장음표시 사용
101쪽
sunt, quot Cerbero capita Poetae olim finxerunt. Quid Θ Qui ciuiu concordiam, & Reipub tranquillitatem labefactant ; an non pin nis & suppliciis, etiam exquisitissimis digni iudicanturὸ Pulchre enim alicubi M. ille Tullius, Non inquit priuatos socos, nec publi cas leges, nec libertatis iura chara habere potest, quem discordiae,
quem caedes ciuium, quem bellum ciuile delectat, eumque ex ni mero hominum eiiciendum, ex finibus humanae naturae externa nandum puto. Quis autem quam haereticus homo id & crebrius Mardentius secerit, qui suis contionibus & scriptis tanquam flabellis seditionum, concitat in magistratus populum,gerit in Orthodoxos Vatinianum odium 8 nunc hanc, nunc illam, in regnis & prouinciis commouet dissensionem & tumultum: & denique non tanta corporibus suorum ciuium, sed animabus adeo interitum machinatur. Quo etiam fiebat, ut non tantum Christiani, versim etiain AEthnici ipsi haereticos seuerissime castigauerint,& Athenienses Pythagoram Philosophum urbe eiecerint,& Socratem condemn
uerint, quorum alter Deos, eorumque negauerat opem, alter no-
.ua nescio quae dogmata spargere nitebatur. Non nisi enim certis, nec nisi certa lege vulgo mysteria patefacteda sunt diuinitatis. uid Anaxagoras, Anacharsis& alii plurimi, an apud Griecos, Scytas, MPersas vel hoc ipso nomine no multa passi sunt, & varia tormeta subierunt Ipse deniq; Plato, que semper inter alios excipit, & diuinu appellat Cicero,no una tantu morte,sed si feri queat pluribus haereticos cessiit extinguedos. Est enim haeresis,tan qua qus da gangraenavi & ferro eradicanda; qua no alia de causa punierunt etia prophani, quam quod veteri mori&instituto patrio videbatur aduersari
Quid quod illitide haeretici, in quo alios damnant,hoc ipsi faciunt:
dc qua seueritate animaduersionis odio habent,ea ipsi in alios exer cent impotenter. Quod Geneua & Heidelberga testatur, in quarualtera, a Caluino Seruetum exustum fuisse, alteram suo illi dogmati refragantes aliquos constat eiecisse. Una enim via est veritatis, Mumbra oportet cedat soli, nox diei. Quo minus mirandii, si Hispa niae coerceant haereticos, ne eade illa, quae per eos passim excitata sunt incendia, tande etia patiantur. Illa vero Hispanica qua vocant inquisitio,quam multa secum bona attulerit, quis non perspiciatὸ Nam cum inter Ecclesiae Dei Opt. Max. signa alia quam plurima,
vel illa quoque duo sint illustrissima, gubernandi prudentia & mi
litaris sortitudo, videamus utrum ab inquisitione Hispanica, quae Mahometanorum causa instituta prim sim suerat, non magis Hia Oniae utroque illo munere & selicitate dotatae, quam ab Augustata
102쪽
na consessione, Germaniae orbatae videantur. Harum quidem infinitos pene exercitus contra Turcam, in Hungariam ductos vidumus, victoriam vix ullam alicubi vidimus. Hispani vero, ex quo inquisitio est orta, utriusque rei vigent & celebrantur gloria, & supremi numinis magistratusque reuerentia, haud scio, si inter tot alias gentes atque nationes amplissimi imperii, non obtinuerint maiestate.Crescit enim,& quomodo nesci qui Deum Opt. Max.&eius vices gerentem reueretur magistratum. Quo loco non miniis. verum, quam & facetum nescio quid, vobis non inuitus percen
sebo, si quemadmodum coepistis, me attentd audietis. Annis ab hinc pluribus, cum Roma sub Clemente VII Pont. Max. capta, . militari licentia Hispani grassarentur; Ioannes Caraffa, qui postea Pont. Max. creatus Paulus IIII. fuit dictus, postil circu vicinis spoliatus domibus,ad sua quoq; aduentare milite cognouisset, sellam sibi afferri, ac prae soribus in pontificalibus vestibus sedere voluit, quem miles conspicatus, continere se illico,& ab illa praedandi
