De tempore et occasione in re medica tractatus, medicinae studiosis vtilis & necessarius. Necnon de motu cordis opusculum pulcherrimum. Francisci Thomasio ... auctore

81쪽

mia siccitate diducta sit terra. Quamobrem sequitur , ut quando sol in iccis palustribus

tempore aestiuo consumit aquositate per exsiccationem, primo terram indurat,& exaspei rat, deinde aperit eam sui dicitiin est & scindit. Hoc etiam pacto sol partes ammai tu prorsus per caloris sui subtilitatem ingredies, nec non dissoluens humorcs subintraneos , sudorem promouet, & emittit,atq. euacuat quod superfluum est, &per insensibilem, sensibilemque transpirationem educat. Proptereaqι in tali tempore sit maxima spirituum e X alatio, & uitalis humiditatis Ceperditio, necnodebilitantur uires, & aliquando enervantur.

Hoc inquam tempore e X citatur colera, SInsammatur. Apes mellificantes floribus rcficiuntur, satianturque. Noctu rores fiunt, ut diurno aestu herbae, & sores non arescant. Aues sunt canorae, & ad gcneiadam prolem maxime solicitantur. Principium aestatis utilissimum est pueris, cum in co optime degat. Tota aestas senibus confert, non autem alijs naturis ob tempcraturae frigi ditatem. Et qua-tiis in aestate omnes morbi seri possint. Attamen proprii aut sunt proXimi ad tale temperamentum , aut si e N cc scrint in qualitate aliqua excedentes dicuntur, uti sunt febres co-tinuae, febres ardentes, tertianae, S aliae febres plurimae, Vomitiones, Alui profluuia, Lippitudines, aurium dolores, oris ulcera. tiones,

82쪽

utumulis anni tempus. c A P.

AVTVM Mus b augendo dictus est.

eo quod in eo fructus, & seuges augeantur, & in horreis cumulantur. Omnes enim totius anni labores colligutur, ct in granarijs deponuntur. Ideo tempus hoc maxime sollicitat h'mines ad collectiones frugum ab agris, &fructuum ab arboribus Autumnus natura Digidus est, siccus, & ine- qualis. Siccitate . n. dc frigiditate tua seo des, ct folia arent, caduntque . Terrain sterilem facit. Et vim germinantem amputat, atQue praescindit. Est inquam humoris melanc'lici generativus, dc eiusdem initium est, qua dolat primam partem librae ingreditur,& est in recta linea, uidelicet in aequinoctio, cum a septentrione, &a meridie aequedistat. Η b et insuper hoc tempus tres meses ProprIos.

Primus incipit quando sol est in libra a κ vij. die Septembris usque ad κviij. die Octobris. Et tuc incipit sol magis declinare in meridie: Secundus mensis est in Scorpione a xviij.die Octobris usque ad xvij. diem Nouembris rTertius est in Sagittario a xvij. die Nouebris, usque ad X viij. diem Decembris. Est auton Autumnus in suis qualitatibus oppositusuc

83쪽

. M a nxi. Ideo maxima ex parte est exitialis. In eius principio senes bene degunt, sed post principium latis se bene habere uidetur qui in media su t aqvWs. Tabid se uero malum est, delicet in eo omnes morbi fieri possint, peculiares tarnent, Se proprij multi contingunt, qui tales sunύ, quales eusnire selent, quando ea dem die modo calor , & modo fit frigusi T ex

minantur. putem morbi qui in autumno si ut in uere. Egritudines uero huiusce temporis sunt, febrys quartanae, erraticae, lienes, aquae inter cute: stillicidia urinae: difficultates in testinorum, &leuitates: coxendici dolores anhelatione, , seu astinata. Ilei, morbi comitialch, furores, atraebiles, & huiusmodi. Hyems anni tempυ c A P. X L

η Ms ab eundo est dicta, eo quia in I tali tempore ire siuet sol, uoluiturquet λ in breuiori circulo, quam in ar Ilate. Ideoque breuiores sunt dies , & noctes longiores .i Lilauxem h veinis initium qua do soles in priua a parte Capricorni. Et est finis descensus solis in meridie. hi iam paulatim inqcipit ascendere contra septentrionem .Habet etiam hyems tres menses. Primus est in casPricorno incipiens a xviij, die Decebris us'. inrevij. diem Ianuari j. Secundus eli, Olaad

