장음표시 사용
51쪽
Tempus, ct occasio quo nam pacto in re mediea intelligantur. c A P. I I L
ET ne quis miretur in supradictis ratIo
nibus, quae more philosophico conscriptae sunt, dc dicat parum, aut nihil ad
rem medicam colas erre. Hoc adeo eκ hac re secundo venit in mentem mihi velle declarare quomodo tempus, de occasio in re medica intelligantur. Erit aute sermo dilucidus quia per res sensibiles explicabitur, neque ab ijsdem erit recessus, ne per intellectus abstractionem legentium animum iterum meditando defatigein . Principio igitur peractus human*s non impedientes hominem Dascitur. tempus Sc occasio. Atque comparantur puero dormienti, qui facilem pra stat furantibus, oportunitatem . Quam ob rem vel ultra se se offerant, vel inuito ue hinc fit, ut bonae seu mal conditionis nomen sibi assumant. Exempli gratia exitus alicuius actus bonus est, ideo te pus bonum . Et silicemus alicuius occasionis est malus, ideo occasio mala. Itaque in omnium rerum actionibus, quae per tempus, ct Per occasionem me suratariir, necesse semper est illud tempus, Sc eam occasionem medicucapere, quae bona sunt, non autem quς mala. Etenim a malis mala contingunt. & si aliqua do bona, hoc sit per accidens, dc non per se.
52쪽
A bonis autem semper eueniunt bona, quia sunt secundum condecentiam , dc oportunitatem. Dictum est igitur, quod tempus dc occasio nascuntur peractus numan Os non im-Pedientes homines, attamen non sunt causa, t eosdem actus operentur homines. Causa
siquidem illa ellex qua aliquid sit, ut ex pluuia, fiunt caenosae viae. Sed tempus,& occasio sunt, quar praebent oportunitatem illas ade undi, di non adeundi. Insuper in eis non est Veritas, quae tamquam bonum semper eligatur. Propterea quod in ijs non cognoscitur quid boni, aut quid mali proponatur cui comparentur puero dormienti , ideo nihil aliud pr iuuat nisi oportunitatem. Eliguntur autem tempus, Scoccasio in humanis actibus, ut omne possit aufugi impedimentum. Materia temporis, & occasionis est copia humanoru actuum, quae plurima esst, ubi plures continguiat, sed en pauca, ubi de tempore Sede occasione rarum quid euenit. Modi eoru-dem sunt distincti,a modis ceterarum rerum, nam modi in ijs sunt secundum oportunitatem, Ec declarantur per hec verba: Sc no sunt simpliciter per electionem. Dicitur enim ca-Pere, seu captare tempus, & occasione. TemPus & occasionem sumere; occasionem, Sctempus Venire, parere, videri, dare, habere, offerri, nancisci,tenere, remitti, Sc huiusmodi. De quibus omnibus exempla dare lori
53쪽
at DRYaM PORRgum esset modo verba facere. Fient autem Postea, quando particulatim de ijs erit sermo in medicationibus . Dictum est supra eis non inesse veritatem, ideo non est ij idem fidendum cum longam non habeant potestatem; sed magnam ambiguitatem . Nam dum spem selicitatis videtur polliceri, blanda metiuntur . At in hoc vera sunt quod se se instabilia una cum mutatione demonstrant. Fallueetenim stpe homines, aut semper instruunt, ut eos a veritate deuios trahant, praecipue quando ipsorum mente ad solam retrahunt ambiguitatem. Conueniunt autem cu sortuna , ut di cebant antiqui in hoc, quod prodesse magis dicuntur quando recedui, quam quado praesentia su nt, eo quia memoria prς- teritorum hominem reddit cautiorem. Et nullus ijsdem datur modus, ut ab hominibus clauo affigantur, sed differunt a sortuna. Nafortuna suos discedes aufert amicos. Occasio' tepus suos reddit ambiguos: Fortuna cum spledet, frangitur. Sed lepus, & occasio citius
Teperiuntur, quam retineatur. Hinc sit, quod
Plexunque male geritur id quod sub eorum ambiguitate decernitur. Igitur quicunquo in tempore, & in occasione simpliciter ponit ice sque atque haberi potest ac si tesseras iudat, & in alea, seu in palestra decipiatur. Totum autem hoc facit eorum mutabilitas , quae tanta est, quanta vis animo percipi pota Non
54쪽
Non est enim una mutatio , qua actiones humanae aguntur. Sed multipleX, var ia,perplexaque, de qua legitur hoc elogium . Optima vindex est insolentiae varietas condictionis humanae, quae si unquam potens inuenitur, in solo tempore, & occasione collocatur. Sed ivideo tamquam, e specula aliquos dicentes. Si haec, & tanta de tempore, & de occasione sunt vera, quid opus est eorundem qu rere modum3 Et si modus est, qui per nomen tantum eκprimitur ut supra dictum est quam
necessitatem,aut quam utilitatem afferunt in xe medica 3 Nominum cognitio pertinet ad grammaticum, &ad dialecticum , & non ad medicum. Etenim no curat de nominum impositione medicus, immo per eam verborum
phrasim qua supra descripsimus ex vulgariuhominum intentione per eandem possumus metiri tempus, & occasionem plurimum prodesse non solum in arte medica, sed in iis omnibus, in quibus de industria eligitur finis; de
quod hoc sit verum manifestatur. In cunctis artibus sunt materia, finis , instrumenta, de agens naturale. Quod si inter l, c non est modus, etiam non est tempus, & occasio. In super si exercetur secundum tempus, & secundum occasionem,habere modum necesse est ;sed differt modus teporis, de occasionis amodo aliarum rerum, quod in rebus certus est
modus, sed in tempore , ct in occasione mo-
55쪽
dus est per similitudinem, & per imitatita
meni. Exempli gratia modus malus iob tempore, &in occasione mala exitum habet malu .
