장음표시 사용
41쪽
tur dici notior suo effectu. Et nisi sit notior processus secundus erit inutilis. Est. n. Ois utilis pro celsus a notiori ad min notum, utilis aut poterit esse si non im per essectum sed alio adminiculo ca fiat magis nota. Tunc. n. per ipsam Vt magis cognitam potero reuerti ad maiorem cognitionem
habenda de effectu. Qus d aut di quale possit esse hoc adminiculum declarabo in solutione secundi argumenti. Et hoc modo regressus Usus est pos in. a. coeli. te κ 34. ubi probae dextrum coeli esse in oriente quia inde incipit motus. Deinde probat coelum moueri ab oriente ad occidens quia in Oriente est dextrum, similiter in secundo coeli an tex. s s.
probat stellas esse sphaericas quia sunt immobiles a seipias,
Probauerat aut supra eas esse immobiles quia sunt sphaericae,& tamen hic regressus no est inutilis ut declarat illic B. Τho. de findens Alexandrum contra simpliciunt ut videre poteris in expone B. Tho. in . a. coeli inlect i 6. Quantum ad tertium. Dico ad primum argumetu formatum in principio auaesiti et philosophus in . I . posterio non imgat circulum ci regre illam nisi in demonstratione uniformi, eo ir non eiset processus a notiori, quod tamen est de rone formali demonstrationis. Non aut negat in demonstratione distor mi praecipue cum adminiculo alterius
discursu in primo processu. Aliter non esset usus regressus in secundo coeli ubi supra. Ad secundum negatur piatia, dummodo fiat regressus tertio modo supra assignato, nam in primo processu acq-ritur aliqua noticia deca. Deinde intuens inteiss habitudine inter cam di suum effectum vigorat illa cognitio a subtiliore intuitu intelisi, di tunc fit regressus a ca magis cognita ad effectu perfectius cognoscenaum, Non inco uenit aut in primo processuefectum esse magis cognitum in secundo aut. i. in regressu esse minus cognitu, eo ir processus nosolum sunt difformes, sed quia a primum processum cum adminiculo subtilioris intuitus intellis super cana adeo Vi- orat noticia causae irest sussiciens principium ad acquirensi a sectiorem noticiam de effectu, in secundo processu.
Λd tertiu negatur ans. Ad probationem dico a esse ius
42쪽
de nouo cognoscitur per regressum, quoniam licet in priamo processu supponatur cognitus, non in tali modo nec Ra perse te ut cognoscitur a isecundum processJuni, oc ideo pol dici de nouo cognoscitur, sicut. n. veru est dicere calidum Ur. 4. si calefiat ut . s. de nouo calefit quia licet calorem penitus nouum non acquirat, xo l calor remissus cc intensus sunt idem calor in via nostra ut determinatum est in. 8 metaphy. inq6. tame acquirit calorem nouo modoti F m persectius elle sic dico in proposito, licet regrelsus aca ad effectu non terminetur ad etactum quasi ante nullo modo cognitum interminat ad per tectione cognitionem eiusdem Et sic talis regrellas non reputa i inutilis. Haec pro nunc dicenda occurrui. Et tu etiam psidera.
Quae stio quinta si expositio B. Tho. super texisi tertia
est couentior expositione Commentatoris. Sunt aut primum nota nobis di certa consula magis. Tex. tertio.
IN hoc textu aduerte q) B. Tho. in duobus reprehendie
Comen. Primo quia comenta. dicit Q philosophus intex. a. tradit uiam di modum demonstrandi quo debet uti physicus in scia naturali ad cognoscendu cas naturales secundo quia Comen. in tex. 3 . exponit psusa P ppositis. Contra primum B. Tho. arguit. Quia pus in ii. a. ut dein clarabitur dat modii demonstrandi in sesa naturali , ergo non in primo, aliter esset repetitio inutilis. Contra secundum arguit. Quia ly confusa sumunt pro niuersalibus sic. n. corollari e pes udit philosophus in te π.4. Vnde ex uniuersalibus in singularia oportet procedere. Sed uniuersalia non sunt composita ex singularibus, aliter. niuersale puta genus non praedicarei in recto de speciebus nec spes de indiuiduis. Nullum. n. reair ppositu ex et tibus praedicatur de partibus in recto praecipue si diuisina' cumantur, unde haec esset falsa homo est aiat sortes est ho. Quod si dicas immo totum v le praedicatur in recto de qualibet parte subiectiva. 5 valet , quoniano toto uniuerra
43쪽
Ii non seruatur compositio realis ex partib' subiectivis sed
compositio rationis ut alias videbitur.
