장음표시 사용
81쪽
s s Q. Pet. Rosier. Prax. censi.
lentiς quae erroris, & imprudentiar ca
se est & si e vult ebrios puniri si delinquut, eo quia ipsi dedet ut eausam illi uino letiae ex qua successit malu ,& Pitacus unus ex septe sapientibus statuit ob hoent duplici poena punirentur ebri j,& delicti & ebtietatis,& de hoc legis latores loquitur Arist. & hoc modo puto procedere te a. in c. me briauerulit. s. q. i . licet pl.
uoluerit Loth. no puniri de incestu , sed
de ebrietate tantu . uolens enim euitare
ne peccet & ne delinquat sed debet abstiga e re ab eo quod magis contra tau est, ab eoque quod ad peccandu magis proclinuru reddere potest, secundum eundem
61 Aristo. in eo. li. I. ca. 9 alias non excusa
bitur. Nam id prς cipuutuit ut Phiberetur ludus, ut blasphem ijs quae inde procliuius procedunt, locus ii si detur, ut Inquit Imperator in auth. aleatum usus,
nam ut inquit Host in summa de exco. Iraelato ptopter ludum essiciuntur ado- escentes propriis bonis amissis ugetes, de diuiti b. pauperes sacrileg)j, falsari j ,sures, raptores, quaerentes alios iboliare,
honestὰ non uiuentes , ac blaspheman tes,& refert quod aliqui perditis substa-lijs desperati ueneno se occiderunt, ali
qui laqueo se suspendere , & aliqui proprio chirographo diabolo seu ui
uos dederunt, de multos propter blaphemiam in ludo lactam terram ab solbuit, di fulgure perierunt, secundu Cano. in c. xlerici de uit.& honeste. cler.& in c. Inter dilectos de excep. prassat. dicit enim Imperator ind. auth. id pletuque ludentes propter bonorum perditione ad blasphemias prorumpunt, propter quas etia coelum effici rur pesti lens,ut in authe ut noluxu con na. & reseri Par a Pal. in tractivi lud. in prin. licet uidetur quod ludus est necessarius, nam inquit Aristi. Ethi. Zod requies Ze ludus in uita sunt necestria. Sed uide Marg. Philo. de pri n. Phila. mora c. 7 .Hinc ludentes propter eo rum substantias in ludo perditas, imagines Dei, & sancto tum percutiens capitaliter puniuntur, argumen. l. qui statuas. Fad leg. Iul. maiesta. commi ilum enim in Diumam Maiestatem,& humanam aramur. l. I .an p tin. si .eO tat.& secit tex. in I. prima. C. ne mi. Ii. imagL salus
ubi ille qui ad iniuriam diuinae inaiestatis scribit signum Crucis in silice, ut ab
omnibus pedibus coculcetur poena mortis tenetur, per quem tradicunt Doci.int .data opera. Qqui accu. non pos & Ang. in l. I.C. de rap.uir. quod percutiens Dei: imaginem punitur grauiter, & g O. in c. 2.ext. de Ome. Ordi. in c. dicit quod quidam qui nicuit urticas in Cluce ad Dei
vilipendium suit supensus, & quod per
cutiens imaginem Dei debeat mori est rex. in cap. ii cano ei de haere. iii c. exin
de dicit Par.de Put. in trach. deludo in si ne num. 62. quod quidam qui imaginucrucifixi. in aquis proiecerat, ut cellaret pluuiae non fuit suspensus , quia non is cit ad iniuriam diuinitatis. Sed si fecisset ad iniuriam diuinitatis deberet si spendi non enim debet excusari ille quia principio dabat operam rei illicite. 61 Hine est qd si aliquis comi ttit aliquid illicitum, licet magnum bonum exinde sequatur,non retiat quin non debeat puniri etiam si bonus effectus Reipublicae sequeretur, secundum Pet de Ancha. ἰ nrepe. 2 I. de constitu ubi dicit quod si ingressus domu alicuius de nocte scrin eum surripuit, in quo erant literae pro ditionis Ciuitatis aut Regni certe hoc Patefacto non euvabit prenam farti,
cum intentionem habuerit strandi. Vnde fortunaquae isti ix civitati fuit, no co sideratur, sed solus animus refert & se qui tuIGuliel de Bene. in Ie petit. capit. Raynu. in quaest. an lice. Occi. p cca non ς. 39 quam magis puniendus est ille qui dabat operam rei illicitet propter63 quam blasphenuam commiserit . Et pi. picdoctis etiam facit tex. in i deserto Iem .s qui in bello. n. de re milia .ubi habetur quod si quis rem prohibitam a duce belli iecerit etiam si Res bene gesse Iit sui utar uel bis iuris consulti punien-64 dus erit. Lex enim semper praesumit co tra eos qui operam rei illicitae dederint,6s uti si ex plagis .f tabernarius. Eadl.Α-qui. Concludendo igitur ut scopum pri
mae difficultatis ponam quod si qui no
operam rei licitae dans led in conlidera-
,& xpter iram blasphemasset illico ad
82쪽
se reuersus signum dederit feceritve via poenituit blasphemasse percutiendo manu pectus, seu labia seu aliter expresserit ut sieri adsolet in quod eo casu non punietur de blasphemia ex poenitenti enim demonstratur ludibrio linguae dictum in l. famosi. E ad i. tui. Mare. Alex.c5si .ls. 3 . uol. nam inquit Aristo. in lib. 3. Ethico. c. I. in lite uerba quod fit ab nullo, dolorem parit,& uim poenitendinam qui per imprudentiam quidlibet admisit, nec agrenti illud admisisse seis sane quod ignorauerat non egit uoluntarius, nec rursus inuitus, quippe qui nullum eapit dolorem , qui secit imprudens si eum poenit, fecit inuitus, si non Pinnatet, quoniam alius est, sit atque uocetur non uolens indipus enim imprudens laicum patrem necauit, Matre Iocastam duxit uxorem, quod ubi restiuit,
