장음표시 사용
121쪽
Ita . . . De Usoria Romana adseribere lubet. t Theophrasur primur externor
rum aliqua de Romanis diligentius scripsti qui fuit urbis nostrae CCCCXL anno. Neque
tamen .historiam scripsit Theophrastus, sed plantarum naturam A genera est persequutus, nec nisi obiter Tes romanas tetigit. Illud igitur, quod antea dirim est, defuisse iam olim scriptares temo, potibus illis aequales; ν Vehementer L IvIO assena' timur, inque eo maxime probamus diligentissimi
'Iam vero id, quod' uarto loco ponimus, non longam orationem requirit, quamobrem existi. i met Livius, funebribus laudationibus vitiatam fuisse rerum antiquissimarum memoriam. Quis . enim hoc ignorat, quamlibet familiam, quo est illustrior, eo magis virorum, quos quasi sinu suo iuvet, excellentium Iaude delectari, eosque e funeres mirum quantum concelebrare, & ad me. tr oriam laudum domestiearum, & ad illustrandam nobilitatem suam 8 Aut quis nescit , oratores r
manos, quoties Virorum .demortuo vi, virtutes commemorarunt, toties fere vel amori, vel adu,
lationi, vel timori, vel etiam ingenio suo dedisse plurimum' Atque cunstat quidem , litteris dili. genter mandatas custoditas Hini eas , quas diximus, laudationes: quae vero aliarum esse poterat fidest, quae utilitast Imo vero, i quam cali , mira.
122쪽
' magnam parim incerta Nisi pedita.
mitatem, quos damnum non intulerunt historini romanae, cui in tanta Vetustissimorum annalium, inopia his quoque laudationibus carere non lice .
bat' incte igitur tacκRo: n quamquam his seu dationibus hisoria rerum nostrarum es facta mendosior. Multa enim scripta in ei quae facta non sunt als triumphi, plurei confulatusιgenera etiam fusa, o ad plebem transitione 'cum homines h . miliores in alienum eiusdem. nominis infunderentis
Alia causa, valde lubricam sublestamque es. 'ciens historiae romanae fidem est in vanilose licunt '' hum si upersitione. Quae res, licet git historiae in i
'iuica errorumque turbulentorum fons uberrimus. 'nescio tamen, an RomaniS Vehementer debeat ex
probrari. Dic enim inihi gentem vel unicam, quae' 'non originem suam ad Deum aliquem auctorem . reserat, et, quanto est laudis avidior, tanto illust ia
ora saetat imperii sui initia' Quare mirum non est, ἔdem aecidisse Romanis, summa laudis dulcedine captis, & ad gloriam quacunque via grassantibus Verissime igitur Lavius: Quoe ante conditam tonadendamve urbem , poὸricis magis decora fabulli quam intorruptis rerum gestarunt monimentis trauduntur, ea nee a mare, nee refellere, in animo es. Datur hoe e venia antiquitati, ut, miscendo humana
123쪽
diuinis, primordia urbium augustora facias. - tibi caussarii, cur in antiqui illimis Romanae gentis annalibus veritatis vestigia, non modo leviter imi pressa & obscura appareant, Verum etiam nulla. Sed longe malus damnum, idque irreparabile attulit fatalis illa Urbis con gratio. De qua quo niam paullo ante dixtinus,' age, videamus nunc, quae illo incendio perierint, quae non. Atque hic magna statim se offert contentio. Nam ad Annatis maximos quod attinet, variae sunt eruditorum opiniones: aliis quidem omnem eorum interitum dolentibus, aliis ' de servata tanti jamque antiqui mollimenti utilitate laetantib9s. Nec vero ignoro, Annales istos saepius a CICERONE commemorari.
