장음표시 사용
91쪽
tollit ,& tune valet. Item iuramentum habet duo extrema,vmim ex parte iurantis & hoe pertinet ad religionem, aliudex parte eius cui tutatur,& hoc est meretemporale & statutum potest prohibere ne recipiatur. Item potest prohibere ne in publicam scripturam red:gatur , quae non potest confici nisi utroque inandante, & mandatum non tenet. 8c in consit. 148. eodem lib. tenet statutum reprobans iuramentum cum eausa & ratione bona& aequa aut generali vel pia validum es.se,exe inplum de generali habetur secundum eum in l. si quis inquilinos. g. fla.
Ede leg. primo exemplum de pia ponit
in minoribus,& indiscretis qui non par ticipant soliditatem coiiiiiij.lIdem Bal in conli 'tu i 3 te itio. lib. ad euid etiam pia miticadum est, dicit quod interdum
statutum prohibet contrahi exempli
gratia cum minoreoabsque eonsensu coniunctorum & tunc iuramentum non facit actum valere aliter factum, interdustatutum non loqvitur prohibendo sed dicit quod minor non posse, & tune sistatutum sicit mentionem de iuramento quia dicit non obli ante quod iurauerit in & idem quia ius ciuile ex causa po-
teli reprobare iuramentum , aut statutu non facit mentionem iuramenti Sc tunc non valet iura metu, nec dat robur. quia
dispositio auth sacramenta pube tu, licet in tot uno possit tolli potin modificari adhib: ta ccxta tenuitate approbando. eonit adisi & ea no adhibita reprobado,& ira d cit coiter teneri , nam forma noseruata; uterq; cotrahes peccata i forma, dc statutu dans formam contracti impeditonaturalem obligationem oriri non seruata illa sorma, item idem Bal in consil ς . in quinto Lb. dicit quod iu lamentum non supplet solennitates a statuto requisitas, non enim valet actus non adhibitis solennitatibus etiam quod interuenerit iuramentum. Item in consit 1 o. in s. lib. dicit, quod interdum ita tutum expressὰ reprobat iuramentum, interduitatutum resistens actui non facit mentionem de iuramento reprobando iura mentum primo casu non dccidit, securi.
do vero casu dicit quod aut ter probi' bet consensum & nihil operatur iur
mentum, quia anni lii lato consensu iuramentum non habet fundamentum de iure naturali aut non damnat consensum ted confert aliquod beneficium, vel priuilegium, te tune aut illud est priuatae utilitaris Sc. debet iuramentum seruata aut principaliter publicae,& tunc secus item in consi 's .in 4. lib. tenet ex
prii se quod potest ita tutum damnare &remi itere iuramentum . Bar autem in LOmnes populi. in a. q. 3.q princip tenuit quod si ita tutum laicorum dii ponat imis mediate super iuramcnto non valet, purta si statutum diceret quod contractusntinoris etiam iuratus non valent sine diconsensu consanguine turri bene tanturo teli per in diremina fieti statutum si
per iuramcnto, & idem voluit Sa lyc. in auth. sacramenta puberum pCn .columia.
C si aduer ven. licet Saty in fim C si con. tra ius vel utilitatem public. tenuerit imperatoiem non polle dispensare superperiucio, sed solos Papa Ant. de Butr. in
c. cum conti rigat de iure iur. vcrs. 3. casus notabiliter loquitur.' finaliter dicit quod lex civilis non potcst annulla re iuramentum , nec etiam poteli addere so . lemnitatem iuramenti, quando scilicet lex habet sundamentum solius fauoris ipsius qui iurauit, at si in prohamione sit fauor publicus tunc no pol lex ciuilis disponere super iuramertis quia contractus facti eontra prohibitionem statuti . in eo casu celasemur secti contra praece 'pium statuti,& per consequens illaqueatur contrahentes ad peccatum, & sie i ramentum non obligat, at quando solummodo statutum contineretfauorem priuatu in iurantis licet habeat eousequentias ad fauorem publicum non censetur praeceptiua lex sed consultato, ria, quo casu contrahcntes non ligantur ad peccatum nec etiam sufficit secun dum eum quod statuta seu leges ei uiles ad euerteiada iuramenta piae sumant fraudem dolum, vel decepi: onem , quia nisi habeant aliam causana praesumendi. M a causa ipsa eslci prompta, non ex hoc tu
ramenta ellent annullata, nec obllaret
92쪽
obligationem l. s Non sortem. g. l. si .de condi. inde b. quia illud est uesum secundum eum γ si illi prohibitioni consonatius diurnum , di licet leges ciuile & statuta possent in tangere naturalem obligationem inquantum obligamur contrahentes parti, & etiam pollent instin rere iuramentalem quoad secundariam Oblig..tione, quae dirigetur in parte non infringunt nec infringere pollent obligationem iuramenti inquantum princi
paliter dirigit ut in Deum , unde tali ca Lu iuramentum obligat sed non firmat cotractum ut ex eo agi vel excipi possit , esse ius autem ualiditatis rura menti erit quod poterit cogi saltim uia denuntiationis, vel ossi e o iudicis ad iuram eri obseruatitia, & haec sunt vera qn lex dirigi tui ad eum,& qn dirigitur ad cotractiani licet contrahatur contra lcgem, in quia lex non resistit personae licet prohibeat
