Philosophorum Graecorum veterum praesertim qui ante Platonem floruerunt operum reliquiae

181쪽

IN EMPEDOCLEM.

animis quasi vaticinatur, 1ingens, eas olim cum Biis in coelo versatas, mox fractis alis in terram delapsas esse. Empedoclis δαιμων φυγας καὶ Platonis ψυχη πτερορρυησάση similis est.

Longius Vero processit Hermannus, quum e ΡlatoDis oratione Empedocleos versus eruere conatus est, Dissert. de ossicio in

terpretis, p. 10 sq. quem jure redarguit Boeot h. in Annal. Crit. Berolin. Januar. 1835. Quae Plato ab Empedocle deliba vit, jam animadversa sunt Astio Comm. in Phaedr. p. 291, 294, al. - φυγας θεοθεν, similiter Aeschylus dixit φωνάν ουρανου nou. Opud Plutarch. de Exsil. Vol. VIII, p. 395 sq.

Gesner . in Orph. Argon. v s. 263 et 205 V10). Νεῖκος μα--μενον, Discordia demens, Virgil. Αen. VI, 280.

Vss. 9 et 10. est χοι οτ ου πρόσθεν κτλ.) Biem eXSecratur quo primum cruentis dapibus et caede se polluisset, quippe qui initium ei omnium malorum fuisset. Apte hi versus quadrare mihi visi sunt in hunc locum , ubi ut reliquorum daemonum sic Suam quoque sortis miseriam deplorat. I amen si quis inter καθαρμους Ieserre malit, ut fecit Sturgius, nihil obstat. ῆι αρ Homerice: ut Il. λ, 484. - φιαστεμασθαι Scrip Si

facinu3 moliri, inceptare, tamen ι et Θαα θαι Parum Congruum est incora gruum item additum istud περί. Reisi ii interpretatio, callide et artificioso i. e. πσρὶd committere scelerre labiis, haud satisfacit. Aptissimum contra ματτευσασθαι, uti infra Vs. 350, φρεσὶ ματτευσασθm, ubi verbum istud item obliteratum erat. Significat autem, similiter ut μιιὰσθm a quo deri'Vatum est, attrectare, tum, everiri, inquirere; posterior significatio usitatior quidem, altera tamen non minus Pro Pria. Utramque notat Hesychius: μαστεύει τεῖ - ω λαφῆ. Prae' positio περι huic Verbo optime congruit, circum altrectaro labii8. Cf. quae annotata sunt VS. 350.

182쪽

ποειδευ- δε, οἰμα, και ελεγχων, εξ Ξίης τιμῆς και οἷου μυιεος ολβου , ως φησιν 'Eμπεδόκλila, ωδε λ ιπων κατα θυητων ρ αστρεφετου. Dicta su Di ista e persona Empedoclis, prioris vitae beatitatem desiderantis. In priore Versu pro κῶ οἷου potius cum Plutarcho legendum eSSe τε και μου, sponte patet; Sed posteriora etiam verba Versus Vestigia Continere, quisque, opinor, admonitus sentiet: indicat tum vocabulum ἶδε, tum magis etiam Verborum HumeruS. Pro λιπὰν autem sensus postulare videbatur,rso 29 cf. Plotini Verba citata ad Vs. T.), et Pro αναστρερετα, - ομαι. Deest autem nomen quo reseratur PraepoSitio κατα.

Fortasse Empedocles tale quid scripserit: ID πεσωυ δειλαῖος

Vs. 13. κλαυσα κτλ.) Indicat Poeta, quo Sensu assiceretur, quum primum in terram delapsus corpus intraret. Imaginem recens Dati infatitis in se transfert.

