Harmonia evangelica cui subiecta est historia Christi ex quatuor Evangeliis concinnata. Accesserunt Tres dissertationes de annis Christi, déque concordia & auctoritate Evangeliorum, auctore Joanne Clerico

발행: 1700년

분량: 569페이지

출처: archive.org

분류: 유대인

521쪽

Templo operaretur; verum de illa sunt levi simis filicris subnixa, ct praeterea parum constat an statim , postquain Zacliarias domum rediit, fravida facta fuerit ejus uxor Elisab

tha. Igitur ne conjecturas conlecturis cumulemus, in re tam stria, a conjiciendo promsus abstinere maluimus. Norunt omnes occidentales Ecclesias existimasse Oirithim esse natum v Ili. Calendas Ianuarias; qui dies propterea etiamnum, quasi natalis Christi, celebratur per totum Occidentem. At Orientales contendebant natum esse vi II. Idus Januarias, remque sibi magis exploratam dictitabant, quam Occidentalibus , remotioribus a loco , in quo Christus natus erat. Congessit hanc in rem multa Veterum loca Pan Ger. Vossius, in Dissertatione de tempore Nativitatis Christi. Sed neutris rem exploratam fuisse facile sibi persuadebit quisquis eam expenderit, sciveritque antiquissimis temporibus minime consecratum fuisse hunc diem, a Christianis. Quae res cum nemini erudito dubia sit, a

me pluribus non commemorabitur. Nolim negare aut astimare natum esse

Christiim hoc, aut illo mense anni Juliani

Hi, quia r minime constat. Hoc unum constare posse mihi videtur natum eum esse hoc anno , quamquam ignotus est mensis. Quamobrem anno sequenti, seu Juliano x LI i .

natalis anni Christi titulum prascripsimus, neglectis mensibus aut diebus anni superi ris ; quemadmodum sola vulgo, etiam in Kra Dionytiana, fieri. Reserendi autem anni natalis Christi ad xxx Iulianum, has potissimum rationes habemus , quas paucis exponemus ; quia jam

sunt ab aliis copiose propositae, atque illustra tae. Docet Lucas Evangelii Cap. HI, 3. δε- eimo quinto Imperii Tilerii coepit se baptirare Ioannem, cumque ad eum permulti e su rent, ad hominem ivisse testim, ut ab eo etiam ablueretur, P. Si. Tum subest 'Dia αύ- , e i, Ne ωροὶ ἐών τώος. er i . rem Iesus circiter trigintit a strum imo piem: nimirum, munere suo defungi. Nam illis verbis imitam inesse obscuritatem putamus ; nec ullam quisquam in iis reperiiset, nisi, ob rationes nihil huc facientes , iis vis inserenda fuisset Hoc unum dubium est, quo mense anni decimi quinti Principatiis Tiberii a Joanne baptirari Christus volucrit. 1ncipit autem amius quindecimus Tiberii a

die xxvi ii. Sextilis mensis, armi ab Urbe Condita DcCLxxix. At eum baptismum seu ad postremos menses hujus anni, seu ad primum sequentis restramus non multum interest; nec certe quidquam, ea de re, minime dubium statui potet . Itaque nos ad initium anni sequentis retulimus , potius urmorem Occidentalium Ecclesiarum sequeremur, quam quod quidquam ea doe reic pertum haberemus. Verum cum Jesus natus non sit serius ultimo Herodis anno, qui incidit, ut diximus, in annum ab Urbe Condita Dce L. necesse est Jesum anno D c c Lx x I x. circiter triginta annos

natum fuisse, seu trigesimum annum episse, si statuamus natum anno ab Urbe Condita

Dce XLIX. quemadmodum antea diximus. Nos quidem non fugit voculam ωσει . circiter,

poste paullo latius extendi; at ncmo negarit commodius eam adhiberi ab Evangelisa, si Jesus trigesimuin aetatis suae inmun dccurrerct. Quod cum ita sit, nulla ratio est cur cam ita non intelligamus; nam objectionem petitam ab anno Principatus Tiberii xv. nullam cile postea ostendemus. Igitur recte a nobis, de convenienter historiae lacrae, annus natalis Christi est antea conititutus. Est & alterum indicium temporis, petitum ex Joannis Cap. II, 2o. ubi primo praeconii Christi anno ex Harmonia nostra, Iudaei aiunt quadrazinta s. A annis aedificaetum Druso Te plum Jerosolimitanum; quibus verbis v

Iunt Templum aedificari coeptum a XLv1. --nis , atque ab eo tempore Pc auo CX natum; nam ipsum aedilicii corpus, ut ita I quar , ab Herode Magno perfectum, intra novem annos N dimidium, constat ex Ioseph. Lib. xv. c. 1 . Antiquitatum Judaicarum. Sic intellexerim etiam quod habet Phtitas de Templo Dianae Ephesiae, Libro xxxv I. C rq ducentis viginti annis factum a tota Asa. D cet autem I si tis decimo octavo regni anno id operis coeptile Herodem , quod intelligendum de regno ab expugnata Ieros lima inchoato; ut liquet ex Annassus Petivimus. Ac sane ab Eo tempore, Herodes fuit sine controversia Rex Iudaeae ; quo factum ut ea ratione numerandi utatur I sephus , quam euec nos sequuti sumus. Α nus autem xvi ii. Herodis ineidit partim in xxvi , partim in xxv m. Julianum ς acrinilde desuinto initio aedificationis Templi xxv I. anno Iuliano, ad L v x i, seu Frae Uubsaiis x x v i. qui primus est praeeonii Chri ii, erunt anni x xvi. numeratis, ut passim fieri let in calculis minus accuratis, prim Zeultimo anno, quasi intefris. Hie autem Oleuius eiusmodi est, ut stare nequeat, si citius , aut seriis statuamus J lum Clitastium munus suum nuntianci Evangelii iniviile. Si enim citius coepisset eo munere fungi, nondum potuit lent dicere Iudaei sextum de quadragesimum esse annum, ex quo aedificabatur I cmplum. Si vero serius hi sermones essent habiti, plures elapsi fuissent anni. Non dissiteor tamen , anno sequente , seu Trae Vulgaris xxvi t. simile quid potuisse dici, neglectis in eo calculo paucis mensibus: at certe non sirius, & praete ea ea sententia consistere nequit, cum numcro quatuor Paschatum, de quo postea ag uS. Ex histe colligere licet Christum natum esse penultimo Herodis anno , cum quadra

ginta sex anilis'. post inchoatum Templi

aedificium , triginta circiter annos natus csisti. Atque hinc vice versa confirmatur quod

docet Iosphus, de duplici initio regni He

rodis . cieque anno rius emortuali. Quo enim plura , in hoc rerum genere consentiunt , eo verisimiliora fiunt quae ex eo con-knsu eliciuntur. III. Verum

522쪽

M E ANNIS VI

III. Verum hic quaerunt Eruditi , qui fieri possit ut quindicimo Tberii amm, quo

statuimus, auctore Luca, Christum coepisse munere tuo iungi, pollet esse tantum trisinta annos natus . cum hic Tiberii annus incidat in annum Julianum l. x xl l . a cujus Augusto mense, de die quidem xx. incipit, annus vero natalis Christi fuerit Julianus xo. Huic quaestioni commodissime omnium videntur respondere, qui duplex mitium Principatui Tiberii suisse statuunt; alterum cum est Collega Imperii ab Augusto

creatus, alterum cum , mortuo Augusto ,

rerum habenas solus moderatus est; & de priori quidem, apud Lucam, sermonem esse volunti Renuntiatus est autem Tiberius Collega Imperii , anno aerae Vulg. xl. α quidem v. Calendas Septembres, unde sequitur anno ejusdem aerae xxv eodem die, sev xxvi I i. Augusti, coepisse xv. Tiberii annum , quo tempore munus suum iniit levidetur Joannes Baptista. Quod tamen ita intelligi nolim , quasi pro comperto statu rem Joannem Baptistam nonniti sub finem anni Erae Vulgaris xxvi. ccepisse baptizare ; nihil enim obitat quo minus aliquot antea mensibus coeperit, qui a Luca neglecti fuerint, quemadmodum trequentissime fieri

solet.