contractum vel alienationem in ex iuram cto obligatur & rc spectu obligationis quae dirigit ut in Deum, & secudari Equae dirigitur in partem ex quo in parte non adesi alia turpitudo etiam si statutum seu lex det solennitatem contractu ici illum annullet ecflante solenitate, sed s iuramentu annisi latur impediretur se cundaria obligatio quae pratenditur in parie sed non iuramen tu in quantu diri itur Deo.& sic poterit denuntiari & ODena iudicis exorari ad obseruantiam iuramenti, P si iuramentum non ellet an
nullatu agi potiet propter secundariam obligatione quae dirigitur saltim de iumcanonico in partem,& in specie infert ad statutu annullans eo traclum factum per filium is absque consensu patris, nam ex quo fit fauore personae iurantis& cessat turpitudo in contrahente,& alia non apFaret deceptio iuramentu erit obligatorium & lic nota pro edicto de filiosa in Regno Neap. existente de quo per Magnis cum Carauitam acutissimum iuuenem. Pan O Abb. in d. c. eum cotingat discit no esse faciendam disserentia, an lex reseratur ad personam an ad rem, secun
dum Bartol. in t .siquis pro eo. E de fidei usi. seu in authent. sacramenta puber. Ied utioque casu debet iuramentum seruata de lex civilis non extenditur ad tu
ramentum Salycet. in d. authent. sacra menta puberum . circa sin. post relatas opiniones dicit quod statutum annui lans contractum & iuramentum ualidum est, quia non dicitur periurus ille qui ex eausa concessa deierat. Item quia tale sacramentum potest a parte remitti , ergo di per statutum, licet simpliciter ut supia dixi in l. fin. C si contra ius uel
utilita. public. tenue Ili Imperatorem
non polle dispensare super periurio, sed non est sibi contrarius, quia intelligitur ibi quod non potest te mittere pertu rium postquam est commissum ut supra
dixi, & dicam insta Alexan. in eoiast P I. lib. tenet rate statutum non polle fieri ctiam per legem ciuilem non Dosse super iuramento dispensari . idem repetit in consit. Is in libi viso themate;&flatuto alias est consit. 38. Idem firmatum reliquit Iaso. in t fi n. qui satisda. cogari. ubi refert per extensum in hoc quam Oropiniones , tandem ipse dicit quod tenenda est illa opinio quod lex ciuilis
uel statutum laicorum non possint disponere super tui amento, nec illud remittere uel relaxare, etiam ex causa , dc
hoc tenet ex qui iique primo per illud
quod tenet Ioan . Andr.in eap. tua nobis et primo de deci . in noue. quod omnes.li civiles quae flatuunt iuramentum non esse seruandunt non ualent, neque sunt
seiuandae, nisi ita disponerent,eo quia iuramentum fit contra bonos mores, uel
quia nutriat peccatum, quod sequitur Franc de Aret. in conlit. 8 meip abunde, item quia iuramentum spectat ad Ec clesiam. capit. fin. de sor. compet. m 6 &per consequens non potest seculatis super eo disponere, tertio quia iuramen tum est de iure diuino cap. & si Christus de iureiurand. & contra ius diuinum
non potest aliquid statim per seculares
capitul. quamuis . de pact. in o. q. quia principaliter iuramenta deriguntur. in
Deum capit. debitores &e & si Clitillus
de iureiuran. ergo non sunt subiecta legi Ciuili. capit. I . de regula. quinto quia ubi tractatur de peccato semper est 1laadam iuri canonico etiam in foro ciuili,
93쪽
& tenendo istam partem respondet m liuis in cociarium factis, nam licet pars in cuius fauorem praestitum est iuramentum possit illud iuramentum remittere non ex hoc erit bona ei nsequentia, procedit in rebus secularibus non autem procedit in spiritualibus prout est iuramentum , nam super matrimoni js fiunt
per partes pacta & sponsiones, & tamen non possunt layci statuta facete secundo quia partes, ideo possunt remittere iuramentum, quia faciunt authoritate iuris canonicis volentis quod iura metum recipiat hanc tacitam conditionem lo.
de Imol. in i si quis inquilinos. s. si quis scripserit. is de leg. i. dicit quod interdit
lex ciuilis disponit super iuramento a tequam si praestitum, remittendo ipsum vel prohibendo praestari, & tunc etiam lex ciuilis psittacere, & ita intelligitur glo.in l. adigere 6 fi . nam ex hoc uultum videtur sequi in conueniens, potissime
cum lex ex iusta causa moueatur. quan
doque lex disponit super iuramento iam praestito, ipsum inualidando. & tune si obseruantia nutrit peccatum clarum est
quod potest, ii uero potest seruari sine interitu salutis aete inae, tunc si respiciebat principaliter praeiudicium publieae utilitatis & uidetur quod potest; quia etiam per iuramentum non debet quis iura publico detrahere posse. cap. si dili- senti extra de sor. com p Sed si principaliter respiceret priuatam utilitatem, secundario publicam , & tune aut est contra bonos mores,aut non, ut ibi per eum
qui de hoc se remittit addicta in l. ii quis pro eo. E de fideiuss. &tum ibi nihil dicit, sed pollicetur alibi plene dicere, sed
mendaci semel non est credendum . Ludo de Rom. in d. l fin. st qui satis cogan.