libi estodit oculos is plane se eit inuitus, ε6 argumento si poenitentia. t Tiberius imprudens hospuem Rhodiensem torqueri iussit errore detecto necauit, scelus commissi non uolens ut inquit commenta. Ibi sie ergo habes ana antissime lector ex huiusmodi dictis quod dicitur innitus fecisse, qui secit aliquid, quo facto se poenitet illa enim pinnitentia , seu ille dolor quem capit de eo quod imprudenter egerit est clarum testimon in blasphemiam non processi iste ex corde, & uoluntari ἡ . sed calore iracundis po- eius , quae stateram gellare hominibus
non permittit, ut idem Aristo. in eodem lib. 3 . cap. 9 inquit non enim tam graue facinus est peccare, quam potest peccatum non pudere,& de proprijs malis accusare Deum teste Ioanne Chris in ser-67 mo. tertio de prouiden. Tliom. . in litera L. Secundo hoc eo dein praecepto inhibetur salsum iuramentum, diciture nim Ecc. cap 2 3. iurationi non assuescatos tuum, multi enim ea sus in illa, &paulo in serius , uir multum iurans implebitur iniquitate,& non discedet adomo illius plaga. Item Matthae. . habetur, audistis quia dictum est antiqui, noperiurabis, reddes autem domino iuramenta tua . Ego autem dico uobis non iurate omnino, neque per coelum, quia
Trionus Dei est,neque per Icum,lilia
scabellum est pedu eius, neque per Hierosolymam, quia ei uitas et magni Regis, neque per caput tuum iuraueris, uia non potes unum capillum album acere aut nigrum , sit autem sermo uester est est non no, quod autem his abundantius est a malo est, iurare enim est Deum in testem uocare , dc est actus latriae , unde Hier super Mach. qui iurat, aut iIeneratur aut diligit eum, per quem iurat cap. 6. Anima quae iurauerit, Si protulerit lab31ς silis, ut uel male uel bene quid faceret; de non fecerit, de ipsum iuramento & sermone firmauerit oblitaque postea intellexerit delictum suum, agat p nitentiam pro peccato,& offerat de gregibus quam siue capram orabitque pio eo lacerdos,de pro peccatis eius
Levi cap s. Item Levi cap. s. non P u rabis in nomine meo, nec pollues no
men domini Dei tui, de Deutero. cap 6. non usurpabis nomen domini Dei tui frustra, quia non erit impunitus qui super re vana nomen eius allum pserit. Ite laco. in epi c. s. Ante omnia fratres mei nolite iurare, neque per c luna, neque per terram , neque per aliud quodcunque iuramentum , sit autem sermo ue-
iter, est est non non , ut non sub rudi ei odecidatis. Item August. in lib. de mendaci non tu rate omnino, ne scilicet iurando ad facilitatem iurandi ueniatur. de facilitate ad coiisuetudinem, de consuetudine ad periurium decidatur, ScIsidorus, lib 2. Soli loquiorum asti duitas iurandi periurii consuetudinem facit, usus iurandi ad periurium indicit, ueritas iuramento non indiget. Item Ch
sost. super illud Matthaeis . dico uobis non iurate omnino inquit in nemo est
qui nequenter iurat, qui aliquando non periuret; Nec uolo. uos latere quod exprς do tis, de alijs no sit reprobatum omnino iii ramentum, ut de se illicitum sit, 68 nam Manichaei dicebant omne iuramentum factum , & per creaturam, αἱ er Deum elle illicitum, Jc occasionem
uiusmodi erroris sumpserunt ex pretdietis maximὰ, ex uerbis Matthaei. s.ego dico uobis non iurate omnino Sed nescieis runt distinguere quod ah u seu sum Deit negatio praeposita uniuersali signo, aliu
83쪽
postposita praeposta n. qui pollere facit
particulari negatiuae post polita uero tuo contrario. c. s .uniuersati negatiuae unde diffiit dicere, non omnis homo non currit, de omnis homo non currit. Deus aut non dixit omnino non iurabis, Scd dixit non iurabis omnino. unde no prohibuit omnem iurationem , sed prohibuit ne iuraretur omni modo,& line Oinni causa, inquit diarm Augusti. in lib. contra mendacium quod p aeceptum de prohibitione iura meriti ad lioceli positum , ut quanta uicii in te no a a Celes,
nec quasi pro bono cum aliqua delecta. tione appetas iusiurandum , nam illud quod non quaeritur nisi ad subueniendum alicui desectui, non numeratur latet ea quae sunt per se appetenda sed inter ea quς sunt nece stari a , ut patet de medicina quae quaeritur ad subueniendum
infirmitati. ulamentum igitur quaeritur
ad subueniendum alicui desectui quo.s unus homo diici edit alteri, & ideo noest habendum interea quae sunt per se
appetenda, sed inter ea quae sunt huic necessaria qui b utitur indebit ἡ quicunque utitur eis. ultra necessitatem, Unde Aug. in lib de set mone DOm. in monte dicit, qui intelligit non in bonis, id est per se appetendis, sed in necessat ijs iuratione habendam se reserent quantum potest, o ut non ea utatur nisi necessitas cogat,
s. cap. Actus enim iurandi fieri dctat euiliis tribus. s. cum iudicio in discretione qui excluditur in cautela iurand',dc cum uelitate in altari: One, & ex caula legitima utendi talis teliis inuocatione, de si eine ludit in se simplicitet Ordinem ratio
nis 1 deest latrue actus qui enim Deum inuo eat assertionis suae testem : profitctu i in eo in salibilem ueritatem , & Omnium cognitionum , & prouisionem : 5esie Deo exhibet honorem sibi soli debitum. Si uero aliquis praedictorum trium eo mitum ibi desuerit includit at quid incompassibile ordini rationis: de Ideo talis actus est illicitus, 3c simpliciter sugiendus . quia cum illo desectu non potest e ste nisi malus iuramentum enim habet & habet e tabet tres comites scili--t uetitatem iudicium dc iustitiam: Hic re 4 iurabitis utili Dominus in uerita- i te, dc iudicio Ac iustitia. Ac extra detur.
