장음표시 사용
41쪽
A N N. sie praecipitavit, ut solutio lacteum colorem indueret: quod soli spiritus auergo . sales sulphurei aut volatiles praestare solent, unde eam aquam hujus generis sale impraegnari constat. Hanc Paracelsus L. 1. tractatus Pnilosophici Gibara voce Nostoch appellat, eaque si nonnullis Chymicis fides habeatur, magnis dotibus praedita est : dolores lenit, cancrorum & ulcerum acrimoniam miti gat. Quo i experiri non est dissicile, sed iis fides non temere est adhibenda .
CAPUT I LDe aliis quibuszam experimentis C0micis
HIs in universum de ratione experimenta faciendi atque ab aliis facta excutiendi breviter delibatis . placuit a Chymicis initium ducere, quod
haec ars novis inventis sit seracior.
ordinem pertinent , diligentius observanda existimavit Academia, sed illa quoque quae ad artes spectant mechanicas, & eas maxime quae ex Chymiapendent. Nam ut pulchre Angliae Cancellarius Franciscus Baco, quemadmodum cujusque ingenium mellils in adversis , aut in perturbatione aliqua insolita se prodit, quam ubi omnia ex animo fluunt: sic naturae arcana longe facilius depresendimus. cum per ignem aut alia artis adminicula varici 'torquetur . quam ubi itinere quodam tuo progreditur. Neque in una re ali qua experimenta consumi debent r nullius enim rei natura perspecta nobis erit & cognita, nisi cum aliis comparetur, quaeque in re una interdum se occultat, in alia se manifestam facit. Quod quidem exemplis apertius quam
ris sit usus quam sal marinus. Hunc ex sulphureo & acido constare verisimil- Iimum videtur: nam sapor illius ex acri & acido temperatus & palato gratus idipsum confirmat. Sed tamen eum magis sulphureum esse quam acia dum hinc colligi potest , quod auro , stanno, antimonio & aliis mineraliabus quae Rilphure abundant dissblvendis adhibeatur ; mercurium V ro & argentum in aquis Stygiis dissoluta praecipitet. In eo tamen sal qui dam mercurialis inest acidus & a vitriolo non abhorrens. Quod utique D. du Clos ea ratione comprobavit. Salis marini in aqua exsoluti , & per chartam bibulam trajecti novem libras leni ignis calori admovit : qui ex aqua paulatim concrescebat, talem collegit , donec in fundo una tantum aquae libra superesset, quae nullum amplius salem praebuit, donec igne vehementiore omnis aqua exhalasset. Tum vero sal quadam stipticus & acerbus apparuit : hie in aqua dissolutus oleum, seu salem tartari in album e lutum convertit: quod sal ante extractus non fecit: is enim oleum tartaribi cognatum non praecipitavit. III .. Idipsum in aqua marina jam expertus fuerat: postquam enim salem
42쪽
AC ADEMIAE HISTORIA. Lis. I. I
aegre concri sici bai, Je acerbam stiplicitatem prae se ferebat vitriolo non ab- Phasii sibilcm. Hic oleum , scii salem tartari per deliquium , in aere humido ex- ca. solutum tui bavit dc coagulavit,ut sales quique acidi: cum tamen cx communi sile & oleo tartari liquor quidam, ut dictum est, fiat pellucidus. Rem vel ita se habere tum primum hinc suspicatus fuerat, quod cum aestate aquam Eselinis paludibus prope Rupellam ait vectam una cum sale tartari adhibuit Iet, ut hydrargyrum in spiritu nitii dilIolutum praecipitem agerct , statim uterque late liquor aquae marinae de salis tartari in coagulum & cralluna liqua menabiit, praecipitando hydrargyro prorsus ineptum: cui praecipitationi essiciendae
salem communem in aqua exsolutum cum sale tartari permiscuit, & ex utroque prodiit liquor limpidus qui praecipitationem mercurii e Scit qualem optaverat. Cum igitur hoc discriminis inter salem communem, de eum qui ejunmodi aquae inest, animadverteret, aqua ignis calore exhalata, ex qua sal calore solis jam eductus fuerat, illam salis concretionem aegre fieri, neque ea facilitate qua soli t in sale aqua exsoluto comperit, eumque citius acri expositum liquiscere, acri iis linguam pungere cum acerba stiplicitate. Unde eum salem acidum elle intellexit : praeterquam cum sale tartari permissus illam essecit coagulationem quam sales acidi aut naer curialcs s lent