Possem Lectorem amandare ad virum eruditum , qui Annales Caesaris Baronii emendare aggrestus ell, & qui ad annum Christi xi. multis ostendit eo anno Tiberium factum esse Collegam imperii, ac objectionibus Omnibus fati uecit. Is enim ita rem videtur e hausiste , ut aliis omnibus , quibus de ea Vendum esset, otium fecerit. Attamen pa cis indicabimus nationem , qua hoc tam

pus proconsularis Imperii Tiberii em

tur.

Dis Historiarum Romanarum Lib. LVI. descriptis iis quae contigerant P. Sulpicio Camerino de C. Poppaeo Sabino Cois Trae Vulgaris anno I x. subjicit p. oo. M. Rob. Stapliam: Tω ο ἐξῆς ἔτι - , n o μονομον AH Tizinta e sequente amo, Con- ωia Templumconsecratum est a Tiberio. Dein

de illico sequuntur gesta anni Arae Vulgaris xi, M. Emilio Lepido & T. Statilio Tauro

cum M. Aanibus 9 Statibus Taurus Magio fratum iniis is, Tiberius Germanicus Pr tonsul in Galtiam irae v. Tum sequitur descriptio rerum in Germania gestarum. Dum autem in hae expeditione abesset Tiberius, Collega Imperii de cariors Tribunitiae potestatis ais tus est ab Augusto , ut loquitur Tacitus

Annal. Lib. I. c. I. Sic vem rem exprimit Vel tur Pater Ius Lib. I i. c. lao. Concussis, inquit, hostium et tribus , classicis peditumque

experitionibus . cum res Galti rum maxima molis, ac stasque plebis Hiennensium dissensiones, stercisione , ma is quam paenia , mugisset, edi Senatus Populusque Romantis , postulante patre Utu, Augusto utraequum ei μι in in bus

provinciis, exercitibusique esset, quam erat i ,

decreto complexus esset; -ia Urtem rede

sus Iam pridem debitum , sed continuatione LAlorum dilutum , ex Pa oniis, Dalmatis ue egit triumphum. Qui triumphus incidit in annum Trae Vulgaris xl I. Collegit autum vir doctissimus duplex initium Tiberii cx loco Clem His Alexandrini Stromat. Lib. I. p. 339. ubi tradit Chrones giam lmpp. Romanorum, usque ad Gmna dum; S in qua, postquam dixit ex vulgari sententia Tiberium regnat se xxi l. annos, eamdem habet Chronologiam, ex aliorum Lia-tentia, atque haec de Tiberio: imiri Tic O

verbis hie calculus initur. Deccssit ex vita Tiberius xvi i. Calendas Apriles anni Trae Vulgaris xxxvi i. a cujus anni die v. Calendas Septembres, ad eumdem diem anni Trae Vulgaris x r. sunt vitanti sex integri anni. Ab eo die ad T Calendas Martias sunt sex mcia-ses; a v. vero Calendas Martias ad diem xvii. Calendas Apriles , quo obiit Tiberius, sunt xl x. dies. Unde liquet initium primi anni Tiberii a nonnullis Scriptoribus relatum fili se ad x I. Trae Vulgaris ac proinde initium x v. anni Tiberii referri , cx illorum sententia debuisse, ad annum Trae Vulgaris xxv. quod cum calculo nostro consentit. Sunt Scalia argumenta , quae suadeant diem v. Calendas Septembres ab Auguilo eleetum , ut sibi Collegam adsumeret, quae apud virum eruditissimum legi poterunt, ut & alia multa hue facientia. Duplex autem initium tribui Tiberio, non manis mirum videri debet, Quam triplex Augusto. Sunt enim qui ejus Principatum o diantur ab anno, quo Julius Caesar est occisus; alii ab ejus primo Consulatu, quem anno sequente iniit; alii denique a victoria Actiaca , ut multis docet Dinu las Petavius de Doctrina Temporum Lib. x. c. ΟΦ qucm

non exscribemus.

Nulla igitur causa proferri potest, cur Lucae non licuerit eorum sententiam sequi , qui initium Principatus Tiberii repetebant ab eo tempore, quo Collega Imperii factus est ; cum praesertim , in Provinciis, pari

dignitate haberetur ac Augustus. In Urbe quidem se quasi minorem eo gerebat, videbaturque potius ejus legatus aut admininister, quam Collega; adeo ut post mortem demum Augusti staninae rerum praeesse visus fit. Verum si rem probe introspiciamus, illa erant Tiberianae dissimulationis meta ludibria, quae accurate a Tacito Lib. I. Annalium describuntur. At Provinciales simpliciores, statim ae Proconsillare imperium adeptum eum intellexerunt, participem summae potestatis factum, & Principatum iniisse, nec falso, intellexerunt. Eadem simplicitate Reges vocabant eos, qui Romae Ρrincipes aut Imperatores, ficta modestia , diccbantur. Hinc

quod in numinis Druso Tiberii Filio TR NBU NITI A POTESTAS tribuitur. id vocavit Eusebim in Chronico si κριν

523쪽

DISSERTATIO L

tem Regni feri. IV. Nunc deveniendum nobis est ad Paschata, quibus distinguitur Christi ministerium, di de quibus quid sentiant alii non dicemus, cum S Ger. Joannis ossi de aliorum collectanea hac de re omnium manibus terantur. Quisquis Historiam noliram Evangelicam, lingulis paginis subiectam , leget

facile intelliget non falso quatuor Paschata a nobis , post multos eruditissimos viros, in Evangelus inventa; sed rem in pauciora verba hic contrahemus, ut eam quasi in brevi Tabella , Lectori ob oculos ponamus. Primum ergo Pascha est id, cujus meminit Ioannes, Cap. II, 13. quo primum Jesus mercatores ejecit e Templo. Inde Jer

solima Jesus . cum paucis discipulis, inter quos erat Philippus, se in alium Iudaeae tractum contulit, in quo commoratus est d nec Joannes Baptista in carcerem conjiceretur. Pollea in Galilaeam abiit, per Samariam, in qua satis aperte Evangelium nuntiavit. Cum vero Nararethae frustra id nuntiassct, prosectus est Capemalimum; ubi habitare , aut diutius commorari, quam uspiam

alibi, coepit. Illic sibi adscivit discipulos plures, & praesertim quidem Petrum, Andream, Joannem de Iacobum. Tum peragravit urbes Galilaeae, in quibus, diebus Sabbathi, in Synagogis Regnum C este nuntiabat. Hisce omnibus faciendis , non nimium est anni spatium; nam ut homines per agros ac villas dissitos, negotiisque aliis occupatos doceret Iesus, necelle habebat dies Sabbathi e spectare , quibus conveniebant in Synag