iuran. cap. Ic si Christus. s. quod autem Iacobus. Se b. Iacobus& 12. q. r. an iiD ad uertendum de a a. l. i de iurabit,ia est ratio secundum Bonauen. 3. distin. 39. in litera quaesto l. quia iuramentum com paratur ad tria, scilicet ad iurantem a
quo procedit: & si e dcbri ut sibi iudiciu ad rem de qua iit : & sibi debetur ueritas , ut lit adaequatio sei monis & rei ad causa in pro qua fit dc sie debetur sibi iustitia. scilicet ut pio causa iusta fiat , a liter uero distinguit praedicta tria Alexand Aret. 3. tit. I. in expolitione prae-eepti in prinei pio , debet ergo secia
dum eum ibi e lle ueritas sum per D conscientia, id est ut fit mitet sciat ita tale debet etiam ibi este iudieium, idest delibe
ratio discreta, scilicet ut non iuret etiam
verum quis , nisi propter necessitatem :ut quando persuadet alicui aliquod uerum quod expedit ei uel est utile credere: ic tamen non uult assertioni simpli- ei credere. 1 Eli enim peri uirum peccatum morta te, tum quia aduersatur praecepto primet
tabulae non periurabis in nomine meo, Levit. l9. non assumes nomen Dei tui in uanum Exod. v o. Tum etiam quia importat despectum dc irreuere 'tiam Dei
nam qui iurat, Deum testem inuocat, teste bea. Tho. 22. q. 8.ar. I. ergo dum per
iurat dat intelligere uel quod Deus non cOῖnoscebat ueritatem,uel quod uelit testificati falsum cum in ipsum testem in uocet, de quia periurium tenet secuduin locum post idolatriam, perlui ad O enim 3 uidetur nomen ' Dei abnegate Ideo Ieros Erech. t 7. poenam comminaturicens uiuo ego quoniam iuramentum
quod spreuit, de foedus quod praeuarica
tus est ponam in caput eius, & expandam rete meum super eum Sc comptae hendetur in sage na mea, 3c adducam in Babilonem de iudicando eum ibi in praeuaricatione qua despexit me, de omnes
profugi eius cu uniuerso sanguine suo ladio cadent, sed Gossit. de Holl. in tit. eiureiur. dicunt quod periurium qua drupilleiter dieitur scilicet salia iuratioiniameit, transgresso indisci eta, iurati.
84쪽
&menda elum iuramento firmatum primo modo periurium scilicet, prout est falsa iuratio potest esse tripliciter . Aut quia est falsitas ex parte iurati tantum, ut cum quis iura falsum quod credit e Gse veru in . Aut ex parte iurantis tantum , ut cum quis iura uerum quod credit es se falsum. Aut ex parte utriusque, ut cum
quis iurate C: uerum quod est salsum &eredit esse salsum , & in his duobus modis ultimis est mendacium firmatum iuramento quod est quartum membrum primae distinctionis. unde falsa iuratio prout est primum membrum primae distinctionis erit solum quando fallitas
est tantum ex parte iurati. primo modo falsa iuratio seeundum Go fit.& Hosi.&Bernar. xl. de iur. iuran. cap tua i. si ignoran ter fiat, & habita omni diligetia nullum peccatum inducit. 22 q. 2 homines. Non adhibita uero omni diligentia est peccatum ueniale distin 3 1 f. uerum in
fili. Ray. dicit quod ista falsa iuratio si sit adhibita diligentia debita est ueniale, si
vero proueniat ex ignorantia iuris uel facti erat Ialc sup:na esst mortale . 1 2.q. s. aut periurat ij. vero & iij. modo iuratio alta si fiat iocose vel simulator id secundum Gostr est peccatum ueniale. 22.q. 2. quod ait&e. uult secundum uero TLo.& My. eil peecatum mortale propter re. uerentiam Dei. Si autem fiat seriosὰ est peccatum mortale . secundum Gostr. de Thom secunda secundae q 98. arti . cf. c. 12. q. 2. homines , licet aliter sentiat in
periurium verra secundo modo dictum scilicet quod est transgresso iuramenti. Si sit tiasgresso iuramenti illiciti, sic est peccatum in iurando sed non in contraueniendo .i quin etiam nullo modo est seruandum. 77. q 4 e. . i. &3 si uero sit transgre illo iuramcnti liciti est peccatum mortale. 6 3.l quicunque, periuriuautem tertio modo. s. secudum quod . est iuratio indiscreta, est siectandum Gomr. peccatum ven ale. distinct.rs. 6 crimi
nis in fine. Berna uero ex. de Iur. lur. tua.