simpliciter tenet Principem secularem non poste remittere iuramentu, & idem voluit Fran .de Aret in cons 8 & hane testat ut eommunem optatonem Thom. Fer In cau. 6. Corn. ln cons xs7. in libr. a. uoluit quod licet lex civilis uel statutum dirigantur in personam, n5 arctant ad peccatum, secudum Bar. nec tollitur virtus iuramenti, de sic concludit per legem ciuilem non posse dispensari superiuramento. Idem Cor. in tonsi. so .m t. lib. voluit Principem seculare non posse dispensare contra iuramentum, sed ne Papam posse ex causa per c. quanto Scibi gl. de regu. tur.& in c. uenerabilem in fi . de elect.&in c. proposuisti de concec praeben. & Idem uoluit in consi. 2 2.l u. .li. q. sed idem Cor.in cons. 23 2. in q. lib. mplieiter tenet posse fieri statutum peclaicos super annullatione iuramenti, detulae iuramentum interpositum contra statutum non dat robur contractui, & dieit hane esse communc in opinionem. idem Corn.in consit. l 3 s. .l ib. uoluit Pstatutum annullans contractum & iura- metum ualet, se praesumit dolum, uel simulationem , si contra prohibitionem saluti contrahatur, item si annullatio coni racius fieret fauore terti j uti Reipublicae. Idem Corn. in conli 36 in 1. li. um p l ici ter tenet quod siue statutum annuulans contractum dirigatur in personam, siue in rem, semper iuramentum ualidae contractum : & intelligitur illud statutas praeter iuramentum intei uenerit;& ita dicit semper legendo & consulendo tonui fle, impugnat late rationem Batto .ita l. si quis pro eo. de fide. & se uides quam parum constans fuerit or. ipse, discant igitur iudices moderni qui statim uiso aliquo consilio mouentur ad pro seren-9r dum sententia, atteedantur ergo doctrinae doctorum in lecturis, & eonsiderentur medullitus qua ratione mouentur,
unt duae literae M. & R. & uolui dicere semper excet eat oculos de mentem ac tectum iudieium iudicium
93 Pecunia cnim Esau uendidit primogenita sua Iacob 1 ut legitur Genes cap. 24. Immo no pecunia, sed cibo tantum, munere insuper iram Esau placauit Iacob: ut legitur Genes. cap. 3 α. pecunia 94 Ioseph a fratrib. Ismaeliti su editus fuit ut ibi. capit. 37. Peeunia Christus a Iuda pioditus. Inquit enim Ioan Chrysost in caput Geneseos 3 s. Homel .s'. in litera H, licut ignis cum sormitem inuenit, ualidioribus flammis ea urgit. s s Ita & quando iuuenem materia pecuniarum inciderit, tantam accedit forn cema
94쪽
eem , ut Animam rimen is tota flagrare faciat.) N in expolitione Psalmi nonages mi in litera A. Malum negocium pecumarum, quod animam inuis cat,& captiuat & in caput Matth. 16. Homelia 8 in litera R. in pecunia quippὸ si a mente
hominem inuenerit, insanum omnlucisaeit.: si laseivium in maiorem impellit
luxuriam: pauperib. praedicare audet nullum esse lapientiae ac prudentiae lacrum. Maxima enim ignotantia non iniuria
tenetur. Nemo quippὰ captus luminibus, lucis iucunditatem cognoscere psit salamone dicentem audias:tanto sapietem insipienti praestare, quantum inter Iucem. & tenebras i ii teteli, qua igitur ra tione docere poterimus eum qui degit in tenebris pecuniae nempe cupiditas tenebra est, qua efficitur, ut aliter quam
se habeant res videantur dc in caput Matth 4 Home it . qui enim pecuniae seruit & praesentibus compedibus sit m- itur,& iesuris paratui & in eaput Mat, Lis. Homes. t. in litera A, nihil est quippe a mentius , nihil deterius eo, qui
pecuniae serivi. dominari uidetur .cu ser urat. Imperare caeteris credit,cu a uilissima metallorii sibi materia impleretur: vinculis seipsum vehemetius eo arti adogaudet, en Drocior propter maiorem re rum copiam aduersus ipsum bestia insutrexerit; & in caput Mati. n Onu Hom. p. Qui etiam facetum se loqui aliquid arbitr.intur,cu quasi ludendo dicunt, iuuari quoque oculos quoties aureus num
mus aspicitur. Sed periculose, o homo in talib. ludis, nihil enim perinde,& animae oculis,& corporis, ut huiusmodi cupiditatis morbus incommodat . Hic quippὰ est Amor ille tetetimus, qui lampades stultarum uirginum extinxit, ea Gque a sponso excludit Thalamo. Haec enim ut dicis, species oculis accomm da, no sinit Iudam ad Domini respicere uoluntatem, quin etiam, ut cet cum duxit in laqueum, mediumq; dirupit, post sua illa omnia ad gehenae supplicia tralmi sit. quid est hac igitur pelle iniquus, qdve pernitiosus,3c in c. Ioannes decimum Hom. s8. in liter a C, omni enim Tira
no grauior est pecuniarum cupiditas N
in c. Ioannis duodecimum Homel. hae e Gezi pro discipulo, & propheta, lepra perfodit, haec Ananiam & Saphiram perdid:t, haec I uda proditore effecit, haec
iudaeorum Principes eortat; cum dona cciperent,& sutibus comunicaret, hae a innumera bella indit vias sanguine fietibus,& lametis ciuitates Implet, liqc me .sas scelestas reddidit, di c. bos iniquitate asperiit, Ideo idolati lain cam appellauit Paulus, iisi tamen formidabilis est idola tria. Sed cur ita appellauit habent non nulli pecunias,&his uti non audent. Sed nepotibus reseruant, & intactas ad alios 'transirint uni tuc, & tanquam dona Deo dedicata i agere minime audent, q, Ii qii coguntur tunc,& taquam ad ne Plias ali in quod timide ueniunt, praeterea tanquamns Idolum lapideum Aurum & clauistis & uectibus cohabent, pro templo arcam praeparantes, dc argenteis vasis re- codent es, nonne ita aurum adoras, ut trulla idolii & paulo inserius det mone. n. grauior est pecuniarum cupiditas , qua multi magis persuasi sunt qua i lii ab ido, iis,quibus non omnia parent, huic uero omnia,& quodcunque faciendum suggerit obsequuntur & in caput Ioannis io. Hom 86. iii liteia F, inam qui pecunias
amat, tu numeris malis pioximum , & sertum cu illo allicit,& etenim irascetur. cile; maledicet . stultum appellabit,
re te rabit, nequc veteris leg s modii secuabit, & ita sum one de auaratra Holne. i in litera E, qui hcti adulabantur, qui, blandiebantur, qui manus exosculaban tur, hodie repente comperti sunt elle lupi abiectisque personis facti sunt omnis. bus accusatoribus acerbiores , pro qui 'abus externo die gratias agebant, pro his. nunc incusant , N calumniantur quae eit igitur holum omnium causa .ricu niatum amor uesana diu marum cupi-iditas, moibus insanabilis, fornax quae inunquam extinguitur , Titani a siquaru uersum per totum Oibe in terrarum.
