Christophori Varseuici Turcicae quatuordecim. His accesserunt opuscula duo. L. Friderici Ceriole, De concilio & consiliariis principis, ex Hispanico in Latinum versum vnum, & De legato legationeque eiusdem Varseuicii alterum. Omnia his rebus & tempor

181쪽

otio, dignitate quaret voluptate, castris quam rastris, massis oceu petur Age, an non sere omnes ad clauum, rarissimi vero ad remugium volunt collocari, docere non discere, loqui non audire di-1ceptare,& nihil horu quae finxerunt verbis, repraestare ρ quam denique plures, gulae non gloriae, abdomini non nomini, priuatae tilitati quam publicae omnium seruiunt necessitati Z Sed minime mirum, cum suo honore & praemio , virtus & scientia etiam destituatur; cum non nisi ignaui adolescentuli, aut audaces hypocritae, aut quos subesse, quam praeesse rebus, magis expediebat ad altiora euehuntur; ut demum sententiis eorum audiendis,dicatur alicubi Sapientes audiunt, & stulti garriunt, & venalia omnia pro se quisu, inverso ordine consectetur;& causidicus prs secturae, milites usurae omnes inhient versurae; κ nemo in illa arte,qua didicit,non dica se

mercede laboris,& sine honore poenitet nauitatis. Quibus der bus omnibus, quis dubitet hostem fieri crebrius hinc certiorem.&partim si uendis nobis insidiis, partim fidentius aggrediendis nostris, reddi quotidie animosiorem ' namque bellatorem iuuant &excitant musta ; sed peraeque nihil, quam cuin conatus, & consi hostium habuerit explorata. Eis autem quae hoc ei nunciet.nen llis Iudaea: est & Armenipolonia: est denique hosti, vidi prasandi stimulis, nunc hic, nunc ille vicinus ab altero auersus,z aut iners, aut imbecillus. Inserte oculoS quo vultis.& vera haec esse

deprehendetis Quid enim aliud Baiazetem in iaciam, quid t

muratem in Thraciam , quid Solymanum in Hunaariam, quid Selymum in regnum induxit Cyprium, quam occasi & nostrorum principum discordia P Iam ergo&hunc imminentem sexcentesium,&qui eum aut proxime sequentur, aut antecedunt annos vobiscum ipsi animo intueamini. Et hunc Mahometem Turcam' tanta crudelitatis exempla in suos non temere putetis edidisse nisi

quod his adhuc maiora in Christianos edere velle videatur Circa hunc quidem sexcentesimum,immanissimum quendam Gann toti Europae dominaturum,Hultentus olim ali uando minabatu ultenio vetustior Lactantius Firmianus haec ver' ba alicubi protulit.'Romanum, inquit, nomen,quo nunc on i

tute nostra ostendere nos non potuisse &Orientibus As- ' tum

sit diari

182쪽

tum reliquisse. Viri certe cordati , seu quandam vim astris asserunt, & sortes se eximunt ipsisatorum necessitati. Multo autem

ut mea opinio fert si praedictionibus fides habere debet,certiora

illa fuerint, quae de Mahometano delendo circumseruntur imperio,non amplius ab exorsu suo quam mille annos duraturo. Quanquam an millenarius iste ad annum natalis,aut ad initium doctringreserri debeat Mahometis,incertum est: Sed ut quod instituera dicere, praedictiones istas ne tantopere timeatis,magisq; nobis quam Turcis sufragaturas iudicetis. An vero a fide dignissimis non memoriae etiam est proditum, circa haec eademque tempora, maximum apparatum belli Turcam facturum, & terra marique Europam concussurum, cui Catholicos reges suas esse opposituros copias, & Turcam omnino debellandum: tum vero & ex oriente regem quendam oriturum, qui omnibus iis, quae nunc Turca pocsidet, Christianis via in Asiam patefacta, facile potietur. Quanquaidem illud ad regem quendam Franciae alij reserant, & illumInum ut primum in Christianis regem , sic& postremum futurunt testificentur. Quibus Abbas Ioachimus de Ruppe scissa, qui & Venetis multa praedixit adstipulatur,&ait: Et tum gallus augebit cristam sitam, & regnabit, & imperabit, & omnibus renovabitur. Sed de his & alijs alij viderint. Mihi quidem omnia modernorum vaticinia paruam fidem faciunt ; sed illa minimam,quibus Christus Opt.