i. distinguit quod si fiat. ex deliberatio ne est peccatum mortale extra eo .c sicut ex literis, si uelo iocose uelicaute est ve-urale. disi.7s si alias ea demum , dc con,
cordant bona. I. dist. I s. q. l. A r.e I Ri char. 3.dist. 3 .' I. A r. h. e dc ita coneludit Astetan . in sua summa in tit. de peria 7s rio,tit i9. lib. l. c. ι Τ Punitur autem peti utium primo ica Dei: nam legitur Iosue o iurauimus eis in nomine Domini Dei Israel , R idcirco non post imus
eos contingere ne contra nos ira Dei eo
citetur si peierauerimus , item propiet periurium superuenit sieti l itas torta: lea fames tempore David, quae per tres annos populum afflixit propter periurium Saulis; similiter & Rex Sedechias ea plus est Hierosolyma devastata, quia Rex ipse iuramentum fidelitatis Nabuchodo. nosor non seruauit ut habetur 4 Reg. ulti. & les tur. i. Regum e 2 quod Solomon Rex propter iuramenium non ser uatum per si mei de nonaecedendo ab eo , & de alibi non aecedendo iussit ipsum occidi,& sic occisus est.& Leuit. . c. s in fi legitur in haec verba, aut si temperditam inuenit& eam negauerit, iuraueritque falso super quapiam re. ax omnibus his quae facere solet homo, in que hic peccare. si itaque peccauerit &deliquerit, restituat raptum quod rapuit aut quod per ealumniam extorsit aut depositum quod illi fuit comm flum , aut rem perditam quam inuenit, quin totuillud super quo peierauerit reddet sese te, addita ei quinta eius parte, reddat inqua ei cuius est in die quo expiat delib76ctum suu, sacrificiat vero pro delicto
suo adducat Domino, mos enim rura diapud anticos legitur Gen. c. 24 lpone quaeso manum tuam subtus tamur meuiuramentoque te pet Deum Coeli & terrae adigam, ne accipias uxorem filio meo de filiabus Chanaam i liter quos ego h et bito apud Vestinos Picentes Marsos Pelig. Marrucinos Sannit sic Luca nos, cum ad hunc non defeetissent , & Cay. Sex praetorum Romanorum Legatum ad se missu ita apud Asculum o innesque ciues occidissent contra scedus & iusiurandum pacis, continuo at locissima perm-cie, infamissi a praecellere prodigia, naomnia animalia quς secura esse costa 'uerunt, ret: his stabulis pascuisq; eu ulu
latu hinnitu mugituque miserabili ad fluas monte q; su Reiunt, canes quoquς
85쪽
Iaeli rimosis ululatibus luporum ritu oberrarunt, secundum Orosium li. s. c. I 8. unde Arist. ad Alea a mirum dixit, si quaereres quae fuit causa destructionis Re- m Baibai orum & Scitharum , responerem quia Reges eorum utebantur tu ramentis ad Laudem de de eeptionem 3 hominum frangentes scedera. Irroga tur & alia poena periuris per ius cauonicum de qua habetur 6. quaestio . . Quicunque sciens petaurauerit quadraginta dies in pane di aqua septem sequentes annos pq niteat, & nunquam sit sine pς.
nitentia, Zc nunquam in testimonium
recipiatur. Idem habetur ia q. s si quis 7s periurauerit; AEgypt ij capite periuros
mulctabant, tanquam qui duplici tene rentur sic lene ut qui de pietate in Deos violarent,& fidem inter homines tolle-Ient, maximum vinculum societatis liv. manae . secundum Diodo.Sicut lib. 2. rer. antiquarum c. 3. Sc testatur idem lib. r.
blibliothecae . in si quod palio ii templa
Siculi tanta veneratione prosequebantur,ut sancti ssima per illud summςq; obstricta religioni iuraineta depromebat, ideoque fides & integritas dictorum ex . plorabatur. periuros namq; illi eo Deusso repentino corripiebat supplicio, na nonnulli ob periurium luminibus excaecatis e templo discedebant; Se in iudicio corporum si accusatus eriminali causa conuincitur degradabitur. distin. s s. criminis, quam enim sancte & quam inuiolate iuris iurandi religio. apud illos Priscos Romanos colebatur non modo, testis est M. Attilius Regulus,qui pς norum seruitutem deductus, mi ilus Romam ut ex se uno & sene, complures Catthaginensium iuuenes pensarentur, in contrarium dato con. Carthaginem perrjt, non ignarus ad quam eludeles de sibi infestos D. os reuerteretur, ve rum quia is iurauerat, si eorum captiui redditi non sorent ad eos sese redituisius, authore Liuio lib. I 8 & Valer. Max. lib.i .in c. de serua. Ieli. nec piaetereunduest id quod idem Val. ait. in lib. a. in c. de censo, uo Plato autem in dialo. ix. de legib. inter alias a se latas leges sanxit ut causae in qui b. utilitatem quis ex periurio assequitur, Eue iure iurando iudice cde qui iudicaturi sunt nullo modo litigantes permittant aut iurare persuadendi causa, aut sibi generique tuo imple- cari autem turpiter supplicare aut commiseratione muliebriteI utilem peregrInis autem inter se litigantibus si uelint iurare liceat, nam cum in ciuitate consenescere non debeant, non sormidandum ne alios corrumpant. Sed quam varium de multiplex iusiurandum apud diuersas gentes suerit & per quos Deos consueueiunt Fc apud quos iura. inuiolabile habeatur. scribit Alexan. de Ales lib. 3 dierum genialium cap .io & multa de iuramento vide per Guliel. de Bene.
8a in c. Raynutius .in verbo testamentum . 3 num. 42. cum seque n.scribit enim Ioa.
