De tempore et occasione in re medica tractatus, medicinae studiosis vtilis & necessarius. Necnon de motu cordis opusculum pulcherrimum. Francisci Thomasio ... auctore

61쪽

ter diuerso modo umunt oportunitatina calido, a frigido, humido, & sicco . Igitur notantum est necessiaria. mensura temporis, de occasionis, quantum expedit oportuititas in re sus agendis. Quorum notitia esse nunquag bet sine ratione. Et ratio sumitur ab experimentis, exempli gratia. Per obseruatimiem circuituum inultarum occasionum dc perlogam diuturnamque temporis dimensioneni

sipientes facti sunt expertos . Et ex plurimise eperimentis facta est ars, que longa ouidem e t ijs, qui omnia experiri cupiunt, sed non iis, qui peritis in arte multa concedunt, & ere

eorum usibus multa experiuntur. Igitur inotitia cognoscendi facultatem temporis, Scoccasionis secundum oportunitatem, quia comparatur dispositioni alicuius consequentis cum subiecto, vel assimilatur motui respectu numeri in rebus numeratis, est similis motui diurno, qui semper in veritate conspicitur. Atque huiusmodi notitia est vera non tanturatione temporis, Sc occasionis, quae sunt, sed rit etiam vera per inuentionem, & per iudicium . Qui duo modi ad inueniendi veritate

plurimum conserunt tum in orebus naturali bus cognoscendis, tum in rebus non Naturalibus eligendis, dc praeter naturam curandi

Quapropter ne legentes sub dubio rem neant in hac difficultate cognosce di temPotis, dc occasionis oportunitarem, Placet nora - nulla

62쪽

bam v niuersalia, quae circa actus humanos exequii videntur homines. Deinde reuertat ad temporis demensiones: & tandem utilita, tena, & necessitatem eorumdem in re medi ca manifestabo. Inter actus naturales primas partes habere videntur agricultores, qui refrummaturalium maκimam curam gerunt. Et

quibus oportunitas temporis & occassionis admodum prodesse conlpiciti ix. Proptereaque vrius arsque agri cultox, qui alimenta motialibus subministat, nunquam vult agra

1e ctui, aut neglectui sunt Ideo facit tepore, occasionem obseruat, & nihil earumdem sineo tun itate exequitur.EKepli gratia. Oportunus est mensis Ianuarius ad sarculandum, ad arbusta, vire'. putandum Februarius videt suum agricultorem amigdalum, inglandemque nucem serentem, &roseria conserente. Martius pirum, malum,morum, Vitenque Putantem, nec no melones, cucumeres,

citereta serente admonet. Aprilis dat germen gratum. Maio seruit flos Ouium celebranda tonsura, caseus coagulandus. Iunius prata falcibus redolentia praestat. Iulius declinat spicas messoribus. Augustus messes metit. Septembre humi semina iactat. October vina -propinat. November pascit sues, quos . De cember, nobis pingues emactat. QPare cer-

63쪽

3t 3 o η π E M P o R E r. tis mensibus secundum oportunitatem teporis, & occasionis c li officia distingulitur. Et

certis diebus, & mensibus a natura genitis sparsim per terras datur facultas nascendi, crescendi , dc decrescendi pro ut tempus , & Occasio postulat. Videntur enim inter terrena Don ulla, quae Verno tempore florent, quedarestiuo, alia autumnali, & aliqua hiemali flores emittere In super frigidis temporibu , de locis autumnalibus satio celerior, & verna tardior Calidis vero serior, verna satio, di autumnalis celerior. In tempore etiam sunt dies , qui saciunt ad oportunitatem, Faciunt& venti. Nam mense Martio, ut dicit Aristoteles, si admissarii aequabus admittutur, tuc masculi plures nascuntur, quando sicci sunt dies, clari, & satus boreς spirat. F minae uero generantur, quando austri, sante coni cum greges pascuntur. c l- Architectus etiam anni metitur tempora secundum oportunitatem Ianuarium, enim do Nouembrem obseruat. Atque decrescete

Iuna ad cedenda ligna ad sabricam se se accorno dat. Mensem Maium decernit ad saciendos lateres. Septembrem destinat ad digerendum pauimenta in solariis. Et Iunium sub

die in teXendo eXercet.

