장음표시 사용
71쪽
ctare Turcam iterum Germania: Regem suum nonsitum nomin
sed ipsa re Catholicum, in societatem talis consilii, primum omnium includet Hispania: Christianissimi nomen, cdm serio rem agi videbit, nollet opinor amittere Gallia: & ipsa licEt omnibus omnia istorum hostium telis magis exposita sit, nihil in se desiderari patia etur Polonia: Veneti taliae decus, & reliqui eius Principes, ad huc
unum communem exterminandum hostem toto animo accendentur. Cfdet tandem quae eius fidelibus, & non Mahometanis debetur Christi Opt. Max. haereditas: decus & columen Christiani nominis Hungaria liberabitur: caput orientalis imperii, & Thraciae ornamentum Bizantium, in pristinum statum reponetur: Epyrus, Macedonia, Stationia, Dalmatia, & regnum ipsum Cyprium nuper amissum, non illam tantopere crudelem seruiet seruitutem. Videor videre postremo mihi proposito die, atque loco illo, qui tam sacrae&gloriosae militiae, & coadunandorum exercituum se praestabit augustum, concursuras esse infinitas copias, linguis diuersas, armis & viribus sortes, commeatu & apparatu bellico abundantes; quibus pro Christi gloria, sociorum salute, & communi omnium libertate, non maria traiicere, non montes transtendere, non
flumina superare, non vel immensa emetiri itinera, in eo qui dux de auctor vice & salutis est, factu videbitur incredibile: Non solum enim passibus, sed &victoriis uno illo Deo Opt. Max. duce& auia spice,vel totus terrarum orbis urbis instar unius perlustratur. O lce tissimam diem illam, o locum sacratissimum, quo rei tantopere optatae, quo militiae gloriosae, quo desideratae & amabilis, in unum illum hostem communis Christianorum omnium concordiae fieret initium: quo libera, quod est in sacris codicibus, ancillae tu ro liberaretur : quo tot Christianae gentes & nationes ad suos redirent, postliminio: quo non amplius Babilonicum aut AEgyptianum illudnterentur iugum; sed Deo Opt. Max. seruatori suo in auitis & patritis sedibus & fanis grates agerent, &ipsius diuinas, & immo tales laudes perpetuo decantarent. Quorum, ut tandem non tantum audiatis, sed etiam exaudiatis aliquando preces: & si corporis non potestis, mentis oculis inspiciatis vulnera. Commoueamini Iachrymis, excitemini miseriis, detis perpetuis aliquid querimoniis. Vos idem ille adhortatur Deus Opi: Max: & monet Christianapietis, urget germanitas, communia stimulant pericula, tot Christians gentes territuti mancipatae,supplices ad vos tendiit & exemt. manus, vobis se deniq; Ostentant, vos orant & obtestantur, ut eorsicalamitate docti, instituto religionis nostrae tracti, temporis
72쪽
69 portunitate illecti, armis & copiis instructi, E vestris domiciliis, quo minas sit patriae periculum longisis egressi vobis, coniugibus, liberis, fortunisque vestris in perpetuum consulatis.
