장음표시 사용
421쪽
Dicimus autem motrina esse endelechiam mobilis secundum i mobile 3 e teκ 4 ubi inquit Comni n. Ne e hac di Fnitione mo- . : Itias apparet bene tria postibile es flse generari nem eκ puro non esie,idest ex nihi- - lo Conimen. 4.
IN HAC ne non est hic imoiadum'miti. I a. me .
q s. resoluimus hoc quasi lim Vbi ptractamus de creatione cum nouitate di sine nouitate essendi di quid tenε dum sir in via nostra de positione A rist, di de positione C siri eruatoris Ideo vide illic Quae a late in dicit h. Tho. con-rra Commenta , quomodo sol sit eius obiectiones patet in expositione sita luper rexi. 4 Eraduertetr Albertus in lib. 8 physi inti ac t in cap. 4 reprobat quae dicit hic Com
mentator contra crearionem Ur Vide e poteris.
QO.4 si rationes Arist , Commen. quibus extimant se efl cariter.pbasse motum esse perpetuum concludunt ineliitabilirer.' Ergo di hoc necessaritam est aut faela aliquando
esse cum non essent aut perpetua esse.Texm. s.
IN HAC quiae aduertem aliqui exposiores christiani
nimis innitentes doctrinae pbi di Commen audent adeo magnificare rones psit & Comme. de aeternitate motus. dedignantur acceptare solutiones pcipue. b. Tho. dico nam DP destruere eas. Nos igitur in hoc quaesito nil aliud intendimus quam zones illas & nneulas soluere ut. b. Th. di lutiones sustinere ne ipsi seli scientes uideantur. Prima ro pbi est haec si motus incepit postqlaam nullus erat motus, hoc potuit esse vel quia mobilia & molientia sunt facta cum prius non efferat,aut sunt perpetua, si primum eum mobile sit prius suo motu ut praemissum est necesse est productionem mobilis pcedere monim illum productio autem mobilis est motus vel co sequens motum ergo ante primuina inotum erit motus prior. i. Ad hanc prinum deductionem riade tvr moves pri-
422쪽
o . obilia autem ora producta sunt cunal - - s. 'e' 'u h ς Fductio non est motus nec ni utrario physica illa supponit mZm,sed est simplex Dductio eX nihilo quae non est proprie motus, di ideo negatur illa
pntia ergo ante motum primum erit motus prior.
. - ΠῆΠς solutioneni diat sequentes Commen .ci, talis Iductio ex nihilo non potest a bari laec manifestari per aliqua apparentia sensui nec mediate nec linediate.& ideo piri naturales, divi ter pbi procedentes sin humanum medium non viderunt huiusnodi productionem. Praeterea. Tenentes productionem ex nihilo habent cocedere*productiones sunt aequivoce stante termino vni-Uoco. Terra enim genita di terra creata sunt eiusdem speciei ipectrivisime quod tamen est manifeste falsum. Praeterea fim hanc productionem poteriria actitae nori corresponderet potetia passiua cuius oppositum vult philosophus In lib. s .metaph. in tex. II. ergo philosophus n5 admittit talem productionem. Praeterea, si ipsium mobile incepit esse, aut prius potuit et se aut non. Si primum illa potentia suit in nihilo aut in suhiecto praeexistente. Non enim potuit elle in primo axente tantum,quia manifestum est potentiam receptiuam esse alicuius rei di non esse in agente aliter agensvi agens eflet productibile. Sed non potest esse in nihilo ut patet ereo ergo est in subiecto pratexistente. Si secundum,ergo fule
impo bile produci. quod enim non potest esse est imporsibile esse, di impossibile produci. Ad primum dris licet pini psi nates non cognouerint
hanc qductionem, quia non considerabant nisi particula, ς hi Q ς, δῖς tati una particularium 'tamen posteriores ut Plato-Arist. aperte cognouerunt Plato quidem ut patet in Thimeo. De Arit .autem iam docuimus in ii. I a. rare taph. q. s. Ut Uidere poteris,nec est replicandum hic. Ad lecudum nego falsitateinpiatis,qm in. 7. meta. in. d.
I. I .lam determinata imus contra Commentat. φ non in-
conuenit ex productionibus equivocis procederet terminum Vniuocum .ut murem genitum ex putrefactione Σ
423쪽
genitum ex propagatione. Et tu vide illic. Ad tertium concedo consequentia mi di nego philosisphus teneat oppositum Vt iam docuimus in lib. y . metap. in. q. I9. ubi ex .pposito de hoc loquiati sumns. & inuenies Aristo .intendit de potentia activa naturali.