efiicere, quod sal communis non praestat, cum is magis sulphureus sit S acer , quam acidus. IV. Illustre aliud experimentum , cujus alio loco meminimus, nonnihil lucis afferre potest mineralium, imo de metallorum generationi explicandae. In terra argillosa prope Lutetiam de aliis passim in locis, durae &ferrugineae Marcaniae oblongae 3c lςves occurrunt, quae contusae , de sub tecto acti expositae prae aeris humiditate in pulverem comminuuntur , de quosdam velut flores aut filamenta emittunt muco non dissimilia , subalbicoloris, stiplici seu adstringenris saporis. A qua his superfusa post aliquot
dies magnam salis copiam eduxit, tametsi lapides ante essent prorsus inspidi. Postquam aqua hoc sale imbuta de igni admota eo usque ebulliit , dum pellicula appareat, duo salium genera prodeunt, quae fasore de colore disserunt ; prior sal frigore congelatur, ac purum est vitriosum viride &ferrugineum. Ubi aquae superstitis pars magna exhalavit, aliud salis genus, idque crassius vi frigoris concrescit, subrubri coloris quod acidius videtur , di de metalli natura plurimum refert: cum sal ante concretus sit magis sui phureus. Quae superest aqua subrubra de lutulenta instar olei ex lini semine
expressi acerrima est. eaque exhalata velut amurcae seces restant, quae si diu. tius igni admoveantur, instar argillae panguis, in aere tamen ex lolubiles concrescunt : adeo ut ex ea minerales aquas essici posse existimaret vir eruditus. Terra Mareasitarum nigra dc suo sale exuta iterum aeri sie exposita fuit, ut a pluvia tuta esset, tum multum salis dedit, eaque pondere nonnihil aucta est.
V. Argilla ex qua prodeunt Marcastae. antequam acri exponatur, mollis est dc vi icosa , odoris omnis de saporis expers r postquam aeri sub tecto per aliquot menses fuit exposita , in si ustula fatiscit, quae in nigrum abeunt Pulverem, eaeque odorem spargunt acidum , tumque ex iis vitriolum elici
potest. Intery:cto aliquot annorum spatio hoc argillae genus odorem spirat. Distrigod by Go le
43쪽
s u u. sulphureum, de in Marcasitas cujusvis magnitudinis abit: cum M areasitE qua
rcgr. in argilla molli priusquam aeri exponatur. occurrunt, Vix quatuor pollicum longitudinem exaequent. rotundae, & subnigrae.
VI. Hoc ipsum confirmari potest ex iis quae D. Boyle in Tractatu de latentibus quibusdam qualitatibus susc-conscripsit. Id utique jam est pe
vulgatum , glebas nitro suo exutas novum nitri proventum adipisci, cum aeri exponuntur ; hoc quoque in alumine contingere testatur Agricola : in vitriolo calcinato, in secibus aquarum sortium idem evenit: plerique existi mant novis eas salibus impraegnari, ic post aliquot menses ex iis secibus aquam Stygiam , per retortam extillari. Neque id vacat expendere an quaedam si e in aere substantia volatilis & salina, quae aliorum corporum naturam facile induat, idque maxime si in iis corporibus sal, ut vocant, Alxali instar materiae cujusdam communis abundet. quem acidus aut nitri, aut vitrioli spiaritus in iam convertit naturam; sive quaedam sit in iis mineralibus vis ana- Ioga seminibus, qua beneficio aeris suam maturitatem assequantur; seu deis nique in aere fluctuent omnium pene mineralium genera, quae cum sibi cognatis Ad similibus consocientur. VII. Hujus experimenti occasione, cum de lapidum concretione ager
tur , aliud olim a se factum subjecit experimentum , ac licet casu quodam incurrerit, nonnihil tamen lucis lapidum generationi asserte potest. Salis ta tari bene purgati & vitreae cucurbitae impositi librae uni duas aceti distillati paulatim superfudit ; tum aptato alembici capitello & excipulo, distili
tione facta , phlegma tantummodo aceti exire visum est. Nam salem illius volatilem sal tartari fixus retinete solet. Alius subinde aceti spiritus sali ta tali itidem affusus est , de extillatus, idque saepius est iteratum , donec spiritus aceti eadem qua antea praeditus aciditate prodierit. Tum exsiccatus