Secundum igitur Pascha suit ἐρρώ αλ I'ου- δού- , fistum Iudaeorum, cujus mentio occurrit apud Joannem Cap. V, I. quo nomine καέ . non modo praefixo articulo,

designari solet Pascha, primum & potissimum omnium festorum Iudaicorum, ut ad cum locum ostendit H. Gratius. Per paschale se-ltum Iesius commoratus est Ierosolimae, deinde rediit in Galilaeam, ubi e numero omnium discipulorum , duodecim Apostolos clegit, qui sibi in posterum perpetuo adessent, de

quos mitteret quo vellet. Ab eo tempore, clarius ac copiosi is coepit doctrinam Evangelicam proloqui, ut liquet ex sermonibus, quos complexi sumus Capp. xxi & xxi i. Historiae nostrae, atque ex sequentibus Omnibus. MLracula multa edidit de diu ad se confluentem undequaque multitudinem docuit Capemau- mi, de circa lacum Genesi rethicum; deinde se contulit Nazaretham, unde profectus per Galilaeam dimisit Apostolos, Evangelium nuntiaturos, dum ipse alia loca peragraret. Apostoli vero munere defuncti ad eum redi runt , Capernaumi, aut in alio oppido G nesarethico lacui vicino agentem. Nemini mirum videbitur annum, aut circiter, in hi

ce absumtum.

Tertium Pascha id est cujus meminit Ioannes Cap. VI, ε de quo instante, quinque millia virorum, praeter mulieres de pueros, quinque panibus & duobus piscibus

excepit ac satiavit. Tum perrexit suo more Capernaumi de alibi docere eos, quibus co di erat audire quae ad salutem suam pertinebant. Jerosolimam ad festum Paschale ivit, si de hoc anno ex aliis judicemus. Deinde

redux profectus est in eum Galilaeae tractum, qui proximus erat Tyriorum ac Sidoniorum finibus, in quo tractu minus crat notus. Inde rediit ad Genesarethicum lacum, atque in Decapolitana regione diu vinatus est. Tum navigabat per lacum, subinde mutatis locis, ad vitandos, ut videtur, nimios hominum concursus; ex quibus seditio sorte aliqua nasci potuisset, quam ab eo concitatam dixissent ejus advenarii, qui eum majestatis reum, apud Pilatum, facere postea inulto minori de causa conati sunt. Quamobrem vetabat se dici Messiam, de varia sua miracula

promulgari, ne homines rerum novarum

cupidi ad se constuerent. Se contulit postea Paneadem , ad sontes Iordanis. Aliquot abhinc diebus in monte Galilaeae transfigur tus est, de per Galilaeam huc, illuc, varia itinera secit. Dcinde initio Octobris, medio Tabernaculorum sino, Ierosolimae se stitit; missis quaquaversum L xx. discipulis, qui ad illum post restum , ut videtur, redierunt, cum in Galilaeam jam pro- secius ellet. Inde ad festum Dedicationis , Jerosolimam rediit, lentis itineribus , oppidatim de vicatim docens, eriue pervenit initio Decembris. Iterum reverius est in G lilaeam , unde transiit in Judaeam, brevi in Galilaeam rediturus; unde rediit in Judaeam,

ut excitaret e mortuis Lararum, suo excit

to in Ierichuntinam solitudinem secessit, ad

tempus usque Paschatas; nimirum, quarti, quod B αm ιον dicitur. Ex brevi hac narratione itinerum Christi, facile intelligere est, intercapedine temporis quae intercessit inter tertium de quartum seu ultimum Pascha, Jesum plura itinera fecisse, quam superioribus annis., Quod duabus ,

sisque gravissimis de causis, fieri potesti: N-tera quidem erat, quod, instante tempore discessus sui ex hisce terris , vellet quam latissime per Palaestinam Evangelium ipse tuum spargere; ut firma fundamenta jaceret aedificii, postea ab Apostolis abist vendi. Altera vero, quod, frequenti mutatione locorum , impediret ne ad se concursus fierent hominum jugum Romanorum iniquo animo ferentium , quales erant permulti in Judaea, aut potius plerique omnes Judai. Cum enim fama ejus miracularum longe lateque sparsa eslet, non pauci suspicabantur eum esse Meiasiam, de nonnulli etiam omnino credebant. Messias autem existimabatur ab omnibus dux re Judaicae Gentis, qui non modo pristi. nam libertatem popularibus suis redditurus esset, sed etiam reliquum humanum genus stibiliturus. Igitur si sedes uno in loco fixi set, semper magna hominum multitudine cinctus suillet, quae sequi cum subinde loca mutantem non poterat. Ad eum , quasi in praestitutum ac condictum locum, Omnes se

ditiosi

524쪽

M E ANNIS VI

ditiosi confluxissent; seditionemque , eo invito, concitassent. Quod quam futurum fuisset noxium nascenti Christianae Ecclesiae, nihil attinet dicere. Haec clim ita sint , nonnulla nobis diluenda sunt, quae sorte objici pollent, aut reipsa objiciuntur recensioni nolirae Paschatum, quibus praeconium Christi distingui diximus. Sunt ergo qui velint, Joan. iv, 13. Christum

ita loquentem, no ne vos dieitu, adhuc quaruor

menses sunt, ct messes veniet, significare, hisce

verbis , eo tempore quo transiit per Samarum , supersuille quatuor menses ad secundum ejus Paschae Verum in Evangelica Historia proverbium esse a messe hordeacea ductum innuimus ; qua de re consulandus est de , .m. DP notius , in horis Hebraicis ad Ioannem, quamvis aliter sentiat.

Nos quidem fecundum Pascha id festum

esse censemus , cujus meminit Joannes Cap. v, r. At viri eruditi aliter sentientes, nostraesententiae objiciunt primo , hunc Evangelistam, quotiescumque alibi de Paschate loquitur , id proprio nomine appellare, ut Cap. II, 13. XI, 3s. Sed quamvis hoc verum ellet, non sequeretur Joannem, uno i co, aliter non esse loquutum, cum praesertim

loquutio sit commoda & facilis. Deinde falluntur, nam Cap. IV, s. ii Dεώ bis dicitur Pascha. At certe, inquiunt, add ut articulus. Non nego, sed omittitur cliam ubi sermo est de hoc sello , ut animadvertit HGrinus, Marc. XV, 6. Luc. XXIII, I 7.uemadmodum loquutum ei se Joannem si

ixerimus, nemo poterit mirari.

Secundo, CD stomus, Cyrillus Alexandrinus, aliique Interpretes existimant de alio quopiam Judaeorum festo agi. Vertim eo.

rum , aliorumque Interpretum auctoritas, rationibus de litura , levissimum est argumentum veritatis; cum nemo neget eos nulla alia monumenta habuiste , quibus hanc in rem uterentur, prater ea quae etiamnum habemus , hoc est, Evangelia; ne jam dicam fuisse errori obnoxios, nec raro errasse in interpretatione Scripturae.