Solutionem quarti inuenies in. 1 meta in . q. x I .vbi recitatur idem argumentum ex opinione Iandunt.Vr videbis.
Soluta prima deductione philosophi di defensata solutione. B. Th. procedamus ad secundam deductionem qua Dcir philo sophus. Quae est haec. Si moues & mobile sunt aeterna di non est motus aeternus. sed postea incepit dicit pljs et, hoc est irronabile di ab inscientibus dictum qin si fuit mouens & mobile ab aeterno di no mouetur ab aeterno ergo mobile prius quieuit. dc postea incepit na oueri. Est n. quies priuatio motus in subiecto apto moueri quale est mobile. Privatio autem nunquaest in subiecto apto nisi eκ aliqua causa oportuit ergo prae existere aliquam causam illius quietis in illo mobili, di donec causa illa stetit state quietem. Vt ergo inciperet moueri,necesse suit causam quietis remoueri. Sed remotio causae quieris non est hi si per motum vel consequitur motum. Et sic sequitur quod prius. s.*datui motus praecedens primum motum, quod implicat contradictionem Riadetur * mouens est aeternum.& potuita ducere mobile ab aeterno. Sed illa a ductio non esset motus nec mutatio natis ut dictu est,& posito τ .pduxisset ab aeterno potuit in non mouere ab aeterno.Q cocedituri mobile aeternum potuit quiesceret sed causa quietis non fuisset nisivoluntas pirat mouentis,quae libet e determinasset mouere intae di non ab aeterno. Et non fui t necesse illam cana quietis remoueri per motum aut consequi motu,qm no est agens per naturam sed est agens liberum,quod potest agere modo quo placet di quando placet sine sui mutatio He. Sed contra hanc tusioncm arguit de mente pbi in tex. 8.Nam si mobile & mouens sunt aeterna, ditia non senasterat motus. quaeritur aut semD fuerunt adinvicem .ppinqua di suffcienter disposita ad mouedum aut nosipnaum
424쪽
ergo qua rone nunc motus est semp et fuit. Si no ergo ut inciperet motus oportuit ea adinvicem appropinquari,&acquiri in Virom vel I altero tale disponem qua posset mouens mouere di mobile moueri. Sed no potuerunt appropinquari nec acquirere nouam disponem sine motu, quia ut declarat pl3s in rex. q. relatio non potest de nouo in esse alicui nisi ipso aut altero correlativo mutato ut si qd nuue est duplum N ante no erat duplum, oportet mutationem factam esse in eo aut in altero aut inutrom. Si igitur hoc est. nunc mouens sm actuim,qa prius non erat actu movenς. di linc motum sm actum. quoci prius non erat motu actu, cum niouensa hi di motum actu sint in ad aliquid neceta se est hanc aratiotiem qua appropinquant aut nouam dispositionem aequirunt praecedere eani quae ponebatur esse prima quod implicat contradictionem . . Ad hoc dicitur posito irinouem di mosile essent attemna mouens sena per fuit in eadem dispositione in qua nile est di semper erit ut moueat. di etiam mobile ut moueat. N cum dicitur ergo qua rone nunc est motus , sempsuit. nego pnana,quia non valet nisi in agente naturali determinato ad ununa. Agens autem per intellectum & voluntate non necessitatur ad agendum etiam τ si sufficieter dispositum di nulluin adsit impedimentum, sed agit modo quo placet di qii placet.& sc primum mouens potest voluntate sua aeterna incipere motum de nouo nulla facta mutatione in illo. nec fasta in mobili supposito et, sit aeternunt :Et qn probatur quia noua relatio dic. dicom illud princia
pium non tenet in hoc .pposito,quia mobile alternum est semper dispositu ad rhoueri. di non fit de potitia actu motum nisi voluntate primi mouentis. Unde haec consequetia non valet. Si igitur hoc est nunc mouens Fm actum Sc. Sed contra hac solanem instat Comen. in com. S. Mouens per intelim di voluntatem non incipit mouere post quietem nisi quia in hora in qua incipit mouere fit concupiscentia in agente quπ non erat ante.&illa est causa propinqua ad agedum in illa hora. quae non erat ante. Et ca illius concupiscentiae est pntia tpis,di piatia illis quae erat
425쪽
ante ad transinutatio necessario aut sequens transi nutationem. Concupiscentia igit facta per piat iam ipis est transmutatio extra trasmutationem. Ante igitur transimulatione