N IAM TANDEM PEPERIT, QUOD TAM DIU
parturiebat barbaria, & immanissimus Turcarum tyrannus, fidei & iurisiurandi sui oblitus, pace in Perside facta, & ex oriente in Europam armis transi latis in Hungaria passim grassatur. Quae equidem itura dixi & denuntiavi vobis antea. Sed nec scio, nec si scia,facile dixero, qui sit factum,qubd plerisq; rebus suis intentis, quibusdam alienis inhiantibus,nonnullis etiam pacis atq; otii facilitate captis, fere tande omnibus futuras Reipu. clades parsi secu expendentibus paucissimi sint reperti, quos comunia pericula, & calamitates permovissent. Habem' igitur hoste, quod no dixissemus domi; ille vero impune in diuinis humanisq; perbacchatur omnibus, potentiaq; & spiritu in dies augetur, & quanti nos nostra'; vires faciat, semperque secerit, vel hoc ipso, quod cum Caesare habuit, violato foedere reliquit testatum. Quo quid indignius quid intollerabilius dici aut cogitari potestὸ Clim enim non seruats a Christianis barbaris fidei admodum pauca exempla numerentur ; Turcarum quidem tot tantaque sunt, ut mea sententia nulla par iis re periatur oratio. Sic videlicet eam, quam debent, reserunt nobis gratiam: ut clim dissicillimis illorum rebus atque temporibus nihil miniis quam de iurisiurandi religione contra eos perrumpenda, nos cogitauerimus; illi demum in nostrum, totiusque Christiant orbis exitium, temere ea abutantur. Quanto enim bene morat rum hominum modestia anto barbarorum maior animi est imp tentia, perpetua consuetudine peierandi. Quo tamen loco & olim
est repraehensus, & hodie quorundam perstringitur sermonibus Uladissavs Iagellonides; Hungariae & Bohemiae rex, quddcum Amurate Turca icto semel decennali aliorum vero instinctu mox abrupto scedere, ad Varnam ignobile Thraciae oppidum, verlim eius clade maxime nobilitatum, infestis signis concurrisset. Qui virum tandem periurii, an vero iuuenilis seruoris &immature belli gesti magis poenas dederit, consideremus. Ut enim ipsius mortis, quod ante etiam secimus, & omnium rerum & con-- . I3 silio-
73쪽
sliorum momenta , quae mortem praecesserant pcrpendamus; αquis tandem dubitabit, Hadistat illud cum Amur te foedus , nihil miniis quam foederi simile suisse, &pestem, ac euersionen Hun. . .gariae denunclauisse, in quo non fides ab Anaurate habita, non co- ditiones pacis seruatae, non Hungaria tuta non libertas eius d sensa, non Rascia&Bulgaria, saepimenta Hi ngariae salua specta bantur ' Etenim clim paulo ante idem ille praetorianorum Turc - corum inuentor, &Monasticae apud suos vitae desertor Anaurates, ' patris cum Sigismundo Caesare, eodemque Hungariae & Boemiae lege belli gerendi institutum secutus, quasdam in Bulgaria arces, eidem in Constantien. concilium peregre prosecto, perfidiose occupasset, & ad Uladictat Iagellonis Poloniae regis, cui patrocinium ' tHungariae Sigismundus commendauerat, minacem legationeni, restituisset, hunc eiusdem nominis filium, uno & altero amplissiamo regno, in ipso iuuentutis flore auctum, & aliquotcontra eum 'victoriis maiores aggrediendas res in animatum in tanto odio& suspicione habuit; ut in Asiam traiecturus, quam hoc fiaudulento irretire eum edere, nihil apud se antiquius duxerit, &omnia si- mulandi& dissimulandi artificia adhibuerit. Ubi enim leoninues 'deest robur, ibi pro se quisque vulpinam caudam lubens assuait veterator. Habebatur vero belli & consiliorum omnium prae puus tota Hungaria Dux & prases Hunniades. Qui eo non contentus, ad Hungaricum regnu ipsum quod etia eius filii sub rege Hungaria: Ladinao Posthumo partim caesis , partim cauptis apparuit) secreto quodammodo aspirabat. Vnde in omnes rerum & temporum occasiones intentus, foederis cum Amurm. 