starnare coepit libertate. Quem ut eo etiam magis Carasse cohibu isset, ut erat Hispanicae linguae apud Ferdinandum regem, a sacris existens scientissimus, alta voce exclamauit: Siccine inquit Praedones sancti ossicii,quod inquisitionis apud Hispanos nomen est, deposuistis reuerentia; ut nec Antistitum aedibus yelitis videri pepe cisse, nae ego vos aliquando facti faciam poenitereὸ Retulerunt Hispani pedem e vestigio,& quo loci furere alii magis, hoc illi dicto
audientes sacerdotis esse minime dubitarunt. Quo, quid admirabilius in milite dixerisὸ & an non multo Hispani hac ipsa inquisitione duce, rebus gestis gloriosiores, quam auctore & adstipulatore Luthero rustici Germanici continentiores videantur, qui statim a primis eius concionibus, totam concusserant Germaniam eoru animi. ferociaὸ Mihi quidem in illa,quam isti si Deo placen t Spartaci appellant Hispanicam tyrannidem, summa videtur esse lenitas, qua& animi, & corporis sarta tectaque conseruatur sanitas. Ista vero Germanorum quae volunt sentiendi , quam vocant Christi nam, a confessione, seu confusione potius Augustana ortum trahens, quo te alio pertrahet, quam Vt in perpetuum seruias, & qui 'no vis ferre legitimi auctoritatem magistratus, Turcicus tibi imponatur dominatus, & tu tuaque omnia in eo contabescantὸ Atque tum demum Christianorum regum inuidere desines potentiar, &illud tecum sed vereor nimis sero recognosces, his centum, paulo plus minusue annis Dei Opt. Max. nutu &potestate, Austriacorum reuum imperium iustitia magis creuisse, quam Ottomanorum W-N a rannide
103쪽
rannide tercentis augeri potuisse. Omnia enim aequa & moderata, quam tyrannica imperia & facili' adolescere, &solet esse diuturniora.Itaq; ut nulli unquim familiar, quod Austriacae contigit, ut alit orbem terrarum suo circumdederit imperio, aut tot tamque diauersos populos ad verum diuinitatis cultum, & humanitatem per duxerit, ita vicissim Ottomanis hoc maxime proprium praecis Puumque fuerat, regnis & prouinciis afferre vastitatem, sic ut mirum etiam non sit, sicuti arctiores regnandi terminos, ita & virtutum exempla, aut nulla, aut certe multo inferiora eos reliquisse. Quod ut planum vobis faciam, Austriacorum & Ottomanorum,ac in his vel unius Austriaci Philippi Hispaniarum regis potentiam, S gubernandi tam aequitatem, quam etiam intelligentiam mente collustremus, & quod oculis corporis cernere non possumus, an mi intueamur. Sic non mod6 longe lateque imperandi felicitatem
sed etiam iuste sapienterq; regendi populos facultate, quod illi alia quando Rex diuinitus nobis dari & concedi magis proculdubio ptabimus : & quos ex praescriptione diuinae legis amare debemus, nunquam odio & inuidentia, sed nostros nostraeque religionis hostes armis potius persequemur. i
ar, qui duorum maximorum, potentissimorumque orbis terrae principum, Philippi II. Hispaniarum regis Catholici & Mahometis Turcaru tyranni, talis ac tanti imperii, inter se conserendam mihi proposuerim maiestatem. Quorum ut consilia , sic & vires vectigaliaque omnia, clim scitu non peraequE sint facilia, mirabitur non nemo, me hac in parte prae caeteris, tantum mihi sumere voluisse libertatis. Sed tanto quidem mihi venia danda magis,quato grauior necessitas incumbit nostrae& hostilis ostendendae potentiae, hac tam opportuna oblata occasione & facultate dicendi. Multarum quippe rerum ignoratio est perniciosa, sed nostrae & hostilis potentiae perniciosissima, & quisquam dubitabit eo in errore multos esse versatos, Turcam superari non posse, ut aliquando cre- diderint, nisi ab omnibus omnium nominum Christianis regibus&Principibus animis & viribus in eum sociatis. Quid quam rationi contrarium, dc ab omni veritate alienum sit semperque suetit,quis
104쪽