issus a & iii sermo, quod ob amorem . Christi omnia sustenda. Quin an ique pecunias diligit, ec innum cra pro ximo mala patrabit, Jc sibi pariter cum iso tuo. Iederaduet Aristotel. Ha libr. 7. .
95쪽
Pol i. 3 6 e s loquens de rebus ne eessarijs
ad eon seruationem ei uitatis sie inquit primum igitur debent existere alimenta deinde artes, multis enim inlitumen iis indiget vita. Tertium arma. nam qui simul in communione vivunt, necessa rium est i plis habere arma, quibus & ma sistratibus parere, in bedientes compei antur, Sc quibus uis propulsetur exterva , praeterea pecunia tum habendatum
facultas quaedam qui, illas habere posistat ad proprias indigentias, & ad bellia,
uintum aurem ac praec puum , elica ieminam cultus, quod uocant lacrificis, rex tum quδd eil omnium se nunc ni cessatium rudicium rerum conducentium ,&iustarum ad inuicem; lic': pecuniam summe nec ellaritim sole ad coseruationem Civitatis ad notatum , uides liam-nie nec ellarium fuit hoc genus pecuniae reperiri,ut inquit idem Aristo in eod.lib. Polit. libi. cap 6 nam cum a remotior ib. quaereretur auxilium , importando illa
quibus indigebant, Sex portando illa quibus abundabant, ne cellarium numiliatio luctus est usus non enim facile setri post uni singula eorum quae sunt secundum naturam necessaria, quare ad permutationes faciendas tale aliquid coposuerunt inter se dare Se accipere quod utilium quippiam existes haberet v sum cornutandi facilem ad uitam ieeu ferru,& argentum, & si quid aliud tale primo
simpliciter definitum quantitate,& pondere , post modum uero etiam ligno impraestum , quod a mensura liberi essent, nam signum politum est ad 'nantitatem demon Iirandam hinc Bald. iii l. si tuis. 7 C. de oper. libe. non immerito dixit re cuti iam esse uitam hominis, quod & repetit in l. 1. C de consit. pecu. ubi subdit quod habens pecuniam habet omnem rem quam de siderat habere, Sc notatur in I. aduoeati. C de aduo. diuerso. iudi . N ibi notat Franc. de Ate. item pecunia dieitur fideiussor. in necessitatibus secundum eundem Bal. in d. l. i. & Ecclesia. e.
i. lebitur 1 pecunia est omni u Regina s8 quod etiam uoluit Card. in cle. l. de Bap. in s. q. dc idem Bald. in l. singularia. st si
et .re a. in autere . colum . mihi uers u
decimo est speciale, dicit quod pecuniae
omnia obediunt hine videmus pecuniae eastitate sub ij et & omnia metui & Regi ab ea hinc. Io. Ludo. uiues. de stini. Christia lib. l. inquit, nunc pecuniae nubitur,. peeunia dieitur, & sicut non sestiui terminus quam uere Seneca dixit uxoresd g to ducimus propterea ta etebra con nubia tristitia videmus & in si licia, quit uterque coniugum pecuniae se copula itum putat, non homini illamque uelut legitimum eo inparem arctissime uterque complecti tur, uxorem uero ceu pellicem maritus, & maritum ceu adulterii uxor; in usum tantu libidinis extera alte, ri inuisus atque odiosus, qui propter dimuitias coniunguntur simul habitant, non oo simul uiuunt, propter pecuniam enimi uititia ius suum unicuiq; tiibuit, & c5 stans elle desinit, ossicia non literis non
utiq; probis uiri sed pecuniae damur hodiernis temporibus , si pecuniam quis
non habuerat Magistratus nu quam erit, si pecunia desecerit Aulas Regum vice Regu,& aliorum superiorum non initabit, si pecuniam dabit illico intrabit A lae enim per aspectum Aureorum illi- eo aperietur, dicet enim pecunia, Attollite portas Piicipes uestias,& mi. ibit ror que Rex gloriae, & statim a petietur ad
hoe adduci pol set id quod uoluit Ambr.