Max. destiturus suis crederetur. Ac multo quidem mihi fuerit probabilius, quod crebris multoru usurpatur sermonibus, Ottomannicam familiam, non nisi certo imperatorum numero, qui haud scio an iam finitur, regnaturam: ac sicuti sub Rudolpho primo Austriaco Caesare ortum suum habuit ; sic sub Rudolpho altero extinguendam. Quod ut diuinitus optandum, sic illud vicissim confitendum est, non nisi perpetuam curam,cogitationem, solicitudinem, unam ii ac eandem omnium requiri voluntatem, hoc hoste debellando. Deus quippe est unus, uniceque armipotens semper, qui prςstat suis triumphu. Uerum eius triumphi finem,consiliumq; rectuin, & parando genus &institutum vitae vult laboriosum. Et stiuisquam dubitabit,his tot atq; tantis, quae nos ex Turcia manent, periculis, nullum opportunius remedium inueniri posse, quam ut . quot Christianae Reipub. sunt ciues, tot Barbarorum essent hostes,&vnus alterius iniuriam suam duceret contumeliam ue ac vel hoc demum ipso diuinam gloriam tueretur Quod aliquando his verbis expressit Poeta: Si iniuriarum auctorem ulcisceretur

unusquisq;

183쪽

thiae regis tempore in Buden .Hungaroru Comitiis de Turcis nuntiabaturin e pecuniε imperaretur,Slauonica noua dictitabant Hungari: sic postremo quoties olim Petricoviae in Conuentu de Tari iis aduentantibus increpuerat rumori Russica & Podolien. noua& aulica artificia ad emungendos ciues pecunia ipsi testabanturispe Poloni. Quo autem haec reciderint, & recasura adhuc snt,diues docebit. Periit quidem tota Graecia, periclitatur magna ex pam te Hungaria, non est sine periculo &Polonia: Vsu interim, quod

plerumque fit,euenit; uti in struitute sint abiecti,qui in dominati ne fuerunt fastidiosi; &qui barbaris alias fideliores, his demu semper barbari infestiores. Quare demonstranda, nonnis pauca & recentia adducam exempla: & Deum Opt: Max: rogabor ut nunc &in posterum videamus pauciora. Proditum est literis, cuius tamen rei penes auctorem fides esto,Venetae classis praesectum,ante sexaginta circiter annos urcicae classis praesectum alterum monuisse, Ambraico sinu educta classe, Ionio mari vel quamprimum excede re ne grauaretur, propterea quod Andreas Auria, Caroli U. classis praefectus,magno apparatu fretus,contra eu nauigaturus,& omnino victoriam de eo crederetur relaturus. Paruit praefectus Turebcus: verum Solymanus Turcarum ipse dominus, qui alienae potentiae metus gratia, non suorum commodorum causa illa consilia d ta coniecturabatur, non ita multo post, leuissimis quibusdam de causis, bello contra Venetos decreto,Corcyra ipsorum Insula longe lateq; vastata, & Insulis Cycladibus direptis,negotiatoribusive

Venetis,toto Turcico imperio,cum uniuersis eorum opibus & pecuniis in praedam datis, Nauplij & Epidarici concessione, & duobus denique in Dalmatia castellis, Nadino & Lubiana eos mulct uit. Quibus illidam nis nihilo cautiores facti,chm inito denuo cum Turcis scedere Barbaroru coluissent amicitia.En vidim' Cyprio regno perfidiose capto, quo eorum,quas tantas in illo regno habuerant opes, & ciues reciderint, lugere certe cum lugentibus Christianis, quam gaudere cum triumphantibus de nobis, paulo ante Turcis proculdubio praestitisset: melius namque domum arida, quam ex Turcica victoria virida solia reportare. Vis Cyprij quidam sunt proceres postremo in Genuen.quondam Colonia Theodost, longe a patria amandati,qui veluti extra omne aleam posthac OG tomanorum amicitiae spe,sibi ipsi praefidentes, inauratis stipati comitibus, equisque vecti spumantibus,tanthin non in ipsa irruebant