recetiora habeam'.Ac ne loge abea,quis nescit unus Philippus Hispaniarii rex Catholicus, vel antequam adhuc Lusitaniae regno, &Orientalibus auctus fuisset Indiis, in Belgio vero ,& alibi magnis dissicultatibus implicatus,quoties & quantopere de Turcis triumphauerit Θ Cui eiusque posteris, quid etiamnum factu idem sit incredibile, si ab aliis .qui eius felicitati inuident,non distineretur, quandoquidem post homines natos amplissimo imperio, & haud
scio an multo, quam Turcicum dici potest, ampliore potiaturὸ Etenim, ut Turcicas prim sim vires potentianuive expendamus, demum ad ea etiam omnia, quae Rex Hispaniarum possidet, examinanda veniamus; nemini sane suturum est dubium, ut gemmamra, cursum cursu uic magnoru Principu opes opibG & amplitu-uperari. Magnus haud dubie & exaggeratus Turcicus est. videri potest dominatus,vtpote qui non unum,aut alteru, sed plura perpetua continuatione regna, & in latis ima orbis terrae parte
Asia, vetustissimi sedem imperii possidet Assyriam, & utramque Ammeniam, Mediam, Ciliciam, Cappadociam, Mesopotamiam, &in his nobilissima duo emporia, Cayrum & Alexandriam, in Africa, Asylum pyratarum, Alligerium, &Trypolim, in Europa, de qua
Deos etiam ipsos certasse inter se Poetae fabulantur, Graeciam, &nobilissimi regni Hungarici partem haud postremam. Cuius potiundi spe & cupiditate,Otto manici nominis Turcorum reges tanta cupiditate semper arserunt; ut aliquando Solymanus, quod Imbra-imi purpurati sui suasu, Ioanni Sepusio Hungariae regi Budam semel & iterum a se captam reddiderit, poenitentia facti ductus, &surore accensus,eundem Imbraimum interfecerit. Sunt enim multa regna pulchra, sed Gallicum & Hunggricum tu Europa pulcherrimum. Quod prae Gallico etiam diues auri,aureum pomum vulgosuit appellatum, adeoque Turcis venit optatum, ut cum aliquando Buda capta, sumptuosissimaque regis Matthice bibliotheca direpta, Turcae triumphassent, publicae laetitiae signo edendo illustris quidam Turca, eques, in Danubium ultro se praecipitauerit. Quia iam eo, quo maxime desiderabant, peruentum fuisset, nec vatum suorum oraculis progredi ulterius potuissent. Quae utinam quidem oracula, quam illa sint veriora, quibus ad Coloniam Mgrippinam, triu Magorum sepultura nobilem Turcam profligandunescio quis olim praedixerat. Amis enim no peraeq; tantsi,quantuadhuc nos metu sollicitudineq; distinet amittenda. Sed ad propositum reuertamur.Nam si praeter regna ipsas etiam regnorum opes,
105쪽
Ioa CARIST NORI VAR SE VICII& vectigalia Turcica consideres, nec ista quidem omnia, magna ex
parte incredibilia sunt vestigatu,cum ex Asia, no plura, quam quindecies celena, ex AEgypto & Arabia paulo plus,ex auri & argeti ria vulis totide, ex portoriis duodecies, ab eoru morte, qui steriles e moriuntur, quadringenta, ex Cancellariae quaestu totidem, ex diuersarum prouinciarum tributis bina aureum nummum centena
circiter millia, Turcicus habeat Imperator. Ex quibus tamen cunctis prouentibus aulae militumque stipendiis persolutis, vix vigesiescentena aureum nummum millia eidem superfuerint, adeo aeris fidei miniis passim de ubique reperitur, quam speratur. In tyranni
de enim oculi & loculi maxime occultantur. Non tamen exacti Ones extraordinarias, non nouas nouorum proventuum inuenistiones, non alia eius generis hoc loco posuero, quae haud dubie vectigalia illa Turcica faciunt maiora, & quibus alii princi pes egent, Turca ditescit unus, bellis ipsis in dies auctiora. Sella enim vilis iumenti dorso semel iniecta, & tributa Turcicagentibus & nationibus seruis imposita, raro leuantur. Quantum vero ad Turcicos milites & terra mariq; spectat eoru copia,minora certe sunt cuncta, quam ut vinci non posse videantur. Etenim cum centu ab hinc annis vix totide triremes Turca habuerit, eae quibus