lib. a. ossiciorum . cap. LI. scilicet hoc malum iam dudum humanis.influxit mentibus,rit pecunia honori sit,& animi hominum diuitiarum admiratione digni ut nemo nisi diues hono te dignus putetur,uidi enim temporib. meis quosidam magnates per maximum temporis spatium non potulisse intrare aulas isto Tum superiorum de Regno,& demum vidi uenientes rusticos & mercatores, ac statim aperiebantur ianuae,& ct m uo luistem inuestigare causam cognoui pe cunia ad factiun, & sie nimirum si Cor. adeo paritum constans sibi fuerit, Reue 4 1 tor igitur ad re unde digressi sumus, reperio luper Alex. in conui. in septimo uolumi. latὸ disputantem super hoc dubio, & Felyn. in cap. consti tutus de roscrip .num .i8.ΩL I 29. item Ang in con-M.isio. incir. Domina CatheIina,dicit v
96쪽
qu'tiens statutum seu lex faeit similem
prouisionem, v aliquis actus non valeat vili seruataeeita solennitate, si fit actus sine solennitate iuramentum non robo rat actu, immo a ct us est nullus, eo quia eontrahentes sine solemnitate statuti peccant naturaliter, & sic iuramentum tauquam reprobatum non est seruandum. Quid igitur dicendum in tanta Doctorum varietate λ Ego autem protenui facultate mea se dicerem . Q aut nos loquimur virum Rex seu Imperator possint dispensare super periurio, stilicet ut postquam quis inciderit in periurium absoluatur, & tunc indubitanter . tenendum est quod non , & ita procedit
id quod dicebat Saly. ut sup a dixi hoe
autem solummodo potest faccre Papa , aut loqu: mur an Imperator possit disponere super iuramento antequam sit pederatum , &tunc aut loquimur de iuramento assertorio, aut imissorio, primo. casu nullus potest dispensare qd de ptae senibus vel praeteritis aliquis iuretcou traueritatem, & est ratio quia iuramentum est de iure Diuino , & dispensatio ad hoc se extendit, ut id quod sub iuio cadebat non cadat quasi non existes debita materia iurament , materia aut iuriassertorij quod est de pterito vel de praesenti, in quadam nece istatem iam transi,& immutabilis iacta est. Se ideo dispesatio non rescrtur ad materiam, quia immutabilis est , esset ergo Opus referri ad ipsum actum iurandi, S sic talis dispensatio esset de dirccto contra praeceptum diu innm exempli gratia, heri fuit nauis Salerni non potest dispem sari quod quis iuret non suisse , quia verum est ad sint, di sic id immutabile est, nec et a poteti fieri qd quis iuret salsum
non enim potest filii per legem. ciuilem quod iuramentum licite possit sperni, seu quod licite possit quis asserere cotta veritatem de praesenta, vel det praeterito, quia est et de directo toti ave iureiura Diuino ut ictum est secundo modo quado loqu: mur de iuramento promisi Orioculus iura meti materia est aliquid futurum promittere fieri uel dari,&tractutem potis seu in aliquo futuro e uetuid quod promittitur potest esse illie: tu dinoetuum seu contra bonos mores, aut aliter non approbatiim , & per consse. quens non esset debita materia iuramenu. eo tempore, &isto ea directὰ potest dispensari, quia talis dispensatio respieit materia lura metet,& no eo trama tui reepto Diuino de iura meti obseruatione. nam si uxor mea promitti l cu iuram et soluere Titio hine ad mensem, reperitur statuto prouisum qd uxor non potest se obligare absq, interuentu mariti &ca. se quo se obi gauerit non teneatur, cera
te materia iuramenta eo tempore no est
debita, quia id quod promittitur reperitur P bibitu, in tetio enim legis non sui enec e st contrauenire piccepto diuino, dci ars diuino, ted oecurrere ex luidere utilitati publicet,& suecurrere fraudib. dolis& deeeption laquae fieri adso et in pernicie subiecto ruiqd quide nulli dubiu est posse fieri, legitur enim nu. e so qa est
in potestate patris familias irritare iura. mentum filiorum, & in potestate viro Mairritate iuramentum uxorum,di in potestate domino tum irritare lura mensum seruo tu, pari igitur ratione debet est in
potestate Regis irritare iuramentu sub ditorum, Rex enim non irritat iuramentum eum praestitum sit, sed mandat non contrahi nec iurati, & sic est eonsorinis eum iure Diuino ut non iuretur subditi enim i urantes dupliciter peccant, Meontra prohib tionem Regis & Dei, ME: si iuramentum non seruant ea dispol, t. ne, leg s, DO est ut lex poeittat peri
rium, s d quia cum ι llent iubditi domi .no Regi, dcbcbat Obedire somnis etiam anima potestatib subdita sit inquit Apo,& a liter facientes potest repelleie,& itritare promissiones,& ita tenet S an Th. 2.2qης. ait 9 praeterea dixi supia pollirseri legem circa ius d: uinum qu indoeodem iure diurno reperitur aliquando
dispensatum iii eo quod dispensatur per ipsum Regem secundum Bal. iiii λC. ii con ius vel vii pub. & sic cum reperiatur eodem Iure D. uiuo dipensatum.
super iuramento ea ratione quia p aestitum est per eos qui alterius iuri suine Oi sunt sequitur quod non est mirudit E a cere
97쪽
cere φ pol pleges ei uiles dispelati super
iuramento. reperitur etiam per ius Diuiis num dispensatum super iuramento qd scilicet in considerate proce Ilum erit ad 'iuramentum, ut habetur Leuri cap. s. ii I itera. A. fateor tamen quod lex non va-
qet si prohibeat generaliter iuramentu non sei uari dc ita procedat id quod dice-hat Ioan . And. in eapit. tua nobis de de- .ei Sc ita teneo quicquid dixerint scribenam te s. In hoc eodem mel ptaecepto men dacium quoque inhibetur, nuia quid a rem leges postriat illud permittere causet quem est videreri, de noliris quoq; leg
bus mendacium prohibetur, dc tanquam necatum mortale reputatur, ut est rex . in e quisquis. undecima quaestione. 3 h
hetur in capit. primo de crimi. LI. & h betur per gloix in cap. quia plerique, decis c. ordina. in sexto. diciture uim In c. nemo Praeterit Oium c a. Undecima quae
sione tertia quod melius est pro veritate pari supplicium qua pro adulatione beneficium , de in eapit. noli timere ea. c.&
l. dicitur u non solum proditor est vetitaris qui transgrediens veritatem palam Pro veritate mendacium loquitur, sed etiam illa qui non libere veritatem pro nunciat, quam libere pronunc lare opor
loq tet. Et Bal. Auriga noster sex modis dieit puniri mendacium, iii l. i. de surta in s. to I. & Artilo. q. Et hic. c. io inqui cmendacium vero ipium per se imprinio Fbum est ac vituperatione dignum . V Tum autem probum ac laudabile, ita v aax qui medius est laudabilis. Mendaces vero utique vituperandi, sed magis ostentator, haee ille cum, verd simulatorsit etiam mendax, merito ab Aristot. discitur. 6. Et hi .ca. s. iustum esse eum accusare qui simulabat, de magis quam e qui nummos saltificant , quanto circa nobiIiote rem adhibita est si aus, ea quo satis insertur quam detestabile sit mendacium, hinc Io. Chii . iii Homil. 37.in caput Ioan . novum, inquit quod veritas tam valida est, tam imbecille menda eiuilla enim etiam imbecilles corrob Iat, de claros reddit, hoc etia sortes deprin ubiq; debilitat, de alibi in Homil. 33. in caput Io. octauu inquit mendacio primum diabolum usum esse, homines n5t aqua proprio sed ut alieno utuntur ille ut pio prio dc secitdum Bea. Tho. in I. .
