverit, prospecto tactis ritu. Verum longe a veritate alienus est Cl. Dularare, quum adfirmat Caesarem in quatuor tantum locis voce urbs usum esse Falsam prorsus supputationem secit; nam actutum illi quintum locum ostendam, talemque, ut si vel minime bonae fidei studeat, nos in posterum a reliquis locis india candis immunes iaciat u Tum vero ex omnibus urbis pamtibus orto clamore, qui longius aberant repentino tumultu perterriti sese ex oppido ejecerunt: ne ad taedium usque rem perducam, non iterandum censeo, quodjam aliis in locis
notavi. Hoc loco qui in libri II, cap. 47, legitur urbs
et oppidum Gergovia dicitur, quam Dio φρουρto nuncupat. Ex his omnibus sequitur, nullius momenti esse appel-
Sane multum patet id quod concedimus. Varro autem nos hoc loco quoque immunes servasset; ait enim : es oppidum ab ope distum, quod munitur Opis causa ubi sint, et quod opus est ad ritum gerendam, ubi habitent
438쪽
lationem ρουριο a Strabone Bibractae tributam. Quaeritur tamen cur Cl. Haure, qui citando tantam impendit operam, non integrum transcripserit Strabonis locum; aut cur dimidiam phrasin silentio praeterierit in aperto responsio est; id hoc consilio secit, ne lectori verba πολι Καδολῖvovi evelaret, qui χλει in Gallia nullas esse velit.
Verum ne lueo quidem adversarium nostrum a propo- Sito deturbant, neque eum impediunt, quominus urbes solo Bdaequet. quem scopum ut tandem consequatur, Caesarem inducit et acitum inter se pugnantes. Nam prior de adventu suo in Germaniam ait u Ab iis cognovit caesar
SueVos, posteaquam per exploratores pontem fieri comperissent, more suo concilio habito, nuncius in omnes partes dimisisse, uti de oppidis demigrarent; liberos, uxoreS, Sunque omnia in silvas deponerent atque omnes qui arma
serre possent, in unum locum convenirent. Haec quidem Caesar. acitus autem Nullas Germanorum populis
urbes habitari satis constat ne pati quidem inter se junctas sedes. η Exsultat nunc laetitia Cl. Haure, et exclamat: Agedum; Germanis nullae urbes erant, et tamen oppida adisar apud eos invenit quid manifestius, quam haec oppida simpliciter munimenta suisse, idemque de Gallia obtinuisseὸ Cave, amicissime, cave ne nimia sestinatione triumphes de hoste nondum superato Numquid te fugit Caesarem deliberis uxoribusque meminisse, qui repentino ejus adventu in silvas abducuntur, et ab oppidis ut a consueta sede rem venturi Mira sane discrepantia intercederet, si Cl. Dulatum nobis auctor esset; dixit enim innumeris in locis, Gallos et
viros et seminas cum liberis senibusque in oppida coniugisse
antea Vacua, quum hostis appropinquaret; nunc necessitate citandi coactus nobis Germanos ostendit, oppida, quam primum possunt, periculo imminente deserentes, et pignora sua carissima modo longe diverso servantes Gai lia tamen in conspectu Germaniae erat, Rheno tantuin
439쪽
interfluente. Nec opinor, spatio percxiguo intermisso, oppositas omnino securitatis salutisque Vias secutos esse m jores nostros. Crediderim potius, similitudinem a propinquitate natam; ita ut, salva Taciti fide, Suevis oppida quaedam essent Gentes enim in confiniis sitae, semper una ad alteram accedunt, et utraque sensim morum alteriusia ticeps fit ocitus de universa Germania loquitur, merat quod propter perangustum littoris tractum exceptio
De urbibus et oppidis, quod ad verborum sensum attinet jam peractum est Vicos nunc adeamus. Hic nihil obstat quo minus cum Cl. Dudain consentiamus. Ait enim si de urbe sermo est, vicus vertendus est gallice quartire;
sin minus, idem erit quod apud nos village. Caesar, lib. I, 28, quum Helvetios devicisset, jussit a restituere ipsos oppida vicosque quos incenderant. Idem, lib. III, cap. 9, vicos Minctaque accendit; lib. IV cap. 19, apud Sigambros idem quam pudiorinos facit; denique, lib. VII, cap. 5 Vercingetorix Biturigum indi ira et
incos comburendos esse statuit mror adversarium nostrum, qui tamen ipse fatetur vicum esse locum habitationi inservientem, non reputasse in primo locorum supra laudatorum, Vocem vicus opponi Voci oppidum. Haec oppositio manifestior fit conserendo quae apud Caesarem post quartum locum statim subsequuntur. Proeterea oppida incenaei
oportere; ita ut procul dubio ad unam eamdemque progressionem pertineant di is vici et oppida Graeci autem, ubi jubet Caesar aedificia et vicos incendere , vertunt κωριας και καλυσας, vel accuratius κωμ.ας καὶ οικοδομη
νατα Iidem simul ac de oppidis et vicis narratur dicunt πόλεις καὶ κωρυας vέπρησαv. Luce clarius est, et Graecis, et Romanis, et Gallis tria genera habitationis usitata suisse, sicut et nobis sunt illos .inlla S et aisonoe, germa nice St te, remer, undi Ser.
440쪽
Non posthac cum CL Dulaure de significatione verbi redimium disceptandum censeo, licet eam supra modum urgeat Varronem enim praesto habeo, quasi terriculum quo illum a tecto, ut nocuam avem abigam. Ait enim Varro, indisicia nominata a parte, ut multa; unde sequitur verbo sublatere partem tota significatione minorem, ut etiam Pomponius Festus notavit haec pars cedes est. Porro sineri is pluribus constant aedibus, non male redderetur gallice aedificium plurali casu θῶ erus nam expresse apud Cumdem Varronem paulo infra legimus aedificium derivariceth redibus et faciendo. Quin adeo aedificium plures simul aedes in unum cohaerentes nonnunquam denotat. Si quis
hanc opinionem, ut insolitam, rejiciendam putet, idem Varro sese nobis offert, qui dicatim imum indi tum esι oppidum ab ope dictura; itaque linguae latinae summus ille magister, sine dubitationc integram urbem voce cedricium designat, eaque singulari casu utitur. Varro de ling. Lat. IV Edit Biponi pag. 39 Vol. I. De verborum significatione satisfecimus superiora
nunc summatim in memoriam reVocemuS.
De mitate statuimus, ad publicam divisionem plerumque respicere umbem declaravimus eodem sensu reponi quo apud Graecos dicitur πολις ita tamen, ut saepius de oppidis praecipuis intelligatur quam de minoribus. Tertio loco docuimus oppidum quoque Graecorum esse πολιv, sed locum munitum indicare, ut gallice forteresse, germanice estuv. Cives intus habitent nec ne parum
Ostendimus praeterea vicum plerumque esse locum ha-hitationi agricolarum inservientem rure situm, ac moeni-hus destitutum.
Denique edi si pristinum sensum reduximus, salva vorbi redes significatione, qua pluribus in casibus familiae domicilium designatur.