sana, ad valvas templorum humi iacebant proiecti,stipem poscen-Z a tes

184쪽

asa CHRIs TOPHORI,VARS E VICII res exporrectis manibus, & omnia quae increpuissent circumspectantes tremebundi. O subitam rerum & temporum conuersionem l O conditionem mortalium miserandam Nollem vero amplius eius generis commemorare plura, aut infelicitatis cum Tu

cis Christianorum exempla repetere antiquiora, sed identidem ad eade recurrit oratio. Quis enim Palsologoru Grecoru Θ quis Com nenorum Traperuntiorum imperatoru familiam Θ quis Despotum Seruiae Bulco uitiorum, quis in Hungaria Sepusiorum Comitum domum propterea extinctam non dicat &sentiati' quod quanto Ottomanis fideliores,tanto vel eo ipso videri & esse volebant mulatis Christianorum formidabiliores. Nihil autem est debilius,quam fama potentiae non sua vi nixae, &praesertim barbaricae. Ac memorabile imprimis fuerit,quod in Byrantina olim accidit expugna, tione. Iussi sunt primum qui nobiliores,nec scio si non & addicti res Ottomannis fuerant, conuenire in forum gregatim omnes, a reliqua multitudine seipsos separare, quod omnino omnibus sis

rebus,quas vel ante habuerant, non carituri dicerentur. Ibi cum ut imperatum suerat couenissent,contrucidati ad unum sunt omnes,&bona ac possessiones ipsorum fisco Turcico applicatae. Hem fidem & imperandi aequitatem. Nimirum intelligis,si nobilitatem sitam asserentem, sub se vivere vel aliquem hi Turcici tyranni patiantur , qui unum Deum in caelis,&vnum Caesarem Turcarum in terris, coli,& neminem alium dominum dici vel agnosci debere; passim & ubique imperant atq; testantur. uod cum ex multis alijs rebus, tum vel ex illis Hieronymo Lasco Palatino Siradiensi ali quando in Turcia datis responsionibus facile est colligere. De nim sine literis praesidij,sex vel septem comitatus annis ab hinc circiter septuaginta,chm a Ioanne Sepusio Hungariae rege Constantinopolim aduenisset, ab Imbraim Purpurato, & Ludovico Gritti, Ducis Venetiarii filio illa & plura superbissima verba, quae non invitus hoc loco asseram, toto integro mense Decembre tractandis negotijs sspe audiuit:Unus Deus,inquit,in caelis,& Sollan Soleima

unus dominus colitur in terris. Montes Christianorum, ungulis equorum nostrorum in planiciem deducemus. Turcae breuia habent dicta, sed longas manus. Non potest melior esse commoditas, tertio, quam clim inter se concertauerint duo. Facile ex puteo aqua extrahitur,in quem non influit.Turcae habent magis aduncos

ungues, quam falcones. Ad haec vero, &similia Illustri viro Lasco, liberius aliquid dicenti: Loqueris,inquit,tanqua tria capita in sacriculo attulisses,respondebant. Quo tumore animi & confidentiasui,

185쪽

cam semperTurcae Lissen mirum est,sortuna, quae sibi una omilia vendicat respondisse, & hunc tyrannicum & loquendi & agendi

urcicum morem, & dominandi per omnia acerbitate,in meliores praeualuisse. Sed vasto & Tyrannico regendo imperio. haud dubiis crudelitatis qua exepla valet plus lenitatis. Ac pulchre oli Carneades de regum ®noru iure& possessione apud Romanos differens : Si,inquit,semper iustitiam spectare Romani vellentsed restim quod aiunt ad casas quidem certe res eis redituras. Quae si Romanorum dominandi fuerat olim ratio, quid non sit hodie barbarorum qui adeo Mahometis sui lege, quo plures Christianos o ciderint, eo plura acrificia se praestare Deo ipsi opinanturὸ Malo enim fundamento posito, peius aedificiu: &peruerso suscepto dogmate, infinita sequuntur monstra errorum. Itaque, qu ex una illa Turcia, nos nostraque omnia pericula manent, consideremus