Tertio , objiciunt quinquaginta versibiis inserius, hoc est Cap. VI, 4. fieri denuo mentionem Paschatis. Uerum quid vetat Pascha anni sequentis, posteriore hoc loco, mcmo. rari ξ At nimis pauca. inquiunt, Joannes inter duo haec Paschata narraret. Quod ego

summa ratione ab eo factum puto , cum calanne commemorare vel' et, quae erant ab

aliis Evangelistis omissa. Ac sane, quamvis statuerem is Cap. VI. ε. memorari a Joanne secundum tan tum Pascha; falcri eos oporteret paucos ex sermonibus Christi, habitis imter duo Paschata, a Joanne commemorari,

cum incipiat , ex illorum sententia , de iis agere Cap. II. P. I . & delinat Cap. VI ab initio; praesertim si cos conferamus, cum iis quos habent alii Evangelistae. Quarto , objiciunt alii, si Dannes Cap. II, 33. loquutus eis de festo Palchali, cum devenire Cap. V. i. ad selium Pentecostes, deque eo sine dubio loqui, serie temporis

T E CHRISTI. si I

hoc comprobante. Verum hoc posset sorte persuaderi iis, qui solum Joanncm legissent; verum quicumque itinera Christi in aliis legerint, ac compararint inter se, intelligent nonnisi absiurde coarctari posse ejus ministerii iminter duo Paschata; quemadmodum voluntii, qui haec objiciunt, & quorum partes tuetur vir doctissimus Gre. Ian. Vossetis, in libro de Tempore Dominica Palponis. Quinto , iidem negant Ioannem loquutum esseCap. VI, de medio aliquo Paschate, inter primum, p. II. memoratum,& ultimum de quo Cap. XI. & X II. quia non contentus stultet dicere Pascha instare,

sed aliqua subdidisset de ii , quae paschali eo

sto evenissent. At si nihil evenerit mem rabile, per id tempus p Certe necesse non est Jesum quidquam eo tempore Icrosolimae feci Lse, quod litteris mandari oportcret. Sexto, negant, ex ordine Joannis, ullum consectarium deduci posse; quasi minime sequatur, ex eo quod militio postea fit M nopegiae & Encaeniorum , hic aliud me. morari Palcha, praeter ς-ζωσμονῶ quia potest esse πρίττιο, . qualia alibi sunt in Evangelistis. Fateor non raro in Matthaeo tales esse inversiones ordinis , in recensione sermonum Christi; sed nuspiam ejus modi inverso occurrit, in designatione temporis , qualem hic esse oponeret. Ratio ejus res et , quia plane inutilis ei et ejus m di ambigua des natio temporis, ex qua nurula ratione intelligere liceret quinam annus designetur. Praeterea narratio Joannis multo magis ordinem temporum sequitur, quam narrationes Matthaei , videriirque historia ab eo festorum temporibus data opera distincta , ut suppleret quod deest ccteris Evangeliis; sicut ostendemus, in sequente Disteri

tione.

Veriim hic, inquiunt, sermonem esse de instante Paschate ραυρω μου elucebit Joannem cum Luca conserenti. Joannes enim ait Cap. v I. appropinquante Paschate Christum pavisse quinque millia hominum, quinque panibus & duobus pisciculis. LucaS vcro Cap. . X. idem narrat miraculum, &alia quaedam e usce temporis, ac deinde codem Cap. vers. St.

subjungit, factum es aurem , dum csimpleremtur dies cxiomtionis Uus: quod quid a iud est, suam in propinquo futile ultimum Pascha λbie illi ratiocinantur, quasi necesse ei et quae

eo loco habet Lucas ea ad proxime antec dentia resem, quod nullo argumento Pr bant. Nos quidem haec ita in Harmonia nostra disposuimus ut referrentur ad sequentia, quae gelia sunt a Jesu; non sex integris nacim

sibus , antequam in crucem tolleretur, cum jam , per triginta circiter menses , Evangelium nunciailet, ut liquet ex sag. 23ΦHaec respondenda habuimus viris eruditis, qui duo , aut tria tantum Paschata, intra tempus ministerii Christi , celebrata volunt. Sed nihil melius consutat eorum objecti nes, quam ordo ipse historiae atque itinerum Christi; qualem cum paucis tradidimus , qualemque futile intelligent quacumque in t gram

525쪽

oram nostram Historiam legere non grava

buntur.

V. Superest nunc ut videamus cur ad annum Trae Vulgaris xx IX. retulerimus ulti- lmum Christi Pascha; quod quamvis ex antea dictis liquere possit, attamen Veterum testimoniis probatum dabimus. Ab iis quidem minime ignoramus gravissima peccata esse admisia, in rebus Chronologicis, nec iis temere credendum; imo in hoc ipso negotio, de anno emortuali Christi , manifesto , ut mox dicam, hallucinatos esse; attamen duo mihi videntur, in iis, quae hac de re habent, distinguenda. Sunt enim nonnulla, quae nullo modo ex Evangeliis, ratiocinando colligere potuerunt, sea ex sola dumtaxat antiqua Δ.ma accipere; alia vero ex Evangeliis exsculpere ratiocinatione conati sunt. 1 osteriori bus non potest esse majus apud nos pondus, quam rationibus ipsis quibus ea nituntur; quae si sint parum iit mae, infirma etiam crunt quaecumque earum vi colliguntur; si vero graves, consectaria pro levibus repudiari non poterunt. Cum enim aliae olim non fuerint recte ratiocinandi leges hominibus latae , quam hodie , nec magis errandi periculo exemti fuerint Veteres, quam Recentiores;

de iis, ex iisdem legibus ac de nobis, est judicandum , laudandique cum recte ratione sua usi sunt, deserendi cum secus, ut recentiores Scripturae Interpretes solemus. Sed sunt praeterea, apud VetereS, eventus quidam, aut signati articuli temporum, quos a Majoribus acceperant, vel ex libris , qui nunc interciderunt, hauserant. Hos, si nihil absurdi complectantur , consentitatque cum ceteris Historiis, quarum est explorata veritas, di praesertim a plerisque summo consensi traditi sint, cur repudiemus quasi dubios nulla ratio est. A quibus cnim superiorum temporum res gestas certius accipiemus, quam ab iis qui non multo post vixerunt, si aequales rebus ipsis testes nobis desint λQuod de iis praesertim rebus intelligendum, quae nec in se ullam mendacii speciem praeserunt, nec sunt ejusmodi ut cujusquam inte fuerit, eas mendacio interpolatas credulae plebi proponi. Ut autem haec duo distingueremisimus in locis Veterum , de anno emortuali Christi, sunt hic eorum verba proserenda. Sed antiquissimos tantum testes adducemus , quia recentiorum antiquiores sine examine passim exseribentium minor multo est auctoritas; & Graecorum quidem prius, deinde Latinorum testimonia recitabimus. Ante omnes, audiamus Clementem Alexandrinum , qui, tradita Imperatorum Romanorum ad Bain usque aetatem Chronologia,

ita persit: ἐ-ν- η θ ο ημῶν τῶ iroί- Gyς-AM Augusti, nempe, a capta Alexandria, ut solebant in Egypto anni

δ κα τοῖς cita , nisi plane deliraverit C virens, qui intra paucas lineas tam turpiter a se dis.

