장음표시 사용
411쪽
interea. sed nec equivoca nec analoga Vt pater ex eorum
diffinitione sunt eiusdem rationis logicae dc physicae. Sed sola viai uoca ex natura, eo ir talia sunt speciei specialissimae,& indiuidua sor mair ergo dic. ecunda concio. Comparatio fim proportionalitatem,quae large est co paratio , licet non possit esse inter simplr equivoca Ut equivoca sunt, potin esse inter ea quae sunt analoga, di quae non sunt omnino eiusde ronis probatur quia talia piat conuenire in similitudine dua proportionum, Vt qn comparamus magistrum
in scola ad rectore in naui,qm sic ille imperat & regulat discipulos sic ille regulat nautas,& in lex i scolis di lex in naui non sunt eiusde ronis ergo dici Ex his patet quid dicendum sit ad obiectionem in principio quaesiti.Concludit. n. et inter magnitudinem acutam di saporem acutum di vocem acutam seruatur comparatio Fm proportionalitatem sic arguedo Sicut se habet magnitudo acuta in mouendo tactum sic sapor acutus in moliendo gustii. Sed magnitudo acuta multu & cito mouet tactum,ergo sapor acutus multum N cito mouet gustum.
Sed quia philosophus non intendit hic de comparatione nisi secundum proportionem, quae non seruatur nisi interea inter quae inueniuntur tres conditiones praemisse, ideo illa obiectio non concludit in hoc loco . Haec de praesentiquaesito dicta sint. QO. 7. si regulae comparationis in motu Iocalia ssignatae a philosopho sunt Verae. Qm aut mouens mouet semper aliquid di in aliquo, , di v si ad aliquid. Tex. .
IN Hac quaestione aduerte antequam deueniamus ad difficultatem, τ philosophus ponit duas regulas, sed pota
sunt distingvj inquatuor. ita duae se tenent ex parte mobilis di duae eκ parte mouentis. Prima eae parte mobilis est hoc si diuidit mobile in duas medietates. & stat integra virius mouentis, tunc illa Virtusquπ mouebat rotum mobile per tin spacium puta cetum passus in lato ipe puta in hora, mouebit medietatem illius
mobilis per duplex spacium puta per ducentum passus in
412쪽
Secunda est hoc, eadem virtus mouentis remanens integra mouebit medietat cm mobilis per tantum spacium. i. per centum passus in medietate temporis,quia sic seruatur Proportio motoris ad mobile. Prima ex parte mouentis est haec. si tota Virtus moto- .ris mouet aliquod totum mobile per tin spacium in tanto tepore mouebit medietatem illis mobilis per tant side spa oum in medietate illius temporis. Secunda est. si totum na oves mouet totum mobile perim spacium in tanto tepore, media virtus mouebit medium obile per idcm spacium in eodem tpe,qm inter adequa- ta semper seruatur equalis effectus. Cum igitur ita adequetur medium medio uc ut totum toti, per idem spacium di in eodem ipe medium mouens mouebit medium mobile sicut totum mouet totum,iste sunt riae philosophi. Sed prinaa non Vr vera. Quia bene sat i sortes moueat sue proiiciat lapidem quatuor librarum per cetum passus di tu non proiiciet lapide dua* librav per ducentum passiis, ut patet
per experientiam. Praeterea, si Fm Q diuiditur mobile augetur transitio maioris spacii, sequitur iv si sortes mouet lapidem decem librarum per centum pallius, mouebit lapidem unius librae per miliare quod est ridiculum. ergo non ur prima rsa sumpta ex parte mobilis esse vera.