'the abrumpendi Vctor fuisse, & ab Eugenio IIII. Pont. Max. di citur petiuisse, ne ulla ratione foedus illud ratum habere,imo ratio. ne muneris, & auctoritatis suae ad bellia,cuius maiores, quam pacis fructus essent, regem vellet excitare. Semper enim miles bella, sedi maxime hostibus appetit imparatis. Hac igitur una Eugenius re. '& tanti viri, quantus in Hungaria Hunniades fuerat, commotu; iauctoritate, cum labantibus Graecorum rebus, defensionem contra barbaros praestari, & Ecclesiae per id facilius restitui eo; posse censeret; Iulianum Cardinalem, hominem sapientissi mum & eloquentissimum, ad Uladictaum regem in Hungariam legatum misit; & ut pacem, si pax dici poterat cum Turca abrumperet,solicitante in dies Hunniade, ei persuasit. Tanto enim quod libet consilium maius habet pondus; quanto & temporibus neces . statis, ta consulentibus plus est dignitatis. Nos porro limandi
74쪽
Uttads in disquistione veritate, & Eugenii Ponti Max. suasonem,
& Vladis at occisionem ponderemus. Equidem eos,qui Eugenium auertere illo modo bellum ab Italia aiunt prae metu voluisse, in magno errore dicam versari. Quid enim timuisset, clim nec Graecia, diuturnus obex Ottomanorum potentiae, a barbaris tum temporis possessa, neque portus aliqui Italiae ab illis occupati, neque ad inuadendas classes & triremes barbaris fuerint &tum ante capta Constantinopolim Ioannes Dragares, Constantinopolitanus imperato sine ulli, barbarorum metu, pro concilio Florentino, aliquot triremibus pontificiis comitatus in Italiam traiecerit; & ipse Genique Mahometes, Ligurum nauigiis, ex Asia in Europam suum exercitum transportauerit, sic ut nulla rei mala fide actae cadere potuerit, ac ne debuerit quide in Eugeniti suspicio; qui no minori fortitudine animi, quθm grauitate consilii praestans in omnes severtebat partes, & in illa pastorali vigilia, seu specula aliqua collocat', omni u necessitatibρ prouidebatὸQui partim Florentiae, partim Ferrariar,Cecumpnico habito cocilio,Graecis ad com unione Eccle-sς reuocandis,egregiam operam nauauerat Reip.& illum eundem Dragarem imperatore Costantinopolim reuersum, & fidei sibi datae oblitu, diserte verbis illis additis,serio est adhortatus,ne fugiens pastorale baculum Papae, a naci Turcico subesse cogeretur. Quae ipsa verba fatidico quoda spiritu ab eo fuisse prolata, triennio post Constantinopolis capta, & Imperator occisus, facile coprobarunt. Multa enim alia,sed euentus maxime asstruunt fide assertion hi veri tati. Per quos aute de foedere cu Turcis no seruando, ide ille Pontifex Max. egerit, perspicuu est, nepe que antea memoraui per Camdinalem Caesarinum,qui ea quae dixit gessit, quae suasit secit, & quietia iis,quae in mandatis habebat prolatis, vita qua naturς debebat, Reip. in acie reddere no dubitauit. Est enim Lydius Constantiae lapis, dicta factis coprobasse. Egit postremo&per Ioanne Capistr num, familiae Franciscanorum prosessione Monachum, natione Italum , moribus integrum, miraculis notum, &cum per multa alia regna, tum maxime per haec tria, Hungaricum, Boemicum, de Polonicum tot tantisque concionibus, per interpretem ad populum habitis, &eo auctore pluribus Monasteriis, ac in his Be nardinorum, Craco uiae extructis, inprimis memorandum; sicut Cnimirus eius nominis tertius Poloniae rex, orta inter Archiepiscopum Gnes. &Zb igneum Cardinalem, uter eorum illud officii praestare debuisset, controuersia, Reginae Elizabetae Austriacae matrimonio, non nisi a Capistrano Monacho iungi voluerit. Qui idem Capi-
75쪽
