장음표시 사용
191쪽
& dignitate nata excitauerint ingenia: Germanos veteris illius maioru constantiae & sortitudinis gloria: Hispanos Mahometanae semuitutis memoria,Polonos auorum pietas & vigilantia, qui aliqua do vel una illa Theodosia Ligurum Colonia capta, ad arma contra Turcas toto regno clamarunt, & Rhodo expugnata,cum suo res e Sigismundo vestem mutarunt: Gallos,AngloS, Scotos, Suecos,Danos&Molchos praetereo; qui tamen & ipsi vident,& aliqui eorum experti sunt, Turcam apud eos regnare & in immensum dominari volume,& deniq; quanto plus occupare, tanto minus satiari. Anus namque & auarus, semper queruntur. Tenet Turca Orientem Occidentem perit;babet Austrum,Aquilonen tendi nec quiescit donec aeternum conquiescat: Regnum hodie unum capit, cupit cras alterii: & alius alium hac in parte imitatur magis Otto man-nu, licet interim suspectus pater sit filio,& hic insidias struat geniatori suo, & omnia in eoru familia foeteant parricidio, & fratriciato detestando. Quo magis resistendum est Mahometanis armis,obuia eundu expeditis cophs,infringendus eoru est conatus,iunctis simul viribus atq; animis; ut terra mariq; Turca petitus, sedes eius Constantinopolis,a Christiana classe,a Polonico,Hungarico,& Gem nico exercitu Andrinopolis, ab Italico &Hispanico Epyrus,&M
cedonia,uno eodemi tempore concutiatur,& demum,tam ab e terno quam ab interno hoste, totum imperium euertatur. Facilius haec dici quam fieri inquies. Non nego: sed neque etiam factu incredibilia esse libere dixero,& multo dissiciliora paulo post futura assirmabo. Praestat ergo sero quam nunquam contra hostem
aliquid agere, & quae commoda esse debent, ardua & dissicilia licet statim tentare. Publicum malum, priuato nascitur lucro: Scrursus bonum publicum, priuato sustentatur incommodo. Ibant olim, minoribus moti periculis, tot & tanti Christiani in Asiam,& diuenditis patrimonsis suis, nullo sere praeeunte duce, nullo subministrato commeatu certo, nullo delectu militum facto, tot tamque admirabiles res passim gerebant. Iam vero, si vetustiora repetamus, an uno illo praedandi N latrocinandi studio, Gotti Italiam, Hunni Hungariam, Vandali Hispaniam, Saxones Anglia,Slauones non inuaserunt Germaniam λ &pro Christi gloria sua6 & suorum salute nihil facient Christiani Θ cophs sortibus aucti, ducibus eximijs freti, iustitia causiae nixi, aere & commeatu locuplet ii λ Nunquam in barbaros defuit Christianis animus. Quid in tanea aequitate deesset & triumphus P Certum est dimidia Christianorum parte urcarum constare imperium,si imperium dixeris,quod
192쪽
. adacti, aut victoria de Turcis potiti, & in vos tandem irruant, aut aliquid eiusmodi contra vos domiciliat vestra moliantur. Diutu nu enim inter nationes odiu,iusto aliquo dolore conceptu ,excitat tandem belli & armorum incendium non ita facile extinguendum. Videtis, quae rerum & temporum quotidie maior fiat inclinatior quantalignorum ad ignem & magis aucta strues, sic malorum ad euertendam Rempub. congeries, indies grandior semper euadat. Huius Turcae pater, planE erat ineptus ductandis exercitibus in e
peditionem,quid bellum fuisset, vix sciebat: progredi & regredi in