quae est posita pina est ilia transmutatio. dc non pol homo latius sugere hanc fidem existimatione piate haec Comem Ad hoc di l Comment. idem iudicium facit de primo agente a intelli n. di de aliis agetibus per intellis scut sunt intelligentiae dc homo. Nam in istis instantia sua concludit
in primo autem non. Et ro differentiae est haec. Agetia per intellectum alia a primo interidunt di appetiit actione sua consequi fine alium ab eis qui comparatur ad ea ut perfectivum ad psectibile. dc in agendo suppon sit aliquid ex parte passi di lupponunt ips in quo eligunt agere. V. g si sortes no stat ad igne in estate est quia non est ips frigoris ideo expectat ips hiemale ut tunc faciat ignem. si quis facit vinil expectat autumnum quia supponit materiam ex qua extrahat vinum .s uuam quae non est nisi in autumno. Si quis ambulat dum est sanus ti quiescit quando egrotat. est quia mutatur de sortitudine ad debilitatem. Sed nullum istora habet locum in primo mouente,qm ad nullum alium fine ordinatur sed est di operatur gratia sui. di in agendo nihil necessario supponit ex parte passi. Nec supponit nec expectat ipsi qm est supra ips d et ut hor teporis. Et ideo in m Dendo in iducendo uniuersum non est quaerenda ca extra primum mouens sed in ipso tantum, si ergo nunc mouet aut Oducit di non prius non est pa mutationem facta in ipso nec in alio. Sed qm sic disposuit eκ intellectu & libera voluntate sua di modo di quando di quantum Voluit. Iterum aliqui sic arguunt in fauorem Commen. si pria 'mum mouens nunc incipit mouere di prius no mouebae aut ab aeternovo Iuli mouere aut non ,s non, cum nuncVelit quia nunc mouet, di ab aeterno non habuit hanc volitionem ergo mutatus est a nolle ad velle. dc sic ante motum primum est mutatio prior si sic. ergo cum ipsum adiuncta voluntate sit per se di immediata δέ su icies causa motus,
Ad hoc dicitur, rab aeterno voluit mouere in hoc iaci
426쪽
di non antet,& sicut ab aeterno praediis niti it sic incepit mouere,& ideo non transuit a nolitione advolitionem nec a volitione antiqua ad volitionem nouam. Sed dicit Iadu. hoc non est ad .ppositum, quia non quaero an primus motor ab arperno voluit mo De re nunc. Sed absolutae virum ab aeterno voluit mouere vel non opor ter. n. alterum istorς concedere cum sit diuisio a pira dictionem di si dicas absolute et, ab aeterno voluit mouere. tunc
ab aeterno mouit,quia ut dictum est posita ca sufficieti a sedi imediata ponitur effectus di si non ab aeterno voluit mouere , nucvult ni ouere ergo est innovatus, est impole. Ad hoc riadet. b. Tho. in . I .Parte q. 46. art. a. ad. 9. N ad 1 o di tu habes concedere absolute Deus ab aeterno Voluit ν ducere mundum , naouere coeli in sed'non I aeterno,& O arguitur ergo ab alterno mouit, negatur pia a. Adibonem dico in illa .ppo, posita ca dcc. non verificatur simplr nisi in ca n 1li, in agentibus aut p intellira & volutatem quod coceptum est di pdi Fnitum accipitur ut sorma quae est principium actionis, di qm primus motor agit P voluntate non sequit mi ex Volitione eius alterna sit e flectus aeternus, sed qualem di qsi voluit Vr .s haberet esse post no esse. Item adhuc sic arguitur, si primum moves voluit di potuit pducere res δέ mouere ab aeterno, quaeritur quareno fecit cum sit melius rem esse st non esse, di primum principi una cum sit optimum semper facit quod me ius est. Ad hoc respondet. b. I his sic voluit propter seipsum, sicut enim propter seipsum res secit ut in eis suae bonitatissmilitudo manifestaretur ita voluit eas non semper esse, ut sua sufficientia manifestaretur in hoc quod aliis existentibus ipse in teipso omnem susscientiam bearitudinis habuit di virtutis ad rerum productionem
Sed haec sol o no placet Iadu di dicit m haec rhsio non est hi si psuasio rhetorica di nullam certitudinem lisis quod sic manifestat, qm sine morus di miidi nouitate pol hoibus ademonstrationem constarem ipse Deus est sibi ipsi sum ciens, sic a nullo ut a principali causi dependet in quocsique genero cauta. Et et ipse est prima δέ nobilissima cau-
427쪽