Tu igitur vi defendas B. Tho. aduerte'aliqui faueto Comen. di praecipue Petrus pomponatius in lec. sua super primum lib physico. ut defendat expone Comen. argute pii a expone B. Tho. di primo probat et, Aristo. in rex. 2.aet modum demonstrandi di procedendi ad cognitionem cau naturali u i hac scia, di sic expo Come erit pueniens. Sic igitur arguit. Arist. in hoc. j. lib. peruenit ad cognitionem veram principio naturalium ut patet in fine primi libri ubi reprobatis opinionibus antiquo v deuenit ad Ueram noticiam materiae di formae di priuationis , quae sunt principia re uisita in onmi fieri naturali ut declarabit loco. suo. Ergo vel peruenit ad talem noticiam ex aliqua via vel ex nulla. Non secundum, quia repugnat terminu attingi sine via ergo primum si primum ergo oportet ir in j. lib. di in principio praeponat viam procedendi ad cognoscenda principia di cas naturales. Talis aut via est modus demon-hrandi pueniens huic sciae. Ergo plis in. a.tex. dat modum demonstrandi in hac scia, di sic expo. Comen. Vr δ ueniensia ad mentem philosophi.
Sed id non concludit contra B. Tho. diceret. n. cr Arist. vlim per aliquam viam di conuenientem in hac scia processit in . j. lib ad cognitionem principiov naturalium. Sed non fuit necesse Ut eam exprimeret in. j. lib. nec in secundo idem repeteret. Sed sufficit r eam mente excogitauit: di secundum illam se regulauit in limo i inuectigatione. Deinde in. a.lib. ut in loco magis conuenienti eam expressit. di siepatet v nihil concludit, qm illa pntia, si primu ergo oportet oe in. j. lib. di in principio praeponat eam, nullam habet
Deinde arguit contra B. Tho. qui dicit in . 3 . rex. contra Comen. τ consula non debent exponi per coposita sed a magis usa di indistincta. Contra hoc igitur sic arguit, si c6susa exponuntur per magis vlia ergo non erit processus a notioribus di priorib nouis ad notiora di priora naturae,
quod est contra pliar in. a .lex. c ontra probatur . Magis
44쪽
ulla sunt priora fim natura si min' vlla vi.vult p5s in Pori
praedicamentis. Prius n. natura est a quo no ς anuertit iubastendi piatia. Constat aut cr haec pratia valet. Homo est , er go alal est & in non valet econuerso ut patet eryo animal ut magis vle est prius natura hole ut minus ys,spergo consita exponantur pro magis vlibus, cum pbs concludat inteX. 4. v oportet procedere a magis univer salibus ad si
gularia, sequitur cr non procedena 'a posteriqribus ad priora naturae, cuius tamen oppositum docuit plis in tex. a. disic sibi contradiceret. Ad hoc argumentum respodet B. Tho. in . r . par. q. 8 r. art. 3 . ad primum . Nam in principio articuli sic inquit, vi magis usa non sint priora in nra cognitione intellectuali. Quia quae sunt priora di notiora sua naturam sunt posteriora dc min' nota F in nos. Sed uniuersaliora sunt priora F in natura, quia prius est a quo non conuertitur pntia essendi ergo uniuersaliora sunt posteriora in nra cognitioe, ecce argumentum virtualiter Petri poniponatii. Ad quod responcens B. Tho. inquic. Duplex cst ordo naturae .s o
do gnationis di persectionis. Ordine generationis v sora sunt priora quia prius generatur alat Q ho, di herba q fructus. Et de tali ordine inrelligenda est propo inducta i post
praedicamentis. Ordine aut perfectionis v sora sunt poste ei ora fim naturam, dc minus usa sunt priora ut spes, eo sunt magis intentae a natura di sunt magis actu am intelio naturae no sistit in genere sed in spe. Et qn dicit pras intex. a. innata est nobis via &c. intendit de prioribus secundum naturam ordine persectionis di non ordine glionis quo ordine vi ora sunt posteriora di minus vita sunt priora. Et fieus ora sunt priora in nra cognitione min' aut usa sunt posteriora fallitur aut arguens qm non aduertit illum duplicem ordinem naturae. f. generationis δέ persectionis.