84쪽

xvij.diem Februarij. Tertius mensis est quais do sol est in piscibus, & incipit a xvj die Februarij usque ad xviij. diem Martii. Est autehiems frigida , dc humida, i siegmatis gene'

tativa, magis tamen dominatur frigiditas, qua humiditas, quia magna fit aeris,& aquae. eonmictio, & congelatio propter nimiam sociis elongationem, eX qua frigus non modica generatur. Atq. hoc pacto est opposita aesta . ti. Nam quae beneficio aestatis nascuntur, uiuunt superueniente frigore hyemis quo dammodo moriuntur ira , ut eorum uestigia quasi non uidentur. Quare bene inquit philosophus, frigidum non ingrediIur opus naturae idest uitae. Etenim in hyeme nives Scaquarum inundationes multiplices fiui. Vi q. & semitae omnes lubricae, de coeno eassiciu-tur. Prore sitates terrae plusquam in aestate loge hiant. Corpora secundum stiperficie poris clausis infrigidantur, & intersus partes callidiores redditae, quum nullam habeant tran spirationem aggregantur. 1nde est, quod puteorum aquae, & fontium derivationes tepidiores fiunt in hyeme, & frigidiores in aesta te. Et ratio est quia calor naturalis fugienso' positam aeris frigiditatem, interiora petit, de aquarum ductibus sese includit, atque ob cetiat. Quamobrem ob eiusdem caloris praesentiam aquae puteorum , de fontium non cori . Selantur, sed tepidiores redduntur. Similiteri

85쪽

hvems aspera homines reddit pigros, &desides ad operandum. Nerui ob frigiditatem contrahunt zr,& co riantur ita, ut saepius metira noni κ ntur, clauduntur pori, reuocatur calor naturalii, uirtus animalis sit sortior. crescit appetitus , cibi fiunt pleniores , de somnii mgissimi. Postremo quando hyems excedit suas qualitates generamur multiplices assectiones & egritudines. Nam multi humores ob nullam corporum traspiratione aggregantur, & calefacti cum nullum habeant exitu, putrefiunt, & corpora populantur. Vtile tamen hoc tempus est iis, qui mediam aetatem habent, quum in eo bene de-sant. Secus autem alijs naturis. In quo etiam v omnes morbi sieri possint, illi tamen qui generantur, eiusmodi temperaturae proXimi sunt, videlicet morbi laterales,Pulmonis inflammatione,, grauedines, raucedines, tusses, dolores pectoris, & capitis, uertigines, apopleXia , ct huiusmodi.

Temporum an i inconstantia. cAΡ. XII.

SB D anni tempora inconstantia sunt,quq

non Ordinattin propriam recipiunt temperaturam, cum non seruent secundum

aliquid anni constituti ductum,& in eis morbi in constantes plures, multiplicesque con tingunt. Pruna

86쪽

3i T ' O, C π κ s t o H E. Prima anni constitutio.

Cum anni tempora sicca sunt quoniam sccitates sunt salubriores imbribus & minus mortiferae, etenim dissoluuntur siccitatibus himiae humiditates) costitutio erit salubrior, quam que in humida constitutione consistiti

A minus mortifera . Erunt autem in ea proprii morbi naturam constitutionis consequetes, bres acutae tabitudines, lippitu sines ar. viculorum dolores, stillicidia urinae, difficultates intestinorum. . t i Secunda anni constitimo. ε

Cum vero anni tempora humida sunt,tuc erit constitutio humida. Et cum imbres minus salubriores sint siccitatibus, magis'. mortifere. Nam per imbres hunoditates intra corpus collecti putrescunt: tali, costitutio erit morbosa,& magis mortifera, qua sicca. Erutque in ea proprij morbi, qui talem consequuntur naturam, febres longae, alui pro stu- uia, putredines, morbi comitiales, apople-Niae , anginae, & huiusmodi δε Tertia anni constitutio Constitutio aquilonia est frigida, & sicca ab aquilone vento frigido, Sc sicco, in qua corpora densantur, & bene mobilia, & colo vratiora, & melius audientia fiunt. Nonnulla tamen huiuscemodi constitutio incommoda parit. Etenim aluos eκ siccat, oculos mordet.

Et si pectus dolor aliquis obsederit, dolorem

auget.

87쪽

nuget. Propriosque morbos habet, TusseM isauces, aluos duros, difficultates urinae,siorro

res, costarum dolores, &pectoris. r ' . Quarta anni constitutio. et

Constitutio austrina est calida, & humida. ob austri temperaturam. Et cum multa venti ab austro parturiant incommoda, multi erutin ea morbi. Auditum erum hebetant, caliginem inducunt, caput grauant, pigritudinem -generant, homines diuoluunt, corpora humectant, uertiSines faciunt, oculis , atque corporibus difficilem motu praestant, aluos

inlinta anni constitutio. . IConstitutio haec taliter describitur. Cum Versuam seruauerit temperaturam, atque aestas fuerit verisimilis, multi stidores erunt in febribus. ' i cSextaanni constitutio. Et cum in anni temporibus fuerint magne mutationes , id est multae alterationes alia post aliam, vel irigoris, vel caloris, huini ditatis, siccitatis, aut ventorum, aut horum desectus,potissim uin grauabuntur morbi. Septima anni constitutio.