Similiter secunda sumpta e X parte mouentis no Vr Uera . Nam si media virtus motoris mouet medium mobile
per ide spacium in eo de rpe, sequitur eadem rone tu dupla virtus mouebit ide mobile p ide spacium in duplo minoritae, di tripla in triplo minori, di sic deinceps. qm sm psim
quanto virtus motoris superat mobile tanto velocius mouet ipsum. Hoc aut est falsitam. qm motor infinitae virtutis, infinitae velociter moueret di sic moueret in instanti. Repugnat aut motu fieri in instanti ut probatum est in. 6. lib. ergo ria philosophi non ux Vera. Vt igitur scias si sinere has regulas sic procedendum est. Primo pone da sunt quaedam notabilia. Secundo ex eis declarabitur que sensum het philosophri illis maximis. Tertio soluetur obiectiones factae. Quantum ad primum aduerte quatuor notabilia. quae
413쪽
sunt de mente B. Tho. di Commentatoris. Primo est, u licet motor possit esse virtus in corpore dc incorporea ut substantia in materialis .in plis in his regulis semper intendit de motore corporeo . cuius signum est dicit in te X. 3 s . semper.n. mouet di mouetur ubi dicit Cornen. Motor. n. qui qli mouet mouetur est corpus necessario. N in fine comen. tr inquit. δέ Aristo. non loquitur hic. nisi de motoribus materialibus. Secundum estir illa maxima qua dr velocitas propria viaicuim motui sequitur excessum potetiae motoris superpotetiam moti Verificat in ol motore cuius potentia est finita di haec est mens Comen.in eodem comen. Vbi subiri- fert haec verba utru vero hoc sit coe N potentiis mouentibus non corporalibus,si aliquid sit tale het qone diffcilem. Tertium est cr si aliquis ex motoribus qui sunt in materia haberet virtutem infinita moueret in insati . N hoc est ad literam de intentione Commen. in eodem comm .ec declarabitur in lib. 8. in tex. 79. . Quartum est et pl,s hic tradit rias de coparatione mo- tuuiarconsiderando motu p se di in coi. nudum applicando ad naturam particulare., haec est interio B. Tho. in eκ pone tex. Vbi inquit loquitur pus sm considerationem coem nundu applicado ad aliqua nam specialem. Quantum ad secundum aduerte iv prima ria ex parte
mobilis est vera cosiderando motu p se di in comuni, quae in pol falsificari 2 accias ex applicatione ad mam spateria. Na situ sit ex proportione motoris ut motor est, di mobilis ut mobile est. sema sicut diminuit mobile oportet mo- tore obtinere supra mobile. di quato plus obtinet stuper ipsunt tanto mouet ipsum P maius spacium nequali spe,vel D ide sipaciunt in minori tempore. Haec in proportio P accidens. i. rone alicuius annexi pol impediri. Na si figura totius mobilis di medietatis suae no sit uniformis di si mediuputa aer non sit equae subtile, di si spacis in puta magnitudo non sit uni sermae non rone motoris di mobilis sin se, sed rone dictor; falsificat regula. Secunda ria sumpta ex parte mouetis verificatur stado
414쪽
pcile in motore corporeo & virtutis finitae iuxta scdm&tertium notabile. Quod si fiat trasitus ad motore incorporeum regula no tenebit de proportione velocitatu iuxta proportione excessus di victoriae motoris supra mobile, eo Q motor incorporeus no est eiusde ordinis cu motore corporeo,&pterea motor corporeus dum mouet mouetur qd non cotingit in motore incorporeo ut declarabit in lib. 8. Et e Xeo Tmolor corporeus mouens mouetur semper stat aliqua resistentia mobilis ad motore siue sic motus naturalis siue in nStis, & ex proportione huius resistentiae sat proportio velocitat V. Nam quia magis resistit totii mobile mouenti corporeo si medietas, ideo tardius mouet totu Q medietate. Inter motorem aut incorporeia di suu mobile,non seruat talis resistentia, qualis inuenitur in his inserioribus corporeis, Ut alias dicemus. Quantum ad tertium aduerte q) prima obiectio pcluditriam falsificari p accias,sed non a se nec rone motus in comuni. Na ideo falsificat in ex eplis datis de proiectione lapidis quia dii proiicit lapis mouet fim circulos factos in aere. Sed no oportet et si virtus mouentis est sufficiens ad causandii circulos in aere p dece passus sit suifcies p cetum aut mille, di maxime state ditarinitate aliqua ex his quae dicta sunt supra falsificat ergo ria non rone motus sin se. sed p accias. i. rone eo quae annectunt motui. Ad secundam concedo consequentiam, stando in mororibus materialibus iuxta scam notabile.& nego falsitatempntis iuxta tertiu notabile, di qn dicis et, hoc repugnat philosopho, re ipsideo, licet haec sit falsa, pol esse motus in in- sali, haec in coditionalis est vera,si daret Virtus motiua in ' finita in magnitudine moueret in instati. , hac coditionale admittit plbs in libro octauo licet antecedes di conseques sit impote si autem fiat transitus ad motore incorporeum di praecipue ad primum supposito τ sit virtutis infinitae, nego consequentiam iuxta scdm notabile. Ad probatione dico *pl,s intendit de virtute motoris qui sit eiusdem ordinis cum suo mobili. Corporeum aut e dc incorporeumno sunt eiulde ordinis. Haec de praesenti quaesito ducta sint.