Hisoria, inquit,' nihil alsud erat, nsi annalium
confessio; cuius rei, memoriorque publica retinendae causa, ab initio rerum Rohnanarum usque ad po cium, pontificem maximum, res omnes fingulorum annorum mandabat litteris syntifex maximus, referebatque in album, F p ponebat tabu- Iam domi, potesas ut esset populo cognoscendi; si
qui etiam nunc annales maximi nominantur. Quae quidem scripsit CicERo, annalium brevitarem simplicitatemque laudaturus. Addit enim Γ Hane m
militudinem scribendi multi secuti sunt, qui sine u
sis ornamentis monimenta solum temporum, hominum, locorum, Resarumque rerum reliquerunt. Num autem colligi inde ullo pacto potest, extitisse De Oratore lib. a. -
124쪽
magnam partem lacerta F impedita. Irς
veterrimos Annales post incensam urbem, atques adeo Ciceronis aetate ' Minime vero. Id video, erailiter inculteque scriptos fuisse Annales maximos;
quod vel de iis, qui post incendium Urbis scripti
erant, intelligi volebat CicERO,.ves coniectura assequi lacile quisque poterat cum ipsa temporum bara: haries atque inscitia tala quid suaderer. Nos quo que, ut hoc utar, Barciorum, vetustissimorum Germaniae poetarum, carmina laudamus, inque iis maiagnos atque sublimes sensus insuisse credimus ideo, quoniam gens, quantumvis barbara & elegantioris doctrinae gloria carens, spiritus tamen habere potest magnitudinem sublimitatemque. Cuius iudicii argumentum afferri potest hoc, quod OSSIANUS, nono, ut putatur, post C. N., seculo Scotiam adhuc rudem;& horridam: illustrans, carmina fudit aevo digna, quae nunc demum e tenebris protracta esse, cum- . que eruditis communicata, optimus quisque impense laetatur. - sed; ut eo revocetur, unde huc declinavit oratio. videamus nunc id, quod repugnare sententiae nostrae videtur. , Atticus enim
apud Cicino Μ:' P os annales, inquit, cum maximorum, quibus nihil potes esse iucundius.. Sunti quos ultima haec vox offendat, quique legi
malint, ieiunius aut i Sed teneamuS le- ,
De legibus L T. c. a. . Vos sIt hanc seste conlecturam, didici ex eius dὸ. Nisoricis gineis libro pererudito l. II c. I. ubi
125쪽
ctionem usitatam &, ut puto, veram. Quidni enim Annales dic L queant iucundi, cum essent antiqui: simit Solent nimirum, quae antiquitatis habent commendationem, Vehementer nobis probari, &, quo sumus in res vetustu propensiores, eo magis nostram movere admirationem, licet, quale sit earum pretium, valde ignoremus. Et quid multat Nunquam LIVIUS., quamVis pleromue auctores citet,
ex Annalibus maximis sua hausisse profitetur, aut ad hos quasi lantes digitum intendit. ' Nunquam
DioreYsIus HAUCARNASSENSIS , in recensendis iis, quos adhibuit, auctoribus diligentissimus, Anna. lium mentionem facit. Nunquam PLUTARCHus, Lotus, & si qui sunt rerum antiquissimarum seriptores fide digni, Annales istos commemorant' idem vir summus de Annalium Max. dictione & depretio ipsis statuendo haec habet: Non pectara mihi videor, qui Commentarios summorum sis . Ut , pueritiam vel etiam infantiam Historiae appellem. Qui se antiquiores iis scriptores non habuit romama historia. Ruder etiam V incon-
diti. mo facundiam s. spectes, plane infantes
fuerunt. Ad annales quidem saepissime provocat, v. c. l. III. c. 8. l. IV. e. 34. l. VII. c. q. 18. 42. l. VIII.
e. I 8. 23. v. l. IX. c. I S. qa. l. XXI. c. 25. l. XXII. e. 3I. Neque tamen unquam assert eos, quin de varietate, obscuritate ac confusione eorum quematur. Quod ipstim declarat, non de Annalibus, maximis loqui Livium, sed de libris in universum ., historicis, qu's Annalium nomine insignire solent Latini. ' .