accuratius: & non illius Philippi Macedonis instar simus, qui ma-. gnam aliquando ex Italia in Graeciam tempestatem aduentantempneuidere se testabatur, & nihilo tamen minus,cum maxime potuisset, non occurrebat tempestati. Et erit alicui dubium, si paulo adhuc amplius, huic tam serio cum Turca gerendi belli indormies rimus negotio, quod Carneades dixerat ad casias nobis esse red undum Z Modica inclinatio temporis, quanta obsecro inter se parit commutationem voluntatis P Quo minus interposuerimus morae & aliarum occasionum expectauerimus tarditatem. Resipianos docuit, qua aegre, quam tarde, quanto cum elu,scrupulo,&suspicione inter Christianos foedera ineantuncum vel unum illud,sub Pio U. Pont. Max. quam aegre percussum sit, recens sit memoria.

2 Q δ n prum Rob lifς Turcis triumpho insignitu, nihilominν

subito est diisipatum. Et haud scio an interim Turca cautior.& potentior in nos steffectus ; erudelior quide certes Ab irritatis nam urbe uis, morsus sunt grauiores.Nobis vero tam immensus sumptus Laauς,tam magnus sanguis prosusus,tantus labor susceptus quero. nu vel unica gleba terrae est compensatus Θ Et tamen rebus ad eum modum iacentibus, quid enim stantibus dixero ρ gloriabitur nonne nao , cum voluerimus fore de Turca nos sempe victores. Estr ne sane: utinam saltem non eo modo atque ratione, quo Paleol gus ille de Andrinopoli capta accepto nuntio olim est gloriatus.1 rgitare quidem aliquid possemus,si in communione temporii nos noltraque omnia alacriter conferremus. Et his foederibus ineundis , tantum quantum par fuerit inesse vellemus firmitatis. Quae dum percutiuntur,quam plena Omnia ambitionis,quam lacatae &ad tem-

186쪽

vicino nostro;quocu nobis vel nimina aliquando intercessit offenso,quam vel hosti iurato.& haereditario parum admodum fidimus,& nos nostraq; concredimus illibenter,& denique quam inuiti Areluctantes&extrema tandem necessitate adducti in hoste,at qua- . lem & quantum Θ domo parumper egredimur, corporibus magis quam animis sociati.. Quidam enim bello sumptibus f iciundis,arte exhauri viribus imbecilliores sinunt , & rursus alij ita perire hostes vellent ; ut nec socij etiam nostri victores remanerent. Quarcumstare non possint, sic his scederibus tanquam quibusdam luditur fidibus, &priuata utilitate non publica necessitate ea meti muta Age enim,illud ipsum e quo sub Pio U Pont. Max. dixit ta-dus, quam diu, quam varie, quam multipliciter tractatum fuerit videamus. Et quam deniq; anxie,& quali quibusdam ex scopulasis cotibus tande ex ea consultatione est e nauigatu. Petebat Hispani, a regis siti nutu, & imperio pendentem eligi imperatorem. Et quidem his vel potissimis ad illud efflagitandum rationibus niteban turo Primum quidem, quod maxima omnium Philippi Catholici Hispaniarum regis futura essent auxilia. Deinde, quod & illius in perium tam magnum & exaggeratum, & tot tantorumque regno . rum gentium nationumque in eo magnitudo, unum aliquem ex ijsquam ex alijs eligi Duce poti postuIaret. Accedebat,quod in tanto tanti reges imperatore, summa futura esset auctoritas, qua magna& grauia quaeque bella gesta & consecta fuissent,praesertim csim ea sema constent semperque constiterint,& summae rei clarissimi no minis & seminis aliquo praesidente, & ipsum potentissimum totius Europae regem totis viribus bellum esse aggressurum,pro se qui' secilius coniecturare posset & deberet. Non enim nisi magna magnospraestare oportere. Exaduersus rem suum eligi,& renunciai ducem , Veneti impensissime flagitabant: quandoquide hs & non alijs, tam graue Spericulosum bellum, potissimum intentaretura .& O mnia plena armorum & calamitatum in Psorum regno specta- .rentur. Turca etiam ipse magis ipserum quam aliorum hostis esset grauissimus,qui toties abruptis cum ijs foederibus,regnis, quae ii stilibus armis magis essent exposita, perpetuo eoru inhiaret. Quod sitis superque non iam verbis sed rebus ipsis esset declaratum. posteaquam Nicosia praecipua regni Cyprij urbe capta, ad consultationem de hoc ipso ineundo foedere fuisset ventum, cum Christianae Reipub. maxima pioria, ac procul dubiis& incremen