sal tartari in spiritu vini puro est dilIolutus: quae disset utio fusta non fuisset nisi sit tartari ante fuisset aceti sale volatili impraegnatus; seces subnigras MIeves per chartam bibulam separavit, liquor rubeus apparuit qui vini speciem Irae se serebat. Hic ignis calore extillatus iterum sali tartari assusus , tum
ecretus fuit, idque quater repetitum donec sal tartari colorem pene album indueret r liquorem quemdam volatilem ex sale tartari esticere tum moli batur. Hunc cum dupla Stampensis arenulae portione permiscuit, ne ignis a dotibus fusus d stlueret; misturam retortae ferreae de candenti partitis vicibus imposuit, sed perparum phlegmatis extillati dedit,quod arena spiritus omnes velut captivos retinuisset. Materiae in Massam concretae, ex qua salem aquae fervidae affusione elicere voluit, decem ferme aquae libras superfudit quae fili rata per chartam bibulam perparum acredinis habere visa est. Hanc ut inutilem vasi fictili & amplo imposuit: sed die crastina eam instar crassae mucilaginis coagulatam invenit; arenae impolita ignis calore magis densita apparuit,ac tandem in lapidem concrevit. Hinc conjiciebat salem Lutari aceti volatili sile ex itatum cum labulo Stam pensi intime conjunctiim aquae ipsi lapidis soliditatem praebuiise , quaeque natura paulatim praestate solet ex succo lapidifico , id potuit ars magna caloris vi csticere. Lapides enim non subito ,
sed lento calore ex variis arentilae granis, quam cernimus duritiem acquirunt.
44쪽
ACADEMIAE HISTORIA. Lia. I. 39dam est quam aqua saxeis ramentis praegnans , quae ligni aut aliorum corporum subit meatus. Princiola quoque Chymica, sal imprimis aut nitrosus ut in calce, aut aes iis ut in Marca siris, aut utriusque temperatio plurimo in forsitan ad eam coagulationem conserunt. Verum hoc loco non tam rationesipias quam facta persequimur.
De quibusum observationibus Onaumicis.
Eruditorum inpenia exerceret, ac subinde plures viri non indocti in ibmieaeam spem venissent, fore ut non Physicae modo lucem aliquam , sed & medendi arti magnam aFrret utilitatem . placuit Academiae illud ipsum quale- Cumque esst, accurato examini subjicere. Itaque die χχ. Januarii , tum aliis consequentibus ficta est ex unius canis arteria carotide in venam jugulare m alterius transfusio sanguinis. Cum autem uberior ex arteria sanguis in venam manaret, brevi extinctus fuit qui sanguincm exceperat. In aliis major est adhibita cautio, ut minor sanguinis quantitas emueret: neque adeo uberior sanguis mortem attulit cani in quem is transmissus fuit, sed coagulatus tam n apparuit, ac subinde multum fuit debilitatus & dejectus , cum
Mense Martio fic repetita est transfusio , ut tantum sanguinis ex unius vena educeretur, quantum ab alterius arteria cae ueret, idque bilancis ope fuit exploratum. Tum alia est excogitata ratio, qua duplicis syphonis beneficio sanguis ex unius crurali arteria in venam alterius cruralem , ac simul ex hujus vena iugulati in carotidem alterius commearet. Vettim hoc ipsum executioni mandatum non fuit. II. D. Perrauit peculiari dissertatione ostendit quam inutilis, imo quam exitiosa esset illa sanguinis mutua transmissio. Primum enim praeceps ille M lubitus sanguinis ac spirituum motus vix a natura ferri potest, quae humorum alterationi sic pra st , ut ab eo quem praescribit ordine, recedi aegre patiatur : cordis pulsus & propria cujusque organi sti Dinara , aut timperies naturae julla religiose exequuntur. Hinc narurali humorum perturbata motione asscinis violenti in vitae discrimen interdum adducunt; atque ut mors ipsa, ita& mo: bi ex illa confusone oriuntur. Quae enim Sene constituta vitam &sanitatem tuentur, eadem morbos & mortem asserunt, cum ordo ille perveItitur. III. Hoc ipsum ex iis quae facta sunt experimentis cor firmabat: nunquam enim facta est tran, fusio, quin animalia extii cta aut si flocata suerint . aut certe multum debilitata ex novi sanguinis coagulatione. Illud fit vel os mileanimal omni sanguine tam cito frau)ati non possc, & alienun cxcipere, citra ullum virium aut sanitatis dispendium.
