De tempore et occasione in re medica tractatus, medicinae studiosis vtilis & necessarius. Necnon de motu cordis opusculum pulcherrimum. Francisci Thomasio ... auctore

101쪽

τeddit rerum formas visibiles . tent, quae nocte latent. Et quia sui statu, dies est immutativus, ideo modo crescit,& modo decrescit. Fugat insuper somnos, exercitia. α labores offert . Finis diei reficit operarios

ob quietem, & studiosos literaru ad studia eo

pellit Partitur etiam dies naturalis in auro-πam, meridiem, Vesperum, dc noctem. In au-xora partos animales Validiores fiunt, egritudines minorantur, Ieuariturque. Dominatur sanguis v'. ad tertiam, & imitatur naturam veris. Alexidies comparatur aestati. Vesperstautumno. Nox hyemi. Et tandem nimia serenitas in aurora cum radiis solaribus directis contra austrum ostendit futuram pluviam, de tempestatem. Μulta de iis essent dicenda . quae forsitan praeter propositi mei intentio elem facerent, ideo sub ruentio continentur

Pierum notitia in remedica. cap. XVIII.

DI ε autem in re medica, qui sese os-

ferunt notitiae eorum qui periti lunt in medicationibus , tali pacto distin uturi Alij nanque sunt, qui vocantur Critici, alij indiciarij,alij intercidentes, alij pr enotivi, alij vacui. Capiuntur autem dies in De medica, Vt refert Galenus, pro spatio diei, es noctis. Critici autem sunt, in quibus, ut plurimum fit iudicium aut ad bonum, aut ad malum.

102쪽

nisu. Indicativi vero sunt, qui dant fgnu. st demonstrant quid latum sit in die critica propinquiori, videlicet nuquid futura sit critis, quae bona, quae mala, quae Velocior, quaa tardior, & qua euacuatione, Vespera' tatione sutura sit. Dies intercidentes s j iiii

quibus solet cotingere crisis, sed per accides, propter sortem causam impedientem natura venire ad crisin in die propria, dc agit ipsa quod potest absque dierum ordine. Promo.-tiui dies sunt illi, in quibus mouentur noxii humores, & virtutem lacessant, prouocantq. ad pugnam. Et disserunt ab intercidentibus ratione, &non iudicio, ut patet in morbis acutis , in quibus aliquando possunt c6tingere intercidetes, dc non promotivi, sic ecotra. Et tandem dies vacui sunt. i. nec critici, nec indiciarij, nec intercidentes, nec promotiuLEt forsitan dicuntur vacui eo quia in iis ni noui natura tentat aut ob uniuersalem, aut ob particularem causam. Et hi om es dies itare medica comperti sunt ut plurimum secundum obseruationem paris, & imparis numeri. Et declarantur per quaternarios, o septenarios numeros. Est autem Galeni, & Avicenae intentio ut modo numerentur per dies lianae, modo per dies solis. Etenim numerantur an morbis acutis per dies lunae, quia humores celerius Sc natura velocius mouentur. Incronicis vero molinis nurierantu per dies is

103쪽

natura tardiu, moue serj'De quisus omni bus exempla tradere inessum esset, nec face . retad o opositae intefiti his enarratiotiem. Veri ni , e sub ambiguo legentes remaneant depinxi o nites dies hoc nodo.

2329

104쪽

dc criticos secundum numerum trium septimanarum . Attamen est animaduertendum,

quod quandoq. indicatiui fiunt critici, qua

leuis eii pugna, qua natura solet tentare contra materiam, & tunc potest intendi, & fieri critica die propter quod vera redditur sentelia Galeni, quod per quaternarium, & septenarium numeru, Videlicet tam per dies pares, qua per dies impares possuntfieri crises. Intercidctes autem cadunt inter critic's, dc indicativos, Ut g. 7. 6.9. I 3. sed praecipui sunt inter hos, 3. S. S. raro Verci P. Promotiui etiam exempli gratia in febre cole rica sunt de tertio in tertium. In melancholica, omnis quarta dies. In siegmatica omnis dies, sanguis non habeti idiotrophiam, sed continue aestuat. Et isti dies non coincidunt cum intercidentibus, ut dictum est Vacui uero dies sunt Primus a. s. Io. I 2. I 6. I 2. 27. & 6. Pons uni autem fieri critici artificiales, & proprie Soqui optimus est ad euacuationem. Atque . hoc quidem faciunt medici, quando natura

non mouit in 7. nam uirtus rationabiliter noest diminuta, & materia debet esse digesta in acuta egritudine in die 8 . Quod si aliqua dosit a natura de raro contingit, & malum portendit, quia simplomatice euenit,& cu uisetutis imbecillitate a qua materia secundum ordinem digeri non potest Harς autem --