to. Quid, quod & in ijs partibus bellum geri oportere , quarum .

187쪽

oras,snus, portus, Veneti quam alij soch magis haberent explor

tos,& quod maior ipsa Venetoru,quam aliorum classis sutura esset sociorum. Qua ij, qui Turcis nunc parent, demum conspecta, ad arma excitari posse, & vexilla,sub quibus alias etiam militabant,fe- qui debere facilius crederentur. Noli enim notis alacrius aggregantur. Postremo commodius rebus maritimis praefici eos, qui in mari nati, & maritimi militiae assuefacti,& armamentariis ad naualia praelia copiosis instructi,bonam & utilem operam viderentur nauaturi. Exercitus enim seipsos exercitado,& Respublici maritimas res,diu multumq; tractando, essiciuntur augustiores. Res demum tota, Pont. Max. iudicio & auctoritati permissa, scimus quem exitum suerit sortita. Ego autem,non alia de causa vel haec omnia hoc loco commemoro, quam ut istam foederum ineundorii dissicultate

sciamus, & semel in ictis diutius persistamus. Nihil sane est leuius, quam saepius pacisci & abrumpere inducias, nunc bellum, nunc pacem poscere, & summis decernendis rebus, vel de minutissimis quibusque diu inter se disceptare. Vnus, inquies, homo cunctando nobis restituit rem.Bene habet quidem: sed praeter quod fuerat unus,tu si in omnibus & per omnia non fueris eu imitatus,& ipsumcu alijs,si no iuuerit lepus, & exitus cosilio ipsi' similis,qui tibi contingat vel maxime expetitus ὸ Nihil est praeceps & lubricu magis, quam exepla sequi, si prorsus ea, quae sequere assequique cupis, o nia no simillima fuerint exemplorii. Utile fateor,& quasi quodammodo est necessariti, da de grauibus deliberatur rebus,in acre dinquisitione multa posuisse. Audire,sed no exaudire persq; sin*ulos,& reru,temporii,personarum , omnia momenta exactissime ponderare. Multarum namque reru diligens indagatio, coniecturam Ndecisione affert de rebus certiorem. Versim, ut quidem &consultes,&decisa exequare diu,hoc videlicet,non ta boni consilij aman- te,quam amentem te monstrauerit. Hinc illud olim Budar in mari moreo incisum lapide, notabat non neminem, longum consilium vicinorum, perdidit florentissimum regnum Hungarorum. Et noscio quis eius regni procerum, ad externi auxilij rationem, similitudine aliqua eiungenda,catafractum equitem,cancro insdentem depingenbat; & alter item mendicum cruentis pedibus stipem poscentem, penicillo volebat adumbrari, qui pecunia in Chiru gum , a praetereuntibus impetrata,in caupona consumpsisset. Quibus ego de rebus, rectene vel secus factae prolataeue suerint, iudicium mihi non sumae;sed illud unum dicam,non oportere nos se per omnium moueri peraeque vocibus, cdm aula castra, & inse