VS. 14 sq. ποποι, κτλ.) ω δειλὸν scripsit Scaliger ad Steph. Ροes. phil. pro ν δειλον, probante Sturnio. δυσάνολβος similiter formatum ut δυσάμμορος, Iliad. 428; De quis, ut Nae Lius Choeril. coiri. ανολβου. - - εξ ἐριδων Spectat ad ae rumnas et fata, quibus homines, vel potius daemones coelo dejecti, jam prius quam mundum intrarent, conflictati essent. Multos similes poetarum locos vitam lugentium suppeditat Clemens 1. 1. Vss. 16'19. Alis ριον μsu γαρ κτλ.) Talem sortem, dicit Plutarchus, Hacti sunt οἱ θεηλατοι καὶ ουρανοπετῶς εκεῖνοι δαίμονες Vid. Vs. 4 sq.), poenas delictorum luentes, donec purgati rursus in suam et Daturalem sibi sedem revertantur. Plutar chus de Is . de Os. l. l. male sήαυθις pro ες αυγας; idem de

183쪽

IN EMPEDOCLEN. it. aer. alien . ποντος δε χθουος, omisso ἐς; similiter Eusebius; deuique posteriore loco Ρliat. αυ-ῖπτυσς, 3ltero απ- , item EuS. Sed ανεπτυσε convenientius de mari in terram ejiciente. Hac autem jactatione per diversa elementa intelligi puto formarum mutationem, qua daemones isti modo in aerias, modo aqua

tiCaS, modo terrenas animantes COD Verterentur, VariaSque 1iguras induerent, ut modo dixit Vs. 6. Caeterum Empedoclea haec de daemonibus placita apud seriores quoque admodum pervulgata et celebrata fuisse, ostendit Plutarchi locus de

0rae. defectu. p. 418; Vol. VII, p. 648, ubi de illis dicitur:

το δε τοῖς δαιμοσι τουτοις, μονονουχὶ ράγδην λαμβανοντας ἐκ τωνεπῶν των 'Eμπεδοκλεους, αμαρτίας καὶ κτας καὶ πλάνας θεηλάτους επιφερειν, . . . θρασύτερον ηγουμαι καὶ βαρβαρικώτερον. Si

milis color est in Virgilii descriptione aDimarum quae in inseris plectuntur, quamquam dissimili sensu, Aen. VI, 240:

Ergo eXercentur poenis, Veterumque malorum Supplicia expendunt. Aliae panduntur inanis Suspensae ad Ventos, aliis sub gurgite vasto Infectum cIuitur scelus, aut exuritur igDi. Vss. 20-23. ατερπεα χωρον - ηλάσκουσιν. Hierocles l. l. memorato daemonis sive hominis lapsu in terram, deinceps addit: ἄνεισι δε καὶ την αρχαίαν εξιν αναλαμβάνει, εἰ ψυγοι ταπερὶ γῆν καὶ τον δε ἀτερπεα ως αυτος λεγει, ηενθα

Φόνος I ηραν, εἰς ον οἱ ἐμπεσοντες 'n' Aτης ἀνα λει- μωνα - γ λασκουσι v.' si quibus colligi probabiliter licet V. ηλασκουσι non reserendum CSSe ad Φόνος et Κοτος, sed ad homines sive daemones e coelo in terram delapsos οἱ εμπε- σοντες), adeoque hos Versus non ita jungendos esse, ut facit Synesius: Aθα Φονος τε Κοτος - ἐλασκουσιν , Sed a Se ii Vicem dirimendos. Lectio paullum variat. Hieroclis ed. Aτης ανα Codd. αυ) λειμ. τε καὶ σκοτος Ita quoque Scaliger. Synesius A. Eu λειμωνι κατα σκοτον. Porro niter φονος, alter φθονος. Procliis inverso ordine κότος τε φονος TE,

184쪽

COMMENTARIUSVS. 20 sqq, ατερπεα χῶρον, ευθα Φονος κτλ.) De terra dicit, quod de Orco Homerus Od. λ, 94:

