장음표시 사용
31쪽
Angelis, illa cum animantibus est communis: Christiana in ilIo . claro & illustri & pleno syderum ponenda est loco ; Mahumetana 'nec quidem in ipsis Asiae latebris, aut sterili Libyae solo, praeferenda. Ac breuiter Dei quidem Opi: Max: iudicia, abissus est profundissima;&Turcae, ut voluntas in nos sit iniquissima, potestas est iustissima diuinitus attributa ; cui placuit, ut&diuitem Asiam, Ndoctam Graeciam, &amaenam Thraciam, & rebus gestis nobilem possideret Macedoniam ; ut templum illud Salomonis, in quo toties concionatus est Christus, ut Bethlehem, in qua natus, Hiero-- solymam, in qua mortuus, occuparet ; ut denique Antiochia, in qua Christianum nomen primum est auditum, ut Birantium, in qua Vrbe centum & quadraginta, contra Macedonii haeresim, ut 'Vicara, in qua contra Arianam trecenti & quadraginta, ut Chalcedone, in qua sexcenti & triginta, contra Eutichi & Dioscori d Iiria conuenerunt Episcopi ; & tot, tantisque aliis illustribus locis, Apostolicis sedibus, & Pauli ministerio claris, hostes religionis potirentur. Sed non propterea nostra religio est infirmior, aut maiori prosequenda despicatu . Quin clim optima & certissima sit, & losa illa sacra venerari magis debeant, tanto maiori conatu, & laterum nostrorum oppositu sunt defendenda. Etenim si pro repetundis rebus, iustam belli causam veteres putauerunt ; quid eo bello fuerit iustius, quod pro tot atque tantis direptis urbibus, spoliatis fanis, euersis regnis, occisis principibus suscipiatur, & geratur Saepe olim Romani pro sociis, saepe Graeci pro augendis confiniisyrma ceperunt: Vos pro tanto,iamque late patenti imperio, quan ta magna ex parte Asiae, & Africae, & Europae regionibus auctus est Turca, ad vos rursus transferendo nihil ageti praeteritarum cladium & calamitatum non recordabimini P Dei Opt: Max: iniuriam vestra, maioruq; vestroru columelia inultam relinquetis P Atqui si vel pacem desideremus etiam maxime,Turca vester,& totius Christiani nominis haereditarius hostis vobis eam non dabit: Sed tanquam alter satelles Satanae, & prodromus Antichristi, in figura hominis, immanis quaedam belua, societati hominum infesta, vos
aggredietur, ex Oriente in occidentem rursus transferet hoc incedium: vi denique & caede, ferro & flamma in his regionibus cuncta complebit. Quid igitur P An no praestiterit hac occasione nos uti, &Turca du in Perside occupatus haeret, aggredi potius, quam in nostros stringere serru, & illius furore, & crudelitate ut alios expeririὸ Grauiora quidem sunt vulnera ea, quae obligat examinata metu uxor, constuprata luget filia, vexatus deplorat parens, & in
32쪽
ΤvRCICA II. 29 incensa acerbiora reddit patria. Stultum est obiicere hosti omnia,
liberos quos ante ora parentum Violet, coniugeS quas constupret, aras quas diruat, Rempub. quam euertat, facultates quas depraedet & exinaniat. Romanis durius bellum nusquam quam in Italia fuit. Philippus Alexandri magni pater, per ciuilem Graecorum discordiam alias inuictam pervicit Graeciam. Annibal superari non potuit, quam in patriam a Scipione reuocatus. Caput caput imperii petendum est, Byrantium inquam,olim urbem post pacem cum Graciano facta,& a Theodosio c5firmata,Attalarinus Gottoru rex ingressus ad eum modum dicitur esse locutus: Uere inquit, terrenus Deus hic habitans est imperator, &quisquis manum contra . eu mouerit,sui sanguinis reus fuerit. Tantus quide illius urbis sple-dor & amplitudo