IV. Ac neicio an quisquam sibi hoc in animum inducat, animalia post
45쪽
A N N. eam transfusionis operationem aeque vegeta videri, nisi forte quae uberiore ισο . abundabant sanguine, aut ejus perparum admisere. Ac subinde fieri potuit ut sanguis in syphone ipso concretus alterius venam non subierit , cum ex operandi ratione quam vulgaverunt transfusionis patroni, judicari non potui equantum sanguinis ex uno animali in aliud commearit. Ex suffocatione quidem multum sangi inis ex unius arteria in venam alterius transmissum fuit Iefacile conjicimus : sed ubi parum csfluxit, cum massa sanguinis confundi potuit , adeo ut nihil aut parum nocumenti animali intulerit. V. Qui contra sentiebant, multa opponebant: primum magno naturam debilitatam onere levari, si primae & secundae coctioni Vacare non cogatur. dum calor de spiritus alia obeunt munera vitae nece ilaria, neque in cocti ne alimentorum absumuntur ; hoc saltem habere commodi eam sanguinis transfusionem ut emto & pene corrupto sanguini alius de purus, de bene elaboratus substituatur. Neque natura ipsa, quae semper ad perfectionem Contendit, tam opportunum praesi tum aspernabitur, quemadmodum in ataboris insitionibus cernimus agrestem de acerbum succum in surculo inserto domari & perfici, quidni in animalibus idem fieri poterit Quod utique confirmari potest variis experimentis quae in Italia facta referuntur, cum parti Corporis mutilatae alia recens excisa & adhuc viva inserta est, quae tamen cum illa coaluit. Addamne in Anglia & aliis in locis sanguinem tanta copia e cane eductum, & in alium transfusiam cui proprius cruor pene omnis ademptus fuerat, ut priore extincto posterior & vegetior, & robustior visus fuerit.
VI. His de aliis reponebat magno vir ingenio, ex insitione de vegetatione plantarum nihil posse concludi in gratiam transfusionis , cum animalium nutritio a vegetatione plantarum tantiam distet, quantum organorum
apparatus & structura inter se diffferunt. Vogetatio quidem aut nutritio universim spectata utrisque communis est, sed modus ipse quo ea fit, est plane dissimilis ; non eandem ad bibet natura curam & diligentiam in plantis nutriendis , quam in animalibus. In his eadem semper & optima progreditui via; una est enim operandi ratio , cum est optima. Non eadem est in plantis ratio, i in quibus radix quae oris aut ventriculi, aut cordis forte munus obit, non est structurae adeo exquisitae, ut partes aliae v. gr. cortex , tiun cus, aut rami eodem munere fungi non possint. Nam cortex rore madens plantam alit, de interdum radices emittit, ut cum ramus vasi terra oppleto concluditur. VII. Longe alia est ratio animalium , quorum nutritio non perficitur
nisi adsint omnia quae natura solet adhibere : adeo ut primae coctiones, si forte di fecerint, quae sequuntur , illarum desectum sarcire non valeant, ac iri inae digestionis error ad rei: quas permanet. Atque ut palatii substructio exapidibus apte dispositis δe quadratis fieri debet , cum tugurium aut casa
obviis quibulve lapidibus, aut cx alterius domunculae ruderibus astruatur. Sic partes animalis quarum structura est admodum exquisita , ex sanguine tantummodo in propriis organis elaborato ali polIunt, aut formari. Nec canis v. gr. caro, Vulpis, imo nec alterius canis sanguine reparari pol st: quemadmodum sexum sic excisum ut fornici aptetur, nec muri substructioni, nccalteri fornici est accommodatum.