Arguit ite ψ contra illud quod dicit B. Tho. τ gna non c6ponunt ex spebus. Nam lpes diuidunt genus. Diuiditur .n per pirarias drias qua* quaelibet constituit spem. Sed nihil diuiditur quod prius no fuerit copositu, ergo genus est compositum ex speb ex cosequenti non bene rep rehen
45쪽
ditur Comen. exponens genera consula. i. coposita, qu Diam di B. Tho. cogitur ponere genus p positum, cum siediuisibile in lpecies. Ad hoc respondetiar duplr. Prinio dato-B. Tho. concederet copolitione ru in genere, non in qualem intendit Comen. exponens confusa pro copositis. Accipit. n. vi patet In comen. 3 .composita cata ab elatis, in quibus constat esse ppone realem. Talem aut non admittit B. Tho. in ge- aere. Non. n. resul dat genus ex spebus ut quid unum compositum reair, si aut admittenda est c6po in genere hoc estim secundum rotae. Respondetur secundo Q genus diuidi in spes ut ponit Aristo. cum dicit in te X. ρ.fiunt nobis notae inta di principia diuidetibus haec dic. accipit ly diuide dentibus pro distinctae di applicatae considerantibus puta, post
qua cognoui aiat ut aiat procedo ad cognoscendum distintae alal Vtho ut capra ut leo. Et hoc est diuidere genus .i. disincte cosiderare ut ad spes contrahitur. Constat aut sano intellectuim huiusmodi diuisio. i distincta psideratio no arguit tale copone. qualem intendit Comen. exponens cofusum pro composito disic patet expone B. Tho. esse conuenientio rena expositione Commen. Et aduerteis si Comen. habuisset textum nostrum que exponit B. Tho. non sic forte exposuisset, Ve* quia in te tu arabico non dicitiar. Sunt aut primu nobis mini secta certa psusa magis. Sed sic dicit. Et illa quae primo sunt apud nos euidentia Zc manifesta sunt mixta. i. pposita proprie. Suae igitur exponis occasio suit te X. arabicus quem conatus e saluare ut potuit. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Sunt aut primit nota nobis di certa cosusa magis te X. 3. Aduerteis hic iter; solet quaeri quod sit primum cognitum ab intellectu taro an magis vle, an min' vle δέ qua cognitione an consula an distincta. Sed hoc quaesium resolui mus in tras'. de transcendentibus ubi in. j.ca. de sensa uim viam ni ana contra viam Scoti. Tu igit quaere illic.
Quaestio s. si physicus potest disputare contra negatem
principia naturalia. . di ili su by Coo
46쪽
Quemadmodum igitur geometra non het disputati nem cum eo qui negat principia geometriae, sed loqui de hoc spectat ad aliam sciam a geometria aut ad aliam coem omnibus scientiis, similiter naturalis non fiet loqui in principiis an sint. Tex. 8.JN b c quaestione. Anteil deueniamus ad decisione a
uerteir licet aliqui distinsuant de principiis naturalibus: qm dicunt aliqua esse principia doctrinae siue cognitionis tin ut motus di pluralitas entiu di qualitates sensibiles rerum naturalium, qm his ducimur in cognitione rerum naturalium, aliqua aut esse principia essenditim di n5
doctrinae ut materia prima di priuatio di motor primus. Nam materia est principium in esse di in fieri, priuatio i fieri ut declarabitur in fine huius primi libri. Et primus m
tor est principium productivum naturalium inferiorum motu coeli ut declarabitur in libro octauo Non aut mat ria est principium cognitionis nec priuatio,quoniam alte est pura potentia, alterum negatio in subo apto nato. Haec autem d fficillima sunt ad cognoscendum propter minoritatem entitatis suae. Unde dicet insta philosophus m materia non cognoscitur nisii per analogiam ad firmam. Et priuatio cum sit nego cognoscitur nisi per habitum Similiter primus motor est diis cillimus ad cognoscendum, cim cumst maxime actu ex consequenti maxime cognosci Ditis secundum naturam est improportionatus ni o intellectui .
nde non nisi ab e flectu. i. ex motu cognostibilis est a physico. Cum igit principia doctrinae debeant esse notiora quocsil dc no habeant notificari ex aliquo priori cognito patet Q hinoi licet sint principia essendi in rebus naturalibus, non tamen doctrinae di cognitionis. Tamen intentio philosophi quando dicit. Similiter naturalis no habet log de principiis an sint est de principiis doctrinae, di non de principiis essendi unde exeplificat de Geometria & de scia communi omni b sicientiis. i. metaphysica , de qua pstat ut docuimusin. 4. metaphy. τ habet sustinere principia in quibus sundantur aliae sciae particulares. Ut igitur ad mentem philosophi resoluamus praesens quaesit una, duo ageda sunt primo
47쪽
ponentur duae conclusiones riitae quav prima erit negativa dc secunda affirmativa, secundo soluetur dubium. Prima conclusio physicus non potest probare cotra nexantem principia scientiae naturalis quo ad existentiam . Hane prius declaro deinde probabit: veco principia scieritiae naturalis, ea quae primo occurrunt cognitioni nostre.
