장음표시 사용
71쪽
C A P. III. Annus an alis clanisti XXV Prauim L.
iniret que enim repter corporeum dumtaxat ritum denuo nasci dicebamur, eos corpoream tantum mutationem pasibs, nec meliores esse quam antea; at qui animo essent mutati, atque
mi isti tib et ditis . militis certe credetis lysii et .m vobismarcire quae fiunon coelo; nemo enim nux ae illic agantur, praeter cum qui a Deo ad homines missus cst, quem solum Deus a M
72쪽
MATTHILUS. Aantis citatis christi Tra praecimii ZMARCUS. I. U C A S. IOANNELC A p. III, 6. Quod natum est erearne . caro est : Ec . quod natum est ex spiritu, spiri
4 bi: oportet vos nasci denuo. g. spiritus ubi vult spirit. 8e vocem curaudis. sed nescis unde veniat, aut quo vadat: se est omnis.
. qui natus est ex spiritu. s. Respondit Nicodemus, & diait ei : Quom do possiant his fieri o. Respondit Iesus. didixit ei: Tu es magister in Israel. & hae ignoras
quimur . de quod vidimus testamur. de testimonium nostrum non accipitis. II. si terrena dixi v his , de non creditis, quo modo, s diaero vobis ect
leuia. eredetis 33. Et nemo adstendit in Coelum, nisi qui desten dit de Gelo . filius hominis, qui est in Coelo.
Et sicut Moyses exaltavit serpentem in deserto: ita exaltari oportet Filium hominis; s. ut omnis, qui ermdit in ipsum . non pereat. sed habeat vitam aeternam. 16. sie enim Deus dilexit mundum . ut Filium suum unigenitum daret: ut omnis. qui eredit in eum. non pereat. sed ha
I . Non enim mist Deus Filium suum in mundum. ut judicet mundum, sed ut salvetur mundus per ipsum. ig. Qui eredit in eum. non judicitur: qui autem non credit, jam judicat
mire unigeniti Filii Dei. o Inm , t . as. Hoc est autem judi
Ula i ta r dum. & dilexerunt homi nes mana tenebras quam lucem ι erant enim e tum mala opera
norum Borum participem facit, cum quae fiunt in terris sint hominum oculis subjecta. Quemadmodum vero Moses in Glitudinibus Arabicis serpentem aeneum in perticam sustulit, adspiaciendum ab omnibus, qui curari cupiebant a morsu Chersydrorum : ita etiam oportet eum hominem in stipitem tolli, ut eos, qui ei crediderint, exitio ercptos, aeterna donet beatitudine. Eo enim amore Deus hom:nes prosequitur , ut velit filium suum unigenitum mortem obire, eum in finem ut ad aeternam selicitatem deducat eos qui ipsi credent, qui alioquin arteritum perirent; nam Deus minime misit filium suum, ad homines, eum in finem ut pcenas de iis sumat, quas vitiis suis sibi merito contraxerunt: sed contra ut iis suppliciis eos liberet. niti pertinacia tua ipsi obstent. Quicumque ei credet minime plectetur, quicumque vcro eindem negarit, ipse se sponte sua poenis hibjiciet, quandoquidem noluerit unigenito Dei mno cum P nis erepturo credere. Propterea autem homines poenas dabunt, quod cum a Deo rc elata suerit sanctissima doctrina . quae illis praeluceret, ut sempiternae fallitis viam ini-rς Pollent; ipsi tamen maluerint pertinaciter exitiales sententias, quibus omnis virtutis crenseno exilinguitur, tuta, quia ipserum vitiis patrocinabantur.
73쪽
Quisiluis enim vitiis indulgere cupit , necesse est cum odio habere doctrinam, quae eum avitiis ad sanctiorem vitam revocat; neque ei vult adsentiri , ne vitia illa sita, quibus nuntium remittere non cupit , omnibus manifesta fiant , eumque infament apud optimos quosque. Quisquis vero non sucato animo virtutem sectatur, facile adsentitur sanctiori doctrinae , quia nullius peccati sibi conscius est, quo retecto queat infamari; quippe qui Dei praeceptis, qu tenus sibi innotuerunt, semper paruit, aut certe parere in potarum constituit. CADUT XII Iesus Irofestia abit in alium Iudaea tractura , tu quo baptismo paenitento incipiebat, dum P.rum s Baptista ilia faceret in Samaria ad Iordanem, ubi insigne testimonium Iesι rhinc P lta s.
in cincerem at Herode, Galilaeae Tetrarcha , conscitur. .