q. li. arti c. prin o. mendacium cst contra naturam& est opponere veritati de quo multa per Amust. iii csisti. sponte uolentibus eirca si . dc per sit. nuptI. ver Ic6 bo uo obstat ergo primum nu. 1 F. Nec nouum est mendacium utpote utile eis
dem nostris legibus permitti, licet in so- Io coicientiae non habet locum lex quς suu datur in pr sumptionibus & fictionibus secundum Bald. iii l. cum quis C .de auris & fac. ignoram de reali uniat Ias inrub-ffide acquir. haeredit. dc per Comes. in rcg. de non indi. iux Dr. up quaest. I fol. ii s. lege enim Coraelia fingitur ab hostibus captum ibiq; mortuu m de cosi,sse ea hora qua captus fuit, licet pollead: utius vixerit, dc iure postlimini, firmatur ab hostibus reuersum semper in ci uitate fuisse, licet apud hostes longo temtore manseriti ut Q de positi. acu lia. de si .eoti. I. in bello de inest 'urb. mod. ius pat. pote. l 9 fi.ab hostibus: ut eiusdem poeiae verbis loquitur Placenti Ira trach de re uendi. in tit 6 uum 4. licet iure canonu caueatur no esse mendacium
proferendum , etiam si nulli obest Scial- tera prodest ad salutem vitae vcl aliter. ut 12 ' L. c. r. dc idem cauetur in c. ne quis aib tretur. ea. v dc q. dc in cap ii quas ad 1 iste confuger II. Item mendacium in principali non punitur, secundum Andr. de aser. in s sacra mentum : de consuis Iec. seu. dc extat de hoc ritus Magnae curiae editus tempore Regis Lad tua linei. suandocunque , dc refert Paris de Put. in lib lindiea. in verbo tortura, versi .viaso de in detin indubii abis. final. col. nec alia deessent exempla quibus mendacia nostras resibus permittantur, seu saltim
non puniatur scd tollerantur, fi quidem ea re celere voluerimas sed pistermittenda sunt cum intentionis nostrae illud α' aQ3 vi in spieiamus An id fieri p&est Sc fi ri posse recte dicimus, Da de multis 'u que exemplis videre est menda eiu suis
permisium in veteri testamento, nec peccatum reputatum fit, legitur enim in lib.Gene. carit. 1 1. Abram dixiste v Σω
98쪽
essit Qq a d eeret se esse eius sororem ne Aegypti j interficerent eum propteream
si eque factum est, propter quod raptus Sarai uxoris a Pharaone insequiatus fuit, idem quoque legitur in eo. lib. Gene. ea. ΣΟ.dixit se Regi Abimelech, propter qaetiam raptus factus suit,lieet ad hete dici posset Abraham non dixisse menda eiu
sed veritate ieci cui isse cum re vera soror erat quia nata de eodem sensu ine, ut
di ipse dixit Regi Abimalech dum ab eo
ex hoe argueretur, & pomtur in c. utile. 22.q. 2. legitur etiam in eodem lib. c. .
Abrahamum dum immolaturus filium Isaac ad montem aceederet dixisse seruis quod expectarent ibi, quia cum filio ad montem ibat ibi adoraturi de quod
demum eum filio reuerteretur, Sc tamen
ibat imo laturus silium; legitur rursus in eod. lib cap. 27. Iacob decepisse eum mendacio eius patrem, & Esau eius fra- item destaudasse benedictione prima,&in eap 3 l eo .lib Genes legitur Iacob surasse cor Laban Syri.& percuntatus num illud surallet negauit, & ibi cap 34. legitur quod dum Sichem filius Nemor Principis Sichem quae est in terra Cha naam stuprasset Dianam filiam Iacob. Nemor postulauit a filiis Iacob in uxore Dianam pro filio Sichem, fili j veth Iaeobdolose & fallendi animo dederunt
eam in uxorem, circuncisis prius omnibus de regione, at postea filii Iacob trucidauerunt,& Sichem Nemor, de omnes de terra illa & c per ut Dianain: & abierunt etenim c. 38. legitur Thaniar dolo-sὸ Se cum mendacio asserentem se meretricem eoeepisse ex socero suo , eo quod ei socer i ple non seruasset fidem eam copulando cum Sela filio suo; & in ea.