est concionatus, miraculis, & quodam aliquando vivo, quem illi per ludibrium pueri a morte excitandum offerebant, ut inter mor tuos portionem suam habuisset, seu fulmine quodam exanimato, adductisq; ad Monastica amplectenda vitam Gymnasiarchis pluribus, in Hungariam demum prosectus, Taurinu defendit, & Christianorum exercitibus cum signo crucis praecurrens, una illa eden da voce Iesus, infinitos Turcas in acie stantes equis deturbavit; si vera sunt, ut vera sunt maxime, quae viri quiq; grauissimi voce literis ad posteros transmiserunt. Crebrius enim vel in vivis vitia laudantur, quam ut aliquorum supra fidem gesta, postvltima maxime funera confingantur. Age vero,accedamus ad ipsum Uladistat regis factu, & belli gerendi cu Amurate ratione atq; institutu: & an vel in iustissima etia causa,& belli administrandi tu necessitate,tumelia aequitate, summorumq; principii consensione, & in hoc bella consilio, de Turcis victoriam sperare potuerit, aut debuerit. Nanichm circiter viginti annos natus fuisset, nec omnes quas expecta hal copias secum in expeditionem eduxisset, pene trecentorum millium exorcitui occurrit Amuratis,aperte reclamante,qui in eius quoque comitatu esse debuerat Despota Seruiae, uno vero illo in stante Hunniade,Genuen superando mari, classe opem Turcis se rentibus Francisco Cardinati Veneto in cuius potestate eos tran
situ prohibere haud dubie fuerat, paulo hac in parte remissiore. Ipsum denique reliquum progressum pugnae & conflictus, si libet attentius consideremus. Quam inepte disposita, quam temerh
tentata, quam infausto exitu terminata fuerint omnia, quis ignoratὸ Diffugerat primo congressu Turcicus equitatus, suasit & peria suasit Hunniades mox Praetorianos expugnandos. Rex latere posse
insidias, & fugienti hosti aureum pontem esse strandum, in acieque stantes ad desperatione no adigendos, seca nunqcogitauit: Quid ergo inquies est subsequutuὸ Mox equidem & vere aperia. Qui regicbsiliu prstiadi dederiit,periculii pi siti no aeque cu rege sibi sumpserunt, & prorsus aufugerunt. Praetoriani vero fuga adornanti suo Amurati,omni spe elabendi pi scideda tantu copedes no inieceriit. Hos rex Uladissa' aggressus,cu in quasda fossas,quas illi ramis ne apparuissent,texerat,sorte cu aliis incidisset, subito est obtrucatus,&caput ipsius auro,gemis &vnionibus redimissi,d quoda Buchrica-dero ploriano Amurati est allatu. Quod ille intuitus, no saeph tales victorias optare se sibi luce tanto costarent sanguine,aperte quod sentiebat, enunciauit. Male se enim babet, cu fugatis victis, suoru nihilo-
76쪽
hilominus multos requirunt victores. Quae cdm ita snt, & cum amissae tam memorabilis pugnae occasionem & causam quiduis
aliud, quam violatum illud praebuerit foedus ; & quis hanc tantam labem, Uladictai regis optime de Repub. meriti, nomini aspergendam, quam partim Hunniadis ambitioni secus licet Hungarici Historici reserant partim regis ipsius iuuenili seruori adscribendano potius arbitretur P Laus quide sortitudinis vel inter confertissia mos hostes cadenti, relinquenda est Principi, no nota temeritatis sempiternae: qua,miru est,tot continuis teporibus exagitata sic vulgo fuisse; ut innocentissimus rex vix non periurii publica laborauerit etia infamia; cu tamen sciatur, ea, quae a Vladisia o contra Turiacas sunt gesta, siue recte facti spectes conscientiam, siue suaso rum auctoritatem, siue belli ipsius necessitatem, geri non modo potuisse, verum etiam debuisse. Multa enim regibus sunt gloriosa, sed suorum defensio gloriosiissima, maxime, si contra eos ineatur, quorum in omni genere fraudis, & periurii, nobilitata est improbitas. Nam ut perfidiae&falsitatis Turcicae, quae prope sunt infinita, vel aliqua saltem exempla proferantur. An enim obscurum est Tureici iurisiurandi ut plerunque fit edendi, duas esse rationes. Unam in librum,quem vulgo Turcae vocant Zamaliel r quae &ipsa maioris apud eos est auctoritatis. Altera,quae ex quodam fmegmatico libello,ad sucum Christianis faciendum,confecto comparatur. Quo tantopere is, qui Constantinopolim cepit, uti, & sibi abluere manus solitus erat Mahometes, ut quidam Michael Constantinides eius Praetorianus, qui