Structor Dauium si a quintadecima luna, ad vigesima arbore , quibus naues costruendae sunt praeciderit, illas a carie conseruabit immu

64쪽

. nil nunes, prKsertim ubi per aestiuum solstia alium siet utque ad calendas Ianuarij. Nautae, qui lege naturae aptissimi sunt, ob seruant oportunitatem,& securi sulcant ma- . re,a seXto Κlud. Iumj, ad xi ii. Κled O .hris Quod si committunt se mari, a i o. idus Octobris usque ad idus Martij M sine summio capitis discrimine peragunt iter-r - : Venate res cm Haecepto Xenosyntison s aestate agit lx ue yd meruie. Hi e p ramum diei . Autumno yltra meridiem. V eae circa Me petra, Soluit etiam uenator canes,

qui vestigando sagagissimi sunt, si frigus sueuit oriente sole in calor ante diem. Alijs v

Io temporibus inter Aurora, & soli,eXortu., i, o Studiosi literarum matutinas horas como

dissim s eligunt ad compositiones, pro rec gnitionibus vero ad meridiem, quum sol al- tissimus est, dummodo sobrij sint, letique Praemant quodcunq. factu ab eis,scriptum ue sit. Studiorum vero fructus semper viridis esse debet, dulcis , & decens . Et secundum hanc oportunitatu semper de eo veniae spes est, & paratus seuor. Nam multum audere secundum oportunitatem nequaquam dedecet. Verum incipientibus studijs debet esse

Oportuna lucerna, Vt plus olei, quam vini cosumetur. Insuper matutinus sonnus cultandus est. Et nocte non portent noctuam, sed

65쪽

bebunt uigila tissimum iuuetituris d biis quod erit lenectuti optiisa, dc secura labo.

rum suorum quies.

Fxercitatio similiter corporis secunduric o ,oriticitatein uires reddit habiliores, calor in cXcitat , si peruacua digerit; ct expellit. Est autem omina cXeicitatio. quai do inc inante itin*le exreeetor. Hoc si quidemi mpore conserentia, &Main stotius corporis facit bportunuatem P alidius erum & leuius se movet corpus, cMNObic6ncocto iis . Natur alimento. Quod si1 sacuum, seu letu num esset, Sc non haberet unde reficerentur vires , redderetur debile, incie exercitationi 'es et idoneum : Etenim labor alimen tum retrires una dissoliueret. quare potius esset eXercitatio ad laborem, quam ad in s lata ratione. Coenae instiper, prandiiq. atque aliarum commessationum haec ethopόrtunitas. Comedendunt est, quod populus , semel, aut

bis in die, dumodo bene confoquatur. Uo- Tum omnium regula destra iratur ab Hyppocrate per haec uerba. Non satietas, non fames, neque quicquam quod modum e X cedit bonum . igitur ne quid nimis philosophidiis tam obseruandum est . Oratoris etiam munus evigil id temporis, quod secundum oportunitate spectat ad p cem , sicit ad bellum, ad sestinationem, ad Ocium. Atque animaduertit an laetum . uel

tristet

66쪽

ristae. Aa liberum, uel angustum. In qua tun c maxime persuadet , quando non discre

pat ab oportunitate. i

i Quare secundum uniuersum temporis, Scoccationis, concludendu est, quod homo peractus humanos, tunc bene utitur oportunitate, quando rationis particeps cursus reruni cernit earumque progressus, quasi antecensiones hon ignorat; si ivilitudines temporii,& occasionum praeteritarimi compara,Praesentibus adiungit, atque annectit futuras Ita facit C suarum actionum cursum uidet iuxta temporis, & occasionis oportunitatem, S ut comode ea fruatur preparat res necessa Yias . Necessaria quia em homini sunt secti dum naturam inuentio, & iudicium. Sed secundum exercitationem,&artem necessaria sunt ratio, & experimentum. In quibus oriaribus labi, errare, & nescire semper malum, S turpe putandum. Eo, quia natura non de- sic t in necessariis, & ars non est uacua opo tunitate. Quare uel quis natura agat, uel a te eXerceatur, semper habet facultatem aliquid faciendi, uel noli faciendi secundum ODOrtunitatem, quq a tempore, & ab occasione sumitur, atque procedit.

Oportunitatis facilis seu afficilis exitus. c Ap. CONTINGIT plerumq. ut oportunitas

moueat hominem aut ad iacturam , aut ad

67쪽

ad turpitudinem, aut ad honestaten , aut ad decentiam, in quibus unusquisque eXercei coniicitur . Tunc quecunque electio capitur secund una oportunitate, illa uidetur esse, que diiudicat facilam, seu difficilem oportu vitatis eXitum, dc finem . ENitus quippe facilis est . quando oportunitas est iacuis . Sic θdifficilis est, quando aut nullam H aut ardu- fert. secum oportunitarem . iam dictum est oportunitatem .css: Omitem temporis, dc occasionis. iniod si aliqu udo contingat, ut sumatur oportunitas sine occa sione,& sine teni Poret,aoc quipye sit, aut quia ignoratur, ut quia eiusdem oportunitatis modus nescitur. Iam dictum est, quod oportunitas declarat occasionem, & tempus. Et quod hoc sit uexum, modo manifestabitur per exepla. Zenosiam linguam mandans in os Dion iiij tis ni illana expuit, quod secreta ei nequaqua uellet aperire . Atque ab hac occasia ne sumpsit portituitatem facendi. Anaxarchus philosophus in roth e modum a tiranno Hi reo- te maluit incuruati, quam conscios praedere seniurationis. Igitur in his philosophis quoad animum fuit facilis exitiis occauonis secundum oportunitatein, quia rectum, & ho estum intelligebant, quod erat nolle PrOdere eos, qui sub silentio periuramentum

Utan morte turanno inferre cos ulli erant,

sed potuit esse dissicilis ob corporis amictio.