sa omnium entium Fin aliquem modum unde dicit philosophus in prooemio metaphy.l totaliter optimum eo raquae in natura Deus est, di in. ia. metaphy in tex. 3 8 Q ab hoc principio coelum δέ natura pendet. Sed si Iandv. aduertisset verba sequentia. B. Tho. no ita de facili insurrexisset. Dicit. n.b. Th.Et hoc quidem dici piquantum humana ro capere pol de diuinis,saluo in diui no secreto di sapientiae suae,qm a nobis compraehendi nopol. Non igitur inducit hoc tanq necessarium di demostrarum,sed Ut ronabile pro humano captu.& hoc sufficit. Et fuit melius sic riadere, quam dicere ut ipse Iandu.rndens
ad quintam ronem, qui dicit si est aliqua spatis ca dc .ppria
nouitatis mundi pst quem melius fuit ipluni esse nou uni quam aeternuna ipsam scit Deus di forte quidam alii hiates intellectum magis eleuatum, sed ego ignoro sicut di multorum effectuti causas netiles nescio de quibus, in mihi constar-lint esse in rerum na,haec illae. Sed laudabilius est ad raelitum afferre aliquod ronabile quam dicere se laetare. qn Iand. manifestat φ sne nouitate motus dc niudi dic. di m licet italentia dc independentia Dei possit constare
nobis et sine nouitate mundi, non in ita in misestae calitas effectiva rei pectu olum entium tam incorruptibilium qcorruptibilium. Nam ut dicit.b. Tho. in. I parte. q. 4ς. art. x .si mundus non semper suit manifestius ducit nos in cognitionem diuinae potentiae creantis quam si semper suis.1et,qm oe quod no sema fuit manifestum est habere camestatuam di vere sui .pductivam. Sed no ita manifestum est de eo quod semper fuit. Cuius signum est.ir Comenta.
di sequentes eum tenent Deum esse quidem cam finalemotum sed non effectivam ut docuimus in lib. I a. metap. q. a 8.eo tenentes aeternitatem mundi ad mentem pbi nescierunt intelligere quo aeternum p manens ocesserit a noesse adesse. Constat aut que si nouitatem mundi tenuissent, non in hunc laqueum incidissent, qin repugnat dari nouu. sine innovante.Bene ergo dixit. b. Tho. x ex nouitate motus di mundi magis manifestatur nobis sufficientia diuinae virtutis ad rerum productionem. Haec dicta sint vi defen
428쪽
sone solutionum.b. Tho. ad primana ronem philosophi. Secunda ro principalis Aric sumitur ex parte temporis di supponit duo, primo τ non datur prius aut posterius sine iste secudo Q oe nunc est medium inter pleritum ti futurum. Tunc arguit sic si ips est aeternum,motus est aetemnus. Sed ips est aeternus ergo dic. consequentia nota, quia aut ips est motus aut per se consequitur motum ut declaratum est in. 4. lib. physi. Quod autem ips sit aeternum probatur. Si ips est generatum verum est dicere τ nunc est diprius non fuit. Sed prius di posterius no sunt sine tae porprimum suppositiani ergo ips suit antequam fuit,qd implicat. Praeterea. Si ips incepit, incepit ab ipso nuchctit pactus a linea ergo datur primum nuc quod est principium futuri di non est finis pleriti. Sed hoc est contra rotiem ipsius nunc, qm de rone nunc est Q sit continuatiuum temporis erso . sit medium inter praeteritum di futurum ergo necesse est oe nunc esse finem praeteriti di inicium futuri,ergo est impose ips incepisse di tempus desinere. Hac ronem soluci. b. Tn. nesudo pmum di secundum suppositum,qm illa siunt sundata sua aerernitatem motus qua sublata ista duo supposita non hiat alia apparetiam. Et qm Iandu .conatur reprobare solanem.b. Tlio.dicentis et remoto ipe reali, non datur prius di posterius nisi ut inedriae lais. imaginati ideo defensanda est cuius defensionem inuenies in libor a .meta.in.q. 14. quam non est necesse hic replicare. Haec de praesenti quaesito dicta sint. QO. ς .Supposito π motus esset aeternus, utrum d pederet a pino in elevt ab agete vel effciete.
IN HAC qone aduerte mlicet ab Oibus pcedatur mota
aeternum esse a movete aeterno qm non est intelligibile dari motum sine mouete ut a quo, di sine mobili ut in quo. in no oes cocordat de modo quo est a movete aetemno,dicut. n. aliqui l licet nioues aeternum moueret motu aeterno no in est verum dicere, sit ages aut etaiens motum aeternu . Et r5 sua est,quia crediant repugnare rei aeternae lire agens siue essicies di arguunt sic.Quod eruitur est
in potentia ad esse.& dum etallaxit de potentia ad acta.