eo ignorabat: Purpuratos praetorianos, &Spalios suos occulto metuebat: decies centena hominum millia, in Perside contra hostem obtriuerat: magnum equorum armentorum, armorum,&bombardarum numerum , dissiperdiderat: omnia denique tam domi quam soris reddiderat suspecta,& quodammodo ad interitum iam prolapsa. Quibus omnibus non obstantibus, quanta nihilominus eo vivente Ottomanico imperio facta sit accessio quot & quanti coaceruati thesauri, quam longὸ fines prolati, quis ignoratὸlam vero successit ei alter,& successit ovide, hon solum in dominationis, sed etiam in Ottomanicae crudelitatis haereditatem: qui vel Nerone ipso immanior, dc Saracenis crudelior, a matris &fratrum nece imperium suum auspicatus, circiter triginta homines diuersi sexus, una sere die crudelist. sustulit. Feratum suum praecia pilum purpuratu,& duos Beglerbegos,Natoliae unu,Romaniae vul -go dictae,alterum interfici curauit. Praesectum praetorianorum tam praeclare de se meritum, & nescio si non sanguine sibi iunctum, iugulauit: & deniq; summae spei adolescentes duos, in Ualac hiae Citas alpinae virum, in Transalpinae alteru principatum, ius nescio quod praetendentes,natibus & auribus mutilari iussit;ne amplius ad eam dignitatem aspirarent, quod ob mobilia eorum totiusque gentis ingenia illa prouincijs,tanquam quadam Traciae cella, priuatum se esse quereretur. Negociatores postremo externos Italos, Armenios, Iudaeos, & diuersi generis alios captiuos fieri, & in durissima vincula coniici fecit, atque magna praelia redemptionis ab ijs e torsit,in usus bellicos conuertenda. Cuius quidem belli apparatus maximos fieri nemo dubitauerit, & non iam alios, sed ipsum Caesarem bellum gesturum, ac exercitum ducturum in expeditionem. Qui tamen idem, ut omnium tyrannorum mos est, ad cuncta,quae increpuerint se suosque vertit: metum non fidum nec diuturnum
magistrum officij esse meminit: Mahometanae legis finem instare iam audit: miracula quorundam anguium,& alia alij generis edita vidit,
193쪽
vidit,& deniq; suum suorumq; omnium finem &conuersione cum . horrore circumspectat. Adeste igitur Christiani animis,& mutuam omnes nauate vobis & Reipub. operam: imploretis diuinitus ope,&sperate victoriam, aderit ille certo vobis, qui nunquam defuit, nec defuturus est suis: redibunt illa selicissima tempora,quibus aliquado in Asia condebatur a Christianis regna: redibili,quibus lup cu agno habitabit secula: omnia perpetuo metu & suspitione libe- .
rabuturnostra: auertetur quae animus meminisse horret, Reipub. funera; cum pro se quitq; patriam iuuerit, ornauerit, auxerit,&s
cus agendo, suum interitum certum certo venturum sibi persuase- rit,nec deniq; ab eo,qui fraude & insidijs omnia aggreditur,ssciale duxerit expectandu ; qui Venetis,Corone, Metone,Cypro ereptis, Despotis,Rascia & Bulguria ademtis,pallarologis Graecia,& alijs alia re & possessione spoliatis, Austriacis quoq; regib' Hungaria eripere astu & vi cocupisci. us iura, libertas,si nihil vos permoverint, peribui quide,quod absit Hungaroru reliquiae, sed pariter quoq; sedes,sortune,liberi,&coniuges,periclitabuntur vestrae Turca extemnis auxilijs e cludet, & adorietur vos undequaq;: & vereor tande, ne sera illa imprudentium excusatio, in ore vestro tande versetur: Non putaram. Quae si nihil Graecos, nihil Illyrios, nihil Epyrotas, nihil Cyprios, nihil iam adiuuat Hungaros; quid iuuaret & Christianos alios, qui veluti partim vi tempestatis, partim incuria gubernatoris naufragi facti, amentiam & discordias suas sero admodum deplorarent, & nihilominus vellent nollent Turcicam serui- rent seruitutem: quae nec cum Romanorum in exteras gentes im-
perio, neque cum Assyriorum dominatione, neq; cum Graxorum Principatu potest conferri λ proinde misereamini tandem Reipub.