s Actiaco Egyptiorum cum pranium Iussi προ descriptiones fieri , tempore August. Quis autem hoc verumst, scriptum est in Evangelios

cundum Lucam. anno autem quintodecimo Tiberii Caesaris suit verbum Domini ad Joannem Zacliariae Filium ; a rursus in iodem e crati Jesus veniens ad baptisma, quasi triginta annorum. Et quia oportebat eum per annum tant timpra licare, hoc quoquesic script es: annum a l ceptum Domini praedicatumniast me. Hoc s Propheta dicio angelu . Quindecimo e Voanno Tiberii, er quindecim sub Augus: o, se inti plentur trigineta anxi, donec passus est. LX Povero pasus es ad excidium Ierosol mae , suae anui XLII. menses III. Quem ad locum varia sunt observanda. I. Acccperat Clemens, aut is a quo Chronologiam hancce hausit,

Christum natum esse circa annum XXVI II.

a victoria Aetiaca , quod verum est si numeres ipsum annum ejus victoriae , cui additi anni xxvii. incidunt in annum ab Urbe Condita Dcc L. seu Julianum 42. paucis ante quem mensibus natum ei te Christum, ostendimus. At Actiacos annos more Al xandrino perperam numerans , a capta Al xandria , natales Jesu Christi distulit in annum sequentem, ad quem Herodes vitam non produxit, clim constet Christum ante mortem ejus esse natum. II. Pro 'πιμε- , quod est apud Lucam , in omnibus exemplaribus quae nobis supersunt, fuitque in veterum Interpretum Codicibus , legit Clemens ἐρόειεν , cui voci subjungit , interpretationis causa, TH m βάπτσαα. Uuod ab eo ex conjectura emendatum videtur, ne si iacipiens Gristus diceretur circiter triginta annos tulisse natus, necuise caci desis ut dici minimum xxxi. annum estile , quod Chronologiam Gementis evertis let. Sed si ponas Jesum nondum x x I x. annum exegisse , circa primum Pascha ; neccile erit cum morientem altero Paschate xxx. annum egi L

se. III. Quam inane sit argumentum , a loco Esaiae deductum , nemo non videt, &videtur a Clemente exicriptum ex aliquo V lentiniano ; nam ita Valentiniani ratiocin

bantur, ut docet Denarus Lib. II. c. xxXVm.

ubi eos recte consulat, hisce verbis : Duodeciamo autem mense, dicunt eum passum, ut fit anno uno post bapti mum praedicans, ct ex propheta tentant hoc irarum consi re, scriptum es enim: vocatum annum Domini acceptum & diem

retributionis e verὸ cacutientes-Neque

526쪽

D E ANNIS VI

decim mensum habente menseram. Quia e propheta in parabolis est algegoriis, cor non cium dum sonivim ipsarum di horum , plurima disserunt , o i i constentur. Dies ergo retributi nis dirita est, .in qua retribuet Deus unicuique secundum opera I , hoc est, jutacium. Anutis autem Domini acceptabitis tempus hoc, in quo vocantur ab eo qui credunt et , ct acceptabiles sunt Deo: hoe est, omne ab adventu Uus tempus, usque ad consummatiouem ere. Postea sequente Capite, ostendit in Evangelio Ioannis

mentionem fieri trium Paschatum, tum subjicit: Quoniam autem tria haec Pochatis tempora non siιur annus omnis quilibet confitebitur. Quo fit ut mirer virum doctissimum Geri Pan. Holsum numerare Devium inter eos .

qui quatuor Paschata in ministerii Christi

tempore reperiunt. Vide librum ejus de tempore Dominica passionis f. xix. Verum hoc obiter. IV. Igitur nemo dubitet quin a surde contra crit C mens tempus praedicati nis N mortis Christi, in unum annum Tiberii XV. At acccperat a Majoribus eo anno Christum esse mortuum ; quod verissimum erat, sed non eo quindecimo anno, cujus meminit l ucas, & quem suisse antea ostendimus quindecimum annum Proconsitaris Imperii , non eius quod iniit post mortem demum Augusti. Cujus rei in mentem venire debuisset Clementi, cui duplex initium Tiberii non erat prorsus ignotum, ut antea ostendimus. Itaque vere a Majoribus acceperat Christum natum esse circa xxv m. annum Augusta, ab Actiaca victoria , & mortuum

XV. Tiberii; sed quinam essent hi anni non

satis intellexit, & veritatem, quam acceperat , prava ratiocinatione interpolavit V. A tamen eum non puto usque adeo ineptum

Chronologum filiise , ut potuerit scribere

tea dixit Jesum natum esse anno vigesimo octa- ejus Imperatoris ; & manifestum eli hoc eum velle, ex quindecim annis, quos Jesus sub Augusto vixit, ct quindecim aliis , quibus ei fuit in terris superstes , sub principatu

Tiberii, conflari xxx. annos. Itaque omnino legendum πεν me πιδέλι mi e Tri A , γήτου,

nisi quis velit Clementem numerare hic annos Augusti ab ejus morte , retrogrediendo ad

annum ejus xxv I ii. quae esset mira numerandi ratio, &, nisi fallor, sine ex plo. V L Verissimum tamen est, ab anno mortis Christi ad exscidium Jerosolimae effex LII. annos ; atque hoc etiam crediderim deriv tum ex prisca fama, orta ex observatione Chimstianorum iis temporibus aequalium, qui diligenter animadverterant tempus implementi insignis praedictionis Christi , quae exstat blatth. XXIV. Subdit C mens varias opiniones de die , quo mortuus est Christus; sed videntur esse merae conjectum, quas hic

non moramur

Alter testis erit Iulbus Africanus, qui in

quinto Temporum volumine, ubi agebat de xxx. hebdomadibus, haec habebat, quae ex eo proicri Hieronymus, ad Cap IX. Danielis. I, Macedones regnaverunt a is trecem

tis, atque exinde, usque ad anuum quintum d

cimum Tiberii Caesaris, quando pasus es cim

sus, numerantur anni Lx.

Tertius erit Origenes, qui Lib. I v. contra Celsiun , p. I . Ed. Cantab. ita loquitur:

to, ex quo crucifixerunt Iesum, fuisse ad Troil

sima eversionem. Qui annus, ante exscidium Ierosolimitanum xLI I. est, ut VidimuS, XV.

1mperii Tiberii, a morte Augusti.

Ut nunc ad Latinos veniamus , ita loquitur Irenaeus, quem numeramus inter Latinos,

quia in Gallia vixit, quamvis Graece scripserit, Lib. III. c. et s. Natus est Dominus noster, circa primum quadragesimum annum Augusti Imperiι: nempe , quadragesimo a nece Julii Caesaris, ut antea ollendimus. At idem graviter lapsus est, cum Lib. II. c. 39. inter qua dragesimum & quinquagesimum aetatis annum in crucem quidem sublatum cise vult Christum, & tamen anno trigesimo fuisse bapti ratum; quod si verum esset, oportera, quod longe absurdissimum est, Christum mortuum esse neque Pontio Pilato Procuratore Judaeae, neque Tiberio imperante, ut dudum Eruditi animadverterunt. Nec sane hoc notarem, nisi utile esset hic in memoriam revocari insigne exemplum falsi imprudentia vero misit; ex quo liquet neque admittenda quaecumque habentVeteres neque omnia rejiciem da, sed delectum eorum esse habendum. Quod si Christus natus sit anno Augusti x L. a nece

Iulii Caesaris, ex iis quae diximus de Palchatibus ab eo celebratis, liquet eum esse mor

tuum anno aetatis XXI II.