415쪽
PHYsICOR UM VII. Expliciunt quaestiones super septimum libru physi.
fratris Chrisostomi Iauelli Canapicii ordi. praedi .philolophiae & sacrae Theologiae professoris. Incipiunt qones eiusdem super octauum librum physicorum.
In octauo libro physicorum haec quaesita
pertractanda sunt. 2 Si philosophus in. 3.tex.intendit inquirere de aeternitate motus in coi,vel motus coelestis. a Si consideratio de perpetuitate motus est omnino necessaria ad tutelligenuum primum principium esse. ι Si creario est polsibilis sm philosophum. 4 Si rones pibi di Comenta. quibus extimant se efficaciter probasse motu esse perpetuum ineuitabiliter cocludsitas Supposito et motus esset aeternus. Vtrum dependeret a primo mouente Ut ab agente vel efficiente. 6 Si augmentum qu fit in re uiuente sit motus cotinuus. γ Si alteratio est continua di diuisibilis in nfinitum. a Si in animali inbuente seipsum, anima est pars moues, di corpus pars mota di si motus animalis, e mot' natis. 9 Si grauia di leuia mouentur a seipsis, vel a principio extrinseco di quod sit illud. a o Si motores orbium planetarum moueni per accias. 14 Si motus localis est prior aliis motibus.11 Si motus localis reflexus pol esse continuus.1 3 Si motus circularis potest esse a temus.14 Si mouens potentiae finitae, pol mouere per tempus infinitum. x r Si in magnitudine finita potest esse virtus infinita. is Si primum mouens est vigoi is infiniti. a 'Si primum mouens est tantum unum.
416쪽
Si philosophus in primo textu intcndis in/q urrere de sternitate motus mi commumVel motus coriu
quando motus cum non esset prius.Textu. I.
N HAC qone. Inuenio duas vias fatis famosas. l. b Th. NComine. b Tho. tenet.intentio pili est inquirere de
aeternitate motus in coi suefm genus. Commen. autem
de motu c i. In hac igitur qone sic a cedendum est. Primo defensabitur via. b. Tho. Secundo ibi uentur rationes Commenta. Tertio declarabitur quomodo utraque via potest concordari. i Quantum ad primum aduerte cy. b. Tho non fuit prii mus inuentor huius eκponis qm ut recitat Commenta. in. 8 aib. physi. in commen. I. Alpha rabius in lib. suo deentrubus transmutabilibus di Avice.& Auem pace Hispanus tenuerunt i intentio Arist. in principio istus tractatus est declarare Q, ante omnem motum est motus ti ante omnem transmutationem est transmutatio, & τ motus non defi- , ciet sm genus, ut ex hoc procedat ad declarandum esse p-muni motum N aeternum qui continet oia aut unum aut
plures di ipsemet Commen. ut illic dicit stetit multo tempore in perscrutatione de hac declaratione quam. s. secerat. Aleκander quota sim sibi apparuit intentio Aristo .prc- ut sibi videtur m s. Arist. intendit non de motu in communi sed de motu coeli virum sit factus de nouo. Igitur. b. Tho . eoncordans cum Alexandro di aliis praenominatis
417쪽
probat intentum multipliciter. Primo quia nulla ex rationibus quas infra adducet Incipienς a tex. 4. Vsi ad te κ. 14.cotinet medium proprium
ci particulare duo possit edidenter concludit et intedat de
motu coeli. Sed de motu in communi.