spectabatur t vel haec Turcica monstra cotinuo ea inhabitantia, nomini suo inde quodam odo maxima astruxerint maiestate. Scio vero esse multos,qui haec apud se parui admodu f citat,qui cotemnunt,qui aut urbibus munitis cofis, aut voluptatib dediti; aut motibus fluminibusue disiuncti, aut oceano circumfusi, tan si solia Sibyllae haec audi ut recitari.Sed illa eade Grscos,eade Illyrios, eadem Hungaros spes sesellit. At interim cupiditatis tyrannicae finis est infinitus: & si pro angusto Mysorum imperio,pro Triballorum montibus,pro Illyriorum casulis,maiores Turcae tot con- secerunt praelia; pro Italiae opibus, pro Germaniae thesauris, pro magna ad gerendas res Poloniae opportunitate, pro Hungariae relliquiis tantopere expetitis, iste etiam si Deo placet) Turca alia
quid non audeat P non tentetὸ non maiorum suorum institutum viis,& sui Mahometis persequaturὸ Quid si nec votis quide suis aliud barbari ingeminant, nihil optant, nihil expetunt magis, quam Christianoru discordiasPHas in synagogis suis diuinitus petui,pro
his quotidie orant, has summopere concupiscunt. NOS vero eorarem agamus P nos mutuis caedibus conficiamusὸ domi & soris perpetuo digladiemurὸ& quid est turpius, quam agere quod hostis iubet, non ratio suadet, quod illi, non mihi expedit procurare δEnimueris ignoramus, quod nullum imperium, quid dico imperium Purbs una, imo & domus sine animorum concordia nunquam suerit diuturna. Corruit olim rerum domina & arx gentium omnium dissensione Roma, corruit Graecia, corruit nuper Hungaria, &nos in his Europae reliquiis non corruamus P tabidam quidem se-brim aegre prius in homine, quam totus marcescat, deprehendas. Ad eum modum & interitum hunc a Turca nostrum, vix praesentias, quam ad eundem torrentis instar praecipitere. Speramus in-
33쪽
dies meliora, & aliorum obstamus potentiae. De hac,quae omnium futura est grauissima&infestissima, euertenda, ne quidem cogi-' tamus. Paruae erant Turcicae principio vires, quae nunc in immensum discordia nostra auctae, orbi terrae extremum, nisi prohibuerimus, minantur excidium. At qui prohibeamus, nisi summa volutatum & animorum nostrorum accedat consensio PQuo pacto olim a Xerxe Graeciam, cuius quinquagies centenis hominum millibus exercitus & classis, mille ducentis constitit nauibus, liberatam suisse legimus, & audimus. Nos interim quid operimur P quid nostra
in communione temporum non conserimusὸ quid vicinos & con- .
sanguineos nostros non adiuvamus potius quam Bysantinorum exeplo ipsi cum omnibus facultatibus nostris in Turcicam veniamus seruitutem. Ferunt Constantinopolim, quinquaginta aureum nummum millibus in militia erogatis interitu prohiberi potuisse. Taurinum in Ungaria tantum centum & quinquaginta aureis,quibus commeatus Budae emptus, secundoque Danubio, si Quaestores voluissent, demissus, longiorem obsidionem defensores ferre prae pudore coegisset: sed hoc curatum est, scilicet. Nunc errorem fatentur,atque lugent omnes. Quod vereor ne & nobis eueniat,&ut sero serio certe erudiat nos grauiora. Video potentia, & Turcici imperatoris maiestate, tanquam iustu aliquem & legitimum tot regnorum possessorem quosdam Christianos principes non obscure venerari, & hanc unam regiam, tot tantasque alias sormidare. Quin adeo &c5munia consilia cu eo habere,& occulto quod adesiderio eius potentia & successu peroptare. At enim longe adhuc iustius & moderatius Romanoru erat imperium, qui tamen & Asia .