Irenaeum sequetur retulliantu, cuius haec sunt verba, contra Iudaeos Q vi ii. Post Augustum, qα supervixit post natisitatem Christi, anni x ries iuntur: cui surasset Ciberius Caesar - H Ius quinto decimo animo imperii pa sus est Christus,

annos halens quas xxx. cum pateretur. Paullo post: quis passo, inquit, huyus exter mi, iurea tempora Lxx. H domadum , persecta est

sus Tiberis Caesare , CUs Rubialio Gemino e

Fum Gemino. Antea dixerat: Videmus a tem quoniam quadragesimo θ primo aras Impsem Augusti, quo posti mortem Gopatra impera vit, nascitur Christus: Scio apud Hieronymum

haberi qui post &c Sed videtur esse emendatio , nam illa, qui post Sc. absurde hic ins

runtur, si mertullianus scivit annum hunc esse numerandum a cade Iulii Caesaris Hinc autem intelligimus Tertullianum haud aliter peccare, ac Clemenum, cum vult unum eumdcmque

annum sutile Christi ineipientis munere fungi, ac morientis I S praeterea quo anno Aupusti natus esset Christus non satis intellexissu, cum miscuerit Actiacos annos cum annis Imperii. Sed ab antiquis temporibus habuit quod ait de morte Christi xv. Tiberii , duobus Geminis Cost. quamquam ea nescivit cum Lucae narratione latis apte com ponere, ut nec quod dixit de anno natali Christi. Subdit: mense Martio , temporibus Pascha,die vi II. Cadendarum Aprilium. Quod

Tit addimus,

527쪽

addimus, propter sequens Lictantii testim

tuum.

Eum enim subjiciemus 'Io miliam, cum quo conseiicit quidem cie anno, dissentit vem de die ; ex quo intelligere licet Tertu silano ab eo non tulite exscriptum. Vcrba igitur faciens Lactantius de Judaeis, ira loquitur, Inst. Divin. Lib. I v. c. Io. Exinde Tetrarchas habueriti it , u que ad Herodem, qui fuit sub IN pio Tiberis Gesuris; cullus anno quinto decimo, id es , duobus Geminas Consulibus, ante diem septimam salii Codd. habent decimim , alii decimam septimam Calendarum Aprilium, P dat Omptim cruci af erant. Libro vero de Moribus Persequutorum , Cap. IL Gre mis temporibus T derit C aris, inscriptum legimus, Dominus noster Pejus Chrsus a Putiati cruciatus est,post diem decimum Calendarum in

Ultimum testem adducemus Sulpicium Sseverum , qui Hist. Eccles Lib. II. Dominos, inquit, crucifixus est Fufo Gemino, o M. MAlio Gemino Consulibus. Alios non moramur , qui ex hisce, aut similibus fontibus, quae habent hauserunt.

Ex quibus satis liquet, nisi fallor, superfuisse antiquam famam , secundo & turtio seculo post Christum, ex qua vulgo persuasum erat eum natum esse circa X LI. Aususti, mortuum duobus Geminis Coss. seu quinde.' cimo Tiberii anno; quamvis tempora christi satis apte vulgo non digererentur. Nec video cur ea de re dubitemus , cum optime consentiat cum eo quod de aetate Christi antea ex Evangeliis collegimus. Si enim ponas

Jesum mortuum esse x x x III. aetatis anno ,

qui inciderit in Consulatum duorum Geminorum, seu annum Urbis Conditae DccLx M.ta retrogrediaris in anteriora tempora; in-eides iii annum Urbis Conditae DccxLIM quo Coss. fuerunt Caesar XII. & L. Cornelius Sulla , seu x L. Augusti, initio facto a morte Julii Caesaris, quo anno natum Jesum antea ostendimus. At fatendum mensem natalem inveniri non polle, ob rationes antea allatas.

Hisce nihil objici posse videtur , quod sit

Licujus ponderis , aut quod jam non diluerimus, praetcr hoc unum, ex Lunae motibus demonstrari poste, anno Trae Vulgaris Xx Ix. Lunam xv. post Novilunium quod proxime sequutum est Tquinoctium vemum, non incidiste in diem Jovis , neque in cum mensem, quem in Historia Evangelica prodidimus. Nam anno Aurae Vulgaris xx IX. Novilunium vernum , ex l rutenicis Tabulis, fuit Aprilis ii . feria vis. hora undecima Saliquot minutis post mediam noctem, Plenilunium vero Aprilis xv o. seria I. hora propemodum sexta. Nos vero diximus P, lina incidisse in diem vi ii. Cal. Apriles seu Martii x x v feria v. Versim paucis huic obiectioni satisfieri potest: nimirum, nos omnibus expensis, amplexos profitemur sententiam celeberrimi atque accuratissimi Chron Ioeti Dion i Petavit, de tempore observati ius Paschatis, apud Judaeos. Hic autem

cum in Animadversionibus in Haeresin Aligorum , quae eit apud Epiphanium LI. tum etiam Lib. XII. de Doctrina Temporum, ostendit varia, quae hic ab eruditis adsum bantur quasi explorata, falla elle. Primum est, primam Armorum diem

Luna xv. perpetua lege, celebratam fuit te ;cum Moses nuspiam xiv. Lunam, seu Plenilunium observari justarit, scd tantum x Iridiem mensis primi. Hoc unum observari neceste suit, primum Mensem circa Equin clium vernum constitui, ut primitiae frugum,

altem die post Pascha , pollent ollam; s

cundum legem quae exstat Levit. XXI II, Io. nam eo tantum tempore, hordea matur

scunt, in Iudaea. Alterum quod temere ii tuitur est , semper a Neomenia, quae proxime sequebatur A quinoctium vernum . primum mentem inchoatum filisse. Atqui , ut observavit Petavius p. i69. Animadvers in Epiphainum, xiv. Nisan in aequinoctii diemiplum olim incidis te, docent vetustissimi Ju-claeorum Magistri, atque in primis Agathiam h duo, di Aristobulus, horum discipulus qui

unus ex Lxxi I. Senibus fuit, in fragmento

Anatolii, quod habet Eufibius Hist. Eccles

Lib. v I i. c. 32. Agathobus ergo, dum solutiones asterrent quaestionum in Exodum, aiebant δῶν --cα- α λειν ἐπίσης α-ντας g ἰσημερ - ἐαωL , μεσῆν ζ πρωτου μηνὸς , oportere Pascha mactari pariter ab omniabus, post uino itum vernum, medio mense ia

Paschali festo , non tantkm selem figmentum

qui filiale percurrere , sed etiam Diniam. Sic& Philo, de vita Mosis i etlia: NeχLυ ὐ ἐαωης ἰσημερίας πρῶ- άναγ οῦ μDα Mωύσης, initium verni aquinoctis primum mensem statuit

RI L Adstipulatur de I. phus Lib. II I. Anti Jud. Cap. x. de Paschate : Tω θ μηνὶ

ἐνομιζε : mense Mnthico, qui Nisan is x bis vocatur, or anni es initium, decima quarta secundum Lunam, in arieteste constituto , smgulis annis Iussit sacra facere.