46쪽
ACADEMIAE HISTORIA. Lra. I. II
Atque in hoc ipso posita est omnis naturae ratio & ceconomia,qua vitam Ana -bnimalium fovet & tuetur, ut partes omnes licet dissimiles inter se consen- tomicatiant: adeo ut quod ab una coeptum est, ab alia perfici queat. Cor, v. pr. chylo ab aliis organis praeparato sormam sanguinis imprimit; sanguis veloqui in eorde unius animalis quidquid sit de exempli veritate, ὶ consectus , alteri nutriendo, cujus & calor & spiritus sunt ditaniles, minus erit idoneus, quod diversit plane sit utriusque dispositio. VIII. Quod si illa praeparatio in partium insens bilium configuratione &meatuum aptatione consistit , ne illam quidem coaptationem particularum M pororum eandem in duobus animantibus reperiri hinc licet conjicere, quod sanguis unius semper coagulatus apparuerit: magno quidem indicio materiam ipsam cum parte in qua excipitur, non convenire, neque hunc csse proprium illius locum, cum sanguis sit eiusmodi, ut extra suum locum statim
concrescat, aut nativam amittat partium texturam.
Quod autem interdum eveniste aiunt, ut animal ex quo sanguis arterio sus in venam alterius transfusus est , extingueretur, cum hoc sanum esset ac vegetum, hoc utique unius debilitati, & alterius robori tribuendum est ; aenescio an ulla ratione certa constare potuerit quantum sanguinis ex uno in al
I X. Uerum in iis longiores sumus quam necessie est , cum illud commentum bam inter ineptias evanuerit, neque ex eo quicquam ad vitae humanae usum erui possiit. Et quidem memini edm anno I 66s. Londini una ellemus ego & D. Blondet , forte occurrit nobis vir robusto & athletico corpore , in quo tentata fuerat sanguinis transfusio, si forte ejus remedii vi ad seniorem mentem rediret, unde & se martyrem Regiae Societatis iactitabat; in sed nequicquam id tentatum est ; neque enim minus insutiebat quam antea , & omnia omnibus minabatur. Quamobrem Senalsis Patisiensis autoritate prudentissimc cautum suit, ne hoc remedii genete inusitato deplane inutili quisquam deinceps uteretur.
De Aquis mineralibus in universῖm. I. Xplosa itaque sanguinis transfusione ut inutili & noxia , ad ea quaec sunt magis ex usu vitae humanae se convertit Academia. Hujus ge- miner. 'meris sunt Aquae minerales, quarum Vires experientia magis N essi ctis, quam rationibus sunt exploratae. Quare id operae pretium se facturos existimarunt qui in Physicis & Chymicis studium suum & operam ponebant , si Aquae minerales quae passim in Gallia occurrunt, accuratiori examini subjicerentur. II. Ac primum quidem cum Thermae seu fontes calidi in Boibonio tractu& aliis in locis valde celcbrentur, ac multis medeantur moibis, pri titiam quaesitum fuit quae eiIet causa caloris quo aqvae illae servent. Nogabat
47쪽
A N M. taneo proficisci. Vix enim tandiu subterranei ignes perstarent terra conclusi,166 . ubi nullus sere est aeri locus , & intra subterraneas specus coerceri non pose& sunt, quin seipsos aliquo indicio prodant. Sunt quidem multis in locis montes I 668. ardentes, sed ignis ille non est perpetuus , neque in Gallia ulli sunt huius generis montes, tametsi quamplui imae thermae occurrunt. III. Ne illud quidem concedobat thermarum calorem ex bitumine , sul phure , aut nitro manare, cum haec maneralia calorem aquae imprimere non possint, nis inflammentur, tumque non minores ederent strages quam putavis Pyrius accensus in cuniculis. Multis in locis c terra erumpunt bitumi iana , sed ea nec calida sunt, nec vicinis fontibus calorem ullum imperia
Sulphur quidem minerale interdum multum caloris concipit citra flam
mam , ut cum aquae regali imponitur, tantum caloris procreat, ut vas ma