Chriso. in acta Aposto. e 3. in litera G talite verba Abijce hominis iura metu, Metiam quae irae sunt abieceris Ham qi Cxtinxeris omnem , est enim sicut ventus ira de iuramentum. Sinuamus vela, nulla
utilitas veli si desit ventus, si igitur non
clamamus neque iuramus neruos succidimus irae si autem non creditis, pericu . Ium facite rei & si e se habere cognose tis. pone irascenti legem ne unquam Iu-iet&non opus habebit illi de mansue. tudine sermonem sacere M sic totum p-fectum erit,& paulo in serius dicitur,die quam ob causam introductum est iuramentum de quare concellum dicamus originem eius,& unde natum sit, iterum de quomodo & a quibus narrantes remunerabimus vos, fecit olium peccata Abraham de immolavit victinacis Se ho-sias obtulit, & nondum erat iuramentum. unde igitur ingressum est 2 quando mala creuerunt, quando omnia simul
sursum ae deorsum facta sunt quando ad idolatria inclinarui, tune sane qua doinfideles apparuerunt Deum vocabant testem , quali fideiussorem dantes dictis satisfacturum, iuramentum enim est fideiusso ubi mores fidem non habent unde primum taxatur is qui iurat si ei fides no habeatur absq; fidei usi bre & fideius. sore maximo,& quia tam parum homines sibi mutuum credunt, non hominci quae tui fideiussorem, sed Deum. Secudo ideo cri men est eius qui iuramenturi re
cepit si pro contractibus Deu ad fideius
86쪽
sonem trahat.& dicat se no crediturum nisi illum ae et piat,b e eeelle inem ii aporem, is contumeliam, uermis ac terra accinis existens de sumus, audes talem do minum tuum in fideiussorem rapere, Millum cogis accipere Dic oro mihi, num si filijs velitis contendentibus inter se, dc sibi mutuam non habentibus fidem, dἰ- .aerit conseruus, no credendum, iiiii communis Dominus fidei ultor accedat, nia ne illi irrogarentur plagae multae , ut di is cat quod Domino in aliis, no hisce uti Oporteat 3 quid dico conseruum . Nam si magis uenerandum voluerit virum, no ne contumeliam causa haberetur, dc paulo post , ideo qui de eogit quam qui tu rat magis ineuitabile habet supplicium simi liter & qui nullo postulante iurat, etiam hoe dissi ei lius est,qubd quis M'rat pro unico obolo. pro paruo emolumento, pro iniustitia, de hete sic periculosa quando non suerint periuria si autem
periuria committerentur, tunc omnia
confunduntur .& in causa sunt,ta is qui dat, quam is qui accipit iuramentum, di hane ob causam nunquam reis inqui stis detuli iuramentum prout multi ta ciui scies proculdubio eos peierare de bere de idem ibidem ea. inquit portus enim se eurus est non iurare . Portus in quo a uentis impetuosis quis no submergitur. Nam licet ita licet satot licet in- Iulius effervescat, Iieet quidlibet si anima in securitate constituitur, Ec ita neq; eijciat aliquid eorum quae no oportet dicta esse non enim sibi necessariam puta uit legem. Vide quid propter iuramentufacit Herodes, caput praecursoris ampu' tauit propter iuramentum enim inquit ac discumbetes nolebat illam repulsam
pati;QMd propter iuramentu passὰ sunt tribus in sellae tribui Beniamin quid P
pter iuramentum pastus est Saul Nam ille quidem adiurauit Herodes etiam homicidium periurio peius commissit iterum Iesus propter iuramentum Gabaonitis factum, qualia passus est cognouit, satanae enim laqueus est iurare,dilia pamus igitur funes,dc facila contra omnem custodiam consistemus, liberem
a laqueo satana time In donum cum
praeceptum, consuetudinem optimam nobis uendicemus , ut progredientes iciuia uirtutum, εἰ hoc εc alia madata per- fiet a mus , ac assequamur bona promissa
ijs qui diligunt illum. Sed hete quide sufficiunt. volui tamen hie referre ad ess ctum, ut iudices in quantum potant ab stineant ne sint proclivi, & faciles ad iu-3 3 ramenti praestatiorem. Pro certo nescio quo spiritu ductus Imperator Alexand. qui ut scribit Helius Lampridius histo.
Dcus fuit homo exemplum uirtutis, Scete lator summus iustitiae statuit in l. 2. C. de reb.cte d. dc iur. iuran. quod iuris iurata di contempta religio satis Deum habet ultorem, cum debuiis t magna saeueritate statuere,quod pun retur, dc ideo nimi rum gladio occubuit in Alemania, apud
ciuitatem Maguntiae, ut reserunt cara
n istae, secundum autem ius Longobarda 84 petna periuri jest am palatio manus cum qua iurauit, ut intombaida de eo& l. de eo de l. is quae fuit Imperatoris Papini,scquae 'secundum Angel. ind l. 2. omnes ligat , dc ibi Auge. ex mente Iaco de Bel. distinguit quod ad sacramentum est temerarium dc non punitur, ut fi de regul. iur. l quod calore, Aut est contra ius, de tue idem, aut lacramentu est solenne, de tune si praestitu est Deo, puta non come de te carnes, oc non punitur in foro iudietati,in foro poenitentiae, se si uero prae statur homini de tunc si ad decidendas lites non punitur, nee retractatur si autem super ualidando contractu, uel fide pio missa seruanda, si quidem per Euangelia punitur periuros crimine stellio. Si ueto iurauit per Principem iemittit se ad i. si duo. 9 nn .sseo si per capillos, uel μὴ ut Dei tune in foro leculari capite punitur
pertex. in auth. ut non luxu contra ua.
s.de quoniam s d in foro poenitetiae imponitur ps nitentia LI. quaest. l. il tinc.& ita residet ipse, Saly uero ibi aliter distinguit, uidelicet, aut quis iurat per sacra prohibita aut permissa , primo casu,
aut nabet ex c5luetudine,& tunc siue uerum siue falsum ultimo supplicio punitur,quia in contemptum nostrae fidei si eiurare creditur .d 9 3c quonia. Sin autem
87쪽
atrociter punitur, ubi plus dicit quod bi.