Pos του AM festi dies Paschatis exacti ei lent, Iesus, una cuminonuullis discipulis, malium Iudaeae tractum sic se contulit; in quo ali suamdiu commoratus est , & Judaeos ad se ve niemes, Discipulorum suorum opera, baptiuavit, quemadmodum. Joannes facere tacta Ioannes vero ipse in tractu Samariae vicino Jordani, non procul Scythop'si di Salimis, apud. scinonem, ubi Propter aquae copiam commorabatur , abluebat Immite gliam agentes , prout instituerat ; nondum enim conjectus fuerat in carcerem , cum Jesus Evangelium pat num tiare. Eo tempore, orta est disceptatio de ablutione, qua utebantur Jesus & JQamara, inter Pharistos di nonnullos ex discipulis Joannis; qui nolebant Jelum magistro suo aequiparari,
74쪽
Io. Omnis enim qui male asit, odit lucem, & non venit ad lucem, ut non a guantur opera ejus rai. Qui autem facit umpitatem . venit ad lucem.
ut manifestentur opera ejus; quia in Deo sunt facta. 11. Posthaee venit Iesus,ti discipuli eius. in terram Judaeam: di illie demorati
tur eum eis, te baptizibat.1 3. Erat autem & Joannes traptizans in Ennon.juseta salim. quia aquae multae erant illie ι Ee veniebant. Ee baptigabantur: a . nondum enim missis fuerat Jownes in earcerem.
fricti est autem quae sis ex diseipulis loranis eum Iudaeis, de Purifieati
as. Et venerunt ad Ioannem. & dixerunt ei: Rabbi. qui erat tecum trana Iordanem. eui tu testim
nium perhibuisti. ecee, hiel aptitat. Ec omnes veniunt ad eum
17. Respondit Ioannes. te diait: Non potest homo accipere quidquam . nisi fuerit ei datum de Gelo. 18. Ips vos mihi testim nium perhibetis quAd diamrim: Non sum ego Christiti, sed quia missas sum ante illum.
eum, gaudio gaudet propter vocem sponsi. Hoc ergo gaudium meum impletum
est. 3o. Illum oportet ere scere, me autem minui.
3 i. Qui desursum ve nit, super omnes est. Qui est de terra. de terra est. Ecde terra loquitur. Qui de Coelo venit. super omnes
prout fiebat a Pharatas, qui neutri credebant. Itaque disicipuli illi Joannis ad Maeistrum se
se contulerunt; ut veluti apud eum quererentur, quali Jesus ablutione sua homines ad se quoque alliceret, & ne ad Joaimem venirent impediret. Qui fit crgo, inquiunt, Mamlier, ut is qui tibi adtim trans Jordanem, &cua tam luculentum praebuisti testimonium, ipse et amhomines abluat, & longe plurimos ad se alliciat λ.Annon vides numerum discipulorum tuorum, atque existimationemtatuam se polle minui λ Ioannes vero negavit viro res ioso licere ibi maiorem adsumere potestatem , quam revera a Deo accepit; α vos, inquit, probe n ', mim ei te potellis ingenue prosessum me nequaquam csse Messiam , sed tan tum a Deo premissum:esse, ut Iud eorum animos, ad eum excipiendum, pararem. Sponsus sibi sponsam collocatam solus habet, & si quis adest ejus amicus, blanditiasque sponsi audit, vehementer utatur eum potiri solum sponsa, quae ipsi placeat , nedum ut invidia ulla tan a- i a cui commo Or, cum audio eum, cui testimonium perhibui, alacriter munerei ou demandato tirngi, re plurimos ad eum concurrere. Scio quidem sore ut ejus existimatio atque auctoritas augeantur, dum ipse in dies minoris ab hominibus fiam. Verum cujus coe- . vnx natalas , ct e divinam potestatem accepit , is supra omnium mortalium sortem est mutus, at qiu natus est eodem modo ac ceteri homines, is ex terra ortum ducit. ideoque ea
75쪽
MATTHEUS M.ARCUS LUCΛS IOANNES.