P sunt nobis prima via qua procedimus in investigationε substantiau naturalium, di qua sublata nullam aliam habemus. Haec aut sunt motus di pluralitas entium di qualitates sensibiles quae sunt proprie rebus naturalibus ti actiones siue passiones proprie & motus naturales, ut ignem erse calidum & calefacere,aquam esse opposito modo. Igne essie leuem di ascendere terram opposito modo. Dico quoad existentiam, qm posito ut probabitur τ physicus non possit probare, existentiam motus. nec ir ignis existat calidus eo et, sensui constat tamen non inconuenit posse Fbare quiditative. Nam cum haec proposito, motus est, no se immediata qm praedicatum non est de rone subiecti, n6 in conuenit eam posse demonstrari per diffinitione motus,
sed quia ad sensium acceptatur sicut ista ignis est calid . nix est frigida, ideo non est necessaria apud intellis haec Obatio. Haec pclo sic declarata probatur physicus non pol d
naonstrare contra negantem principia doctrinae in scia naturali demonstratione ostensiva, nec ducente ad impote ergo die. Contra patet a sufficienti diuisione demonstrati nis. Asis probatur quo ad primam parte. Demonstratio ostensiva est ex notioribus pesone. Sed apud physicum nihil potest ee notius principiis doctrinae di praesertim hoc principio motus est in quo sundatur Ois processus physicus unde di pi s aduertens nihil esse notius a quo possit proced
re dicit intex. xj. nobis aut subiiciatu rota aut quaeda ni Deri ergo &c. Secunda aut pars sic probatur. Demonstratio ad impostibile ex doctrina demonstrativa procedit ex aliquo falso admissis ab aduersario . Et ex aliquo vero simul sumpto Et concluditur aliquod manifestius falsum ex cuius destructione fit reuersio ad destructionem falsi admisit ab aduersario, di ad concludendum eius oppositum
48쪽
esse verum. V g Dicat aduersarius. Homo est asinus. submmatur. Sorres est horno, di concludatur, ergo sortes est aunus. Sed haec conclusio est mani seste falsa, ergo alia ira praemissarum non minor ergo maior quod est dictu, ab aduersario ergo sua opposita. L homo non est asinus est vera . Sed si aduertarius admittit motum non esse, nihil pol tibi concludi quod sit manifestius falsiana, ex cuius intereptio ne concludatur admissum esse falsum s. motum no esse. oppositum esse verum. s motum esse. Et probatio quidem
huius minoris stat in hoc quia sicut prima principia doctrinae debent esse noti sit ma in veritate. sic eou opposita debent esse notissima in falsitate. Et ideo icta. motus no est nopotest notificari in scia naturali per aliquam magis falsam. Non igitur physicus pol probare efficaciter pira negatem sua prima principia doctrinae stando in ternatius physicis.