In malo eκitu semper est miseria sed in bono exitu delectatio, & gaudium. QSare necesset est ut sapientes sint, & periti in artibus, qui tempore, & occasiones rui volunt ad bonuvi letentur, A gaudeant, & ad matu, ut ipsunt defugiat, & vitent. De se enim nudant ingenium, & celant homines tempus, & occasio, ita ut non equa mente de ijs possit dici, quod equo pede possideatur:propterea sapietes ijs dbminantes, eisdem imperant , & modum imponunt. Supradictum est tempus de occasionem versari maXime circa actus humanos . Modo dicitur nullum esse inter ho mines qui in tempore, & in occasione non desideret, & cuoiat. Cupit autem unusquis'. aut res utiles, aut Necellarias, aut honestas. Vtiles sunt, quae eκistimatur, ut dignitas,ampi itu do, diuitiae potestas, &huiusmodii Honestae sunt, quae secundum virtutes, & bonos inores eXequi homines , nituntur . Necessariae vero sunt, sine quibus necessario homines elle non possunt: de quibus rebus omnibus apprime Hypocrates locutus est in libello de ornatu decenti. At de necessitate loques inquit : Necessitas coegit homines Perquirere, Sc inuenire medicinam. Quare quae in medicina compraehenduntur necessaria sunt, ctiacuum
56쪽
1τ OCCASION R. ar& secundum eandem necessitatem tempori subiacent, & occasioni: dicente Hypocrate: Existentia, quae ex ijsdem fiunt, per icmpora venientia alteritates pati necesse est, eo quia semper suunt, semper mutantur. Et in quod sui dum est, firmetur, nullam unquam habere poterit medicatione. Et quomodo hoc fieri possit, inferius declarabitur. Ceterum consensus omnium sapietum super tempore , dc
occasione est, ut in omnibus rebus per actus
humanos inquirendis, & inuestigandis plurimu como lentur. Quid autem operentur incuciis artibus,inferius patebit. Sed quid agat in re medica, dicitur. Quod tepus,& occasio sunt facultas aliquid faciendi, & non faciendi secundum oportunitatem. Etenim sunt facultas, quia sicut res honestae per tempus, ScPer occasionem pr bent facultatem firmitudini. Et res utiles dant commodum: sic vesmecessariet portendunt, & secum serunt necessitatem, a qua sumit medicus facultatem medendi . Propterea qui sunt periti in arte coguntur fateri facultatem, & usum temporis,
ct occasionis; plurimu prodesse, saltem quia imitantur formam virtutis, quae de sui natura facit vitare malum, & Eligere bonum. Et ij medici, qui talem temporis, & occasionis facultatem norunt non solum praesentem medelam adipiscuntur, sed futuram praemeditatione inquirunt. Quare operantes sic in ins' , dicin ,
57쪽
L . Da YEMPOREdicina, recte quidem faciunt, sed non vim nia prospere, & seliciter semper assequumtur. Non assequuntur inquam omnem sanitatem, huia victos a morbis, i les medicina sanar non potest. Ideo disserunt inter se etiamedi ei, qui temporis, & occasionis notitiam habent, & eorundem facultatem non ignora i Etenim aliqui sunt qui ea utuntur per γortunitatem , ct aliqui non. Illi qui per
Portunitatem eXequuntur hanc facultate,
habent hoc , ut inuita natura nihil operentur. Sed qui praeter oportunitatem dicut, aut faciunt, plerumque deturbant naturam, quet in motibus suis deordinatur. Quare necesse est facultatem temporis, & occasionis nosse. Sed operepraetium est etiam totis viribus eniti habere oportunitatem. Dubitant autem
aliqui an oportunitas sit idem, quod indicatio. Et respondetur quod non , quia indicatio tantummodo est respectu eius, quod i dicat, aut indicatur. Sed oportunitas cu hoc, Rod indicςt, secum semper fert facultatem. ubitatur etia in quo consistat haec facultas secundum oportunitatem. Cui dubitationi respondet. Hyppocrates dicens. Nec solum oportet praestare oportuna facietem, sedas identes, & exteriora. Ex quibus verbis patere Potest quod medicus facit,assidentes faciunt, es exteriora faciunt. Sed diuerso modo. Nam