mas vel trinus actus non inducit consuetudinem, quia hae e in dilubrio linguae consistunt,& se facilὸ remit tutur, quod
nota peto blasphemantibus. aut iurat per sacra licita. & tune aut iurat verum . dc non punitur, aut salsum, Se sie deierat ,α tunc aut quaeritur in teste, & tunc aut in
causa publici iudici j, Ze capitali, Sc tunc si in ilitudine supplici j. t i g. i. Tad l eorne l. de si ear aut in alia causa : de tune est poena salsi, aut quaeritur de principali p-sona ad quam res spectat de tuc aut quodam ea lore iracundiae iurauit Ze Deum solum habet ultore i aut ex deliberatione iurat. tunc aut eli iuramentum litis de citiuum,& tune aut quyritur de poena retractationis , aut de alia poena , dc tunc aut iurauit per Deu ,& solu Deum habet ultorem, aut per Principem S punitur secundum. I si duo g si . ff.eo aut est aliud iura metum quam litis decis tuum ,& tunc aut periurat quis ex causa legib. in se ita& non pumitur: aut non ex tali causa S tunc aut iurat tale quid quod alterius non interes , ut non comm edere earnes, de Deum solum habet ultorem , aut iurat tale quid Q alterius intere st: &tunc aut iurat de praetei ito in alterius deceptionem & punitui erimine stellionatus: aut iurat de suturo, de tunc aut cum debito e stica ei,& punitui secundum sor mam. l. si quis maxor C. de tiansact. Aut debitum noli erat c nicax Ze tu uc non punitur. lix ceu sua distinctio B i ld. autem in dicta l. secuda dicit quod odio n odis repetatur in iure ciuili puniri periuriu ,
in I. si legatar us st. de dol. secundo puni tur periurium p qua infamiae per t. si quisma or. C de transact. Tertio punitur poe na remotionis a dignitate & testimonio i quotiens de digita libr. 12. 4. punitur poema exilii de crimi stelliona. l. de Periurio quinto puta Hur fit stibus i. si duo patroni g. fina 1 f. de iur. iura sexto poena
doque de sal.& quandoque de si ea. 1 n diuersis enim calibus diuersas inquit pro ditas cilla FGenas. ut patet in legibus f
pra allegatis, nam si est iuratum de se tu-ro ad obligandum habet locum text. in I. si quis maior si de prς senti, ad eo trahetem circunscribendum loquitur. leg. de periurio, si nautem est iuranactum testis,& tune si in causa capitali punitur limilitudine supplieij, in alijs uero causis punitur l. Cornelia. de salsis, deinde dieit quod isti qui iaciunt iuramenta scelerata deberent decapitari, ut in authent . ut non luxu. cons na. quod esset uel una secundum Petr. si ex consuetudine haberent talia iura meta, si e scelerata, sed per statuta terrarum detrachia inest hui epodinae. idem enim Bald. in l. si cum patruo.Qde commv. utri . tu lic dicit quod qua-do iuramentum non est periuria tum in
praeiudicium alterius, Dcum solum habet ultorem,& non potest agi criminali ter, sed quando, est periuratum in piae ludicium alterius debet & potest agi criminaliter , quia ned iura habet Deum ultorem sed iudicem Ecclesiallicum , dc temporalem, S debet tunc libellus concludi quod eli periuratum in praeiudiciualterius, licet Bal. in dicto loco infidelitet reseratur per Thom. Papa. In repe. l. si quis maior, potest tamen melius cogitando saluari quod Tho benedicat
non potest fiscus agere criminaliter deperiurio,& sic ex ossicioiquod probat ex doctrina Bald du dicit quod de peliuii agitur . per accusationent, Nileia: detur negare quod non pollit ex C sticio agi, de haec suit intentio Thomae Alber.ueio ind. l. 2 tenet illam distin chronem per sor- mala uerba quam Angel. ut supra retuliὶ dicit esse luam Cor alite iii cons. 2 q. in a. li. nu 16 limpliciter dieit periuri v. i. puniri poena remotionis a testimonio, stem partia infamiae quando iura metum
est de futuro & fuerit sponte praestium , licet quando iurametum sit de piae senti
vel de praeterito periurans non incurrat infamiam, ut dicit teneti per Omnes docto. Hi d l. si quis maior & per Bar.& Bal. io l. Lucriis . T de inta & communiter doch in c. testi inonium de testi & hoe dicit procedere de iure ciuili,& quo ad infamiam ciuilem; quia illam dicit non
88쪽
perium m secundum eum erimini stelliona us per rex .iu i d e periurio Ludou.
Rom. in is i ii duo g fi Ude ior iurand. ldiuingi ii ii c. quod aut quis iura Persacia illicita aliqua do per lacra illicita, primo ea su dicit puni. t ultimo supplicio P d si quoniam a. casii quando per sacra licita,& tunc aut i urat verum , & lueaut loquimur de psona, & aece ssocia , de punitur poena falsi l prima. Je l. Lucius.fs de his qui no . insa. aliquando loquimur de pei sena principali, dc tunc si iurat per Deum calore iracundiae , dc tunc non punitur de iure cludi, aliquando iurat deliberate, Sc tunc aut iuratar de prae . terito vel de praesenti, Sc tune aut iuratur nullo deserere, Ze tunc punitur pgna extraordinaria tanquam incidens in stAhonatum, aut iuratur parte deferente, 6c tunc aut quaeritur an puniatur ut iuramentum retractetur, de non potest fallit in tribus easibus quorum duo not. in l. admonendi. E. de iur. iuran. aliquando quaeritur an puniantur quo ad poenam ciuilem de tunc aut quaeritur an punian 'tur poena ordinaria, id dicendu est quod non, Aut quaeritur de taena extraordinaria; de tune dicendum quod sie, aliquando iuratur de suturo , Sc tunc aut iuratur
fieri illud quod nullius interest, oc tunc talis nulla poena punitur, aliquando iv. xatur in praeiudicium alterius, & tuc aut iuratur super obligationem, efficaci & e petua, dc tunc punitur iuxta formam si quis maior, Aliquando iuratur super inefficaci, εἰ tune licitum est non serua re,& haec omni ac secudum eum procedunt nisi quis periurat ex causa, a lege concessa, Angel .de Aret. in si Ite si quis postulante institu. de actio formaliter recitat distinctionem Salyc. de qua supra Ias in dicto s. fina. faciat duos articulos primum de parte principali periura, secundum de testibus, circa pIimum, aut loquimur de blasphemante puta quia iurat in contemptum Dei vel sanctorii, de sue si uerum liue falsum, quando habet ex consuetudine blasphemandi pumitur poena mortis, aut loquimur no in blasphemante, sed in iurante per Deum vel lacras scripturas uel aliter,ec peIiuia