redii misereamini conditionis vestrae laturae, misereamini vestraru sed tu domiciliorum, misereamini sociorum, diminutionem Christiani
imperij factam, tot Regum regnorumq; ruinam, vastitate urbium, excidium ciuium,animo contemplamini, & maiora adhuc Reipub. funera atq; exitia,nisi his malis occursum citd fuerit,propediem expectate: foris,non domi,in acie ad dimicandu parati,no velata facie ad risum commouendu personati, in hostes no inconciues vestros arma induite: & deniq; non ad diffundendum,sed ad defendendum Christianum sanguine enses vestros distringatis: Satis superq; est lusu m,si modo dici debet lusum,& no fusum,sanguinis potius est Christiani. Quid restat, quam ut haec tandem aliunde retexatur tela, &ab hac tam praepostera velificatione alio vertantur mox vela. Sera&seria sunt ista secula: concurrunt undiquaque omnia, ipsi ea si
194쪽
CHRIST. VARSEV. TVR CICA XIIII. 193 quae sunt urgemus, de quibus conquerimur fata,fatua, quae obdurauimus corda ad Deum non conuertimus: tot sectar tam inter
se dissectae, tot tantaeque haereses robustiores factae, tot tantaeque clades ab hostibus nostris acceptae, tot ciuiles dissensiones passim inter nos excitatae ; quid aliud nobis, posterisque nostris,quam iugum,flammam,serrum,excidium* Turcicum comminantur P cum gloriae Dei & salutis nostrae hostis, nihil non aperte, tentet & molliatur Sathan: & quod a mille annis per Mahometanos non potuit, hoc denique per hos,& haereticos,conatur iam essicere,& verae reis ligionis luce, nos,nostraque omnia spoliare. Nostrum vero fuerit, vel opponere se animose omnibus, vel dare utrique aut alterutri manus, ciuium cruore oblitas, & sempiternis cruciatibus expiandas. Multa quidem bella aut ratio concordiae sustulit, aut pros quendi dissicultas restrinxit, aut tempus &necessitas ipsa mittigauit; hoc unum Turcicum bellum nec sine periculo potest, neq; sine Dei hominumque iniuria debet vel segnitergeridet ad aliquod tempus intermitti,vel sicuti grando aliqua in alieno agro pereuntibus socijs ociose inspectari.
195쪽
ΕX F. FVR.M CERIO LEHISPANICO , IN LATINUM VERSUS. INQUE LUCEM
196쪽
ILLUSTRISSIMO PRINCI p IET REVERENDIS Si DOMINO.
S. SIXTI S. R. E. PRESBYTERO CARDINALI,
Radiuilo nuncupato , perpetuo Administratori Episcopatus Cracouien. Ducatusque Seuerten. nec non Olicae &NiesvieZDuci,&c.&c. Diio semper colendissi'.
H non modo suo mane edoris, verum etiam aliorum bonis conuerrenias desῖdant libras, ni laudiali ineptefeci C, oleum quod iunt opera videntur mi3i amisisse. Alienae enim lucubmtionis versio fidelis, cum utilis in multis; tum tu ipsius opinionem pra het omnibus argumentis nauitatis auo magis lune Ceriolam Ni Janu,Latine a me versum, ub tuo Lybiφ. Princeps, prodeunte nomine, si non omnibusdanioribu altemprobatum irisero, opto quidem cerar; erbum enim verbo redditum ese,quidquid in materiatam gruui oe ardua, breuiter oesccincto ab eo inexam m. auod ne, multis multorum, πel longissimis commentationibuι inpraeferemdum. Sic enim resoniae acumen ingeni,pectoris candori, oe d utandi subtilitas, sententiarum Imuitati; mitatis Cerioli consilia, ij, omni tuo optari, quam stemra rideantur mi& magis potuiste: Sed utinam quidem, vel aliqua aliquando exire eorum similitudo, cum Catones praefuris, ου non bini M, sintserinis semper metu quaerendae s minus fortasse bis moribus oe temporibus Testab. labomin. Quod tamen ego, ainqui si melset, melli autem debre, principumpo se cre- rem non neminem, vel soc Vno Ceriolaper otium lectitando. EP enim rectis Stectus dandis consili sinic ut icet ab alio quodam eriam conuem sim audierim, videram quidem nunquam , non paenisueris me in eo vertendo laboris, s obitae, si qui sis, di cultatis: mno illi excepto, qtiod in Glonicis quibu/dam bastucinaim in rebus, ου nimu magnam in eandidaeus des se licentiam , aulae pesti videtur , obtremtoribus. 2uod tamen ipsum non maligno animo sitam feci , ου fos
197쪽
iρ6 PRAEFiATIO. qui fuimus, naeuos . praeclaris alus consitim ob ira , N ab His an co nomine tyrannidus itionemJayam, quam alien felicitatu comes inuid a, b ciuiles, in ciuiles admodum, inter cinysianos disio si Agncre consueuerunt, quantum in eo fuit amouisse, quis ignorare una pace aliam dixerim)natio inter tot tantis alii 'aud io si ostianuerit in multis principatu, siue imper, quam sabet amplitudinem, si uereboionis ripectra constantiam, siue inique morumpnc aliis Armiorum, 2 moneri licreminimum id fueris) non Flecti cadendo intuearemtionem. . per. ur omuia non ita ubique inuentu sunt faciliis, ta vel ipsa adeo monimenta, qualia ex Hispani prosunt riptorum a crunt nostroscculo lucem, N nomen genti existimationemus singularem. In quibus bunc unum Ccriolam, Ataurilsime Trinceps, δε- dicare poti imi m placuis tibi, suo S MU=anici ingui gnaris, γ' in omnibu3 uisamarum regnu summa cum pietatis tui re sanctimoni in laude versius, proptereas oe in aula alta a summo regum inprimis sonomiin F a me ante qua sic ederem,quasi alter Ceriolae Con- arim perfueris existimatus. Quem Deus Opt. Max. forentem, oe quam diuti stim e re incolumem. Ego quod reliquu fueris,mesimuit ut emi meam ossero commendo tibis iternam. P. Dcominxxvii. Anij. Anno II 9 ID Q
198쪽
DE CONCILIO ETConsiliarijs Principis Liber,
Ex Ariderici R. Cerroge VJanico in latinum ver-j nque lucem eritus.