126쪽
magnam partem incerta V impedita. II
. ita, ut vel verbulum inde depromsisse putandi sint. Accedit, quod, cum civitas in labore assiduo re ciendae Urbis conflagratae teneretur, in prinais se dera ac leges, quae comparerent, Senatus conquiri 'iubeuet; ex quibus alia in vulgus etiam edita ;quae autem ad sacra pertinebant, a pontificibus maxime, ut religione obstrictos haberent multi tam dinis animos, suppressa. Haec Livius; Oem Annales maximos silentio non praetermissurum
fuisse puto . si e tam gravi casu servati fuissent. Maneat ' igitur hoc , , interiisse vetustissimos illos
φD Adversari tamen & negotium nobis lacessere videtur GELLII locus Νoct. Att. l. IV. c. 5. Tunc igitur, quod in Etrustos haruspices male confulentes animadversum vindicatumque fuerat, ver sus hie scite factus eantatusque esse a pueris urbe tota ferrur:
Halum consillum eonsultori pessimum est.
Ea historia de hamistribus ae de vero isto feriario scripta es in Annalibus maximis Iibro undecimo.
.... Quae Verba, utut sententiae nostrae inimica, adscribere, quam callide celare, malui. SalVa enim resa est. Sive enim versum ipsum, quem Gellius. affert, spectes, qui barbaram illam antiquissimorum temporum latinitatem plane non redolet; die id cogites, ' expressum esse versum eundem de' Graeco Hesiodi, quo tamen auctore aliisque script xibus graecis illa. qua res gesta est, tempestate, non utebantur Romani; με hoc etiam addas, via deri nonnullis Gellii locum de Annalibus ENNII, quos Maximos quidam appellarunt intelligendum; . ' facile, Vel me non monente, videbis, nihil esse. quod metuamus, aut adeo nostram sententiam
127쪽
ante incensam Urbem scriptos , . hisque smistis historiam, rerum Romanarum irreparabile cepissie dampinn.: Erat enim, ut antea eXCICERONE 'Micebamus, erat historia tum nihil aliud, nisi annalium consectio. Quem quidem morem non nisitisque ad 8. Μυ pium Pontificem maximum, hoc est , ad animὲm circiter DCXXI permansisse: idem 6lle Cicino test tur. Itaque & hic magna se denuo offert lac na, non prium c pietat quam cum Caesar .Rctorumi civ mun confectionem institueret, ut ea Annalium M/Σi Orsim. lQcum obtinerent.
At, dixerit quispiam, servati tamen sunt Comi mentarii Ponti acum, serv/ti libri. sensuales, sem vatae seges, laedera, Fasti,M & quae sunt eius generis plurima. ;: Haec vero ad illustrandam histo xiam multum valuisse, ' fune 'stius Ignoras' . Facilis est & promta ad haec re sessio. - Namque in Conrmentarios Ponti um non nisi ea relata. suerunt, quae ad sacra rite celebranda & ad omnem religio- nem pertinerent. Iam si publicati sui sient hi Ithri, non occultati & ab hominum conspectu remoti: credo, inde redundaturam qui dei fi sui me ad rerum gestarum Annales utilitatem sed perexiguam, tigravissimo historiae munere viκ dignam. Fac enim, legisse quemquam atque adeo perdidicisse omnes, qui hodie sunt, libros rituales: quid illel quid ΤNum idoneus erit ad scribendam historiam, cuius usi, res gestar' enarrare, earumque nunc caussas
128쪽
magnam partem incerta V impedita. Ir9
indagare, nunc consecutiones exponere ' Verun- tamen sciibet ille quidem, quoniam legendi habet facultatem. Haec vero Romanis ne concessa qui dem fuit. Cui enim Commentariis Pontificum uti licuit' Qui, admissus ad eos unquam fuit ) Quare aut eximata diui nullam suisse Commentariorum utilitatem, iure nostro:adfirmamus.