tantum proseri quae a terrae hujus incolis dici pollunt & solent. Qui, inquam, coelo ortum tuum debet is alios omnes homines infra se positos despiciat licet. Quae ille vidit atque audivit, apud Patrem Coelelium, commemorat; nec minuS ea vera ac certa sunt, quia a paucis admittuntur, ut par citet. Quisqui S autem doctrinam ejus amplcaitur, eadem opera profitetur severum cile existimare quidquid a Deo proficiscitur. vir enim ille, quem Deus lingulari instructum potestate ad homines misit, non tam animi sui sensa, cum loquitur , quam divina oracula fundit; quippc qui est a Spiritu Divino perpetuo & per omnia affatus. Inutilato am re eum prosequitur Pater Coelestis , ide ue longe amplissimam potestatem ei d dit, ut omnia possit quae velit. Quisquis filio Dei credet, aeteritam vitam consequetur; qui e contrario cxcludetur, ut Deo meritas pinnas det, quisquis illum repudiaverit. Non multo post, cum Joannes esset in ditione Herodis Tetrarchae Galilaeae , ceteris sitis sceleribus homo tyrannicae indolis hoc adjecit, ut sanctissimum virum in carcerem Machaerunti num immerito conjiceret; quia ausuS erat nuptias, contra Molis Legem contractas, reprehendere. Duxerat quippe Herodes uxorem fratris Philippi Herodiadem , Anstobuli utriusque fratris filiam , vivente fratre Herodiadis viro; quod illicitum cile ex Lege libere praedicabat Joannes, qui ta alia hominis s.clcra minimc dissimulabat. Itaque Herodias Ioam summope-
76쪽
-m AE alis Christi XXX Praecinii LMATTH EUS. MARCUS.
33. Qui aecepit ejus t stimonium . signavit quia
3 . Quem enim mistia Deus, verba Dei loquitur: non enim ad mensuram dat Deus Spiritum. 3ς. Pater diligit Filium:& omnia dedit in manu e M. 36. Qui credit in Filium, habet vitam aeternam et qui autem ineredulus est Filio. non videbit vitam ι sed ita
Dei manet super eum. I . Ipse enim Herodes is. Herodes autem. Tetrarcha. .
. . . tς misit; ae tenuit xo. adjecit & hoe supernuit Imrmem . di illigami Ioannem, te vluxit eum in omnia, & inclusit Joannem eam. di posuit m carcerem carcere ineareere propto Iler ladem uxo- propter Hero- 1ς. tam eorri rem iratria sua ι diadem uxorem Philippi fra- peretur ab illo de Herod tris sui. quiaduxerat eam. de . uxore fratris sui. . d rebat enim illi, Joannes : Non sicci tibi habere e. Et, volens illum Oeeidere , timuit populum: quia sicut Piophetam eum habebant. inis. Dicebat enim Ioannes Herodi: Non licit tibi habere uxorem fratris tui.
oecidere eum, nec poterat hao. Herodes enim me
tuebat Joannem. stiens eum virum justum ti sanctum ti eustodiebat eum, di auis dito eo multa faeiebat. & li benter eum audiebat. . Et de omnibus malis quae eit Herodes,4
r. v I T ergo cognovit Jesus. quia audi runt pharises quod Jesus plutes distipulos iacit dibaptizat, quam Joannes. a. quamquam Jesus non baptivitet.sed discipuli ejusdre insensa, illi insidiabatur, quaerebatque occasionem , qua eum e medio tolleret, sed nondum nandi i potuerat; quia Herodi ipsi Perspecta erat Joannis innocentia, cumque revereb tur. Quin interdum lcrmones ejus non illibenter audiebat, nec pauca fecerat ab eo minitus, viri auctoritate adductus. Attamen ut sunt tyrannorum ingenia ad saevitiam proniora Hei odiadis irae gratificatus, eam rς, esset, nisi sibi a populo Judaeo metuisset, qui Ioannem Prophetam cile exis abat. ri IC AP υτ XIII. I si militis Pharisam tas ct Fininem conjectum esse in earcerem, Iudaea , AGI, Gabbam petit per Samariam; quo in itinere, ad Suharam urbem colgoqunar cum Samaritiae , ct tot tim otii.