68쪽

η τ o C. C A s I o N E. 43nem. Verum expedit aliquando, ut pre turpibus aspera optentur, in quibus licet sit hortenda occasio, & tempus no uacet periculo, sunt tamen interdum oportuna adiconsequedam felicitatem iapropter magni semper fieri debet oportunitas inhumanarum re Mactionibus . Et qu.cunque per eam adiuti aliquid ausi sunt, plerum l. magna ex nihilo fecisse dicuntur. Atque hoc quidem experientia docet, &textantur exempla. Milites, qui cu hostibus singulari certamine drmicaturi sunt, siquid concertando prcter vim,& pr 'ter fortitudinem ad pr lium adserunt, uictiuri salutantur, ii cc non uictoria eisdem adscribitur, quando admonitionum memores,in.

confictum descendunt. Occasio quides hum est, et isque facilis exitus dinoscitur,

quando eX oportunitate admonitionum mi

lites praeliantur. Admoniti quidem est ut . delicet in singulari certamine, ut annotato aduersarij temperamento ei totis uiribus an-, nitendo repugnetur. Exempli gratia, cotraeum, cui dominatur bilis . primo constanter repugnandum. Meta enim ci uires submini strat. Cui dominatur sanguis est cauendu:ri,

paulo post principium . plegmatici durant,

sed uiribus tarde utuntur, nec comitate praeliantur. Quare in omni re agenda, seu non agenda, semper est animaduertendum, noulla post assumpta oportunitatem sequatur Poena.

69쪽

q4 D E T E M P 8'R η poena. Sequitur autem ilico peferrore , iiiii in eadem committitur oportunitate. Dicutit periti in re militari. Diuris est in certarnini sus oportunitas , quana uirtus. Et ideo plus poeta sequitus Imferrbre oportun itatis, qua per desectum c incertationi Ductores eXercituum, Sc ij precipue, qui 'renui sunt semPer curant, ne talus unqu in locus deturpi nitentiae. Ex Anpsti gratia. Inimicis conuenixe uolentibus aditus non est negandus, ne oportunitas amittatur , 'aut mora eius faciat

iacturai hqrii dafficilliorem reddat bellandi estitium. Age i laus laudabat illum duce exercituum, qui pre oculis semper haberet oportunitatis rationetii Phillirides admonebat. Tempus . &. occasionena eXpectandam, atq. Cis per oportunitatem obtemperandum. Sa-pletitissimus tales inquit. Nosce tempus, Scsiccasionem, , 'noli aufugere oportunitate posthiimus cosul in Stellia, quum ductores Cartilaginensium ante castra Rolitanoria acie alae issent, delitatione hostes detinuit. AMOY mora fatiscitos inedia'. laborantes, cuin castra se reciperent , aggressius pro fliga v ita QMintus Fabius maxinius consulebat no cia se ponedos ruita ores ante salutem. Ideo unita holito cunctando rempublicarii restituit. Et unde hsct inita sine oportunitate millii est tempus, Sc nulla est occasio. Atque ea oporytinitas recta est, quae cum ratione uti dicti se est

70쪽

manos. cum eorum duce Ariovisto luna decrescente pugnando uicit . . Lo enim temporet

impediti falsa religione pugna detrectauere. Iudaei. etia spretae religionis obseruantiae addicti saepius, ut legitur uicti sunt. Scipio AG fricanus in positione castrorum Syphacis, aucupatus est facilem oportunitatem,quam declarauit Lelius orator. Quare inc ilio bellum consectum legitur. Hannibal ad Cannas Pulveris oci:asione, postmeridie usus oportunit te contra Romanos decertando uictoriam consecutus est. Marius aduersus Cym'bros sole adiutus uicit, Iugurta inclinante iasole pretium cum Romanis commisit sumpta occulione ab oportunitatemoctis, ut si quid Praeter spe naccidisset, noκ esset suis praesidio locorum gnaris. Notant scriptores primuimpetum gallorum temporis diuturnitate esse frangendum: unde legitur Galli in bellorum congressu sunt plus quam homines , ine Nitu uero minus quam siminx. German xum incursibus, Sc ferocitati non statim ob Diani procedendum. Auersus Hispanorum toleta utiam, patientia certandum, illorumq- insultanti non est cedendum equiti. Turcharum lfridoribus sunt obstruendae aures, quia armis concertatur, & non clamoribus. Quave ne tedio ampli 9s legentes assiciam in tan-

torum