188쪽

ira CHRISTOPHORI VAR SE VICIInus,plenae sint querelaru δε meminisse nos debere,Deum solii esset. perfectissimum: nec omnia in inuidiam vocanda regia &principum imaximorum; qui si non essent,nec isti,qui sibi in eos iudiciu sum ut, forte extarent. Nosse autem vel ipsos per se,tantum abest,ut admoneri aut certiores fieri de ijs debeat,errores nostros Mahometa nos. Sed vel suos etiam tapius no usquequaq; habere exploratos. Cum, ut verbis poetae utar ) syacos intra muros peccetur & extra: nec quidquam sit aut sub sole fuerit omnibus numeris & partibus absollatum,praeter quod Maho metani uno illo suo obediant capiti;nec si, quod aut ab instituto eos remorari, aut in diuersas distrahere partes,aut nostras in eos pertimescere artes magnopere faciat,quos

sciunt sociari quidem aliquos aliquando potuisse, sed tande in illo ipso foedere non diu admodum &firmiter perstitisse. Praeteritorunamque tenax memoria,nequaquam coniectura falsas spe est suturorum. Age enim: an forte eorum,quae nuper acta sunt, cepit eos

obliuio ὸ ut nesciant quam lenti quam tepidi fuerimus, his similibusi; foederibus in nostros religionisq; nostrς hostes seriedisὸDiem certe de die expectauimus: pactis conuentis non peraeque semper nec ubiq; stetimus; & haud scio, si iusta aliqua de causa, illa rvrsiis

pacta violauimus impotenter. Vellem autem,ut rei tam odiosae &alias defuissent exempla, quae in omni memoria reperiuntur etiam

opinione plura. Sed an & sub Eugenio IIII. & sub Pio IL & sub

Paulo III.Pontificibus maximis,hoc idem factum non reperitae postremo sub Pio V. quam turpiter illud abruptum fuerit, de quo dixi,foedus,quid nobis in memoriam non reuocemus P quod Franciscus Comendoniis,S.R. E.Cardinalis,eiusdem Ponti Max legatus, praeter Hispaniarum rege & Venetos, alioru quoq; regsi societate debebat auxisse.Uerum,cum primum ad Maximilianum Caesarem,& ad Sigismundum Augustum poloniae venisset rege, tractado kederi omnia opinione reperit duriora. Nam nec quidem Caesarem ipsum Hispaniarum regis,qui in foedere fuerat,patruelem fratrem, ceptae cladis iis Hungaria memoria,neq; Giule & Segeti ammissio, neqi regem Poloniae,tot a Tartaris, Turcae emissarijs, ac recens accepta detrimeta, neq; Bogdano Valacho in auitu principatum reducendo, Polonorum clim Turcis adChocχimu velitatio,neq; postremo tot tantaq; permoverut alia ; ut Reipub. laboranti auxilia dare,quam nunc hoc,nuc illud causari potius viderentur,cum alias facile iniquis conditionibus proponendis,etiam iustissima eludere sit postulata. Quibus tamen ego conditionibus particulatim enu- ostrorusi; Q-ciorum

189쪽

ciora vulnera velle videar resticare. sat sit dictum,si hac veluti declinatione quadam,tam potentes illi principes tu temporis minus uti voluissent,& eos,qui maritimis copijs impetebant hostem, mature adiuvissent,debellari csim importunissimo tyranno proculdubio potuisse. Ancipiti enim contentione distracti, & terra mariq; pariter tande infestati, vel pottaatiores quiq; sunt collapsi. Uerum ita plerunq; fit ut consilium dare soleant plures, sumere periculuvelint pauciores. Et ut olim,dum Romae consultabatur, Saguntum fuit expugnatum: sic & nostrum foedus in nihilum sit redactum,ac regnum interim Cyprium Turcae relictu deuorandum:& sicuti deniq; olim de diuinatoribus dicebatur Romae,quod hominum illud genus semper improbare,& nihilominus in urbe retineri multi con suessent; ita nescio, si non ad nostra quoq; id adaptari posset ingenia, qui imminere nobis, omnes N promiscue a Turca periculum ingens clamamus;at quo modo periculo illi occurri posset,& paru,& pauci cogitamus. Nosse autem dc non prospicere malis,summae est fatuitatis. Quae cum ita sint,& cum in bellis bellorumq; expeditionibus omnibus, quo minor iustitia, eo malorum quam bonorumaior quaedam animi sit contentio,dubitabimus;Vt quidem necessitate graue,sic non minore,his socialibus in Turca foederibus percutiendis esse futuramq; semper difficultatem. Sed non propterea tamen abij ciendum esse animum, imo ad unum illum potissimum scopum, Turcae ex Europa pellendi perpetuo collineandum. Quid enim est, quod omnibus omnium Christianorum regum &principum, animis & viribus simul iunctis, superatu sit incredibile ρ quid audita eorum concordia non maximh hostes metuant ρ quid non extimescante quid non triumphum nobis de se, atque victoriam laroiantur ξ Ferunt Ludovicum Bauarum Caesarem creatum, contra suum imperiique sui semulum Fridericum Austriacum, quem& praelio tandem vicerat, quoties in exercitu statrem ipsius euesciebat, dimicationis periculum subterfugere consueuisse, propterea, quod arcana quadam naturi lege, statru concordiam perrum pi non posse aliquando audiuisset.Quid vero Turca non metueret,no yno aut altero in exercitu fratre, sed congregatis contra eu pluribus, nec tantum sanguine sed religione, quae a religando dicitur, veluti adamantino quodam nexu & societate copulatis; nec um-plici aliquo,sed Deo Opt. Max. duce, non nudius tertius summ aerei praeposito, sed antiquissimo illo & inuictisi: bellatore,cuius aliquando in Alligeriana expeditione, inter duces ipsius de principatu controuersia orta, manu crucifixi imaginem gestans, & con-