quam Attali &Bythinia,' qua Nicomedis testamento habuerant, exuti sun cum Cyrenas cum urbibus Lybiae, & Pentapolim Ptolo- mari antiquioris liberalitate, & Lybiam supremo Appionis regis
arbitrio assecutas amiserunt. Turca in tanta sua tyrannide temere
aliorum usurpatis sibi rebus non amittat Biaantium P non Thracia, non Hungaria spolietur, quam specie quadam ferendi auxilii proditorie occupauit Θ Unusne ille impune aggrediatur omnes, &ipsum aggredi domi suae audeat nemo quasi vero nesciatur,urbem illam Bizantinam, a Pausania quondam conditam, postea vero a Constantino magno, Sanctae Helenae filio, nouam Romam, seu Constantinopolim nuncupatam ; sub altero autem Constantino, Dragasae Helena item nato, sed Catholicae religionis desertore, non tam quidem Turcae ipsius viribus, quam poenis diuinitiis periuro Caesari irrogatis vltricibus in hanc calamitatem deuenisse, &
34쪽
Hungariae partem non tam Solymani Turcae copiis, qui in eius excidium 'ter ipsemet venerat, diuiso Senatu, distracto populo, εὶ intestino grassante dissidio, corruisse; ut facile coniecturam capias, quale, & quam diuturnum hoc futurum esset imperium, si serio semel animis de viribus simul iunctis, a Christiani, regibus ad ruina inclinatu impelleretur.An vero quis dubitauerit,tot Christianisgetibus & nationibus, Costantinopolim in bellum prosciscentiabus, omnes istos intermedios populos, qui non ita pridem nomen Christi coluerunt, & etiamnum colunt, sed aperte tantium profite-ti metuunt, ad arma concitatos in Turcas rueret & extrema qua que libertatis suae causa debere experiri, cuius intermissae grauiores sunt morsus, quam retentaeὸ Neque vero Sc omnes ij, qui in Asia sunt, Christianae religioni nuncium remiserunt. Multi in Cilicia, Bythinia, Cappadocia, Syria &Palsstina sunt Christiani. Hi
berni vero, qui &Gregoriani vocantur, Trapezuntii, Armenii, &Praecopiani Tartari Christum colunt ; neque in Turcam induere arma dubitabunt, quoties a Christianis Principibus serio rem agi animaduertent, maxime, cum haec inter Mahometanos in Asia dc Africa seditionis Ama passim iam increbuerit, quae Christianorum conatus haud dubie adiuuaret. Sumunt enim animos omnes rebus hostium paulo inclinatis. Non autem leue inter Arabes, N missas, & sere omnes Afros, & interTurcas ipsos de Mahometanodo male est dissidium. Hi quidem obediunt Caliphae,penes quem summam potestatem voluit esse Mahometes. Turcae vero rursus summum sacrorum praesidem Muphii crearunt. Ex qua ipsa disparitate dogmatum, magnae inter eos ortae sunt dissensiones. Etenim in senatum Turcicum Muphiae ingrediuntur vicarii, qui intercodunt, si quid suo, suorumque dogmati, & Mahometis legi aduersetur. Calipha interim sacrat quidem ministros per uniuersiam Libyam ita nullum sub se regem atqud potentem sortitus est Otto manis. Quae emulatio, quantum pariat contentionum,&belloru, tot Christiana regna & prouinciae ab otiosis syllogismis incensae, Se ad cruentissima bella deuolutae, satis superque docuerunt. Uno enim momento a verbis ad verbera, & ab armis Eiuilibus adincia uiles peruenitur laniatus. Quod idem, si in Turciam etiam perusserit mali,qualis illi tam impotenti dominatui impendςat mutatio, quis non intelligat Anisa etiam vel florentibusTurcicis viribus,& nullo internorum armorum exesente in Turcia metu, arma&bombardas domi suae habere prohibebantur Christiani. Quod ut vel hodie capitis periculo sanciatur, annis tamen nihilominus si . gulis
35쪽
D CHRISTOPHORI VARsEVICII gulis diligens fit inquisitio, ne quid armorum & insidiarum alicubi