Secundo philosophus inquiret infra Vrrum aliqua semper moueantur, di in te X.s 3 .preababit . motus pinus qui est motus coeli est perpetuus ergo si hic inquireret di probaret aeternitatem primi motus frustra di inutiliter inquireret di probaret hoc idem insta. Tertio philosophus volens infra in tex. r a . demonstrare aliqua semper moueri supponit aeternitatem motus in hoc loco demostratam suo iuditio, Vnde inquit in rex. s a. Si debet sicut diximus in his quae sunt eisse incessabilis quidam & unortalis motus dic. Si ergo hic demostrasset aeternitatem motus coelestis cum eκ hoc in serius probet coelum semper di perpetuo moueri peteret principium dibaret idem per idem.
Et aduerte . Commeta. Vt recitat. b. Tho. conatur respondere secundae roni declarans no frustra nec inutiliter . re iteravi infra haec a scrutatio quia hic aliquid omisit, qffsussicientius di clarius explicat infra. Sed aduerte Q, Cometa. in comine. r . non dicit τ psis hic aliquid omiserit sed di rit sic ego autem cum hoc l credebam expositione istius loci esse istam tantum, eram aliquantulum in errore. s. in hoc τ declaratio Aristo. est declaratio diminuta. Sed ut inquit. b. Tho. hoc non valat quia Aristo. habuit
copiam corrigendi di ordinandi librii di lupplendi in loco debito si quid onlisisset ne faceret lib. suum inordinatum.
QMantum ad secundum aduerte . Commenta. in commen ι . dicit Q Arist. intendit hic declarare,Vtruria primus motus continens mundum,aut primi motus si iii a plures uno si t iacti de novo, ita et ante eos non fuit motus om- uino. Aut si primus motus qui contriet omnia existens in Primo moto aut in primis motis si fuerint plures uno motti, sic aeternus qui nunquam cessauit nec cessabit, sed est si- .cut vita ut dixit eorum quae co stituuntur 2 naturam, haec
418쪽
Commenta.& qui sequuntur eum conantur exponere difirmare intentionem eius multipliciter. Primo sic inquirit Ari an motus qui xst vitam quaedam subsistetium in ira sit factus de nouo an sic elei nus. Sed motus coeli est ille qui est vita his infestor ibus, qua per ipsum saluatur gno in mundo inferiorivi dcclarabit infra plis dcin. a degeneratione,&in. ia metaph. ergo de motu coeli, di non de motu incommuni intendit Aria. inquirere. Secundo sic. Arist. Ibans aeternitatem motus arguit Tideo motus est aeternus,quia ante Omnem motum nouu,
est dare motum aliquem, sed motus prior omni motu nouo est motus coeli,ergo de hoc intendit philosophus. Tertio sic, si non intendit de morti coeli, siue rones sunt insufficientes,nam motus alii non continuantur nec durae in perpetuum ut generatio di corruptio nisi a motum coeli ergo diminute probaret platio sorbus acernit4rem motus nisi probaret de motu coelesti. i
Sed istae rationes non concludunt. Ad primana dicitur ad mino in iv non solum motus cCeli potest dici vita sed di alii motus,eommotus in animalibus est signum vite, Aloquitur hic philosophus ut dicit b. Tho. de mundo sicut de magno animali in quo depraehenditur vita quadiu inest ei motus &c. loquendo ergo de mundo ut de quodam animali tenendum est a' sicut omnis motus qui est in animali potest dici vita, non solum motus primus qui est motus cordis sic in toto uniuerso omnis motus cuiuscunque partis potest dici vita di non solum motus cCeli, qLiest motus primae di nobilioris partis. Ad siecundam dico τ plis .pbans aetervitatem motus incommuni ut patet intex. 9 facit hanc am si non semper fuit motus ergo datur primus motus an e qMem non fuit alius motus, sed hoc est falsium, di qm pna est euidens immoratur ad probandum falsilitem c0nsequentis,ct dedi cit ad hoc inconuel iςns,erit ergo quaedam prior mutatio rima. Sed per illam priorem non intendit motum c li,ed mutationem factam aut in mouente , aut in mobili ut patet in tex. '. Ad argumen uni ergo nego mino rem,qm
419쪽
' motus prior omni motu nouo potest esse alius quam motus circularis c i, potest enim lina Arist. esse mutatio qua mutatum est mouens aut mobile ab una dispositione qua quiescebant,ad aliam qua inceperunt mouere. Ad tertiam respondet.b. Th in expositione ibi. Sed hoc nihil est dic. Vide tu. Quantum.ad ertium aduerte τ aliqui conantur cocordare utramcs opionem dicetes et ex ronibus hic mductis ab Aristo. potest concludi di motum in coi nunquam incepisse di sist motum coeli.Concedunt tamen i rones inducte clarius di sensibilius concludunt de perpetuitate motus in coi,quam modus coeli, di ideo hoc aduertens pi sui clarius lutim a positum ostenderet Ibat pi s determinate dc Particulariter insta motum coeli essit aeternum. Sed de hac concordia tenem volueris dumodo ut thomista sustineas Q prima di ex praessa inuentio Arist. filii deppetuitate motu in eoi utrum autem secudaria intentio fuerit loqui demo tu coeli, nihil reserr. Haec enim disicordia inter. b. Tho. N Commenta. stat super primani intentionem Aristote.