nibus vix contrectari possit. Idem cernimus in mediis quibusdam mineralibus , cum in aqua forti sibi cognata exsolvuntur. Sed utrum ejusmodi aqua: Stygiae sint in terrae visceribus, valde ambigimus, nec thermae in suis sontibus eam prae se ferunt acrimoniam. Quin etiam aquae simplicis admistio vim ilialam diissolventem simul & ealorem plurimam minueret. IV. Neque id negamus quaedam elle corpora quae tactu calida apparent citra ullum incendium. Quasdam commemorat Agricola metallicas venas , quae cum sint frigidae, tamen aeri expositae incalescunt e verum aquae ther marum in terrae sinu antequam aeri pateat aditus, jam calidae sunt , atquei ubi ex fonte exierunt, calore suo in patente aere exuuntur. V. Alia quidem sunt corpora , quae aquae interventu calent, ut calx vi-
a , chalybis limatura, Stannum purum cum sublimato mercurio in aqua sermistum communi. Sic & oleum vitrioli cui aqua affunditur, multum inca-escit : sed hujus generis corpora in terrae abditis non occurrunt. Et quidem cum thermarum calor jam a multis retro saeculis constans & idem permaneat, ex perenni causa , quaecumque illa sit, omnino dimanat, eaque in corporibus incensis reperiri nequit, cilm igne cito absumantur , sed neque in iis rebus inest , quae mutua in se invicem actione retula continenter immutantur , quarum adeo vires eaedem & continuae esse non pollunt. Causa istitue perennis illius caloris non alibi posita videtur , quam in fumis aut vaporibus qui in profundioribus terrae antris sunt copiosi , ut ii experiuntur, qui in f dinis Hungariae metalla efffodiunt. Quae rupium cavernas & terrae meatus pervadit aqua iis vaporibus sexta , eum calorem retinet
aqua igni admota non citi sis ebullit, quam aqua communis & frigida, quod calor ille quem in terrae abditis concepit aqua , non ab igne sebterraneo, sea a permistis oriatur vaporibus qui ignis vi statim distiantur. Liquoris particulae quo sunt mobiliores, hoc citius ebulliunt. Sic oleum citius quam lae spiritum vini facilius quam eius phlegma , & aquas salibus terrestribus impraegnatas tardius quam puras ebullire cernimus Sie aquae minerales salibus terrenis foetae, quaeque ob vaporum admistionem incalescunt , non citius esservescunt ignis calore quam aqua pura & frigida, quod eatum partes non aeque sint ad motum expedita .
48쪽
Rem lia esse . & thermarum calorem ex vaporum permistione duci aliis Aqua quoque indiciis suaderi potest. Nam & linguam non sic adurunt , atque Miner
aqua communis , quae ex igne eumdem caloris gradum nacta est : si quidem vapor ille tenuis non tam alte imprimitur in taeius organo, atque aqua, cujus nartes sunt crassiores & ignis spiculis armatae. Sic teneriores heibas ut
acetosam non coquunt eadem celeritate atque aqua communis, cui idem caloris gradus inest. Hinc saepe aquae minerales calidiores sunt noctu quam de die, quod ii vapores externo aeris frigore coerceantur ; ii porro aeri expositi diutius calorem suum mentur. Vt I. Ex quibus concludebat prodesse interdum calorem aquae epotae his qui humidiori & frigido sunt temperamento, non item biliosis, aut iis qui pulmonum tabe, aut aliorum Viscerum calida intemperie laborant. Unde veteres olim balneo tant 1m, aut perfusione & lotione thermarum uti solebant. quo lentos & frigidos humores resolverent. VIII. Thermarum vires experientia magis, quam ratione, si sola sit Idignoscimus, neque omnium una & eadem est natura & origo. Cum a no i 668. Aqui rani agerem in comitatu Illustr. Legati & Plenipotentiarii D. Caroli Coliari, postea Regi a secretioribus mandatis, experiri volui an ova in puteis vicinis eoquerentur : haec intra pauca horae momenta indurescere comperi, quod in aquis Borboniis negant evenire. Ac fieri potest ut fumi e sulphureis mineralibus sublati hunc aquis calorem impertiant. Nam
prope Aquisgranum ubi plerique fontes & putei calidi occurrunt, ex quibus aqua continenter ebullit, sulpnuris, vitrioli, de lapidis calaminaris compi
IX. Qua porro ratione examinandae sint aquae minerales fusus exposuit D. du Clos. Eo quidem nomine donantur quae ex admistione mineralium insignem aliquam habent qualitatem hominis sanitati utilem . aut noxiam ,
eamque ex terra quam alluerunt, aut in qua diutius restagnarunt, contraxere.