lateat & abscondatur. Ubi autem aliqua, vel minima increpuit belli, vel armorum suspicio, falces etiam ipsae agrestibus adimuntur: ει falsi passim & ubique rumores sparguntur: imo &falsa eduntur laetitiὰ signa, ob relatam de Christianis victoriam, multitudinis tantum ergo in ossicio continendae. Quo tantum abest, ut aliquid proficianti ut maiori adeo spiritu populi in eos augeantur. Temese enim fingentes & fugientes veniunt in periculti & cd temptu. EI DO modo non auseruntur per illam inquisitionem a Turcis Christianis arma; sed noua adeo, & plura ab iis conquiruntur, ad hunc potisi simum usum; ut si tandem aliquando potens Christianus aliquis in peniciora Turciae ingrederetur exercitus, qui nec opinanti statim opem ei ferret praesto haberet. Quo miniis dubitare debes , domi suae Turcas infinitos sortituros proditores, coniugum liberorumq; suorum percussores, Mahometanae perfidiae desertores. Non aliud prosecto Rascii & Bulgari quam vicinos ad se aduentanteS Hungaros, non aliud hi,quam Polonos, non aliud Epirotae & Macedonii, quam expectant ab altera maris parte positos Italos: & si fieri posset, qui aliquando etiam olim illac iter in Palfstinam faciebant, Gallos&alios Christiani nominis populos, propemodum infinitos. Quorum omnium aequitatis est, socios non deserere: sapientiqvidere integris & coniunctis viribus, quam fractis &diuisis cum hoste potius es e bellum gerendum. Eil enim fatuitatis, ab eo qui hactenus Christianorum fidus prorsus fuerat nemini, certam aliquam pace, &in foederibus polliceri sibi firmitatem. Quas&quatas pene anniuersarias clades Poloni a Tartaris, Turcae prodromis& emissariis patiantur, vident. Quid ex Foro Iulij,ex Graecia Italiam periculorum maneat, consideret. Quo in statu Austria, Morauia, Bohemia, & ipsa denique Germania, reliquiis Hungariae cons ctis, sutura sit, quis ignoretΘQuis igitur communi cauti &necessutati defuerit ρ quis non audierit sociorum querimonias Θ quis non
ingemuerit calamitate P. quis non exhorruerit seruitute P Audenduaudendum est aliquid, & aut pulchra ut ait ille per vulnera mors
oppetenda, aut vero de perfidissimo&teterrimo hoste is, quem optamus &speramus omnibus numeris & partibus absolutus triumphus est reserendus. Hoc pacto rem olim Romana sensim creuisse, & hos eosdem hostes nostros ad summam amplitudinem videmus peruenisse. Pace qui firmam habere auet, perfidum, crudelem, insidiosum ii reditariu hostem bello oportet persequatur. Non est Turca amplius is,qui antea suerat: habebatur superatu cre- dibilis
36쪽
dibilis semper. Nunc adeo etiam est facilis. Obtriuit suorum Praetorianorum in Perside legiones: exhausit ex orbis terrae spoliis the. saurum conflatum:amisit quem habuit praestantiorem equitatum: urgere tributis suos vix amplius potest: domi & foris inimicum habet: cum metu & horrore interitum undequaque circumspectat. Vobis verb Christiani adsunt, & aderunt omnia, duces, milites, exercitus, pecuniae, commeatus: aderit &ipse Deus Opi: Max:
pro quo bellum gesturi, cuius aras, phana, cersmonias, & religionem estis defensuri. Qui dum Moses orabat in monte utar enim exemplis Christianis sacris ) populum Israeliticum reddebat victorem in acie, & solem retinere suum secit cursiam, ne victoriae Iosiae retardaret aditu. Aderit in qua eade illa praelucente cruce, qua Co- stantino magno, qua Theodosio, qua regi Galliae Ludovico, qua Carolo magno, & eius nominis V. praeluxit Caesaribus: qua Petrus Eremita toties Saracenos fugauit: qua Christianus exercitus Sullanu AEgypti & eius calidissimu duce Corbona superauit:qua Capistranus Monachus cum Hunniade in acie stans, & Iesu nome inclamans, toties Turcas profligauit,impiu,impuru, sacrilegsi, & co- sceleratu Turcaru genus suas cospurcari aras,sua dirui templa, suusacrosanctum proscindi nomen, suorum martyrum disiici ossa, &prophanari sepulchra, non amplius patietur. Iam mille pene exacti a nato Maho me te