Porro in terra item collocat monstra illa, quae poetae ad inferos relegare solebant, unde in Empedoclem transferri possunt, quae de priscis mysteriorum auctoribus dicit Macrobius Somn.8cip. I, 10: i, qui per diversas gentes auctores constituendis Sacris Ceremoniarum fueruDt, aliud esse inseros nega eruUt quam ipsa corpora, quibus inclusae animae Carcerem foedum tenebris, horridum sordibus et cruore, patiuntur: hoc animus6epulcrum, hoc Ditis concava, hoc inferos Vocaverunt.' Quae

autem in Empedoclea hac descriptione desiderantur, suppleri paene possint e Virgiliana descriptioDe Orci, Aen. VI, 273 sqq. Vestibulum ante ipsum primisque in faucibus Orci

Luctus et ultrices posuere cubilia Curae, Pallentesque habitant Morbi, tristisque SenectuS, Et Metus, et malesuada Fames, ac turpis Egestas I erribiles visu formae; Letumque , Labosque, Tum consauguineus Leti Sopor, et mala mentis Gaudia; mortiferumque adverso in limine Bellum, Ferreique Eumenidum thalami, et Discordia demeDs.

Alter Vero VerSUS, αυχμηραί τε νοσοι - quem Proclus, etSi non nomin Rio auetore, Cum superiore Connectit, Empedocle

indignus mihi videtur ; profectum credo a Seriore quodam χρηομολογιου, qui interdum Empedocleos Versus tanquam splendidos pannos suis De Diis adsuere soliti erant. Namque istud σηφιες εργα τε ρευστα Olet Seriorem aetatem, quae vocabula ista a fluminis et undae similitudine, qua jam Heraclitus et Plato usi erant, petita frequenter ad res humanas transferre Solebat. Sic rerum natura Vocatur si ρευστη ουσία a Ρlutarcho Qu. Rom.

Vol. VII, p. 87; et a Scriptore Incredib. c. 9, p. 88 Gal. , ubi de

185쪽

p. 339, ubi Empedoclis etiam mentio sit, memorantur ex oraculo quodam meo λιk ρεῖθρα, inteli. re3 sturae. Ipsius verba excerpsisse non poenituerit: ο μεν π οταμος παρα Πλάτωνι)

ο Πλάτω9) το ν τῆς A η θ η ς π ο τ α ριο ν απεκάλεσε praσαν τὴν γενεσιουργον ψωιν, ἐυ - και η Λήθη, κῶ ο τῆς ' Aτης λ ειμων,οῦς φησιν 'Eμπεδοκλῆς, .... κώ τα σκολια ρε 7θρορ, ὐφ' ων οἱ πολλοὶ κατασυροντα, ἄις τα λογιοι φησιν. - σκολια ρεῖθρα dique εργα ρευστα sere paria sunt. Ut autem Ρroclus h. I. cum' Aτης λειμωνι CODjungit Aη ς ποταμόν, similiter sere Themistius Orat. XX. p. 240 C : ἐυ τω κλυδωνι κοίι τω λειμῶνι της ' Aτης. Apparui inde, serioris aevi scriptores lubenter noli ones istas Conjunxisse ; ex hoc fonte etiam versiculus iste fluxisse videtur. Vs. 23. ' Aτης λειμ , Vocatur terrestris habitatio, exsulantium daemonum sedes. Vocabulum λειμων post Empedoclem

multi figurate usurparunt: αληθιίας λειμὼν ιιαὶ πέλου dicit Plato Phaedr. p. 248; Αιδου λειμωυες Plutarchus de fac. orb. LUD. P. 943 C; αρετης λειμ29 Orph. Lithi C. Vs. 81; Cf. JO. Gazaeus Vs. 90. Ρlura exempla suppeditant Creuger. in Plotin. de pulci . p. 102, n. 6T; Ast. in Platon. Phaedr. p. 305 Sq. Empe docleum dictum tangunt Ρroclus et Themistius modo citati; Nicephor. Ρrogymn. in Rhett. Gr. Vol. I, p. 48T Wal g. item

p. 493, ubi jungit 'Eρινυυωυ αλσος, λειμων Ατης. ' σκοτος item frequenter in vitam terrestrem transferri solet. Lucre

tius II, 14:

O miseras hominum mentest O pectora Cae Ca, ualibus in tenebris vitae quantisque periclis Begitur hocce aevi quodcumque est lPraecipue hoc usurpant Neo-Ρlatonici, ut Ρlotinus de pulcr. p. 56 Croug.) Empedoclis haud immemor: DQui Corporede VO-luptati se dediderit, οὐ τῶ σωματι, τη δε καταδυσεται εἰς σκοτεινα και ἁ τερπη τω νω βάθη. Olympi 0d0r. in Gorg.