Haec clim ita sint, ostendit praeterea vir doctissimus Iudaeos nequaquam ammadvertisse regressiones Atiqui noctiorum , usosque, ut docet D phavius, non accuratis tabulis

Astronomicis, sed Cyclo vitiosis, & qui minime consentiret cum motibus corporum

culestium. Quin & profert ejusmodi Cyclum partim a Io m. M ira, partim a se ad mentem Epiphami consectum. Quae omnia & alia huc pertinentia apud eum legentur, neque enim paucis postent satis dilucide explicari. Cum vero haec expendii semus, conjicer musque oculos in Cyclum illum L xxxiv. an. norum, ex eo desumsimus delignationem Paschalium dierum per I v. annos Ministerii Christi: de invenimus quidem Neomeniam Nisan ejus anni, quo mortuum dirimi Christum ν

528쪽

stum, incidisse in xi. Martii, seriamque U. unde sequebatur x v. Lunam cite xxv. diem ejusdem Mensis, S quidem feriam v. qua Pascha a Christo est celebratum. Qua in re, tria simi observatu digna. Primum cstrit. vitam nequaquam cogitare potuiste, de ita constituendo Cyclo illo vitiolo, ut hoc anno Plenilunium Nisan incideret in x x v. Martii, &quidem seriam v. quia non credidit hunciuisse annum Christi. Itaque casu non leve nobis praebuit argumentum, quo persuadeamur Cyclum illum vere ad mentem Jud. aeorum confectum suisse; clim nobis suppeditet veram seriam Hebdomadis, in quam incidit ultimum Clirisii Pascha. Aiterum cst,si Judaei eo aevo existimabant sibi celebrandum Pascha, proxime post Equinoetium, cosnon male clegiise vcsperam diei xxv. Martii ;cum a tempore Julii Cassaris, ex Sosigenis sententia , is dies esset attributus IEquinoctio

Verno. Tertium, a vero non aberraise Veteres qui, ut ex Laflantio vidimus, Christum in crucem sublatum censuerunt ante diem vi I. Calendarum Aprilium. Nec multum ab hoc calculo abierunt, qui vi II. aut X. Calendas Apriles rem contigisse volunt. Imo minime est incredibile priores qui diem illum prodiderunt, aut ab Apollolis accepi iis, aut collegii se ex Cyclo Judaico, qui aeque potuit antea innotuille nonnullis Christianis, ac postea Epiphanio. Forte & qui dixerunt Christum pallum esse v III. Calendas Apriles, ut Tertistantis & post eum multi, non alia de causa male signarunt diem mortis Christi, quam qua a diem Paschalem , quem sciebanteo anno incidisse in vi ii. Calendas Apriles, volebant fuisse emortualem Christi, decepti male intellectis Ioannis locis. Una hic agitanda superesset quaestio I utrum,

nimirum, inristus ultimum hoc Pascha cel brarit codem die ac ceteri Iudaei, an vero logitimum tempus anticiparit, quia norat se po-uridie in crucem esse tollendum. Veriun a

tot eruditis viris ita res Pertractata est, ut necesse non sit quidquam adjicere. Satis erit dixiste, id quod ex Historia nostra Evangelica liquet, nos esse in eorum sententia, qui a

T CHRISTI. sis

Christo Pascha suo tempore celebrarum cen sent, una cum ceteris Judaeis; quod, ut nobis quidem videtur, Matthaei, Marci S Limcae narrationcs satis perspicue ostendunt. Nec quidquam ei sententiae objectum est ita tenus, quod non etiam lacile solutum elle abrius patronis videatur. Unus, instar omnium, consuli poterit Sim. Bochartus HieroZoici l . LLib. II. Capite L, ubi de Paschali acno agit,& ubi ita explicuit loca Joannis , quae huic sententiae objici solent, nulla ut amplius dissicultas superiit. H A c dicenda habui, de Chronologia vitae Christi in terris agentis, quibus multa alia addi potuiste non ignoro, quae sciens & pru-dcns praeterii ; non quod ea omnia contemnam , sed ne cram. cia repetitam Lectori os ferrem , cum sint a multis viris doctis olim& nuper studiose collecta. Nolim tamen haec ita intelligi, quali nova dumtaxat protulerim; quod verum non esset, pleraque enim prius erant ab aliis occupata. Vertim ex antea dieiis selegi ea tantum , quae instituto meo intelligendo ac confirmando plane necessaria visa sunt; eaque quanta maAlma pintui brevitate ac perspicuitate exposui, & nonnullis ctiam antehac , niti fallor , inauditis illustravi ratiocinationibus , quibus dubia a compertis, diligentius quam alii lacciant, discriminare conatus sum igitur nequcoinnia, neque nihil ex meis scriniis proposui; at satis Iaudis retulisse mihi videbor, si a vero minime aberrarim; seu via trita, seu tramite minus calcato, ad id pervenero. Quod si quis me prorsus aberraile judicarit, non mirabor, prout sitiat nonnullorum hominum judicia; nec propterea illi insensus ero, aut male precabor, aut famae ejus denique detraham. Ossicium ego hac in re, pro modulo ingenii, communi Servatori , si non quale debeo, at certe ex animo praestiti; nec litterulam seripsi, quae non profluxerit a veritatis, seu Evangelii amore. Cui si alii aliter inservire se posise purunt, per me licet; si modo pareant persipicula Evangelii praeceptis, di supra omnes controversias positis dogmatibus adsentian

tur.

Primae Dissertationis FINIS.

529쪽

DISSERTATIO SECUNDA,

in qua traduntur

CANONES HARMONICI,

quos in concinnanda HARMONIA sequuti sumus.

Ex ipsa quidem Harmoniae nostrae, & subjectae Historiae lectione, non dissiculter

colligere licet quem ordinem ceteris praetulerimus, & quomodo Evangelistarum loca, quae contraria primo intuitu videntur, in concordiam redigenda censeamus, sed non semper animo sese ingerunt rationes , quibus adducti , eam quam sequuti sumus sententiam omnium verissimam, aut certe veris mill inram est e rati simus. Igitur ne silentium nobis sit fraudi, cas rationes, hac Dissertatione, paucis exponemus , utque facilius earum pondus expendi atque intelligi possit, eas in certos Canones contrahemus , quos singulos exemplis argumentisque illustrabimus. inio peracto, non necesse erit nobis singulorum locorum operosam interpretationem su*icere , uno enim Canone plura simul illustrabuntur loca , ad quonam explicationem , satis erit ad Canonem ad ea spectantem Lectorem amandare.

CANON L

Lucas ct Dannes, imo ct Marcus, sunt, quam HS c conjiciendo non dicimus, sed

ad Lucam quod attinet, ipsi de sua historia verba facienti credimus, de qua ita scribit Cap. I, 3. ἔδοξε κήροὶ παρη-

ravis adsequuto omnia a principio diluenter E X ORDINE tibi scribere , optime Theophile. Qui locus fecit ut T. tar, existimaverit, in Harmonia Evangelistarum scribenda, recti rem ordinem servari, si in iis , quae habent communia, reliqui ad Lucam potius accommodentur , quam Lucra ad ceteros. Scio virum longe doctissimum contra sentire , &καθ ρῆ: interpretari rigil tim: at tametsi non nego quae singillatim fiunt, ea fieri καλ- ξῆς, attamen haec non est propria vocis significatio, quae sonat F iis νων, seu comine rium connexum atque ordinem, ex ipsa corum continuitate ortum. Nulla Historia, quamvis particulatim omnia exponeret, dici

pollet κα&ξῆς scripta ; si nulla temporum ordinem temporum accuratius sequuti Matthaeus.