sunt anni, quo ille tempore patria & genere ignobilis, mente tumidus, moribus foedus, ingenio multiplex &varius, consuetudine idololatra, legem suam praedixit occasuram. Vtinam saltem Christiani non tantum nomine, sed multo magissimus ipsa re atq; veritate;&pro seruatore nostro innocenteas elerati pro patria antiquiore omniti parete,multis nominibus in ea ingrati,pro tot nationibus seruis, nos qui sumus & esse liberi volumus,si ita tempus necessitasque postulauerit,non inuiti moriamur. Hoc quidem a nobis patria, hoc charissima coniugum, liberorumque nostrorum exigunt pignora, hoc parentes, hoc necessarii &propinqui nostri a nobis defiderant ; qui iam olim extincti, in illo
excelso& pleno jderum loco, hanc eandem nostram ostentant patriam, nos orant &obtestantur, ne eam iam non hostibus, sed bellu is Turcicis occupandam & diripiendam permittamus. Quo eodem loco mihi videre videor senum, & sacerdotum, mulierumque turbam, vestram fidem implorantem, & ad vestros proiectam
pedes ; ut si eorum corpora, metandis contra Turcam castris,non vultis tueri; rastris saltem vestris, ut aequitas rei, rationesque vestra 'tulerint, addici potius patiaminii & in eo, ut constet suae Reipub. E salus
37쪽
0 CR Isaeo PHORI VARsEVICII salus, sua dignitas, Christo suus honos & gloria, animos vestros defigatis. Moueamini obsecro assi ictorum lachrymis, moueamini precibus & calamitatibus identidem geminatis, & id aliquando
nobis euenire etiam posse, quod in vicinia euenisse iam cernitis, qui non iudicetis P Ac quod nobiles exercituum faciunt duces, ut posteaquam milites in acie stantes, ante praelium fuerint cohortati, ipsi quoque in confestissimos se inferant hostes, ne expectationi militum defuisse videantur. hoc vos etiam orbis terrae regeS &dynastae, haud ita grauatim faciatis; ut non modo aliis belli contra Turcam suscipiendi & gerendi auctores vos pretestetis; sed armis etiam ipsi induamini, & denique in Turcam proficisci, & si ita sors
obtulerit, vel in acie sortiter contra eum cadere; quam in singula momenta, quod increpuit,semper pertimescere potius statuatis.
Sic enim uero eorum qui pro Christo seruatore suo aliquid etiam passi sunt,insistentes vestigiis utinam quidem in Pal stina prius etiaista potiti; sed quomodocunque acciderit, casesti Ierusalem illa altera potiemini sempiterna.
tot, tantaSque tamque Varias, & admirabiles rerum& temporum habuisset vicissitudines, hoc profecto eiusmodi est: vi ab inanium rerum cura, & ab intestino maxime auocet dissidio, terrarumque orbis ad suum finem nos admoneat properantis. Etenim sesquimillesimo partu a virginis anno, Carolo huius nominis U. Romanorum Caesare,ceu quodam Hespero Gandaui oriente, ea quidem istius, qui ad sexcentesimum decurrit centenarii initia & progressus extiterunt; ut quae in eo plus sere quam in mille annis aliis acciderint, enarrare omnia pene factu sit incredibile , nefas vero cum inceperis,uel aliqua praetergredi. Turpius quippe reticentur quam recensentur, semel coepta recenseri. Vere sane& sapienter olim in eius
Caroli U. natalis diem, qui D. Matthiae Apostolo sacer, & ipsi per omne vitam felix & faustus fuerit, verba illa sacris oraculis prompta sortem super Matthiam cecidisse,Isabella Ferdinandi Hispaniarum regis coniunx, eius auia usurpauit. Ut enim ista sic se habere,& Austriacorum Principum paulo altius repetitis rebus selicitatis ostendamus incrementa.Maximilianus primus hoc nomine Caesar lers,
38쪽
solers & prouidus, familia: siuae auctor dignitatis, non hanc quae Carolum eius nepotem peperit, sed grandiorem natu tardinandi Catholici Hisipaniarum Regis filiam, Philippo suo unigenae filio. locari postulauit. Qua cum matrimonii ergo solenniter contrahendi ex Austria amplissimi legati in Hispanias aduenissent, sic
