장음표시 사용
441쪽
non prius partem partis, di iam determinatu est per secundani cocionem-forma ad si est alteratio non est cotinuae acquisibilis. in igitur alterabile ut alterabile.i. rone qua alterabile non est quid continuum no sequit alteratione esse motu ptinuu . Haec de piati quaesito dicta sint. QO.8. si in aiali mouente seipsum. aia est mouens dicorpus pars mota. di si motus aialis di na lis.
Quodcum . n.ipsum a ieipso mouet, natura mouetur ut quodcul animalium. Mouet. n. ipsum aiat a seipso. Tex. 2 7.
IN hac qone duo videnda iunt, primo quia sin pum ut
demonstrat infra in tex. 4i . nihil potest mouere seipna, primo necesse est ut mouens seipsum distinguat in partem mouetem di partem motam,qm igitur tenet pbs aiat mouere seipsum ci dicit coiterataicona pol ex corpore diaia pscrutadu est, si ala est pars moues,ci corpus pars mota, secundo quia dicit pri in teX. praeposuo quodcul mouetur a seipio natura mouet, considerandum est si motus quo mouet aiat a seipso pol dici motus naturalis. Quantum ad primam partem sunt duae opiniones. Priama dicit, ala est pars mouens di corpus est pars mota, di fundat se sua multa dicta Comenta. quo primu est in hoc lib. 8 . in comen. a 7.ubi inquit nullus dubitat iv aiat mouet ab ala di et, ala est motor ta corpus est motum. Et in eodelib.in cO. 3 o. inquit. Aia quae est motor in aialibus distinguitur a corpore quod est motu .dc in. a . de ala comen. 3 7. inquit Cum declarauit. . philosophus aiam esse cam fm forma & fm fine declarauit eam esse cana mouentem sm oesmodos motus siue vero siue existimatos. Praedicta opinio sundat se etia super duas rones quaru prima talis est.
Illud est primum subiectum alicuius acciatis cui inest illud acciis no per alte pricipath, di cuicum inest, inest se ipsum, haec fit ab Arist. in. I .posterio.in ca . de acceptioe vrs.
Sed ipsi alae inest viri motiva Fin motu locale non st alte pricipalla, di cuicum inest illa viri' inest p nam alae princi-PH,ergo ala het a se di primo ipsam virtute motiva sin
442쪽
. sattingitur vltimum, ultimum. ad qd ola pcedentia ord nantur di finis qui sic inuenimus duplex movens .s quo Nquod nam respectu, inferiorum quae calefiunt a sole, motiens quo est lux moves qd est Gol, di differ ut haec duo quia mouens quo e actus, di no .pprie dr ens in actu nisi Iut distinctii ab ente in potentia pol dici ens actu. Mouens aut ut qd est ens actu quia sibisse bet existere. Et no Pprie M a ct nisi sit mouens leparatu ut intelligentia quae es actus meta Phy. Ite mouens quo non est nccesset distinguatur Finesi e a moto, sed bene moues quod, di haec est ro ut dicemus in q. sequenti quare inanimata no mouent teipsi. Qua tu ad secundu sit prima cocto. Aial est moves seipsum, quia ala est principi uintrinsecta primu quo moueturaiat, Obar eode mo ala est pricipium intrinsecu primu mouedi localr in a tali di vegeta di di senti edi, haec e pol in. a. de
aia tex. i 8. Sed ala ut patet i. a. de ala in te X. 24. e pricipissq viuina sentim 'inouemur di intelligini prio ergo dic. Secunda cocto. Aial non est moves seipsum quia alal sit na ouens partes corporis ut quod , sed quia in a tali dat una Prima pars cui primo coicat ala virtute motiva, di p hanc
movete caeterae pies moueni. Probat. Moues quod in inis materialibus no est actus quia actus fiet rone, qum, sed exis es in actu distinctu in esse a moto. Sed ala est actus, di non est proprie existens in actu, quia non subsistens nisi ala intellectiva ut intellectiva di no vi motiva. Nec distinguit secundum elise ab atali moto, qm idem e esse partis di totius
ut existit in toto ergo ala non est moves ut quod. Ista aut coditiones pueniunt uni primae parti existiti in alali. s. cordi, est. n distinctae pplexionis di distincti sit' di distincti motus, δέ est primu di ultimu in motu di est distinctae figurae, di vr esse quodammodo alal p se ut declaratu est in fine i
bri de motu aialtu. Ronabilr igit non aia sed talis pria particula est moves intrinsecum in a tali ut quod. Quatum ad tertium dico τ oia dicta Comenta. allegata
concludunt pro prima cocione di non aliter.