medicus habet facultatem , quia secundum
58쪽
medicinae praeceptiones praecipit, Sc imperat non s ita naturae, ut indemnis leuetur a moebo. sed assidentibus, dc exterioribgs, similiter assiduntes habent facultatem, scilicet ea Π, quam praecepit eis medicu; . Et exteriora habent facultatem aut naturalem, dc propriam, aut qua M per electione ab iisdem egigit medicus. Esepli gratia e Migit, a Rabarbaro purgationein colerae Primum, deinde caeterorumh morum, dc sic de alijs. Sed tam medici, qua
assidentes, cic exteriora facultatem non habent rectam in medicationibus, ni i per op ortunitatem temporis, dc occasionis. Potest in medicinae plurimum etas, locus, consuetudo, ec hu: iis nodi. Sed pr ter oportunitatem temPoris, Scoccasionis plerumque aberrant, a te apo ver e medicationis. Propterea optim semper est eorum cognitio non solum in o riniba; artibus, scient ijsque, ut patebit inferi us, sed etiam in medicina prae omnibus. E enim in hac inrecuperabilis est teporis, Sc occasionis alnissio. In scient ij; vero &artibus non tantu. In super svi inquit Hyppocratest medela tempore, Sc aliquando occasione cointingit. Tempore inquam , quia te ustus non est occa lio. Et contingit oςcasione, quia oc-αasso aliquid est in temPore. Conueniunt autem, quand 3 sunt medela, ut sint in actu, Sc iacti in potestate . Potestate enim nullibi
. Nec obsta; ut Lmpirici dicebant, quod
59쪽
menti. Nec obstat etiam quod dicunt,nethodici, quod de tempore, & de occasioine nulla est communitas. Et propterea tempus, dc occasio excluduntur a medicina . Possunt quidem excludi secundiim potentiam, sed secundum actum minime, eo quia per actus humarios habent existentiam. Et secundum colao actus faciunt f cudam medicis recordatione
Nam si ciuilis actio, politica admissistratio militaris disciplinς peritia habent hoc ut per
temporis, dc occasionis oportunitatem rega iatur. Quanto magis medendi solertia, in qua uita humana per omnem cursum cognoscit suam necessitatem,per eadem ministrabitur Θ
Oportunitas temporis, occasionis humamis in omnibus actionibus inuestigatar. CA P. I I II in
s Zo qui oportunitatem temporis , & o
casionis describunt, eam eligunt a rocta, & non recta facultate occasionis, &temporis, secundum actum, & non secunda Potestatem aliquid faciendi, & non faciendi. Existentia quippe omnia, quae temforanea sunt, habent potentiam, dc actum: secundia Potentia, nulla est eoru oportu Ditas, sed secuta dum actu habent comertium cu tempore, &ku occasione. Atq. hoc pacto facultas aliquid
60쪽
ilitatem,& necessitatem in re medica respicit actum, & non potestatem. Interest etiam medico illam in re medica respicit actuin, & no potestatem. Interest etiam medico illam habere potestatem, quae facit memoriam; ipsa si quidem est, quae reddit eundem diuinum, de Praesagientem. Sed non facit illum medente, ct expertum. Igitur dum medicatur egrotos, omnis medela per actum, & non perpotesta tem est adhibenda, aliter deciperetur in medicationibus, ct spe gauderet, quod actu pollicetur, quemadmodum iaciut ij nebulones qui dum multa per spem proinittiit, actu nil unquam boni attingunt. Differt autem oportunitas ab occasione, quantum abundat occa. sio a tempore. Tempus praeteritum facit ad recordationem, & non ad medelam. Et de oceasione semper dubium est, quia in tempore est non multum. At de oportunitate dicitur sic. Tempus, &occasio facultatem praebent
aliquid faciendi & non faciendi, quando secum ferunt oportunitatem. Dicet quis, an Una in omnibus rebus est oportunitas. Respondent astrologi, quod non, sed plures, de
diuersae. Etenim oportunitas coniunctionis luminarium diuersa est ab oportunitate op-Positionis, non propter tempus, & occasiovem, sed propter distantiam , dc propinquitatem secundum aspectum. Er medici sinuli-