selectorum est conuentus eu qusdam congregatio ad consilium, in omnibus ei praestandu: qui tam bello incidunt quani etiam pace ; ut tanto quidem facilius recordetur ptaeteritorum,& futuris prospiciat,& in rebus deliberationibusque omnibus, prosperum exitum sortiatur ; ut aduersa interim vitet atque fugiat, aut si euitari non possunt, quod ad eius fieri maxime potest,in id incumbat, ne quid detrimeti patiatur. Quem eundem conuentum,propter finem, ad quem est excogitatus, placuit non nemini Consilium appellasse. Nobis vero iustis quibusdam de causis,quas ne prolixi simus,consulto praeterimus, Conciliu dicere videtur non ineptum. Quo tamen non obstante,pro se quisque,virectius existimabit,loquatur & scribat,cum hac in parte,Cocilium vel Consilium dicere, perinde fuerit. Qua de re omissa disputatione, ad propositum reuertamur. Est ergo concilium Principi idem, quod omnes ipsius sensus, ipsius intellectus, ipsius memoria, ipsius dentiq oculi se manus ipsus.Populo vero est pater, est tutor, est curator: idem & uterque tam Princeps, quam &illud eius concilium, personam in terris referunt diuinitatis. Quo fit, ut bonum consilium, quaadam veluti integram perfectionem& auctoritatem tribuat ipsi Principi: sustentet , augeat populum:& uterque, Princeps in qua S Concilium, boni, fideles & vere sint ministri Dei. Exaduersus vero malum concilium obscurat, & in nihilum ipsum Principem redigit, & ceu quoddam saxum reddit. Quo olim aliquando veteres Romani suo Deo termino effingendo Bb 3 uteban-
199쪽
ws CHRISTOPHORI VAR SE VICII utebantur. Populus ipse dissipatur, & tam Princeps quam & eius
conciliu,fiunt Deo Opt. Max. rebelles,& mancipia Satnanae. Quae- quidem tales ac tantae sunt res, ut nesciam, liceatne in hac vita spectare grauiores. Quo magis etiam dies noctesque ipsis inuigilandum est Regibus ; ut tale exquirant & habeant concilium, in quo nec vel minimum desiderari posse videatur. Mihi quidem,cui rationem & experientiam, & regulas maximorum rectoru sequi placet, haec stat sententia: Quod etsi consilium Principis,non nisi existat unum, in quantum habeat caput, qui est princeps; disterminari nihilominus in partes multas illud oportere,quae ipsς non minus quam pedes, brachia, & alia membra Principi respondebunt: quae, licet loco, forma, & ossicio disparia sint, unu constituunt homine ; sic & concilium,quamlibet,ut necesse erit,in multas diuidatur partes,non plus quam unum reseret corpus,& declarabit unam videlicet & bonam administrationem,& defensionem, cuius caput est Princeps, & eius membra diuersitas consiliorum. Unde, qui ausignare voluerit regulas, & ordinem alicuius boni concilij, cuius. cunque Principis; ante omnia explicare debet, quot consili)s indiget: & in quolibet ipsorum, quot consiliariis, quot praefectis, quot a secretis,quot scribis opus habere videatur: quas porro praerogatiuas, & quantum habere debeant auctoritatis: quomodo conueniendum eis sit, quo loco, & tempore, qua hora, quomodo proponenda negotia, quibus reddendae Schedae, quae vulgo appellantur memorialia : apud quos requirenda responsa, qua ratione dicendae sententiae, &alia quam plurima: postremo necesse est, ut ostendatur, quo modo ipsa etiam concilia se mutuo ad euitandam negotioru confusionem intelligant; & quo pacto tandem concilium in extrema determinatione, antequam sequatur conclusio,informare ipsum Principem debeat,ad quem omnia necessario referuntur. Me quidem hunc ordinem secutum, par erita prima parte sumere exordium, qua planum fiat, quot principi