demum Christianus factus, omnes Turcicas fraudes dc insidias contra nos detexit, sic Stauonicissilis de eo prodiderit literis, nimirum quendam Bessinae regem, pacem a Mahomete Turca petitum misisse Constantinopolim, quam, & prima vi sic dicam fronte impetrasse ; sed ita,ut summa lateret in hoc ipso foedere fraudatio. Nam quandiu Turcicus collectus non fuerat exercitus, legati, qui pacis causa venerant, ben Esemper iussi sunt sperare, & demum in hunc smegmaticum libellum edito iureiurando, literas per diplomata pacificationis expectare. Quos demum profecturos, ne illis literis multum fiderent, scribit idem Michael se mon uisse, & addit, quod cum de responsione legatis danda, purpurati inter se consultassent, se in archi-uo Caesareo, cui germanus ipsius frater praefectus fuerat, sorte latuisse,& omnia, quae in quaestionem Vocabantur, audiuisse. Itum autem postremo in eam est sententiam, ut regi in quindecim annos
pace concessa, fieret in Mysiam bellica expeditio, & Christianus, Κ qui
77쪽
qui alio modo vinci non poterat, armis interim peteretur. Disce dentibus ergo legatis, quadriduo post ipse Mahometes, Turcicus Imperator, recta in Mysiam cum numerosissimo exercitu eos est subsecutus,& regem,nil tale expectantem, ita est adortus,ut & ipse ει uniuersum regnum in ipsius peruenerit potestatem. Nihil enim facilius, quam data semel,& promissa pace, ab omni re imparatos oppressisse. Atque ita apparet, quantum in Ottomanis omnibus afuerit, eorumque posteris sperandum sit in foederibus firmitatis. Poma enim a suo stipite non longe cadere, & liberi progenitoribus similes esse consueuerunt. Quid enim BaiaZetes, huius Mali metis filiusὸ An fide Uenetis data, Mettonem, Coronem,& alia lo- ca, per summam fraudem non occupauitὸ Quod exemplum proneposipsius Selymus, pace cum Venetis inita, capiendo Cyprio regno est imitatus. Quid vero a progenitoribus suis degenerasset etiam Amurales Θ partim Hungaria, sub hoc specioso nomine pacis, tam immaniter aggredienda, partim transmittendis in eam Tartaris, per Pocutiam regni Poloniae, cum qua scedus habet,Prouinciam, cui rei & molitioni non iam solos Tartaros, sed Turcas etiam ipsos ceu quosdam inspectores,& regionu speculatores, voluit adhiberi. Quo grauior violati foederis sit iniuria,& Mahometanorum notetur audacia. Nulla enim re barbari, quam maleficiorum, periuriorumque cumulis ,& foedis libidinum ac immanitatis exemplis reddunt se memorandos: nisi sorte nihili habenda haec sit iniuria, quod praestantissimorum Ducumo militum Polonorum, hic tam superbus hostis, patientia abutatur;& illud e pectandum, quod Capistranus Monachus in foro olim Craco ui-ensi concionans, utinam saltem non vere praedixerat aliquando ut Turca Camelis suis stabula in eo erigat, re in diuinis humanisq; omnibus perbacchetur;quasi haec, quae fiunt ab eo, quotidie illo tam insidio foedere disrumpendo non lassiciant, & magna inter Turcam & Tartarum sit differentia, qui omnes Maho metis sui
lege, & inueterata consuetudine, in exitium nostrum semper con- spirant, unus tantum Turca, tanquam regum regnorumque Omnium supremus praedo, non tam pacem, quam pactionem quandam iniit, nostrae omisium suturae apud eum seruitutis. Etenim cum o- .mnes omnium hominum Christiani, uno & eodem tempore non
possint, ac ne debeant quidem propter anceps infestari praelium; delinit saltem foedere suo Turca, ad tempus aliquos ; & nihilominus tamen sub illo ipso scedere, nunc per Tartaros emissarios hos diuexat, nunc illos ipse aggreditur impotenter, quoad tandem
78쪽