pol ea prςdando est auctus,Naupactana Turcarii clade ferὸ omnes perierunt, sic ut maximὸ glorietur, pari quanta est Christianorii omnium, ac in his vel maxime regis Catholici classe & classiariis nopoliatur, ab illaque tam memorabili Naupactan a Christianorum de Turcis victoria, & Praesectis & rebus omnibus, quae ad maritimum spectant imperium, sensim destituatur. Omnes enim aduersis pugnae, sed nauales in primis constant immenso. Restat ergo te restris illa una, quanquam etiam potissima Turcica excutienda nobis militia, quae equitatu & praetorianis continetur. Quorum Praetorianorum numerus ut maior dimidio, quam aliorum Caesarum temporibus appareat,illud quidem rursus habet incommodi,quod admodiim paucis & exercitatis laetatur veteranis: & eo ia tande est deuentu, ut quinquaginta aureis nummis numeratis oel vilis & ignauus qui'; praetorianis annumeretur. Omnes enim res a summo semel motae, magno motu ad ima decurrunt. Quo ipso & imperio& omnis generis militiae Turcicae ; & eius qua bella costant, famae, multum auctoritatis ademptum esse, quis ignoratὸ Senes enim victoriis factos, in acie stantes non iniuria metuas, Rudes &adolescentulos floccipendas. Videamus vero equitatum, qui & ipse
ducentis licet circiter ut illi volunt equitu constet millibus, an cuipiam
106쪽
cuipia alteri, quam illi suerit simillimus, de quo C. Cesar aliquando veni, vidi, vici loquebaturὸ Qui cum ex Asia sole tostus & exanguis venit, an tu mihi eii Europaeis conseras Θ Et Europaeos Turci-cos omnes, Hungaricis militibus aequiparandos arbitrere ρ No facies opinor, ac & illos quide Hungaricos paucissimos iam super- esse velis nolis fateare. Qui,tantum abest, ut Christianis praeserendi, ut ne adeo etiam videantur comparandi, cum non pro aliqua vera & solida libertate, sed paulo pro spledidiore dimicent seruitute; & eminus quam cominus, structis insidiis, quam apertis praeliis, fidenter, quam scienter magis congrediantur ; &interim non
sitim, non famem, non frigora, non aurae patiantur intemperiem; non tana denique arte aut virtute, quam casu aut multitudine tandem pervincant,& illum dominatu s vim constabili an in quo plena metus, iniuriarum & suspitionum sunt omnia, prona ad faciles motus &seditiones excitandas. Tamdiu namque tyrannis durat, quandiu aliquo & nec opinato concussa motu non dissoluitur. Ut enim in humanis corporibus, si sanitas&integra adsit valetudo, membrorum vitia facile occultaueris, sin secus singulae quaeq; pa tes affectae suo loco respondent ; ita si quod in barbaroru fortunas
incendium conflatum aut intentatum periculum illis fuerit, erumpent occultata diu vitia: nec sol sim virtute nostroru qua ipsi egent, verum etia domesticis malis,quibus reserti sunt collabentur. At vero Philippi secundi Catholici Hispaniarum regis iustum & moderatum imperium, vires, exercitus, vectigalia, amplitudinem, duces,& militiam omnem rursus consideremus. Enimuero dubitabimus a primo ad hunc Philippum Austriacum alterum Hispaniarum regem, Hispanis centum annorum spatio virium, quam Turcis sub Ottomanis tercentis plus accreuisse uod non vlli alteri rei, quam Dei Opt. Max adscripseris prouidentiae, &ipsorum regum partim in gubernando artium omnium arti, partim vero etiam aequitati. Quod enim de Atlantis humeris caeso subditis fingunt poetae, hoc de Hispaniarum regis rectius dixeris gubernaculis, quibus tot ac tantae tamque disiunctae prouinciae quoad eius fieri po- test hactenus sustinentur. Nam ut ad rem propius veniam. Haoet Hispaniarum Rex amplissimum florentissimumque imperium, tot
nobilissimis & ditissimis regnis, tot ingeniosissimis populis, belliacosissimis sortissimisque gentibu A munitissimis urbibus, opportunissimis portubus, immensissimis opibus auctum & stabilitum, quod complura in ipsis tantum Hispaniis regna, in Italia ultra & ciatra fietum, duo, & quod aliquibus praestiterit regnis Mediolani
107쪽