ratio, in ea , esset observata. Apud hunc ipsum Lucam, xxθεξῆς eodem, aut simili sensu aliquoties occurrit. Cap. Vm, 2. ὀντω καθεξης, est secluente proxime tempore. Act. II t, 2 . ei κα&ξῆς dicuntur sequentes ordine Prophetae. Ejusdem Libri Cap. xl , Α. 3 ξῆς est narrare ordine, seu a capite ad calccm , & Cap. xv I II, 23. δέ - χε δ καθ ξει est ordine ici raro pro situ locirum, non saltuatim. Sed quamvis tacuisset Lucas, res ipsa nunc ostendit polle commodis me ad ejus ordinem reserri ceteros Evangelistas ; quod αante nos judicavit vir eruditus Irinino Riachar onus, Ardachadensis olim in Hibernia Episcopus , cujus Harmoniam pocissimum sequuti sumus , ad summam rei quod attinet ; qualem cam nobis praebet, in Annalibus Novi Testamenti, Iacobus inci ius. Quae ratio digerendi sermones , di res a Clitasto gestas, quamvis in singulis partibus non raro ab ea dii lentiamus, eo commodior visa est,

530쪽

CA NON ES

est , quod quam minimum eo modo conjecturae tribuatur; cum tres Evangelistae Marcus, Lucas ta Joannes suo ordine progrediantur, absque ulla ferme immutatione; nisi in singu-gulis narrationibus, ut postea dicemus. Solus Matthaeus, di quidem tantum per tredecim priora Capita, & initium decimi quarti, ordinem neglexisse viderur; quod est verisimilius, quam tres alios Evangelistas illum supervacuum existimasse. Sunt quidem qui o jiciant Matthaeum suis le -άota , ideoque ordinem potius observasse credendi un. At ne dicam infirmam cile consequentiam, Ioannes etiam suit spectator atque auditor rerum quas narrat; Lucasque ab initio Evangelii testatur se sua accepisse ab iis qui as initis v derant edi ministri juream seranorus. Nec dubium est quin Marcus ex iisdem sontibus hauserit. Quidni autem & Marcus de Lucas, una cum rebus ipsis, etiam rerum ordinem acce- Perint , aut cum non traderetur inquisverint

Verum sent clara indicia, non apud Marcum quidem, sed in Lucae & Joannis narratione , ex quibus intestigere licet eos ordinis observantiores suisse, quam Matthaeum. Ut a Luca ordiar; tempus natalium Jesu Christi satis clare designat, praesertim iis qui eo tempore quo scripsit virebant; cum dicit Cap. II, 1. & seqq. Christum natum est e Bethlehemi,

eo tempore quo prima descriptio plebis in Judaea facta est, jubente Augusto ; nemo enim ex iis qui historiae Iudaicae paullo curi siores fuerant, ignorabat quaenam esset prima illa descriptio. Ambiguitatem sorte qui iapiam, in loquutione πρώ--Κυρηνis, esse dixerit. Verum si sequentibus laculis aliqua fuit, nulla erat eo aevo; quo Omnibus erat notum P. Sulpicium Quirinum, post mortem demum Archelai, Syriae praesu sse, adeoque diu poli Christum natum. Sine ulla Irisitatione , interpretabantur , πρώm ἡγ-

Piam S iapraesset Quirinius, quia res ipsa ita intelligendum esse Lucam clamabat. Ea autem designatio temi oris desumta a Quirini censili, non poterat cile clarior ; quia ab eo tempore Judaea in Provinciam Romanam plane atque in perpetuum redacta suerat, quam.

vis Iudaei, duce Iuda Gaulonita rebellassent, ut docet Iosephus Anti Iud. Lib. XVIII. abini . Quod si pollea loquutio, qua usus

erat lauas, ambigua judicata est; tribuendum hoc Interprctum inscitiae, quorum erat ex re ipsa, culus testem locupletissimum habebant Io eptam , ambiguitatem loquutionis discitere. Sed plurimorum mens adeo laeva fuit, ut ne ambiguitatem quidem viderint. Altera est designatio temporis , ex qua intelligere licet Lucae ordinem cordi fitille , p. III, i, a. de qua in superiore Distertatione egimus, atque ex qua probe intellecta, non igua lux oritur toti Chronologiae vitae Christi, quemadmodum ostendimus. Hinc quoque liquet quo senis intelligi queat P 23. ejusdem Capitis, in quo Jesus dicitur circiterm ima annos natus suille, cum coepit m cIC

HARMONI cI. Pr

suo sungi. Quo invento, quo demum aeta tis anno in crucem sublatus suerit atque incoctum evectus , multo certius intelligimus, quam ex omnibus Astronomicis calculis. Haec autem soli Lucae debemus, ideoque si ordinis observantiorem statuamus, nihil mirum affirmare videri possumus.

Joanni vero lingulare hoc debetur, quod solus distincte tria priora Paschata, in quae mi nisterium Christi incidit, signarit, cum alii

tantum postremi meminerint. Quin & tertio praedicationis Christi anno, praeter Pascha, meminit festi Tabernaculorum, di indicationis Templi, quorum ope tempora illius anni commodissime digeruntur. Vide Cap. VII, 2. X, et r. Quod in Joanne mirum non est, cum hoc sibi proposuit levide tur, ut suppleret quod alus deerat Evangelii S. Cum igitur ex diserta proscisone Lucae,rebiisque ipsis, liqueat de Lucam & Joaninem ordinis observantiores suille, quam Mat thaeum ; nemo nobis succensere ressit, quod Harmonicum ordinem a Richanus o potissi-inum inventum ceteris praetulcrimus. Quod

si apud Marcum nihil sit, quod impediat quominus ad Lucae & Ioannis ordincin narrationem ejus reseramus ἔ hinc colligere non stu-stra possimus cum etiam ordinis observantem sutile , prout ex nostra Harmonia intelligere est.

CANON II.

In narratione fing rum factorum aut sem num Christi, Evangebsa satis habuerunt Iim am rerum o dictorum proferre a se

fingulariis circumstantiarum aut .mrborum,sn uitaque ordine neglecD.

O Umvis enim Evangelistae inducant

se e semper Christum , d irecta oratione utentem , more Orientalium , imo de anticiuissimorum Νcriptorum Graeco.

rum, non est putandum ab iis ipsa ejus verba semper proferri; quod liquere potest ex comparatione eorumdem sermonum . prout avariis narrantur Evangelistis. Exemplo est equeat insignis ille dialogus Christi cum Pharisaeis Mattia. xlx, 3. dc seqq. dc Marc. x, a. dc seqq. Hic enim neque eadem prorsus sunt verba, neque idem Ordo, quamvis res sit plane e dem. Conjiciat Lector oculos in pag. 3i Harmoniae nostrae, conseratque utrumque Evangelistam , ac videbit & in versum ordinem di mutata nonnihil verba ab altarutro Evangelistarum. Si quaeras ab utro, reipC

debo a Marco quidem initio dialosi videri

clausulam ejus positam . adeoque Inversum hac in re ordinem; a Matthaeo vcro vers 'potius sensum, quam verba Christi proterri. Quod sentient, nisi fallor, quicumque subjectam Paraphrasticam Historiam paullo attentius legerinti Igitur Marci verba divulsi.

mus, ut pollent commodius cum verbis Matithaei comparari; alioqui quid commune habeant , quid diversim difficilius intelliger Tit 3 tur.

SEARCH

MENU NAVIGATION