omnes redegerit sub sua tyrannide, &belluina non humana dominationem.Cui quide nos etia ipsi ultro quasi manus damus,& odiis certaminibusq; nostris mutuis facultatem praestamus nos, nostraq; debellandi ; cum pro angustissimis inter nos terminis, & vel minimis digladiamur iniuriis,Turca vero lato & tam iniusto exuere imperio,ti Christi Seruatoris,nostramq; omniu iniuria in Mahometanoru sanguine nolumus vindicare. Tatu enim mihi is,qui in me sertarma, nocet, quam qui a me non auertit cum potest, inferenda. At enim clim vel prophani, & a veri Dei cognitone homines re . moti talia intestina bella semper abhorruerint; quid Christiani norefugiantὸ & hoc maxime tempore, quo iam in omnium extremuadducuntur discrimen, & in Christo suo magistro tanta exempla vident persectissimae lenitatis. Quid enim ξAn olim Romanos, quia rogo superesse nihil hominis putauerunt, non legimus, in ciuilibus victoriis triumphum decernere nemini voluisseΘ Est enim insolens semper victoria; sed ciuium suorum cruore parta, insolentissiama; adeo ut vel sapientiores potiri ea aliquando noluerint, nesciuerint quidem uti certe. Difficilius enim secunda quam aduersa uti est fortuna. Iam vero & principium beneficii, tantu distat a fine iniuriae, quantum defensio a propagatione dominatus. Quo fiebat, ut multi considerati Duces,maximis etiam gestis & consectis rebus
eam, quam animo conceperant, laetitiam, vultu saltem & oratione
tegerent,& nihil gestientis gaudii prae se serrent. Unde olim C Catullus, M. Lepido cum omnibus omnium seditio lorum copiis abolito, moderatam laetitiam ostendit:&C. Antonius Catilinae victor abstersos gladios in castra retulit: & denique Marius ipse cru delissimus tyrannus, inimicis suis intersectis, ad diuorum templa
non repente properauit. Recentiora exempla praetereo. Nam &Ludovicus Bauarus Caesar, in Fridericum Austriacum, aemulum suum captum, & ad se deductum,nihil eiusmodi hostile aut superbuvoluit edidisse. Et Rudolphus primus Caesar Austriacus,ollocarum regem Boemiae captum, honorifice habuit, &Carolus V. Imperator, Ioannem Fridericum,Saxoniae ducem, amisso praelio, & accepto in faciem vulnere, ad se captiuum venientem, & ut pro dignutate Ducali haberetur flagitantem, repraehenso hac in parte Ferdinando fratre,minime superbe & contumeliose compellauit ; ut adeo appareat, summos quosque reges atque Principes,ne delectatos quidem unquam fuisse, quam tantopere S imprudenter nonnulli appetunt, ciuili victoria; & denique eos, qui aut capti,aut occisi in acieiunt, surorem perculisse Martis, non iram victoris. In iu-Κ 1 sta enim
79쪽
CHRISTOPHORI UAR SE VICIIsta enim indignatione modum statuere rebus, & non potentia, sed metiri omnia iustitia, pene solius cst diuinitatis. Qua moderatione animi, quanto magis barbari destituuntur, tanto nobis Christianis sit semper commendatior: & quali quodam perpetuo stimulo
ad deponendas inter nos inimicicias, & omnem armorum nostrorum vim & rationem in Maho metanos conuertendam.Multi enim
multis nominibus moriuntur infames ; sed nulli magis, quam ciuium suorum languinis profusionis faces & auctores. Unde olim etiaapud ipsos Ethnicos, qui contra patriam vel conciues suos temet harma ceperant, inglorii semper habiti sunt, & fuerunt. Ac inprimis quidem Cn. Pompeius, cuius gesta iisdem; quibus solis cursus regionibus terminantur, dc qui ante imperator quam mileS, triumphalis quam consularis fuit, unius belli ciuilis incendio omnia sua vetera ornameta inquinauit. Quid vero C. Caesar,quo collatis signis saepius praeliatus est nemo, & qui Europam caede, Africam consilio Asiam celeritate vicerat; an eo, quem sibi in ciues suos parauerat armis, aut diu laetatus, aut illustrior factus est dominatu P nihil profecto minus. iam adeo,cum de aliis egisset triumphum, ab una illa Pharsalica pugna agere voluit, quod haud dubie praesentiebat