Atque quunt hyems sicca, aquilonia vexit, Ver autem pluuiosum, &australe, morbi multi fiui, aestas febres acutae, lippitu. diues,difficultates intestinoru, praecipue mullietibus , di viris , si natura sunt humidiores.. I O claua

88쪽

a T rasC c κ sION E. QOctava anni constitutio. Cum vero hye ns fuerit aultralis, & pluuiosa, i serena. Ver autem siccum, dc aqui-io Titim, inorbi particalares aliquibus erant. Nam mulieres, quibus partus au ver inest e,cquacunque occasione abortiunt. Quae vero parient imbecilles & morbidos infantes pa tui dabunt. Caeteris difficultates intestinorv. lippitudines siccae fiunt. Senioribus destili

tiones quae cito interimenti r i , t Nom anni constitutiis.

similiter cum aestas sicca fuerit, Sc aquilo niau Autumnus vero pluuiosus ι & australis morbi proprii fient. Dolores capitis, ad huό

me iustes, raucedines, grauedines,tabes qui ibuta.im. ' si Decima anni constitutio. . . lc, Et tandem cum aestas sicca fuerit, & aquilonia. Similiter Autumnus aquilonius, & siciacus morbi particulares aliquibus erunt. Aliquibus vero utilis est. His qui naturam habent humidiorem, & mulieribus confert. Reliquis autem erunt lippitudines siccae, se-bres acutae, grauedines, nonnullis ver atre-biles. Quare breuioralis e paucis enareata sus ficiant, de anni constitutionibus, quaeques omnia sui sacile est viderea sententijs Hyppocratis fuere collecta.

89쪽

D s T A M : M anno solari, de temporibus anni , &de constitutionibus eiusdem dimim est, modo est dicenducie anno lunari. Dicitur autem annus lunaris

quandoque spatiuin, quo luna reuoluitur, a Puncta zodiaci ad punctum, quodque colutinetur secundum quosdam XX vij. diebus, ct horis vj. Quandoque dicitur spatiu, quo oluitur luna a coniunctione ad coniunctionem, vel ab illuminatione ad illuminationea Et tale spatiuin superat primum duobus diebus, &noris vj. Est autem luna luconiunctione siue in coitu, quado directe estsub sole ita, ut nulla pars secundunt superficiena Teius respiciens nos apparet illuminata. Ideo tota videtur quando est lumine plena. Verurpbst coniunctionem luna recedit a sole, .& re linquit eu in aliquo puncto Zodiaci .Et quanada ipsa revortitur ad ide punctuin, ibi dein solem non inuenit, quia iam profecit inrito tu sim . Et hinc est quod luna consuinit duos dies, & horas sex antequam solem consequatur, & tale spacium dicitur interiunium, seu latentia lunae. Dicitur etiam annus lunaris spatium continens duodecim Lunationes , quae diuiduntur secundum computum per Ωκ pares, & sex impares, prout menses sunt 'U Pares,

90쪽

xx o coe A , I o N 2. sppares, vel impares. Par enim lunatio respondet mensi impari. Et pari mensi impar lunatio. Annus igitur lunaris continens xiij. lunationes, continet etiam ecciiiij. dies. Nam sexies κκκ. de totidem Mix. dies perficiuitantam summam. Quare patet quoia annus solaris communis superat nunc annum lunarem in xj. diebus, qui excessus facit etatem lunae vagari singulis annis in Mend. mensium.Ita quod in aliquo anno erit prima in Κlend. alicuius mensis, & in sequenti erit duodecima. Quandoque etiam dicitur mensis, vel annus lunaris Embolismus. Et est Embolismus eκcrementum anni solaris ad lunarem . Diciturque ille annus Embolismus, in quo cadit, de colligitur una lunatio κκκ. dierum coacta, seu recollecta ex illis xi. diebus . in quibus superat annus solaris iunarem . Et ideo tertius annus Embolismus est, quia in illo colligitur lunatio κκκ. dierum, tribus, diebus desuper remanentibus. Ter vero XL faciunt xxxiij.remanentibus aliis diebus tribus. Similiter octauus annus est Embolismus

additis illi, sex diebus ad illos xxij. dies, qui ex super computo vij. & .iij. anni recolligantur. Sed ad hoc ut lunatio Embolisti

viij. anni sit κάκ. dieru oportet mutare duos

dies eκ Embolismo subsequenti, & ita procedendum est usque ad xiκ. annum quando ircvius Embolium adimpletur continens IV . E annos