190쪽

ias CII RIsaeo PHORI VAR SE VICII scensa, classe in triremi stando nudus, & pelle quadam inusitata,

instar praecursoris illius & natorum in mulieribus maximi indutus, gerere vicem se , Carolus V. Camar non dubitanter proclamauit ΘOptata quippe in exercitibus veniunt multa, sed nihil unquam prisenti numine fuerit optatius. Quid e nonne legimus, quomodo olim Bessarion ille,purpuratorum patrum sui seculi doctissimus,

qui magna eorum,quae Grscia a Mahomete Turca tulerat,pars calamitatum suit, Christianos reges contra Turcas animando, Turca

lupo dicit esse similem, qui discolores vel infinitos canes non metueret, uno pilo aliquibus conspectis fugam protinus adornaret An igitur uno in hunc lupum canibus pilo, & uno non opus erit Christianis in talem tyrannum animo P &vna denique omnibus

non expedit esse religio Θ Et qui deniq; uno cum altero sit societas fida, si infida cum Deo fuerit e & quae in castris concordia , si domi nulla constiteritὸ Pius V. Pont. Max. quid nuper non fecit talibus foederibus inter principes seriundis; & tamen vix tandem asiquid quanquam & illud ipsum contemnendum non erat) effecit, ac ab uno illo Hispaniarum rege Catholico,cui de sua aetate demptis annos addi diuinitus voluit,& a Venetis plura quam ab alijs omnibus auxilia obtinuit,& a reliquis Italiae regulis & urbibus duodecim peditum, & duo equitum millia impetrauit. Quid autem & hodie iam speremus, & quid ex aduersus,si una mens unaque esset religio, non expectemus Θ& quid denique a Pont. Max. non fieri eius rei causa

debere iudicemus e tanto religionis Zelo eruente, tanta omnium

veteris sanctitatis exemploru veltigia exprimente,tanta deniq; exitia Hungaria nobilissimo totius Europae regno patiente r Habent suas Iaudes Pontifices multi, maiorem,quam sub quo aliquid contra religionis hostes geritur, habiturus est nemo. Praeesse denique non subesse Romam Deus Optimus Maximus perpetuo voluit Romano Pont. Petro, & eius successoribus, magis quam olim Romulo: n men eius illustrauit Germania imperij maiestate,& rerum gestarum gloria perpetuo viguit: Hispania, post tot annorum centen a Maho metanoruseruitute in libertatem seipsam posuit: Polonia,

id quod antiquitus dicitur, re & veritate Christiani orbis propus gnaculu esse semper cupiuit: Aliud postremo alio magis Christianuregnum,suis, maiorumq; suorum in Rempub. meritis, commendari semper desiderauit. Quid igitur obstiterit, quo minus eodem in unum foedere sociata, bell una in Turcam moueant ὸ quo minus se suaque defendante quo minus ab imminenti & extremo excidio ambustas istas reliquias &prouincias tueatur P Italos ad decus