Quod dico ut praescindam ab habitu metaphysico sicut declarabo infra. Secunda concluso. Physicus pbat emcaciterprincipia naturalia .i. quae sunt pricipia essendi re* naturaliu . Na philosophus in primo probabit efficaciter tria e Te pricipia intrinseca re* naturalium. & haec sunt materia forma di pritiatio. Et in. a. lib. probabit natura agere pn finem. Et in . S. lib. probabit existentiam primi efficientis , q est motor primus, ergo dic. Sed aduerte quicet haec sint principia essendi prima re naturalium, quia concurrunt in omni factione naturali per se intenta. di licet concurrant ad cognitione ea . eo cr principiatu pedet a cognitione suo v principio in non possunt dici prima principia doctrinae: quia fi ut nota ex notioribus, unde ex transmutatione cognosci ε forma dc materia di priuatio. Et ex motu concludet primus motor. Ex quo sequitur m licet eaden. piat dici principia essendi , cognoscendi non in est necesse τ ea quae sunt prima principia essendi in rebus naturalibus. sint prima principia procedendi in scia naturalium. Probatis hic conclusionibus remouendum est dubium.& est tale. Si p5s naturalis non potest de sentare prima principia doctrinae suae. quare Arist. disputat di reprobat pota
49쪽
tionem parmenidis di Melissi. qui negabat huiusmodi principia di soluit eo* rationes. Ria deo Aristo. no drsiputat hic cotra parm erudem di Melissiam ex virtute philosophiae naturalis sed per habitu metaphysicae ut ipsemet innuit hic in te X. i a. cum dicit. habet. n. hic philosophia respectias. i. di si disputare cum eis non oportet naturalem. tu oportet primum philosophum . Et si dicas. Quare ergo plues non distulit disputare cotra eos in metaphylica. Relpo det ipsemet hic in te κ.r a.di dicit. Sed qm de natura quidem non naturales dic. Ubi inquit Commen. Sed quia accidit his duobus viris loqui de naturis vide vacuo oc infinito di aliis rectum est loqui cum eis de istis quaestionibus di disputare. Et si dicas. unde habet metaphy sic usu possit magis disputare dipuincere negantes principia huius doctrinae quam physicus. Ria deo. Id habet quia cosiderat primus di generales modos entis. Ur unu di multa di actu ni di potetiam di finitu di infinitum dic. Et ex his piat formari rones procedentes ex concessis ab eis. Et hoc modo .pcedit hic Arist. pira eos sicut Ocederet in metaphysica. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio septima si qui ponunt tantum Vnumens negant omnino principium. Non enim amplius principium est. si vinum λ-lum .di sic viail. Principium. n. cuiusdam aut quorundam est. Tex. 8IN hac qone aduerte φ difficultas stat in ly solum. Na casit dictio exclusiva si quando apponit uni relativo excludit aliud a lecto qui dicit tm vel solia principium est destruit r6 ne principit. qm de rone eius est principiatu . Ei. n. principium cuiusdam . principiati aut quorti dam principium. ut dicit pl,s in tex. 8 Qui ergo diceret, im principia est si ly tria excludit suum cori elati uir sequi rur. ergo principiat iam iasi est. Tunc Vltra. ergo principium non est, qm remoto Uno correlativo remouet reliquum. Si aut dictio exclusiva qn apponitur viai relativo* ii 5 excludit reliquo sequitur m dictu pibi sit falsum qia dicit. N 6. n. amplius principium si unum solum dic. Et hoc vi esse magis appares. qm
50쪽
dictio exclusiua non excludit ea quae sunt de. rone termini
cui apponitur, ut quia animal est de rone honiinis . non sequitur. Tantum lio currit ergo animal non currit . Sic iri
proposito. Cum principiatum sit de rone principii . non sequitur. Tm principium est ergo principiatum non est. Ut igit scias quam veritate cotinet dictum plai. sic Hedendum est. primo declarandum est qta di quot modis dictio exclusiva excludit aliud a termino cui apponit. diqiario. secundo applicabit ad propositii ct declarabit dictu philosophi ei se ve* , soluetur ratio facta in oppositum. Quantum ad primum aduerteri de dictione exclusi vadatur haec regula generalis. Dictio exciti sitia excludit omne aliud quod distinguitur supposito a consortio pr aedica ti . cui regule apponunt O sua declaratione tria corollaria. Primum est si duo relativa distimitatur non stau real ter sed etia supposito. ut pater & filius. semus di dias. principium .pductiuum N a ductum principiatum . dictio exclusiua apposita viai excludit aliud. vi tm pater est.ergo filius non est. Sic enim exponitur. pater est Scintillu aliud distinctum supposito a pre est.Sed filius est aliud suppositumae pre ergo. filius non est. Si aut sint duo relativa quae non diuinguatia r realiter di supposito ut qn ide movet seipsum sicli dum partem puta sortes manii acutit seipsum pectus non est necelle ut dictio exclusiua apposita viai excludat aliud,no. n. sequitur. Tmmouens seipsum currit ergo motum a seipso non currit. Na unum ii dicatur de alteror haec. n est vera. Motiens seipsum est motum a seipso.
Secundum est,si aliquod est includens subiecti m vel includit a subiecto p ponis cacturrim dictio exclusiua non excludit illud, unde dictio inclusiua addita speci ci no excludit genus nec alia ruperiora nec di iam consitutivam speciei, nec individuum quod lpem includit, unde non sequi .
tantum homo est. ergo animal non est ergo ronale non est ergo sortes no est Et ro olum hou est , quia eadem attributione qua pdicatum subiecto attribuitur omnibus huiuia modi attribuit. Non. n. genus nec dria consilitativa spei nec
indiuiduli sunt aliud a spe quae e subicctu pdictae exclusiuc.