te,dc tunc aut periurauit per iracundia ν8c excusatur, quod dicit esse verum , ut non excusetur a toto, sed a tanto sic, aut
Iars periurauit deliberate,d: tune si nulsus praeiudicium respicit ut quia iurauit nunquam comm edere carnes de tuesolum Deum habet ultorem, licet secudum eum ) Aug. in auth Scaeni eas non solum fideiussorem. colum. s. teneat qaetiam isto casu debeat per iudicem extraordinarie puniri, sed in coni ratam est communis opinio , Aut pars deliberate periurauit in praeiudicium terti j, dc tunc Iuniri debet extra ordinem arbitrio iu-icis, Sc poterit iudex eu facere fultigati vel ficere mitra ali uel poni ad chatenam , te hςc procedunt quo ad poenam criminalem , sed quoad poenam ciuile septem alias psnas inquit esse proditas ide quibus per eum. secundus uero articulus de testibus periurantibus, de dice-du est, quod si falsum deponatur in causa publici,& eapitalis iudici j est pςna similitudinis supplici j, de sic petna illa qua puniretur principalis si esset uerum, aut loquimur in ali js ea sibus , di tune habet locum pςna. I Cornelia de falsis quae est de potiatio cu publicatione bonorii,d: cum hac distinctione residet ipse, quid igitur dicendum in tanta Doctorum oedistinctionum uarietat et Ego puto prius esse inuestigandum quae nam sint iuramenta licita , de iure diuino approbata, de quae non λ in quo quidem dicit Ioann.Chraso. in eaput Matthei quintum ho m. II. in litera I, Haec de illis dicta sunt ,
qui iurant per Deum eorum qui tui aut per elementa execrabiliori iniquitas est. Cςlum enim de terram dc caetera Deus ad ministerium sibi creauit, non hominibus ad iuramentum . Ecce enim iii l.
pr cipitur,ut per nullum iuretur, nisi e Deum, Exod. 23.6 qui ergo iurat per cς-lum, aut per terram , aut quicquid illud est, per quod iurat, deificat illud, propterea idolatram se facit omnis, qui per aliquid aliud a Deo iurat, etiam si iurare liceret: quia non reddit domino Deo suo iii ramenta sua, sed elementis, de liedupliciter peccat. primu quia tutat, de
89쪽
postum ergo nostrum . dicit. tex. in i si duo. 9 fi. E de iure iura. q, si quis iurauerit perge nisi Principis, & periurauerit, sustibus east gari debet, propter quem
te .comuni et uidetur cocludere Doct.
v iuras per Prine irim & plurassust: b. punitur, & iurans pei Deum non punit ut quando nullius interest, ut praecipue dixit Ba .in .d 9 fin. quod qu: dem quam absurdum sit dicere P iurans per Dium
non punitur,& iurans per Principem puniatur. de se patet, cum iuramentum illud sit petnitus reprobatu tui supra dixi)genius enim dicitur uniuscuiusque anima rationalis, ideoque esse singulis sin- ο gulos genius dicebant, aliqui etiam di.
eunt genios Deos, aquam, teria, ignem,& aerem,quae rerum semina sunt est metaque appellata duodecis quoque si . a , Lunamque & Solem inter hos Deos putabant. Censorinus scribit genios dictos , quia ut gignamur curent sue quod una gignantur nobis m , uel
etiam quia nos genitos suscipiant ac tueamur a gigne do genius appellatus, cu dem esse genium,& larem, multi veteres memoriae prodiderunt. Euclides Socraticus duplicem omnibus omnino nobis
genium dicit appositum, hoc est duos lares,qui et tom p nates dic; solent, de Dei ad nostra custodiam deputati, hinc Teren. Andr. s 4 qd per hanc te dextera oro,& genium tuum, per tuam fidem , pquam huius solitudinem te obtestor, ne abs te hane segreges, non deseras , si te in germani fratris dilexi loco, & Hora. i. Epist 7.ls per genta una dexteramque Deos pq nates obsecro, & sic per illum tex.& per praedicta dico quod iurans psacramenta illicita& reprobata fustibus eas ligari debet , non ob reuerentia eius quod iuratur, sed ex quod per sacramen. tum illicitum iurauit, α dein una petaurauit pro quo facit tex. in cap.& mr absit& cap. conlidera,& c. clericu 22.q. I. vel
possemus dicere quod hodie inter Christianos ille tex. non procedat si aliter vellemus tex. illum intelligere prout faei sit
Do et item potest diei quod tale iurametum non est reprobatum, nam legitur
Genes 1.quod Ioseph iurauit per talu
tem Pharaonis, nam secundum Thom
2.2. quaest 3 s. arti 6. duplex est iuramen
tum , unum quidem quod fit per simplicem contestationem, in quantu scilicet testimonium Dei inuocatur, & hoc iuramentum innititur diuinae ueritati, sicut fides, aliud iuramentum est, quod sit per execrationem,& in hoc iuramento inducitur creatura aliqua, ut in qua diuinum iudicium exerceatur,& sie solet homo iurare per caput suum, aut per filium suum aut per aliquam aliam rem quam diligit, sicut Apos iurauit. 2. ad Corin. primo dicens ego teste Deum inuoco inani mam mea quod autem quis inrat per genium Princ pis utroque modo potest i ritelligi,tael per modum execrationis quas geniti Principis Deo obligauerit, vel
per modum contςslationis quasi contestando veritatem diuinae , ad cuius exequutionens Principes terrae eonstituuntur, Deus enim prohibuit inrari per creaturas, ita quod eis adhibeatur reuerentia druina, quod si ex consuetudine talia sacramenta quis secerit ultimo supplicio damnis bitur, ut concludunt omnes doct p. intellige tamen de sacramentis illicitis habito respectu ad id super quo sundatur iuramentum, non autem de alijs sacramentis illicitis de quibus pes tex. in . c. fin. 22 quaest. 4 quia illa non seruans non solum non puni tur , sed non tenetur seruare, ut ibi si v to loquimur de sacramentis licitis & approbatis, Sc tunc si iuramentum seruari ,
vel non siruati nullius intersit, sed praestatur anter Deum & iurante & isto ca. ,aut iuramentum se i t praestitum in iudicio & solenniter. aut extra iudici si α*orite. primo casu putare debere puniri extra ordine, & Deum etiam habet ultore, Sc hoe modo bene pollet prooedere ductum Angel. in authen. Scaemcas non solum fideiussorem collatio s. & est ratio, quia non solum Deum contenit, sed etiam Iudicem, & sic ratione conte plus extraordinem punitur secundum Paul. de Eleaza. in eap:t si celebrant. 4 colu .