Haec de praesenti quaesito dicta sint.
Quaestio a. Si consideratio de perpetuitate motus est omnino necessaria ad intelligen- ii, duarxprimum principium esse. I. Considerandum igitur quomodo se habet hoc pra opere ei non solum ad naturae cosiderationem
scire veritatem, sed ad scientiam de primo
b. Tho. exponens in hoc conueniunt, consideratio de
aeternitate motus est utilis ad sciendum primum principium,quia Aristo. utitur in 8 physi.& in. I a. metaph. atternitate motus ad probandum primum principium Sed in duobus disconueniunt primo quia dicit Commen in co-men. 3 .. metaph. nullam habet viam ad demonstradum primum motorem esse nisi accipiat ipsam pro constanti a naturali. Et intendit Q nullo alio medio potest concludere
primum principium ess .msi motu phrsico. In hoc dissen
420쪽
tit a b. o. Vt docuimus in lib. I a. metap.in.q. 3. Vbi declaramus mentem. b. Tho. fuisset Arist. in 8. phy posuit pnium senda metum .pbationis de pilao pncipio s. motum physicum aeternum. Sed ea hoc solo non concludit primu principium e sse imo ex hoc ut ex pino di magis noto sundamento ascendit in metaphysica,ad motum metaphysicum qui est motus desiderii di ex eo cocludit primum piacipium esse. Et totum processum pbi di ascentini a motu playsico ad motum metaphysicum,& quomodo cocludit primum principium esse, videbis in lib I a. metap.in. q. 3.
ccin. q. 9. nec hic replicandum est, unde aduerte τ quando dicit. b. Tho. in hoc. 8 lib in expositione teX. et . pus in. 8.physi.& in. 1 a. metaph. utitur aeternitate motus ad proba dum primum principium esse non intelligas Q Ut tur eo, ita et, eo solo concludas sed utitur eo ut primo sundamento,oc concludit per motum metaphysi iam. Secundo disconuenit in eo ir tenet aeternitatem motus non soluna utilem sed omnino necessariam ad declaranduprimum principium esse. Nam in. a. lib. phy.commen. a I. loquens contra Avicen.dicitin est omnino impossibile' ut declaretur pinum motorem esse nisi naturali signo quod
arbitratur esse motum aeternum. Sed. b. Tho. tenet Vt Ueritas est et siue ponatur motus aeternus fiue non, habemus efficacissimam viam ad concludendum primum pncipium esse. di arguemus sic si motus est aeternus necesse est esse pmum principium qd sit causa motus aeterni si motus non est aeternus sed incepit necesse est primum piincipium esse,quia omne nou una indiget aliquo in nouante. Non er go ex ablatione motus aeterni aufertur omnis via probandi motorem primum, ut putauit Comment. In hoc quaesito nolo me extendere. Sed Uide in. I a. metap. in. q. q. Vbi
declarauimus si ad physicum vel metaphy sicum spectais
bare entia abstracta tam in genere quam in specie, di illic pertractauimus viam Cominenta. α Avicen. di Scoti, dib. Tho. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. 3. Si creatio est possibilis secundum philosophum.