105쪽

nia, quae dicta sunt de diebus secundum normam naturae intelligi debent, quae ut inquit Aristoteles dirigitur ab intelligentia non e xante . Quod si secus hoc idem euenerit ut habeant dies uicissitudines, raro contingere est existimandum. Ars constituta est ex iis, quae sunt ut in pluribus, ct frequenter. Ideo quae de raro contingunt non est imperiti medici secundum iudicij mutatione, ut propositu mutetur. Attame animaduertendu est, q rinordinationis motus, causae plures esse possunt. Aut. n.sunt ex parte egritudinis, aut materiet acutae, vel obtuse,aut ex parte Virtutis, aut ex errore medici,aut egri, aut astantium, aut ab exterioribus causis, & accidentibus. Quare maκ opere cauendum est ne contingat error. Quique ubi iam contigerit, noest timendum de natura.inita nulli dubium est, quod voluntaria non dimittit. Et hine est, quod ars vires amplius adinvenit, per quas cogit naturam ut indemnis a morbo leuetur.Et Avicenna inquit si medicus non cognoscit egritudinem, expectet, quia natura manifestabit, & tradet ordinem, & modum, quibus id assequetur medicus, quo neque

naturam, neque artem infamabit. Vndedierum notitia, ct eausa in medicina. CXIX.

RTA quidem est notitia dierum in medicina longa experientia in diuer κ sis regionibus, &agrauissimis in ariste peritis

106쪽

te peritis secundum obseruationem, & hi fuere Hyppocrates, Heraclitus, Diocles, Archigenes, Galenus, Avicenna, Rases, Aliabas; re quamplures alij multa, probataque fide digni. Qui in omnibus operibus suis sempet

locuti sunt ut medici. Nec altius quaerere te-tarant, unde talium dierum orirentur causae, di principia. Ideo ne in vacuum sentat hic labor, quam assumpsimus, Vtinuestigentur. Primum discrepantes inter se in medium adducam, quorum opiniones recensebo. De-ande breuiter manifestabo quae fit sententia Hyppocratis super notitia causae, & principi, dieru, & quomodo per rationem, Oc expertinentum comprobetur . Et tandem qui quid dixerint alij non resutabo, quatenus, a mente Hyppocratis non discrepet, imo faci forsitan declarabitur ani recta arte Hyp-Pocratica deuia aerint, pro Vt ratio, de eκPerimentum dictat, per quae dierum must principia, & totius temporis oWasionis, & oportu alis inuestigatio innMMundi i Sunt itaque nonnulli in arte medica, qui nullam dieru curam gerentes se vires egrotantium noscendas eue dixere . Et tum plurimum consulendum fateneat quum cibam dandum essedua vires super sint, aut non eς hibendum oportere. Et ob id medici assistentiam fere idoneam , ut egri colu nutriat didimittat omnem aIiam sedulitatem, quae ad F uitium

107쪽

22 T E M P o R ET Ruitium praestantiam non facit, utpotmetissae est ad corporis conseruationem Sed stast diminutionem quando cor Is non habed Vnde pabuletur pro uirium iiii aurationeque hoc pacto omnis dierum sedulitas eXclu

. Alij dixere vanam esse dierum obserua tionem, sed necessariam et se accessionum in Putationem . Nam peraccessiones facile coqgnoscuntur i in arui constitutibnes securidum viriu imbecillitatem . , fortitudinemQVnde est urfacilius rimentui medici; qui cis bi, & quando exhibendi sint pro uitium linqstauratione secundum aecessione&, i non se

. inlix aptςmisivit,i qui p*res, & impiares, dies in morbis suimerant & per paritatem, dei imparitatem indicant, futuras enses s Poti ixem vero siunmam amDaribus . quam pari bus diebus tribuam Et sic secundum quodi par Pares,num expiar dies nec eis, aliter, nec alio modo ullametribuunt virtuteati Aliqui ver numerant dies per pares, &i res hos arum queriunt per maluis vel vim inculum. iniare interdum peio res dira pium tintinctororiunius cibus , quam initimparibuss , mn verso A, Ideo de dubiu nullam curam agentes ad lamum cibi oportunitatem se reserunt. Dia . si ba Aliquit et nil cludunt Itempus a med mulsur e cina,