., Atque idem de is dicendum, quos, scimus, yiis descriptiones dierum fastoriim, intercisorum, de quibus poeta:
. - Lis nefasus, per quem tria verba flentura t... 4 litabit agi Neu toto parsure die sua iura putaris: qui iam mus erit, mane nefastus erat. λ
Patet igitur, pertinuisse Fastos non ad historiam Tumanam, sed ad ius civile; cui quidem magis suissent profuturi, si per segnitiem hominum atque. inertiam id licuisset. Namque veteres illi, qui huic scientiae praefuerunt: obtinendae atque auget dae potestatis suae cauta, , pervulgari artem Bain noluerunt. - Erat nimirum ius civile repositum in penetralibus pontificum, qui cum Fastoruin curam haberent, tum e re sua esse putabant, eos
. L Vrus lib. IV. c. s. obseero vos, 's non ad fgsol, non ad .esmmenrums ponti eum admittiis inrur , ne ea quidem se us, qua omnes peregrini 'etiamstiunt. OvIDIUS Fastor. I. v. a. seq. CicERO. de Dratore lib. I. c. hr.'
129쪽
diligenter occultari. Tandem vero CN. FL A UIUS
anno circiter.CCCCXLIX ius civile evulgavir, fastosque circa forum in at . proposuit, ut, quan- do lege agi posset, sciretur.' Atque hinc enatum est ius Fi yianum, non fastos solum, sed etiam i*rmulas, quibus homines inter/. disceptarenis sollemnes complexum. quasi stupenda diligentia negit B O s s ON1 us ς' , additis formulis mili laribus, factis S familiaribus. Horum igitur om- niuiri, quae tant te, quam enarrare malui, hic est finis, ut intelligatur , ' haud ita mulium 'aluisse Fastos ad histortam rerutri romanarum illustrandam , 'tum . quod sero in. lucem essent protracticumque Populo communicati, tum quos ad ius Romanorum civile maxime spectarent. Iam ill*ςS0 quidem non sum, qui aisr'Me sustineam, nullum este iurisprudentiae romanae atque historiae' Vinculum a quod quam sit amicum ac sere soro- Dum , Omnes intelligunt. Si quid tamen video. longe maior atque praestuntior est utilitas, quam iitrisprudentiae affert historiarum studium, . quam ' e iurisprudentia ad historiam redundare videtur. Haec enim dii & crescere sine i ita facile pol,
est; sine hac illa vires quasi & sanguinem amittit.
Sequuntur leges XII tabularum quas e tanto incendio servatas, lavrus bis declarat verbis: In
130쪽
magnam partem incertata impedita. Iat primis foedera ae leger oratu autem eae duode-tim tabula, b quaedam regia legeso , conquiri,
quae comparerent, iusserunt: alia ex eis edita etiam in vulgur Has vero. leges, dici vigpotest, quanta, quamque illustri laude ex naoc .o. Sive quem , inquit, aliena sudia δε-haant , plurima es --- in XII tabuiis
antiquitatis. Φῆies, quod ta, verborum prisca ve- tutas cognoscitur, ta actionum genera quaedam maiorum consuatudinem vitamquq declarant: siue
quis civilem frientiam contenipotur, - - - t
tam hanc descriptis omnibus civitatis utilitatibusae: partibus, in tabulis costiseri videbit. . . . Et paucis interiectis: Fremanu omnes licet; dicam
quod sentior bibli Beus mehercule omnium phi*kFhorum unus mihi videtur XII totalarum libellus,s quis legum fontes V cvita viririt, sauct ritatis pondere, V utilitatis ubertate superare ' igitur aude quae potest esse in ior, & ad XII
tabularum leges ornandis illustrior Neque temere 'sic pronum M videtur vir summu . Habet enim Mitiquitas magnam suavitatis Funmendationem, nec lacile quis est, quem non patria sua delectet, . cuius rei tanta est vis, ut Ithacam illam, in asperar is saxulis, tanquam nidulum, affixam, Uysses immortalitati anteponeret. Quare ego Ciceroni vehementer assentior. Laudat enim XII tabulas I s. ob