quidem eis responsum est; victim castam &religiosam vitam agereip am parentes testarentur, ad alterius filiae expetendum connubium quasi quaeda via illis tacite monstraretur. Nulla enim re quam religionis specie,regum postulata &response omnia pulchrius conciuntur. Sed cum nihilominus tamen, nescio quid dubitationis ea forte res oratoribus attulisset, volentibus discedere, ut integrum negotium ad Caesarem reiiceretur, & illi interim noua mandata expectarent, fuit ab eis postulatum. Res enim magnae, tardius licet condit tae, satis in se habent habueruntque semper celeritatis runt autem Maximilianum Caesarem prudentissimum. Principem
aliquandiu hic hamise, & quid potissimum consilii sibi hac in par
te capiundum seret, cogitasse. Vertim enimuero cum praeter multa alia regna victorias & conubia, ortuSq; nostros&occasus ab uno
illo praepotenti Deo Opt. Max. recta sciret proficisci, vel adeo etia
cu mimori natu filia contrahendu esse matrimoniu,reddidit legatos certiores. Connubia quippe in caelis habet ortu,& in terris exitu
consumatu. Quod cu Principis sui iussu legati Caesaris persecissent. rusus illam maiorem natu filiam primum quidem Alphonso, Odoardi Lusitanorum regis filio, postea&Emanueli regi ipsi, ut Lusi
taniae regnum tam diu tamque anxie ab Hispanis desideratum suis alus adiunxissent regnis,non dubitanter elocarunt. Sed in multis qgae apud se destinauerit homo, unum illud numen cuncta gubernat diuinitatis. Etenim maiori tandem natu paulo post extinctahlia,praeter omnium sipem Nexpectationem, Ioanna filia regnoraeuasit haeres, & Carolum V. cuius demum filius Lusitania est potitus, die Martis sortum edidit Martium, omnibus omnium gentium imguis&monumentis celebrandum. De quo, quod anetia ' dixe an a Cum I abellae auiae fuisset nunciatum,quanquam Michaelem ex Isiabella nepotem viderat ante se inambulantem,illa ipsa verba sacris ex codicibus sumpta, e vestigio recitauit. Rarius enim alia,quam lacra secrato ex pectore verba debet tonare . Quorum vim & essicaciam vel ex eo est cognoscere, quod Austriacis regibus Lusitaniam fatale fuit tenere, inprimis vero Carolo U. ea natalis sivi die, Aqui rani imperiale diadema,& de Dacisco I. Gal-Iorum rege,ad Tycinum victoriam multaque alia obtinere. Habet
39쪽
namque I seculis Deus Opt.Max. numerata dimensa,& perponde rata apud se uniuersa, adeo ut idem ille Carolus V. si sere pari a Carolo magno, aut nato, aut inaugurato temporis interuallo, quo olim ille a Christo in hunc mundum edito, felicissime diuinitus exscitatus non suisset, in tanta Mahometanorum rabie & hqresum varietate,ne salus quidem ipsa saluare Rempub. potuisset. Cresce te enim horum illorum,decrescit potentia, & ad externam vim,domi unestissima dogmatum est licentia. Nam ut tandem istius Cen tenarii, quo utrumque hoc maxime ebulliuit malum,maxime qu
que memorabilia breuibus percenseam; & erit qui dubitet, omnia in eo plena tumultuum & bellicorum incendiorum fuisse,& Carolum V. Caesarem,ut nolentem in illa ipsa incendia, vel inde ab incunabulis incidis χρ qui dum adhuc in cunis vagiebat puer,Deo Opt. Max. eius gubernaculis Sc victoriis augustiora adhuc praeparante, tria illa memorabilia praelia intra unius & alterius anni spatium, iis ducibus, qui postea etiam ipsius auspiciis militarunt, sunt commissa ad Seminaram unum, ad Carniolam alterum, & tertium ad flumeGari ianum:& omnes quidem pugnae illae, uno Consaluo duce, &die Veneris tres, qui Hispanis non infaustus esse, &idem ille dux, qui regnum Neapoleos bis recuperauerat,vel apud ipsos hostes in tanta veneratione scribitur fuisse; ut duobus maxiqiis Europae regibus mensae accubentibus,Gallo,contra que militauerat auctore,