dum , Mibi Mem habriel, taciti it. T CuM aliquamdiu Jesus in Iudaea abluissEt poenitentes, qui ad se accedebant, tanta eorum
coniiuubat ad eum multuudo , ut rei fama pervenerit ad Phariseos ; qui cium audirent multo plures ad Jchum ire, ut doctrinam ejus acciperent, utque ab co abluerciatur , quam ad Ioan
77쪽
C A p. IV. Aistis AT alis cir si XXX praeostii I
di contrariam auctoritati suae censebant. Quod cum intellexisset Iesias, qui tamen non ipse, sed per discipulos suos baptizabat, accepissetque circa idem tempus Joannem ab Hemde proditum esse Herodiadi, relicta Judaea, in Galilaeam reversus est; cum nihil sibi ab Herode tim rei, quia Joannis discipulus haberi non poterat. Ut autem ex Judaea pedestri itinere recta iret in Galilaeam, necesse erat eum transite per&mariam; per quam iter cum faceret, pervenit Sicharam, quae olim Sichem, vel Sichima dic batur , & condita est non procul ab agris , quibus Jacobus Olim Josephum filium donaverat. Ad id oppidum puteus erat, qui Jacobi dicebatur, ad quem Jesus ex itinere sessus sedit, circa meridiem. Ea dici hora, contigit mulierem Samaritidem venire ad puteum , aquae hauriem dae causa; a qua Iesus petiit aquam, quam biberet, dum ejus discipuli abcinent; quippe qui ingrcssi erant oppidum, ad cibum emendum. Mulier vero intelligens Jesum esse Judaeum, mirata est eum potum a se petiisse; quaesivitque qui, Iudaeus cum citet, a Samaritide aquam reic-
78쪽
set Jesus quδd Joannes traditus esset, secessit in Galilaeam:
. reliquit Iudaeam . Rabiit iterum in Galilaeam. 4. Oportebat autem eum transte per Samariam, s. venit ergo in civitatem Samariae . quae dicitur Sichar . juxta piaeuium .
filio suo. o. Erat autem ibi son, Iacob. Jesus ergo , fatigatus ex itinere . sedebat 1ie supra fontem. Hora erat quasi sexta. . Venit mulier de Saamaria haurire aquam. Dicit
ei Iesua : Da mihi biberet S. distipuli enim fui
ierant in eivitatem . ut cibos emerent. s. Dicit ergo ei mulier illa Samaritana r Quomodo tu, Iudaeus cum sis . bib re a me poscia quae summulier Samaritana a non enim eoutuntur Judaei Samaritani,
io. Respondit Iesus. &dixit ei: si seires donum Dei. 8e quia est . qui dieit tibi: Da mihi hibere . tu forsitan petisses ab eo. de dedi set tibi aquam vivam. 1i. Dieit ei mulier: D mine . neque in quo haurias habes. Ec puteus altus estiunde ergo tabes aquam vi vam xx. Numquid tu majores patre nostro Iacob , qui dedit nobis puteum, &ipse ex eo bibit. & filii ejus, Zepecora ejus 33. Respondit Iesus. Mdixit ei: Omnis qui bibit ex aqua hae. sitiet iterum : qui autem biberit ex aqua . quam ego dabo ei. non sitiet
.. sed aqua . quam ego dabo et, het in eo fons aquae . salientis in vitam
is. Dicit ad eum mulier o Domine , da mihi hane aquam ι ut non s-tiam . neque veniam hue haurire.