Α . legitur Ioseph Sciphum quem ipse
possietat in sacco Beniamin dixisset fur tim subtractum fore. & ne immorer cit ea praedicta innumerabilia repeties de ijs exempla vetus testametum legendo, quod quidem praeuidens Gregor. ut habetur in e. si quis per vetus. vigesima sec5da q/2. inquit non ex ijs exemplis veto
iis testamenti mendacia licitdisieri pos se asserendum est. cum ea sub umbra posta in vera declaratione nobis declarara
sunt,& lieet menda ei a sint penitus interdicta, aliquando tamen permittitur uti lis simulatio licet mendaciu proseratur,
l Io vi cauetur in c. utile. 22. q. t. Iehu ete
nim Rex Israel dum uolui det oecidere sacerdotes Baal, & non potuisset nisi se finxisset. Idolum velle adorate, dices com gregare mihi omnes sacerdotes Baal, de ipsis per Regem Achab congregatis trucidauit omnes: nec Iacob asile redo se primo seni tum peccauit, quia non dixit se primo genitu nascedo , ted verum dixit quia primo genita e mendo ab Esau, primogenitus erat , ut legitur inc quaeritur . ea cau. Sc quaest.&glo. in c. primum.
ead .cau. sc quaest. dicit quod potest alteri
persuaderi monacacio etiam cum menda et O. ad propolitum igitur nostrum roili deundo . Ius postliminis introduxere iurisconsulti ex quadam naturali aequitate, ut qui per iniuria ab extraneis detinerentur tu ubi in suos fines redierint pristinum ius eortim reciperent. l.
postliminium fi de capi.& poli l .reu idequoq; dicemus de fictione legis Corneliae quae similiter naturali aequitate introducta est ut late per Docto. ni. si is qui
pro emptore. Ude usuc.aliquado etia lex fingit aliquem natum cum non sita. qui in utero.& l. pen .sfde ita. homi. Sed dicedum est quod is qui natus est succeditae si natus solet dum erat in utero, Sc ita peccata procedunt secundum Alber. iad i qui tu viero, ite lex aliquando fingit eos qui mortui sunt vivere, ut in his qui in bello dcce iterunt finguntur vivere M computantur in numero filiorum vivorum ad excusationem patris ab onere tutelae t bello isde excus tui. fingit enim lex alijs quoque modis ut habetur per Doci in d. l.si is qui pro emptore, dc tales fictiones tollerari videmus, de merito cum nihil improbi & peccati contineat sed prorsus utiles Se aeque sit, i, sic et lain dicamus mendacium permitti ad euita-
dum de duobus malis malus malum, ut Ii I 2 2. q. q. non pierab Is dcc. seque n. Et no- ne etiam habemus in nouo testamento
Luc.c. 24. qd Iesus simulauit de finxit se, peregrinum, de finxit nescire quae Gestaetat in Hierusale dema finxit se logius
99쪽
iturum, id si e nimirum si Iurisconsulti& imperatores introduxerunt has fictio, 3 ncs etiam cum mendatio. Iii luit 1 enim senem in lib. 4 M uici utib m c de iust . in lix eueiba si aliquando coartetis uti mendatio utere non ad salii ted ad veri custodiam: Sc si contingetit fidelita.
tem mendacio redimi non mentieris
sed potius excusaberis, quia ubi honestaeausa est iustus secreta non prodit i Et
α. u.il. ter ex sententia illius satis liquet
pro honesta causa non ad falsi sed veticustodiam , Menda crum non estu omni
no impi ob tum 1 sunt rursus mendacia quaedam pro salute vel eon inodo alicu Ius non malitia scd benignitate: ut obstetit ces quae dixerunt pio sit, Isiael Dlsum Pharaona ; hae caute imnd. cinno ille sed in dolo laudamur, & qui sic men
tiuntur merebuntur aliquando ab Ominni mendaeio libet ari, eit et mendacium
ioco φ non fallit, se item in cui dicitur causa ioci diei , & haec duo genera non sunt sine culpa. Sed non cum magna; p sectis non conuenit mentiri nec pio te porali vita, cuius m orte sua uel alterius Occiditur anima , licet autem si non falsum dicere vetu tacere, ut si quis no uult hominem ad mollem prodere veru ta ceat sed non falsum dieat,nec pro corpore alterius animam suam occidat, secun .
νη dum Augu. in Psal. quintum, inquit et idem Aug. in Enchitidion in haec uerba, mihi autem absurdum este videtur omne mendacium elle peccatu, sed multum interest quo animo, Sc de qui b. Ieb. is quisque mentiatur, non enim ita pec eat qui consolandi, seu qui nocendi uoluntate mentitur, haec ille, Sertorius in ipibus di se illimis mentiebatur ad milites , si mendacium prodesset, & literas compolitas pro vetis legebat, & somma
simulabat,& salsas teligiones cosercbat, a lcut iss reb. militum animos quoquo uellet induceret, secundum Aul. Gel. legituremm aliquando mendacium dictu ne arcana paderentur, ut secit Papirius praetextatus qui ductus a parte in Ie natum ,
cum allic Arcana quada audisset domurauet his, & a matre interrogatus, quid actum cilci in Ematu, ad declinatas impol tunas Matris praeces, indit constitutum esse, ut uni uiro duae nuberet uxoi 7 ies,secundum Aul Gel & Plutar de nugacitate. Nee ex his laudo me daeium
Zoprius pia dixit, qui Dari; Babilo mobsidentis Graeciam aucupari volens, laciem Sc nares vulnere inhonesto sibi definimauit, t Babiloni h Ad quos iccepetat fide sacere,& se perpetuum urimi cuDatio mentiretur, a quo ta fide mutilatus ellet qui b. vel bis Babiloni j moti euvine admiserint , quam paulo post suo Regi piodidit, unde Dariu dixive seruisse unum Zopitum integru male, quam centum Babilonas ea pere,& oblato ma lo granato in t m sibi optauit Zopii otii quantum illi grano tu inesset, nec etiam illud Sinonis qui suis mendaciis Troia nos elusit,adeo ut fatalem machinam intra muros admiserint, si Vngil. uerus est author, ut iba cuius hic apponere libuit. Ta ib. insidijs periurique alte Sinonis. Credita res .. captiq; dolis lacrimisque coactis,
O uos neque Titides, nec Larisseu, Achiles
Non anni domuere decem, non mille earinae.