108쪽

cina, &.eκ corisequentidien & roborant ec, xum dictum super sententia Galeni in secunsio de arte, parua dicentis: ii antitati, dc qualitati medicamentorum Pro terio Princi Pio addi non debet tempus Nam. GPMOPortunum non differt a modo. I licet xempus a nodo in aliquo disserat. Attamen quia quan.titas, & qualitas medicamentorum debent et te secundum modum. Ideo modii, conuer- Iitur cum tempore, Auasi Galenus ivelit dice e. Congru/ quantitas, & qualitas remςdio rum est illa quae habet modum Et sic sumi- tur xcpus pro mo do .l Igitur si eAcluditur te- P Is, excludutur dies. Nam si di sunt in temPore. st lepus est modus, moa s. etiam sunt dies. Atque hψς ip cto in re .mcdica nullam habent obser*ationem.

tionis dierum, ponunt obieeuantian Mycceiasionum . Qicem ei, concoctionem materiei

manifestam morbi salubritate ni, sicut in conLψctionem 'i' ii gi di te a . sed huius. modi concsectio,' &jnwn γ ' de laxatur Per accessit nes non per dies. Iritur dies

109쪽

grauior, qui remissior esse consueu erat. Aut quia nulla notabili ratione notati sunt, quae

ergo solicitudo esse debet, ut eκempli gratia, ab undecimo non ad tertium dedimu , sed ad quartum decimum fiat trasitus 3 Insuper quethim probabilis ratio est, vi a pari ad impare humerum fiat transitus Est quidem hoc sine proposito, ut a septimo die undecimus non quartus, sed quintus sit. iniare si ad numerum est respectus nihil rationis sub dierum numero est reperiuridum . Sed quam distenta veritate & qui dies in re medica exterminant, dc qui numero pari , de impari tantum tribuunt secunda quod numerus est. Et qui Leeundum acressiones rion numerant diensed a concoctione morbos iudicant, ostenta

prius Galefit όpinione, per Myppocratis sententiates manifes habunt v r. i Galerius itaque omnem ratione ab astris, estoque dimanare contendit ut alij morbi paribus, alii vero imparibus diebus salubri ter, & in salii briter numeretur, Se finiantur ἰIdeo non numerus, sed potius luna, quae ter rεna immutat, author est iudiciorum, sic Semotu&'eircuitus eius ad hos itumeros venire

manifestatur. Prima omnium quae fiut principia sunt duo. Vnum quiderii, quod ordine, ornatuque semper procedit. Alterum, quoasu rdinatum vocatur. At procedit inordisti

110쪽

tum ab hac mundi huius materia. Sed quod ordine progreditur a c testibus originem dueit. C lestium autem sol veluti reκ quispiama κimus est, qui hunc orbem exornat, &concinne disponit, . qui &prisens diem, da absens noctem, & altus aestatem , & humilis hyemem, & mediocriter obliquus utruque

solstitium efficit. Luna vero ut Princeps non mediocris inter solem& nos medius consti tutus terrestrem regionem merito gubernat,

nonnullosque planetas non potentia, sed vieinitate superans cuiusque mensis dies disponit, & eκ solis aspectu mutandi facultatem eonsecuta est. Cum enim suapte natura opaea sit, nouum sortitur lumen, quum sole primum fruitur, tanquam eius portio illucescit, quantam sol aspicit. Quapropter suo ad sole accessu , aut recessu varias accipit figuras, ut nunc surgat in cornua, seu falcata sit, nunc equa portione diuisa, nunc gibbosa, nunc plena. Dein iterum gibbosa, equa portionς diuisa, surgens, in cornua, seu falcata fit, coitus tandem sub solis lumine sertur, quae&filem dici soleti, quod tum tota discui etur ac lumine Nacua fiat. Omnia vero quae face re nata est. Vbi sal cis figuram representat, laguida fiunt. Invalescunt autem, qui mPle na fuerit. Surgit vero in cornua, ubi sexaginta partes abest a sole. Diuisa equa portione quum nonaginta. Gibbosa quum centum &