. -- .:-- ς xvr quis a iς puteret aquam ,iipsam potius petituram , & aquam Mulier vero manime intelligens de quo aquae gnere loqueretur Iesus, DO- , i t, vas nullum habes quo aquam haurias ex hoc puteo , qui profundus est ; qui ergo mihi aquam vivam petenti suppeditare postes Num major est tua potentia, quam Jac
HV in qui pulcum hunc ei sedit, deditque Josephi posteris, & ipse, cum 2 pecudibus, e)us aquam bibit; cum nullam allia, in hoc terrarum trictu, secisi; obti11A qμὲ Wi i inquit, biberit hujus putei aquam, non eo edo es db. IV. 'ςςςiise hisςbit iterum bibere. Quisquis vero biberit aquam, quam
qua fiet ut num iu bi Vri sed in /pso meritum scaturi et fons aquae,
79쪽
Tum mulier coepit a Iesu petere eam aquam , ne in posterum sitiret, cogereturque venire haustum ad puteum. Iesus vero eam iussit redire in oppidum , atque ad se ipsius virum adducere. At illa negavit sibi esse virum. Quo responso audito, vere, inquit Jesus, negavistire viciam habere; nam quinque habuisti, is veru, cum quo nunc conlaevisti, non est vir tuus, cui leuitimis nuptiis collocata sis. Ingenue rem confessa es. Mulier mirata unde Jesus , quem pereetrinum esse videbat, arcanum illud nosset; video, inquit, Domine, ex hoc tuo responso te esse Prophetam , cui Deus arcana aliis ignota revesat. Sed Judaeus cum iis, dic mihi cur contendant Iudaei Jer limae tantum sacra esse facienda Deo, cum antiquissimi Patriarchae in hoc monte Garizitano sacra ei secerint λ Tum vero Jesus, O mulier, Inquit, crede mihi mox adfuturum tempus , quo homines neque in hoc monte, neque Ierololimae, merito censebunt sibi Patri Coelesti sacra esse facienda. Sed ad dissidium Iudaeorum S: Samaritarum quod attinet, vos Samaritae colitis Deum cujus praecepta omnia non sunt vobis nota, nos vero divinas omnes leges novimus ; atque a nobis primum fluxit salutaris doctritia de rati ne, qua Deus est colendus, undc ad vos pars aliqua cognitionis Dei derivata est Verunti,
80쪽
Auirus Amassiis C sit XXX rearenti L.
1 6. Dicit ei Iesua: Vade. voea virum tuum . di veni hue.
ι . Respondit mulier. Ee ducit: Non habeo virum. Dicit ei Iesus : Bene diri. m. quia non habes vi
s. quinque enim viros habuisti. Ec nune quem habes . non est tuus vir: hoe vere dixisti. is. Dicit ei mulier: D mine. video quia Prophe
xo. Patres nostri in monia te hoe adoraverunt, & vos dicitia . quia lerosolrmis est loeus, ubi adorare opor
at. Dicit ei Iesus t Mu-erede mihi. quia venit hora, quando neque in monte hoe . neque in J rosolymis adorabitis P
2 a. vos adoratia quod nescitis nos adoramus quod imus, quia salus ea Iudaeis est. Jx3. sed venit hora . Ecnune est, quando veri ad ratores adorabunt Patrem iaspiritu de veritate : nam Ee Pater tales quaerit, qui ad
14 spiritus est Deus: te. eo', qui adorant eum. in spiritu Ee veritate oportet
as. Dieit ei mulieri seis quia Messias venit. tqui dicitur Christus J chm ergo venerit ille . nobis ianua tiabit omnia.
Dicit ei Iesus iEgo sum, qui loquor te
27. Et continuo vene rent discipuli eius, te mira bantur . qui eum mulieret quebatur. Nemo tamen dixit: Quid quaeris, aut quid loqueris eum ea
as. Reliquit ergo h driam suam mulier. & abiit in ciuitatem, Ze dieit illis hominibus:
ut dixi, instat tempus, & jam coepit, quo Deo accepti cultores patrem Coelestem cbleni, non corporeis victimis uno in loco mactandis, sed spirituali cultu,&religione minime secata. Deus enim Musmodi cultores amat, non eos qui externo dumtaxat sacrorum cultu d fui untur. Deus est mens pura , ideoque mente potissimum vult coli, & religione cui nul- Ius insit fucus.'Haec cum dixisset Iesus remotissima ab iis, quae vulgo Iudaei ac Samaritae docebant, nec mulierquidquam reponendum haberet, quod ad rem faceret,respcindit venturum aliquando Messiam, a quo omnia Iudaeorum & Samaritarum dissidia essent componenda , & iI- Iu irandum quidquid obscurum etiamnum erat in Religionis negotio. Iesius veto, quod non-cumlolebat apud Iudaeos facete, se Messiam esse ei privatim pro iis est. Inter haec, discipuli Jesu ex oppido redierunt, mirabanturque eum colloqui cum maeiere oamaritide , qtsamqtiam nelaiebant quos sermones cum ea habuisset; nec tamen ausi sunt ab eo Petere quinam tuissent, aut quid a muliere postulasset. Haec vero, relicti ad puteum hy-cria, Ill urbem rediit, oppidanosque hortata est, ut secum, ad puteum Jacobi, egrederen'I a tur,