continet principatum .Regnum itidem possidet Sardiniae,& insulas Maioricae & Minoricae duas, & vltra fretum Herculeu, quae vulgo dicuntur insulas fortunatas, &quod deniq; multis simul iunctis praestiterit regnis longissimos ,& omnis generis diuitiarum seracisusinos tractus Orientalium & Occidentalium Indiarum. Qui per unam illam Hispalensem nauigationem, ut Vlixponensem & alias taceam, a Betica sub Ferdinando rege Catholico capta, ad eius motus postremos quod nimirum temporis spatium octoginta circiter annos continet infinitas aureum nummum myriades in orbem terrarum effuderunt. O beatum Ferdinande te, Rex olim C
tholice, qui primo illo Indiano, non Tolosano auro, vasis sacris conflatis, orbis terrae templo ditissimo munus obtulisti Toletano. Hae nimirum tuae quas sacrasti Deo primitiae, tantam in Indiis auri& argenti nunc pariunt ubertate.Quibus Hispaniae potitae grati sui erga Deu Opt. M .animi testificads causa religionis Catholics luce quouis auro cariore in illas oras intulerunt, tot gentes & nationes ad unius veri Dei cultum pietatemque perduxerunt, Hispanici imperii terminos protulerunt;vt mirum non sit vel priscis illis temporibus sacris literis laudatas Hispanias fuisse, &Romanos orbis terrae dominos iis partis exultasse. Quemadmodum namque in
herbis, hominumque ingeniis; sic &in quibusque principatibus
atque imperiis,multo ante herbescentem & magnae felicitatis p nunciam videas viriditatem. Vt igitur aliquando Afris fere tota Hispania cesserit, iampridem omnibus sere Africae oris, cum non nullis insulis quas Oceanus alluit, vicissim potiuntur. Nec non &insula Zaccolora in sinu Persico & Orinucio altera, cum pluribus
in Arabia & Perside portubus, & prope Indum insula Dio appella- . 'ta. Qui iidem Hispani cis Gangem, propemodumque maritimas
urbes & insulas uniuersas, & inde in aureo Chersoneso praeclarissi naum regnum, & in conspectu innumerabiles Insulas suorum gubernaculoru ambitu complectuntur. Ac denique in inferiori Ge mania ipsa, ut nunc lacera & afflicta videatur, decem & septem h bet prouincias, in quibus aliquot centena urbium, magnus numerus munitionum, insignis varietas mercium & diuitiarum passina spectatur; adeo,ut vel solae illae merces, quae indigenitalium Belgis constabant industria, nonagies olim florente Belgio aureum num in sim millibus aestimatae, & Carolo V. Caesari in una Antuerpta vigesiescentena aureum nummum millia, quadam belli necessitate mutuo data una die fuerint. Quo ipso nomine immensam Belgii
vim opum & pecuniarum suisse, facile est colligere. Nulla enim 'magis
108쪽
TvRCICA VII. Iosmagis alia re, quam ciuibus reges absidantopulentis. Quo magis,si vel imperii fines, vel ditissimos ipsius ciues, vel deniq; amplissima
spectes vectigalia, multo ne di adimidio Turcicis pro uetus maiores regis Hispaniarii dicuntur. Qui eo etia suturi fiant diuturniores, quo no veluti quibusda cisternis, caelo delapsos imbres cotinetib sed ex aquae vivae sontibus profluunt perenibus, ex auri argeti*ria uulis,quos immensi tractus Indiarti,& Americae suppessitare cosueuerunt.Caenim omniti aliorsi propemodiim principum. maiori ex parte portoriis & contributionibus constent vectigalia, haec belli
tempore cessant proculdubio ingruente, nec aliundὸ merces im-' portantur, nec sine metu&suspitione pecuniae imperantur. Interim immensae illae regis Hispaniarum diuitiae, quae, ut dixi, non cisternis aliquibus, sed aquae vivae fontibus constant perennibus, perpetuo efflorescent; & quanto mundus ulteriorem habiturus est
terminum, tanto maiorem ex cauernis terrae pecuniarum cumulum orbi terrae credibile fuerit eum largitura. Quod vel in una illa 'Hispalen urbe Hispanics auis inter alias altricefacile videas,ad qua 'tot tantaeq;&ta immensa auri & argenti copia onustae naves saepe appellunt.Quibus utina tantu ad proterendas barbaroru vires optimo regi uti semper liceret. Non mea quide sentetia desiderari in se
aliquid, quod ad publica desensione specta haud dubie pateretur.