animo, non diuturna fore, quam variis artibus liberae ciuitati attulerat consuetudinem seruiendi. Beneuolentia enim ciuium septum oportet esse, non armis eum, qui vult & in dominatione diuturnu apud posteritatem praestare se gloriosum. Quid i cnostra, aut paulo superior aetasP quot & quanta eius rei habuit exempla propemodum admiranda, ac unus ille Zisha in aliis sussciat; qui tot ac tantis rebus contra duos Imperatores Romanos, Sigismundum &gessis, tot exercitibus Principum Germaniae fusis vel ob id unum,quod fax & in cenidu patriae suae fuerat, inter alios belli Duces non memoratur P nisi sorte Herostratum illustriorem putes factum, cum Dianae templum succendisset. Aspiciamus vero Angliam, an qua Henricus VIII. qui defensoris titulum meruerat
quam tandem in glorius est mortuuS, quando repente commutata
pietate decem millia templorum, & monasteria mille spoliaueratΘ uibus tantum aberat, ut ditior factus suisset, ut etiam nullus Anglorum regum maiorem postremo pertulerit egestatem. Ut enim Aquilae pennae, alus intermixtae ; siccum Ecclesiarum prophanae coniunctae dispereunt facultates. Asipiciamus postremo ipsas etiam Gallias, aut Belgiu, prouinciam orbis terrae floren tissimam intueamur. Quonam illi Amirallii, quonam Aurantit,cum illis si Deo placent rebus contra suos ciue ®es gestis reciderunt, vix vin
80쪽
men eorum a tam recenti obitu memoretur,ac ut laudentur ah aliquibus hic,cruciantur illic: Sc nulla est praeteritae voluptatis cum praesenti comparatio cruciatu, cum post homines natos nulla bella quam ciuilia sint funestiora: in quibus non externus hostis ciuefit truculentior suo, nec ea quae domi patrat, patret vel in hostico; neque ea, quae concivi facit, faciat inimico ; cum illa res veluti in orbem ducatur legitima; & ubi semel coeperit, maneat crudeli ta- tis perpetua vicissitudo, & inexplebile studium, ac cupidi tys quaedam immensa iniuriae ulciscendae. Etenim a cive, quam ab externo iniuriarum nobis factarum dolores sunt grauiores, adeo, ut qui semel bellorum ciuilium fueri ut .ntesignani, aut duces, partim Vi-ctorum erga se aliorum inuidentia, partim malefactorum conscientia, pacificationis cuin aduersiri is ineundae praecludant vel aliis potestatem. O seruitutem l quae in ipsa non alia magis ratione, quam specie tuendae inducitur libertatis. Ut cum alios oppresserint, & illi ipsi tandem propugnatores libertatis opprimantur. Quod ne fieret,iem per principes & cordati Rerum pub. ciues,bellis contra hostes soris gerendis,haec duo vel potissimum spectabat,& longe a patriis sedibus arma sua efferebant. Primum quidem, ut
contra internum aliquem motum, & seditionem ortam aut oriendam militaria ingenia alibi occuparentur. Alterum, ut sua potitis tueri. quam infestare nostra hostis vicissim cogeretur. Uere namq; ille grauissimus prodidit auctor, plurimas genteS atque nationeS, clim inimicos foris non habuissent, domi sui inuenisse. Quod hodie etiam passim per Europam de praehendas. Nam neque Gallia prius ad domesticos tumultus venit, quam cum Hispanis bellare cessatum ab ea fuerat: neque Belgium Principi suo haereditario ante rebellauit, quam omnia illa, quae a Gallis eos manebant pe- . ricula, postremo,foedere inter Hispanum & Gallum icto,sunt tranquillata. Iam vero & illud alterum certo est certius, nulla alia re, ne nos nostraque occupet, & missa faciat, hostem facilius auerti, quam in eiusdem hostis tecta, ancipiti contetione ad distinendum incendiu illatu & excitatu. ui enim prudeles illi Romani,& multaru bonaru sanctionu, N exemploru abundantes, in reru suarum desperationem adducti, Scipionem in Africam immisissent,& seruitute Annibalis eam liberassentὸ Natura comparatum est, ut quorum in alieno agro intuitu ne quidem commovemur'; eorum domi nostrae vel minimo accepto nuntio non modo animo, sed corpore toto perhorrescamus. Neque vero tantum Carthaginensibuς
laetitiae, ex Annibalis a Cannense victoria spoliis ad se missis fuerat; Κ 3 quantum