Vt secundo Aeneid. nee illud pisistrati qui timens primiores Atheniensiu uolatarijs assectus plagis in publicum proce
sit, ubi de Principum crudelitate quae stus populum eoncitauit ad fictam iniuriam ulciscendam. nec menda erum R smondet uxoris Alboini Regis II. Lon' gobardor uin laudo, quae volens suae latai uiae satisfacere & contia uitum eius se vendicare qui eius patrem Gum mondum inter se celat, I de Olli eapitis ipsus
uase facto in eo bibebat dum quaedain
eius ancilla in eius eameram saepius ad mitteret quedam Hel mechildum Longobardum, cum quo coibat Rosimo iida illa quadam nocte veniente ad ancillam
Hel mechildo fingens se esse ancillam illam eo luit cum eo, altera veid nocte se ipsam manifestavit Hel mechildo , qui perterritus roboratus & consortatus extitit a Rosimonda, & cum toga sset veinteisceret Regem A l inum eius m a
titum , quod quidem pollicitus illico
100쪽
ocerum s Ωἰt,3c dum volui stet Rosi monda copulari cum dicto Helmeehildo, tenuerunt Longobardi staudi detecta,
sed deliberantibus ambos interfieere roceisserunt & Rauennam versus accesso ut, ubi ambo veneno interiete secun . dum Cromitas, nee etiam mendacium
dc astutiam Smerdi maghi laudo, qui propter similitudinem mentitus eii se esse Sine idem Cambitis A ssiriorum Regis fratrem,quem is interfici iusterat,at. que aduersus Cambisem Regnum occupauit , de nisi fraus detecta esset, quia deiectas habebat aures acquisitnm faude Regnum postediit et sed eum eum Regno vita Datius priuauit fraude detecta,rid secundum Iustin. libro primo. nec ex ijs approbandas dico infinitas, fraudes, Ac mendacia, quae priscis temporibus fieri consueuere ut multa exempla alias mihi enarrauit doctissimus Notarius Simeon de Matis ealchis de Salerno quem ob eius se entiam uti patrem veneror est enim pro lsas mendacium inhibitum ut Leuit. cap. io . habetur non facietis furtum , non mentiemini Item ex Hodi eap et 3. non susci pies vocem mendacij, nec iunges manum tuam, ut pro im. Us pio dicas salsum testimo mum. ItemPtouer. ea 6 habetur quod sex se tu quae odit Deus,& septimum detestatur anima eius, oculos sublimes, lingua mendacem, manus effundentes innoxium sanguinem Cor arachinans cogitationespexi mas, pedes veloces ad currendum in malum, pro serentem mendacia , de eum
qui seminat inter fiatres discordias, de Prouer. cap. . os bilinguae detestor &Prouer. cap. 19 t falsus testis non erit im- unitus, de qui loquitur mendacia peri
it S: Dauid Psal s. odisti omnes qui
operantur iniquitatem , perdes omnes
qui loquuntur mendacium & inquit August de conflictu vitiorum quod non artificioso mendacio, nec simplici verbo oportet quenquam dempere , quia quomodolibet mentitur quis occidit animam Sc 12 q. 2.ca. nec Artificioso, de per
August. ad causulanum, Sc M.q. 3 quisquis habetur quod quis maetu cuiuslibet potestatis veIItatem occultat, uam Dei super se prouo eat, quia tragis timet hominem quam Deum , di idem Austu. super loannem quomodo Deus pater genuit filium veritatem se diabolus lapsus genuit quasi filium mendae tum , dc
Hrece. super Nil cliaeam veritas paupertatem, mendacium d: ulcias parit, de Am
bios in sermone de Abraham relato in 22.q s. cap cauete dicitur 3 cauet ἡsraia tres mendacium quia omnes qui amant mendacium. shj lun diaboli mendaeqquoque genus perfecti uiri summopere
fugiunt: ut nec uita aliculus per eorum
fallaciam defendatur, ut ne suae ammae noceant dum praestare nituntur carni alienae, quanquam hoe peceati genus facillime credamus relaxari , verba sunt Grego. 8.lib mora Ad Au . in lib de me. dacio dicit quod ad sempiternam sal tem nemo ducendus est,opitulante mendacio, de ratio est secundum Alber. in x. sen. distinet. 3s quia mendacium nun quam potest bene fieri, nam semper priuat ordinem sermonis ad veritatem v rum secundum S Thomam se August. q. t. neque licet prudenter occultare ve. titatem, sub aliqua dissimulatione, non tam mendacium dicendo, ut exempli gratia, quaeritur homicida a lectoribus. qui fugiendo ante me transiuit quaeritura me li fugientem viderim , ego ponens manum , in manica dico transuit hac, vel submouens me de loco n quo eram
uando vidi illum fit g entem , respon- eo postquam Cum hἰc mimine illum vidi: Adde quAd Aul Gell. libr. a. capit I.
no arti . pulchi ἡ dis Ieruit nunqivd pio utilitatibus amicorum licet salsum de . ponere, de sub te partiam infamiam de
dicit quod se est enim adeo graud pe
ea tu mendacii quod l: cet Deus ita furto
possit dispensare, scut fecit filijs Israel quando spoliauerunt AE ptios , dc in
aliquibus ali is praeceptis, tamen ut dica.tur mendacium quod cunque vel ioco
sum vel ossiciosum aut perii ieiosum licentiam dare non potest , quia eum sit summa Sc prima veritas, eonira se d spes aret , dc se ipsum negaret seudu Ansel.