Cuius amplitudini atque potentiae vel illud quoque accessit cona- modi, quod quemadmodum veteres dixerunt, Graecis non barbaris, liberis non seruis, hominibus imperat, non animantibus, quo aliquando nomine regem Galliarum N CHarem regum vulgus appellabat; &lichii inmensas prosundat aut potius locet in defensione Reiputa. pecunias ; nunquam tamen ob tam opulentos ciues& mercatores suos necessaria destituitur pecunia, & tam classes &classiarios, quam legiones & exercitus alit immensos; & quantumuis numero minorem militem Turca habet exercitatiorem, & ex tyronibus collectum & veteranis intermixtum, triduo ut ita dicam efiicit veteranum;ut taceam belli duces &praefectos eius excellentissimos; ut praeteream praemia ab eo amplissima virtuti proposita, quae sine ullo vel minimo rerum suarum detrimento potest, & solet bene de se meritis & merentibus liberalissime largiri; ut tot regnorum proreges eius sileam, qui sere maiori quθm rex ipse splendore magnificentiaque inprouinciis utuntur,Indiarum, Neapoleos,Belgicum, Siculum & Mediolanensem;& ut denique non percenseam ea, quae ad augenda adhuc ipsius regis vectigalia possunt passim reperiri, citra omnem ut ita dicam consinentiae scrupulum, S popu-O lorum
109쪽
io6 CHRisaeo PHORI VAR SE VICII pulorum iniuriam,quae duo imperandis pecuniis sciscendisque tributis maxime considerantur. Iniquum quippe fuerit, ut nimium' lambendo sanguinem,sic imperando saepius tributo vivendi populis exsugere facultatem. Cui autem erit dubium ut unam tantum sn multis rem exempli causa afferam ab Hispaniarum rege magno id empturos Indianos, vi deiunctis parentibus fine proregis eius assensu adeant haereditatem PQuod non adimendi iis patrimonii causa, sed maioris auctoritatis regiae fit gratia, dc coercendae in
multitudine,quae cum opibus in iuuetute crescit insolentiae,velim- moderatioris alicuius libertatis. Plus enim semper metus, quam
beneficii potest memoria gentibus & nationibus gubernandis. Atque vel ab hoc quidem exemplo uno, non secus ac leonem, ab ungue leonino plura etiam reperiri eiusdem generis posse quis non intelligat. Multo enim est difficilius quaerere regiones, quam quae
sitis imponere exactiones. Venio iam ad alia etiam, tam animi, quam potentiae Hispaniarum regis Catholici non obscura argu-' menta vulgo probata. uis enim nescit his fere continuis quadraginta annis acceptis a patre Bruxellis gubernaculis, quanta ter
mariq; bella,clades, naufragia sit perpessus. Quibus perpetiendis,
haud scio si non tantum unus,sed vix aliquot Caesares Turcici sus ecissent. Multi enim canes vel ipsum leonem, & hostes conficiunt bellatorem. Ac primum quidem reminiscendo recordemur, quanta illa clades fuerat, clim ad insulam vulgo dictam Ze bam, duce Darhute Turcico, classis ipsius est submersa, & nobi
lissimi quique Hispanici pr secti captivi ducti sunt Constantino
polim, nec nisi biennio post a Strasclio Polono Turcico Aulico . Francsorti, cum Maximilianus Cisar inauguraretur, eius Augustie donati,& libertati resti tuti. Quid ego Betticae grauissimos, qui non nisi magna hominum & pecuniarum iactura sedari potuerunt motus, quid Guletam a Turcis captam, quid posterius in littore Britannico classem Hispanica disecta, quid Lusitania ab hostibus defensam sub eo comemore Put interim alias difficultates,sumptus &naufrapia ipsius praeteream, ut nihil eorum reseram, quod acceptis statim a patre gubernaculis dissicillima bella plura consecerit: in Belgio locis opinor tribus, in Italia duobus, videlicet in regno Neapolitano,ad Troiatum in Ducatu Mediolanens, & Pedemontana regione ad Alexandriam, in Belgio ad Theomuillam, Greuelinga, & sanctum Quintinum. Quo loci memorabili relata die Barthol maeo sacro de Gallis victoria, temptu omniu sumptuosissimum in Hispaniis aedificare coepit,& admirabili opere inadem extruxit.