Ad prima ronem dico τ si aliquid cocludit concludit dem Quente quo, di no vi quod ,qm potentia motiva no inest
443쪽
Iae nisi ut primo principio quo vivimus di movemur. Ad secunda dico l est scium, ad improbatione nego plaquentiam ad probatione nego illa propone u dicit argues esse manifesta , immo nullam Veritate hel nisi in partibus utitatiuis. Na bene sequitur m sit sol est corpus primo di stse lucidum quaelibet eius pars utitativa est lucida, di si cc Iuni primo di per se mouetur quaelibet eius pars quatitatitia mouetur non aut habet veritate de partibus essentialis bus, falsum est. n. materiam moueri, quia quod mouet estens actu ex lib. s. physi. te V. S. Praeterea, esse parte couenit
prἰmo N p se binario, di in non puenit alicui suae parti, patet ergo prima opinio no het Veritatem nisi de movete quo in piari aut qualito quaerimus demovete quod .l Quatum ad secundam partem quaesiti aduertet natura' te in doctrina pssi sumit multiplr primo ut distinguit contra violentum ut dicat naturale quod est a principio intrinseco siue activo siue passivo, ita quod est sm rei natura di
inclinationem. Eo ex opposito dicat violentum cuius prin-- cipium est extra,repugnante natura patientis. Et in hoc sensu accipit philosophus in . r. c lite x. I a. naturale, ubi assi
nat motu naturale di violentu corpori simplici. secudo veis inguitur ptra voluntarium siue desideratiuu. vi dicatur naturale quod fit sine cognitione di desiderio operantis, in quo sensu ignis naturaliter calefacit, no aut aiat in hoc sensu naturaliter ambulat, quia ex. p. de alatex. 48 aiat mouetur progressius phantalia di appetitu. Uoluntariu aut siue desideratiuu est quod fit appraehesione di appetitu agetis. Et in hoc sensu loquit pi s in. a. lib. physi. tex. j. cu dicit eo quae sunt alia sunt a natura. i. ab agente sine appraehensio - ne di desiderio, alia vero P alias cas, quod comuniter exponitur sic. i. a causis agentibus ex cognitione di a proposito, ut quae fiunt ex arte vel a casu. Ex his dico ad propositum et motus aialis pol naturalis in primo sensu, quia est a principio intrinseςo. i.ab ala quae ut sorma dr natura ex. a. physi. tex. II . si aut sumat naturale in. a. sensu sic no pol dici natis. qa inatali pricipia motiuasm locu ex. 3. de ala tex. 43. sunt Phantasia di appetitus
444쪽
tus utrum autem moueant sinu nana comunem spem siue ronein determinavimus in lib. a. de anima in. q. de potetia ni otiua di est q S . di aduerte ir hic intedimiis de motu a talis Ut ai .il est, ct non ut est graue vel leue,qm ut sic de motus eius naturalis ex primo sensu sicut diceretur mot' naturalis in elemento p dominante. Haec de praesenti quaesito dicta luat. De aliis autem pertinentibus ad ' potentia moti uani ad primum mouens organicu determinavimusin. s. de anima in quaestione. 8 ctio. Quaestio grauia di leuia in animata mouentur a seipsis vel a principio extrini, seco . di quod sit illud.
Et naiam ipsa a seipsis ponere impossibile est, di animalis enim hoc proprium di ani
IN HAC quiae aduerte antequam ad decisionem deue
niam, apud phin pertractatur texit aliter. in.4.coeli in tex, a s. ubi dicit pljs. Mouet autem di quod a principio fecit. i.generans, Nini pedimetum remoues Sc. Apud ommen. autem mouetur haec. q.in. 3 lib. de coelo in commen. a 8. ubi inquit declaratum est.n. de elementis oe non nominantur inter ea quae mouent seipsa cum non mouentur ad locum niti a generate,Volo autem hic ordinare ea, qmpla, iniextu proposito videtur negare v moueantur
3 te psis ergo a principio extrinseco,&quaerendii est quid tu illud ,an medium,an locus naturalis ad quem naturaliter n ouentur an generans vle vel particulare , di qm hoc quaelitum solet a commentistis di sectatoribus Scoti di nutritis in via Thomistica diffusissime perirael iri ideo sude dum est quam breui resolutioni. Tu igitur aduerte in intentum meum est tantum unum in quti ere. scin quo conueniunt ta dilconueniunt b. Tho.& Comine. dc sic Icedalia, primo ponentur qilaedam distinctiones se do pcnentur conclusiones pro via in qua conueniuot. b. Tho. N Comenta 3. conclusiones in quibus disconueniunt, quarto ibi uentur argumenta eorum qui tenent contra viam Nostram.