Quae impressio ex succi alicujus, aut Vaporum, ut diximus, mistura, aut denique ex simplici infusione, citra illius corporis sensibilis additionem di manato vaporum admistio non facile dignoscitur, cum cito exhalent; vitrioli spiritu foeta hoc indicio se produnt, cum recentes in vasis rite occlusis gallae infusione
colorem ex rubro in atrum degenerantem induunt.
Succi aut salis particulae in aquis exsolutae, tum praecipitatione, quae spiritus salis ammoniaci, aut sitritos urinae assissione perficitur, tum aquarum distillatatione aut exhalatione se produnt. Impressio qualitatis citra sensibilis materia admistionem ex e fluctis potissimum innotescit, interdum tamen ex sapore, ueBqua quae in vase aeneo aut ferreo stagnaVit. Mineralia in terrae antris profundioribus contenta, aut terrae sunt, aut succi, aut sales, aut lapides, aut naa castae, aut metalla, cumque horum omnium incredibilis quaedam sit varietas. vix species earum impressionum definire licet, clim innumeris pene 'modis misceri possint. A qua quae instar communis materiae omnibus mixtis substernitur, facile excipit tum elementorum, tum fossilium tincturas & qualitates squorumdam vaporibus imbuitur, aliorum succos diluit, de particulas exsolvit, quorum spiritales, ut loquuntur Chymici, tincturas delibat. Quae omnia ex accurato aquarum examine conjecturis assequi licet, vix perspecta haberi pota
49쪽
A N N. X. Spiritus quidam atramenti. seu Vitrioli sulphureus inest aquis m n I6άτ. ratibus, quae vulgo magis silutares habentur, ramoisi nec Drrum nec vi& 68. triolum in his se prodat. Hoc t entidem a se observatum at bat D. dii Clos, ouol cum vi ignis liquorem omncm e vitriolo eduxisse , iterata distillatione spiritus quidam sulphureus de volatilis leni calore primus exibat , qui odore sulphur referebat. sed Jc omnis corrosionis expers erat Uie facili: in auras evanescit , quod in eo inest magis corporeum una cum phlegmate confunditur , & in rubrum pulverem praecipitatur , qui aliqua donatur spiritus virtute. Liquorem vero illum subtilem miras d tes in temperandis spirituum motionibus , in resolvendis obstructionibus viscerum habere praedicabar. In eo aquarum genere quae vitriolicae censentur aut ferrugineae, quaeque sunt frequentiores , Vim praecipuam posit imelle in spiritu sulphureo, eumque rubeum colorem e galla elicere existimabat : sed cum summe sit volatilis , cito is dissipatur. Idque longe utilius fore censebat, si spiritus ille e vitriolo per distillationem ab aliis ii
quoribus secretus adhiberetur . ac paucae illius guttae in aqua communi, &in apta decoctione praeberentur , quam si magna aquae mineralis in ipso fonte non sine magnis incommodis & sumptibus hauriatur. Nam hujus
generis aquae aut translatae , aut altervatae vix ullius sunt usus , cum Spiti tum illum sulphureum amittunt, ac saepe terrena materia corporibus noxia.
CAPUT V De iisdem aquis singiliatim.
I. V X multis Galliae Iocis aquae minerales sunt asportatae , eaeque a D. Ita du Clos de Bourdet in omnibus coram diligenter examinatae. Cum autem res sit, si quae alia, in Physica magnae utilitatis, qua methodo, quaVeratione in earum examine processierint viri in Chymicis resolutionibus exerci- rati , libello in hanc rem edito publicatum fuit; adeo ut minime necellarium nobis videatur ire per singulas, quidve in iis deprehensum fuerit minutius
exponere , summa duntaxat capita decurremus.