de cler. exco. mini. luem rescit Felyn. in cap. 1. de maiori. & obediel . penui . colum . propter contemitum tenetur quis,
90쪽
esui alias non teneretur. Secudo vero caci quando quis iurauit sponte, & extra
iudicium, & iura metum seruari nullius interest,dicendum est, quod solum Desi habet ultorem , & aliter puniri a iudice non debet pertex in d. I 2. C. de reb. credi. & iur. iuran. & hoc modo procedere illum tex. intelligo, quo vero ad alia sequor distinctionem Ialo quae non con tradicit communi opinioni. In Regno autem hoc Nearo. Imperator Federicus emanauit constitutionem incipientem eos qui scienter. qua simpliciter sta tu itur per iurantes in iudici js, & extra, pqna detruncationis , manus plectantur, nisi 88 periurium inciderit in crimen laesae male statis , & in ritu magnae curiae Vicariae inci p. Item nota quod ille qui carceratur cauetur, quod sicut ad praesentatione instrumenti liquidi proceditur extra ordinem, pari modo proceditur ad mutilationem manus via extra ordinaria, li .eet per aliam obseruantiam caueatur admutilatione manus no posse aecedi, ni si uia ordinaria, ut e ritus inci p. Item seruat ipsa curia, qd si aliquis vel aliqua interrogat', non tame pol soriudicari quis propter periurium, ut in alio ritu inci p. Ite seruat dicta curia, qd pro periurio potest, tamen periurus manum sibi redi. mere soluendo unam libram auri secundum glos in colli .lsummo periculo qua
refert Barto. de c. in d. const. eos qui scissenter. Item contra periurium ea ossi .cio procedi potest per rexi. in cap Regni ad audiendum in fine. & firmat Barto.
de cap in d. constitui. Ego tamen nu quavidi talem poena fuisse manus exequia Iam contra Periurantes extraiudicialiter
testes vero salsari j puniuntur poena salsi
ordinaria, ut cauetur per Regiam Prag. incipie n. testem salsum, verum si iterato testis fuerit conuinctus de falso poetiam mortis naturalis incurrit ut cauetur per
alia Prag. inci p. testes insuper falsos nue aut in Regno nouiter facta est Prag. qua cauetur quod testes falsi, & in si ruentes 'o poena mortis naturalis puniantur. Et ne amplius ei rea praedicta immorer, ad id
ruod principalis intentionis meae est, Rcuculo. Υιduitat an Priasu et se a P 'pa possint aliquo modo dispensare eontra iuramentum in quo quidem varij varia sensere.Nam in primis gl. in l. adiere si fina. Ede iure. patro. dicit qd lexabet vim. Apostolicam, ut remittat iuramentum , nam dicebatur in tex. illo, quod si patronus iure rurando astrinxerit liberum seu liberta de non nubendo lex remittit tale iuramentum ipsi liberto libertaeque, ideo dicit glos. quod ad remittendum iuramentum lex habet vim Apostolicam, idem ecia voluit glo.
in l. fi si qui satisda. eoga. Naindiuiduo
tex. dicit quod non uidetur periurare ille oui promisit in iudicio sisti si ex causa
a l. con et sta id non sacerit, idem etiaP-batur in l. fi st. ad munici p. ubi si aliquis iurauit se nolle in consilio interuenire si demum eo se l. iustitiae eligitur qui ut eo sui, habeat necesse interuenire in consilio remittitur ei iura metum. & Bar. sim
pliciterin d 9 fina. sequitur opinionem glos& per illam gl. idem tenet Bal. in l. non dubium C. de legi ad quod allegar. l. si quis inquilinos. I viti. E de legat.j.
de firmauit in l. nec patronus. C. de Ope. lib. dicens quod ex causa lex ciuilis potest remittere iuramentum item inter . pretari iuramen tu & statuere ne se ext dae ad eastis illicitos, id e tenuit in lege secunda. C.de indi. vidu tollen.dicens epex causa rationabili potest dispensari super iuramento. idem voluit an titudo de pace iuramen. firman.s item sacramenta, quarta columna. in l. prima. C si aduersus dona. in l. secunda. C. de iudi . vidv. tollen. idem Bal. in cons i47.in primo libr distinguit quZd interdum imamentum prohibetur praestari interdum Ebibetur recipi interdii prohibet utrunque,& tunc aut consideramus civile autius canonicum aut utruque canonicum
sei licet & ciuile , si quidem consideramus ius ei uile indistincte non valet iuramentum,quod iure publico prohibeti secus si iure publico permitteretur, si v
io loqmur de iure canonico ;&tu caussat u tum vult in totu derogare iuramentis minorum cassando authen. sacra C.