Quantum ad primum sit haec prima distinctio u tan-
445쪽
git p5s in hoc lib. 2 .in tex. 3 a. di Commen.in. ι .coeli in c6men. 28 . Gratae mobile deorsum potest considerari esse in potetia ad locum deo i lum dupli. s. vel in potentia essentiali vel in potentia accidentali. Aliquid dr esse in potentia essentiali quod est in potentia ad tormam di ad motum qui coinquitur talem formam,sicut Sortes antequam habeat habitum sciat est in potentia essentiali ad speculari, sic graue antequam habeat grauitatem est in poteria essentiali ad locum deorsum quia non habet illam etiam iam.i grauitatem qua potest moueri deorsum. Aliquid dresse in potet tia accidentali quod actu habet sormam quae est principia
actionis aut motus, sed nundum actu movetur aut operatur. Sicut Sortes post acquisitum habitum scietiae est in potentia accidentali ad speculari,sic graue factum actu graue est in potentia accidentali ad locum deorsum. Secunda disio. Mouens graue potest esse duplex. s. remotum quod esule di mediatum, di proximum quod di particulare di immediatum,loquemur autem de viro ,licet proprie intendamus de proximo & immediato. Tettia distinctio. Mouens immediatum potest esse duplex. s mouens per se di mouens per accidens,& intendiamus loqui de mouente immediato per se, qm de immediato move nie per accidens omnes concedunt di est clarum
apud pi in in hoc tib 8 in tex. a .τ est remouens impedintentum sic enim inquit illic. Sustinens autem di phiben mouens est ut est columnas diuellens, aut lapidem remouens aut a Vasae aquam fim accidens enim mouet die. Quantum ad secundum pono quatuor conci sones in quibus conueniunt commentistae , via nostra. Prima est. Graiae non mouet seipsum de potentia' essentiali adiactum imo generans graue est illud quod causat talem motum ad quem erat in potentia essentiali probatur. Quod dat formam rei dat accidentia quae per se consequsitur illam formam sicut dans sermam licii dat risibilitatem di producens ignem producit calorem di siccitatem di te uitatem dc lucem. Sed generans graue,dat formam graui quia generatio terminatur ad formarii ex. s.lib. phisic. N
446쪽
motus deor tum est statim cosequens sorinam grauis si est genitum extra locum naturalem , di nihil impediat, ergo
generans causat talem motum grauis.
Secunda concri. Qia graue est in potentia accidentali ad locum deorsum,neceila est,moueatur a generate mediate saltem p virtualiter, batur. Dans sorinam dat pila formain saltem mediate diivirtuast sicut ignis calefacies aere mediate divirtuast calefacit manum. Sed gitans dat forma graui ergo di motum graui saltem medietate di virtuala.
Et haec concio nisi ultra extendatur acceptatur ab omnia hus dissicultas enim est de mouente per se immediato. Tertia coci . Grave non mouetur activae N effectivae a loco suo nati. pbatur locus natis non mouet locatum nisi motu attractionisvi visum est in lib. 4. Sed illa attractio noest vera Opria, imo metaphorica . Nam in Uero tractu ut declaratum est in. 7di.tv K. I o. necesse est moueri trahes cutracto .Cum igitur locus natis grauis si centrum necesse esset si centrum moueret graue active, iv moueretur simul cum graui,hoc autem repugnat centro qm de eius ratione est esse immobile. Nam ergo loca nalia sunt causa effectiva sed finalis motuum naturalita in graui δέ leui Et hale est expraessa intentio Commen in lib. 7. phy si . in comme. a a di ab eo non dissentit via nostra. Quarta concla.Gr ue di leue non mouentur a se a medio in quo sunt supposito τ tale medium non sit eoru ge.