concilia necessaria sunt futura. Ouod qui deliniam dico, nec pluribus quam septem,nec etiam paucioribus esse necesse: & ut deniq; diserte explice omnia repeto identide instituendu & seruandusep tuplex Principi esse conciliu,pro toto & integro eius imperio,negotijs,ministris,munere & auctoritate,si vult bene & citra dissicultate. administrare principatum. uoru eorunde conciliorum,erit aerarij- primu δ i Mum; viciliuα nuncupetur. Cui cura incum-i . . bet omniti proventuu Principis,tam descriptorum,quam extra Or- idinariorum: & quomodo congregare,custodire,tueri,amplificare
200쪽
DE CONCI L. ET CONSI L. CAP. I. I99 ipsos prouentus oporteat. Quomodo etiam extraordinarsi sunt exigendi,unde, quo tempore: postremo, qua ratione tributum ipsum imperandum sit, & quo pacto imponi, augeri, & promul arisine damno & querela populorum queat. Nec vero non & illud
animaduertendum est, ut etiam ea, quae aut superflua, aut inium aut nociva, & odiosa sunt,abrogentur. Huic eidem concilio,omnium,tam belli quam pacis tempore jumptuum Regiorum incum. bet cura: & ita quidem,ut modice auserantur sumptus; alij autem qui fuerint necessarij, augeantur: regum namque opes, non solum conquirendo aeresed immoderato etiam demendo ccis
pentur. Sic,ut hoc conciIium Tbesaurus sit Principis,aut aerarium sicut olim Romanis antiquitus dicebatur. Sine quo, in quocunq'tandem Principatu, Princeps egebit semper, debita contrahet & erit subiectis imperanda pecunia grauis, qua &ipse sensim minuetur, populi vestro exarescent, &instar mortuorum pene reddentur. Alterum concilium est pacis Quod exitillud. ouodvulem concilium,status seu administr tionis appellatur: continet quippὸ gubernationem uniuersam. Qv d UiCuiq; pro eo,Vt placuerit, appellare licitu sit. Ego Concilia Pacis nuncupabo. cuius erit propriu, circa ciuiles, & legum res siue actiones occupari, inspicere proreges, & rectores, correctores, duces turmarum, quos Vulgo cam- piductores nuncupante castellanos, praesectos, consiliarios &r
liquos omnes principis, tam belli quam pacis administros, si recte
suo aut vero secus funguntur officio, si tempus eorum administrationis finitum est,qui eorum surrogandi sunt loco, & qui etiam excluden: postremo, ne vel prouisiones quoque & expeditiones se repticiar fiant, est prouidendu.Hoc idem concilium,ordinariorum& extraordinariorum sumptuu subducet rationes, si suo subministrantur tempore aeque bello atque pace. Quo magis dabit etiam ,
schedas, quarum ratione apud aerarij, de quo diximus, concilium tandem praestetur. Quod ipsum instar vasis erit alicuius,ad recolligenda in se seruandamque pecuniam,& ab hoc fiet distributio,mandato, &potestate concilij pacis, sine quo, ne unus quide teruntius est absumendus. Hoc denique idem expendet, dc perponderabit secum concilium, quo cum ineunda & quo cum sit abrumpenda pax, seu bellu ordiendum: a quo alienior,& cum quo princeps debet esse coniunctior: quo cum bonis verbis, tantu demptis rebus 9 quibus cu rebus ipsis uti expedierit:&in his omnibus,quomodo'
quantum, quando priuatim, & quando publicὸ est progrediendu
Quo ipso erit hoc concilium tanqua caput quoddam omniti reliquorum.