Antequam aquae ex locis longius dissitis adveherentur , ab iis quae prope Lutetiam minerales habentur, placuit incipere , a Pagiacis vulgo& Autolientibus v. Aureuil. Illas spiritu vitrioli sulphureo aliquantum impraegnari ex eo conclusum est, quod pulvis gallae injectus aquam recentem
rubeo colore insecerit, qui statim evanuit, ubi ignis calori admota est. Spiritus salis ammoniaci qui una cum calcinato tartaro extractus fuerat, assii lus
lacteum aquae impertiit colorem, simul & parum pulveris albi & subtilis
praeceps decidit. Ex iis indiciis conjicere licuit quiddam vitrioli cum in iis aquis deliteia cere : nam eum fere colorem gallae admissione praebent, quem aqua communis cui vitriolum ferrugineum adjectum fuit, nisi quod hic color atrosit vi uor. Vetum si quid habent vitrioli , id omne in spiritu volatili Diqitigod by GOos le
50쪽
latili consistit , cum hic color statim evanescat, ubi igni admoventur. Ne Aarque tamen acidum esse eum spiritum hinc conclusum fuit, quod spiritus mineri vitii oli una cum gallae pulvere assiisus aquae minerali perspicuitatem non ademerit. Cum septem hujus aquae tibiae in balneo maris sui sent extilla tae, in imo cucuinitae terra subflava multis admista fibris pellucidis , de lamellis, quae talco non erant absimiles, resedit quinque vel circiter scrupulorum pondere. Haec terresti is materies crebris lotionibus purgata, &a flavo soluta pulvere talci pellucidi speciem prςbuit , idque maxime cum Microscopio subjecta est : ferro candenti impolita in igne perspicuitatem suam amisit, atque instar gypsi calcinati visa est, aquae adjectione instar gypsi
Pulvis subflavus de levis ex lotione gypseae materiae superstes in alterum scyphum vitreum trans Risus instar limi flavi subsedit: sed vix vicesima gypsi
ponderis pars ea fuit. Candenti ferro ad ignem impositus rubiginis ferreae peciem praebuit, adeo ut suspicandi locus fuerit lianc rubiginem ex Mareastis duci ferrugineis, quae iis in locis copiosae Occurrunt. Nihil salis aut vitriolici aut nitrosi apparuit. Cum autem ejusmodi aquae perparum habeant ferrugineae materiae , multum Πpscq , palam est eas vix ullius esse utilitatis. II. Quae in vicino pago Autolio sunt aquae minerales , tametsi insipidae.
salutares tamen quibulidam morbis saepius expertum se asserebat D. du Clos, pulveris gallς adiectione rubeum colorem non induunt. Spiritus ammoniaci affusione aqua nonnihil tui bata est ; post distillationem quatuor librarumhu us aquae perpauca grana cineres pulveris in imo cucurbitae resedere, cujus pars ferme tertia in aqua communi est exsoluta , reliquum erat instar mianuti sabuli. Hunc salem nitrosum esse ex iis saxis , quς ea in regione sunt copiosa . exsolutum verisimile judicabat; ae forte pars illius volatilis & subtilior
una cum aqua fuit distillata : non enim posset tam parum salis nitrosi tantam vim his aquis tribuere. Nitri porro nomine non sal petrae intelligitur,
sed succus quidam salsus qui ε terra , de e quibusdam lapidibus eruitur ,
quique non fulminat, sed ex eo tamen ignis de aeris vi salpetiae confici potest. Hoc nitro AEgyptus & aliς regiones abundant, optimum in Macedonia reperiri testatur Plinius i. 31. e. 1 o. spongiosum este rubet vel albicoloris ait Dioscorides. Complures sunt aquae nitros' , sed nusquam tamen
sal petrae in terrae . aut iupium antris , quae aquis proluuntur, Occurrit. Hunt in terris, aut in saxis benc ficio aeris confici con iciebat D. du Clos : nam aer corporibus perpetuo siccis, ant semper madentibus non adhaerescit; humore enim eget quo retineatur e sed aqua obstat quominus, ut ita dicam ,
incorporetur cum sale qui iis inest corporibus. Complures lapides multilus salii petrae aeri expositi praebent , nullus est in lapidicinis, quamdiu terra ope-Κiuntur, in pulverem aut in squamas sepe fatiscunt : sic gypsum in cellis inariis in nitri speciem efflore scir. III. Iistem indiciis aquam vulgo sepulchri dictam nitrosim esse conjiciebat. Aquas percelebres in Normannia v. de Forres dictas serri vena acthuc molli , seu eute primo, ut loquuntur , sitri esse impraegnatas ex addia