nerans. U. g.generetur ignis in terra, di ascendat per totam
sphaeram aeris vria ad locum suum natem sursum. Dico. aer ut medium non est a se movens ignem sursum p-batur. Qisa tunc idem activum nate a te moueret ad plures drias locales & sm contrarios motus quod est impone quia hoc repugnat activo nati ex li. 9.meta. eo up est determinatum ad unum. di non pol in opposita nisi P accides, unde in. s. meta.tex. 3 dicitur de potetiis irronalibus,quaedi naturales dr et est una unius Ut calefaciendi solum. Cotra autem probatur,quoniam per eandem partem aeris P qu in leue ascendit contingit graue descendere di econuerso di simul dum per unam partem ascendit leue,con-
447쪽
tingit p aliam 13pinquam descedere graue ergo idem mmodi timui medium non per se mouet graue di leue, quia nopol ad contraria di contra i iis motibus mouete per se. Dico Vt medium,qm de medio ut est generans aliter dicenda esset ut patet per primam di secundam conclusionem. Inhs quatuor conclusionibus concordant commentissae pro
Quantum ad tertium ponuntur duae conclusones pro Commen. ad iudicium comentistarum, di duae pro . b. Th. Pt ima .p Commen. est haec.grauia di leuia existentia inpotentia accidentali non Houentur unediate a generante. In hac conueniunt Iandia. in. 8 phy.in. q. ra. per rotum NAlbet. Saxo. in . q. li. coeli in .q 8 di idem in. 8 physii n. q. s. di Cregorius in. a.dis. 6.q I .arti ..t .in conclusione quarta, di omnes tangunt eadem media , quae virtualiter stant in hoc. Mouens immediatum N proximum est simul csi tiroto, ut probatum est in lib. . sed contingit lapidem generari inferius, di post tempora proiici sursum deinde destendere di inde sensu pater generans quod est inserius per casum datum, non est simul cum lapide inuno multum distans. ergo nullus sane mentis diceret lapidem illum moueri deorsum immediate a generante quod per casum datu non est simul cum lapide moto. Praeterea, eontingit olim dudum corrupto generate talia corpora ad sua loca naturalia mouenti si fuerint posita extra ea, quo dato constat sv non mouentur a generante,qm quod non est in rerum natura no potest moueri, sicut enim moueri est actus existentis in potςntia ita mouere est actus existentis in actu. Praeterea haec est intentio Comme in. r .coeli com. a g. ubi inquit. Sed quia motus non existunt a generante nisi mediante genito cc motus primo essentialiter non fit nisi a tractore di nullo alio mediante propter hoc iste motus no est primo di essentialiter a motore extrinseco sed a forma moti haec Conament. Et dicunt, isti m si inueniatur C5menta. aut ph; dicere et mouentur a generante est intelligendum mediate eo . ut dicit Commenta .in. 3. lib. phy.
448쪽
in commen. 3 a generas est illud quod corpori simplici generat sormam suam, di omnia accidentia contingentia forniar quorum vniana est motus in loco.
Secudas, Come. est haec. Gravia dc leuia existetia in potetia accide tali mouentur inaediate a seipsis di non a motore extrinseeo ita v lint in seipsis principium activum sui motus pncipale di instrumetale, principale quidem est eorum forma subalis,accidentale aute di instrumentale sint
qualitates eorum motiue Ut grauitas dileuitas Hanc tenet
omnes praenomin ii di Pbatio eorum principaliter stat in hocssicut se habet aqua calefacta ad reductionem ad frigiditatem. ita δέ graue positum supra ad reductionem ad locum inferiorem ted aqua se ipsam in frigidat, ergo graue
mouet se deorsutia. Maior videtur nota, di minor probatur, quia non potest assignari extrinsecum instigidans dc pcipue ri e e statis existente medio puta aere calefacto. Praeterea. Motus grauium di leuiuin ad loca sua sunt nates, ergo sunt a principio intrinseco ex dissone naae. Quae autem habent principium intrinsecum sui motus mouent se ipsa. ergo dic. Grego autem ubi supra reputat hanc concionem sum cienter .pbatam a lassicienti diuisione quia P conciones
p missas non mouentur a loco non a medio non a generante inaediate ergo non ab extrinseco principio. ergo ab in trinseco, sed huiutinodi mouent seipsa ergo dici Prima contio P. b. Tho est haec graue existens in pote-tia accidentali non mouetur a seipso sed ab alio Haec else videtur pibi in tex. a 9.&.eto. dc Obat. 4. ronibus Ut videre poteris di b. Tho. expones clare deducit eas. Sed tenentes via
oppositam dat di piis non negat quin moueat se ipsa. sed non mouent se ipsa illo modo qua animal mouet se ipsum . nam animal mouet seipsum per appliensionem di appetitu di sicut es in ptate sua mouere te sic est in sua platecessare a motu di quiescere.& qn vult se mouere no idiget