429쪽
Sed rei aeternae repugnant ista quia si est aeterna simp est actu di no pol no esse .ergo sibi repugnat habere ages di efficiens si motus igii esset aeternus,licet esse a mouentelae terno non tamen mouens illud esset agens aut efficiens mo. . tuni. Et cofirmatur quia si oe nioues esset ages. non in plus
se haberet mouens q agens.hoc autem repugnat Arist qui in I .de mone inquit in te . 4 r.Non enim pose di mouens omne agere di facere sed mouere est amplius qua agere. Vt istitur hoc quaestum resoluatur iuxta mentem qua tenemus esse Aris& Comen.&.b. Tho. sic Icededum est Primo ponitur distin io de agente siue efficiente. Secundo conclusiones responsiuae cum probationibus suis. Tertio soluentur obiectiones di declarabitur quae suit ines philosophi in primo de generatione. Quatum ad pmum aduerte * ςX doctrina pDi in. a deaia text. y7 .sicut actio siue ygere est duobus modis sic &astes Na quaedam est actio corruptiua P Q corrupitur ali-nua seruia pexistens in subo siue in subalis siue accidentatis di introducit alia. di huic actizni corrndet agens remo- Des unu corrarium a subo di introduces alte* ,vi F ignis agit in aquam corrupens frigidit/tem. di introduces oppositum di tale agens necesse est ut aliquo modo sit cotrariuvasso quia nihil patitur a suo sin ut sile est ex. i. de gnone tex. g.ubi inquit plis sile. n. di Oifariae di oino indifferens ronabile est no pati a sis. Et et debet in ma coicare cum palso ut determinavimus in. I O. lib. metap. in.q. a I . Quaedam
et est actio quae non corruptiua sed plectiva dr,eo-nullii cotrarium abiicitur a subiecto,sed subiectu actione ali-
oo cotrarit m lcia 1 ad actum respectu
cuius ad qderat in potentia e X n1 sui. Et hoc mo luminosum di agens respectu Diaphano,qa fit illuminatum actu ex illuminabili in potentia. Et sensibile agit in sensum di intellectus agens in iηtelim solim ut declaratum est in si de aia Et sicut haec actio di apud pbm in. a.de aia tex. y7. sansiue persectio,sic di hoc .gens perficiens siue actuant.
430쪽
Quatum ad secudum sit haec pina contio,posito et, essetnlotus aeternus depederet a motore aeterno ut ab agete Obatur. Oi poteriae passiuae nati ex li. s. meta. tex. I .corr
det potentia activa. Sed nobile quod moueret motu artirno esset in potetia passiua ad motum. Nam mobile ut mobile est qd est aptum moueri ergo siue sit mobile nio aeterno siue in iste finito est in potentia passiua ut moueat ergo sibi debet corrodere aliqua potentia actiuδ haec aut no poeesse nisi potetia sui motoris aeterni,eo T reducitur ad acta vel a seipso vel a motore aeterno, non primo ut patet. ergo secundo. Sed oe hias potentiam activam resipectu alicuius subiecti siue passi est agens respectu illius ergo die. Sed aduerte q, aliqui nolunt cocedere maiorem nisi de olentia passiva non coniuncta actui dicut aut si mobie moueretur motu aeterno. potentia passiva mobilis semper esset coniuncta actu i. motui aeterno , di ideo no est necesse o, sibi correspondeat aliqua potentia activa motoris. Sed c6tra. Hoc mobile quod est motum motu aeterno,
certum est et ex na sua est in potentia passiua ad motum, im est aptu natu moveri quaero ergo unde habet semait actu sub motu . Non a se, quia nihil se reducit de poten-ria ad actu ut declaratum est in. '. li. meta.ἰergo a motore, ergo suae potentiae passiuae dato i semper euet coniuncta a ciui correspondet potenti activa motoris. Praeterea,licet motum motu aeterno non sit priuatum toto motu tamen est in potentia remota ab actu respectu
circulationis suturae pura crastinae, di quando erit actu sub circulatione crastina erit in potetia separata ab actu res pectu circulationis post crastinae, di sic successiuae ergo resposio data nonvaletidi aduerte q) haec conclusio est etiam demente Commen. nam in. I a .memp.in commen. 34. dicit
de mouente separato * est mouens, quia agit motum ecfinis motus, di de hoc diffusae tractauimus in lib. I a. meta- physi. in. q. rs. Vt videre poteris. Secuda concio si daretur motus aeternus nε depederet Pnio motorevi ab agete bino modo sed secundo modo