iussus fuerit tertius assidere. Etenim vel in hostibus ipsis virtus de fortitudo inpe suspicitur N amatur. Ex quo ipso tempore & Carolo V. seu quodam Martiali orto Hispanis & Germanis sydere,
Gallorum auctoritas imminui, illorum vero non obscure coepit augeri. Floret quippe perpetuo nihil & saltatorium orbem,quae falso appellatur Dea, versat fortuna. Atque ut ea, quae polliciti sumus, tandem praestemus, neque multu in iis, quae Maximilianus Caesar hoc nomine primuS, Bauarico N mox Veneto gessit bello: aut quae Ferdinandus Catholicus etiam ipse,nouo indagando orbe,aut quq Florentini contra Pisanos in Hetruria, & Veneti contra Germanos bella administrarunt, immoremur. Carolo quidem Cariare, iam annum agente duodecimum, crudelissimum illud ad Rauennam commissum est praelium: In quo Iuliiss. Pont: Max: legatus Leo MPontifex ipse intra annum postea renunciatus,a Gallis captiuus est factus, &Fosseius eorum dux interfectus. Insequenti vero anno, Moschorum octoginta milli a Sigismundi Poloniae exercitu, Ioanne Ostrogio,& Ioanne Sue euio Ducibus,ad Orsinam sunt progiagata. Quibus veluti praeludiis, spectandis maioribus adhuc moti-
40쪽
bus, & priri quide ociosarii quaestionu, postea & cruentoru cert
minu, tempus appetebat. Etenim Martino Luthero profugo, & omnis pudicitiae violatore Monacho,facem Vitebergae accendente, quam in Christiano sanguine spargendo passim est laboratum,quis unquam dubitabitὸ Ac primu ut Lutherana sere omninunt Mali metanis quodamodo couentui. Ismaele Zophi Mahometanu dogma nouis interpretationibus exponente, tanta in Asia excitata in Τurcas est seditio, quama si in Christianis ea quae debebat vigilantia & concordia fuisset,ipsorum euertere imperium potuissent. Sed tot tantaeque occasiones neglectae, & primum quidem Constantinopolis a Mahomete Turc' impune capta, demum Soldanus E-gypti a Selimo eius nepote,nobis videntibus & volentibus, debellatus, Mahometanum imperium stupendae reddiderunt maiestatis. Quod quam longe etiam futurum est maius & potentius,si hac tanta belli Persici occasione,cui implicatus haeret,vel aliqua sal tem ex parte suis non fuerit Turca diminutus viribus,omnes intelligunt,
qui habet no modo iudicii aliquid,veru etia sanitatis. Sicuti namq; supremo gradu lapsis,a mediis ad infima descensus est prςceps ; sic rursus a mediis ad suprema, nisi impedimenta obstiterint, facilitis peruenitur; prout in his duobus,qui uno eodemq; anno nati & gubernacula adepti fuerat, Carolo V. Christianoru,& Solymano Turcaru,Caesaribus licuit cognouisse. Etenim Solymanus Taurino primum, mox & Rhodo expugnata,demu Ludovico Ungariae rege ad Mochactu intersecto:& Carolus V. Francisco ad Ticinii vix no eo- de anno captu,impertu sunt auspicati:& hic contra Gallos triginta inuitus licet, ille contra Hungaros pene quadraginta annis bella administrauit. Quo loco non potero non reserre, quod de Francitisco primo Galliaru rege audiui aliquando reserente no nemine, cupropter grauissim a quaeq; bella, vel cu Turcis ipsi comunia haberet,in Carolu U. consilia dehortata fuisse a tali instituto eu matre, & illud demu cum obstinatus esset, addidisse: & ipsum & liberos ipsius Galloru reges,alioquin magno eoru merito,Christianissimos dictos;nec successum, neq; successione in regno diuturna esse habituros. Quod nu ita secusve se habuerit,euet' declarauit. Sed nos, his omissis,ad curriculu narrationis nostrae revereamur. Ac Carolo
U. Caesare Francosorti,cum absens in Hispaniis esset, electo, dema Aqui rani inaugurato, quid alibi quoque terrarum sit gestum &subsequutum,breuiter percurramus. Prussia quidem post diuturna inter Polonos &crucigeros bella,& magistri nomine in Ducis permutato,Polonis sub sigismudo primo associata est,eidem regi bel-