110쪽
TvRCICA VII. Iorquibus tamen sumptibus faciundis,& bellis bellorul dissicultatib
subeundis omnibus,non dica tabulae ex hoc & illo naufragio collectae, sed prorae & puppes quod aiunt stant erectar, si eu no impedi crimus, cu comuni hoste pro nobis ad cofligendu praeparatae. Nihil . infregit ipsius animu nuc haec, nuc illa accepta calamitas, nihil tot infesti casus, nihil hostiu insultus, nihil invidorsi calumniae & morsus, a glorioso instituto retardarunt. Quin adeo ut distussis nubib serenitas die,sic summi regis,aduersi in lata amplitudine casus animii faciunt illustriore.Qui adeo vel de hoc etia ipse,que metuimus, hoste tantas victorias retulit; ut egregia cladiu patre ia in Hispanias abitu maturate, ut ita dic D facta sit retaliatio. Age enim, an ab annis quadraginta,Criapin' Vitellius ei' militu praesect' exigua manu ad quenda Hetruriae dictu portu Herculeii aliquot Turcarii milliano profligauit Θ Quid vero Melite sis a Turcis obsidioὸ parumne testata est excelsum quendam huius regis animum, & curam cogi.tationemque de rebus cummunibus stingularem PQuo etiam ipso loco Turca inferiorem illi esse se, & milites suos non aeque ac ipsius exercitatos habuisse secit testatum. Ut enim saxum saxo allisum ignem, sic militia militiae opposita, quantum quaeque valeat, elicit veritatem. Quandoquidem non oppugnandarum arcium scientia, non animi robur, non consilium, non castris loci eligendi, non cuniculorum ducendorum, non scienter irruptionum aggrediendarum Turcis constiterit ratio aut obseruatio; sed confusa & trepidationis plena fuerint iis omnia, cum non obscuro barbarorum a Christianis contemptu, posteaquam GarZia Toletano regis Hispaniarum classis praesecto aduentante, non exploratores fidos, non portus bene custoditos habuissent, suique Drahutis morte, & multorum millium Turcarum interitu, Christianorum illustrassent victoriam; sic ut denique ultra vigesies centena aureum num in sim millia expensa, & omnem opinionem fortitudinis sui exercitus Turcs amiserint; &rex rursus Catholicus quadringentis tantum
millibus,& commeatu aliquo perdito eam recuperauerit. Raro enim de victoria certatur, ut ea parta, non simul etiam multum victor acquirat auctoritatis. Betticos hoc eodem auctore rege, sed toS non commemoro motus, neque ad Naupactum de Turcis relatum memoro triumphum , ubi nostrorum etiam aliqua hostium
quidem plurima millia perierunt. Cedat huic uni Christianorum victoriae Themistocleum cum Persis praelium: cedat Augusti cum
Antonio ad Actium promontorium: cedat Genuensium contra Alphonium regem olim Arragonum. Nec tam aut pugnae omnes a -