motore extrinseco ponente illud indebita dispone ad motum. I ste autem conditiones noco petunt graui nec rei inanimate. di ideo dicit plis q, non mouent a seipsis. s. modis quibus animata mouent seipsa. unde unico vιrbo conclu-
449쪽
dunt motus animatorum di inanimatorum non disti guuntur in hoc et unum mouet seipsum di aliud mouetue ab alio sed in hoc cr animatum mouet seipsum ex se ipse inanimatum autem mouet seipsum sed no ex seipi. quia indiget motore extrinseco ponente illud indebita dispone ad motum: Non enim possunt moueri nisi sint eκtra loca. propria di non possunt esse nec se ponere extra loca propria, nisi genereritur extra locum .pprium ut cum generatur pluuia aut grando in aere vel quando proiiciuntur extra locum suum ista grauia in terra ri sidentia, dc ex hac distinctione dicunt phin se exponendum in tex. I s. Et nunquam ipsa a seipsis moueri impossibile i. ipla a seipsis ex te i psis,qm hoc conuenit soli animato, di in hoc sentu concludunt rationes philosophi, di non in alio selisu. Sed recte cosideranti patet tr iste glose sunt potius per imaginationem quam fundate in pbo ut relinquamus Comen. in hoc,qm si est huius mentis moueant seipsa non conuenit cum via nostra,flando igitur in doctrina pbi, noinuenitur eum dixisse cr moueant seipsa siue ex se siue n6 ex se, sed ubim inuenitur m mouentur ab alio. di ab extrinseco, Unde postquam in te X. 2 9.&. o. probauit m lio nici uentur a seipsis incepit inuestigare in texi r. a quo im ueantur. di in tex. concludit sic. Quaecum a seipsis mouentur ab aliquo mouentur,& quae non a seipsis ut leuia grauia. Aut enim a generante di faciente graue di leue et ut
ab impedientia di prohibentia soluente. Haec fuit concluso pbi, di eandem replicat in. 4. coeli in tex. 1 r . Vbi inquit loques de motu & motore grauium di leuium . Mouet autem & quod a principio fecit. δέ impedimentum remoues aut unde resiliit queadmodum dictum est in semis sermonibus. i. in . 8. lib. phy. in quibus determinavimus Q nihil horum seipsum mouet haec p5s ex quibus patet intentio sua fuit sine distinctione aliqua negare grauia di leuia mouere seipsa faciant igitur mogo quo volunt imaginationes suas, sed non ostendent eas fundari invia philosophi. Praeterea, ljcet possent glosa re modo suo primam di secundam di tertiam roncm p bi non possunt euadere quiri
450쪽
quarta absolute concludat,sic.n. arguit plSs, nullum continuu movet seipsum graue di leue lunt continua ergo dic.
Maiorem sic .pbat. Sed sm ditiiditur si hoc quidem apta est facere illud vero pati, di intendit sic arguere,qui a m Dens di motum se lisit ut agens di patiens di cum agens siecotrarium patienti, necesse est cr diuidatur id qd est aptum egere ab eo quod est aptii pati sed in continuo nulla pars est diuisa ab alia ergo una non potest esse mouens alia mota di ideo in animalibus potius est colligatione partium, cicontinuatiout declaratur in lib.de motu animalium,ut sic una pars prima mouens alias puta cor.
Praeterea , si mouet graue seipsum sequitur τ moueredi moueri conueniat eidem sin idem,quod est impote aliter idem sin idem esset in potentia di in actu. Contra Fbatur. Nam cum graue non componatur nisi ex simplici mildi forma mouere no competit ei rone nauae.semper. n.mo Dens est aliqua spes ex. 3.lib physi. tex. IS.Nec etiam moueri,qm omne mobile resistit naouenti se habet.n. mobile
ut potentia A mouens ut actus, sed materia n6 resistit sormae quo ad motum localem cum se habeat indissererer ad quodlibet ubi. ergo si graue mouet seipsum movete di moueri competit sibi solum ratione formae. Ad hanc ratione conatur respondere Iandunus de mente Commenta dicens cr non est sin idem qm sermavi sorma mouet,ut autem est in materia est mota. Sed contra cum mouere supponat esse forma non mouet nisi ut habet esse non habet esse nisi in naa,cuin sernia grauis sit mere forma materialis, ergo non mouet nisi ut recepta in materia, ergo sin idem est mouens di mota. Secuda concti O b. Tho .est ratis . Graue existens in pote . tia accidentalia mouetur imediate a generante sue si coelum siue aer siue aliud. Hanc.b. Tho. v bim tenet, di praecipue in 8.phγsi. intex. 3 a. α 3 3. diro sua principalis suit ista. si aliqua duo ita se lint,m remoro impedimentoVnum naturaliter sequitur ad alterum . a quocunm est unum ab eodem est aliud. Sicut a quocum est ignis ab eode est somma di calor eius. Sed grauitasti locu deorsum naturali se-