186쪽

referens, ostendit in vita hominum bona malis mixta esse , quapropter Empedoclem recte arbitratum esse, diversos Ge-Dios et diversa Fata nascentibus obtingere: 'Eμπεδοκλες, inquit, διτταί τινες εκαστον ημων γενομενου παραλαμιβανουσικα, κατάρχονται ρι οῖ ρ α ι και δ α ἱ μ ο ν ε ς. quod deinceps his versibus declarat. Sant ergo hi quasi Genii, partim boni, partim mali, hominum vitam moderantes: quibus Empedocles figurate hominum studia, motus, assectionesque eXpressit quemadmodum Plutarchus ipse haec paullo post interpretatur, παθων Mπέρματα appellans. Si autem haec cum praecedentibus Comparentur, non improbabile videatur, Empedoclem finxisse se in terram delapsum in hanc Geniorum turbam incidisse, ipsi se duces offerentium. Eosdem loquentes inducit us. 31. Illorum Domina partim quidem a fabulosa antiquitate desumta , pleraque tamen ipse finxit, eadem usus licentia qua quondam Orpheus, Hesiodus, alii. In enumerandis autem iis paria inter se opposuit, quo Singulorum significatio clarius elucet. s. 24 sq. Xθουλ, terrenis, humilibus in rebus occupata; vulgo XA9ιοι Vocantur dii inseri, oppositi superis; Empedocli

vero terra est quasi in seria a Sedes, Coelesti opposita. Ηλιοπη, coelestia spectans, qualeS sere ' Ηλιαδες Parmen. S. 6ὸ ταναωπις, ad remota et abdita aciem intendens. - 'Αρμον' et Δηρις, auctore Ρlutarcho, eaedem sunt atque Φιλια et Νεῖκος, quam

quam hic non intelliguntur vires universi moventes, Sed Singulorum hominum studia. θεμερωπις, pro quo apud Plutarch. legebatur uno JOCO 4χερωπις, altero μέροπι, debetur Bentietiacumini: sic θεμερῶπις AAeschyl. Ρrotii. Vs. 134. Hesychius: , ἐρασμία. ubi cf. inipp. Scaliger legit ιερωπις Vs. 26. Καλλιστω , simili forma qua VS. 29. Mεγιστω.

187쪽

IN EMPEDOCLEM.

Δηναι,1 Benti eius dedit pro Asιναίη. Θοωσα et Δηυαιη, Celeritas et I arditas, Vel Temeritas et CuDetatio. Vs. 27. Νημερτη cum Scaligero scripsi pro Νημερτο, quo' Diam omnia haec daemonum Domitia seminini generis facit

Empedocles. Formatum est eodem modo ut Eυτερπη, Ευκράτη,

Eυνείκη, al. cf. Hesiod Theog. Vss. 243-247. Νημερτη et 'Aσα- σια, Claritas et obscuritas, sive Veritas et Fallacia - μελαγ- κορσος fiVe μελάγκορρος, a κορση, κορρη, c Put) scripsi pro Vulg. μελάγκαρποe, indicante ΤZelga, qui Chil. XII, vs. 5 5 de Empedocle loquens dicit: λεγει γαρ τηυ ασάφειαν με λάγ κο ρ ον ὐπάρχειν. quem tamen nihil aliud voluisse quam μελαγκορρον, Ostendunt exempla aliorum poetarum quae ibi cum Empedocle comparat, addens: ως κε λαινωπαν τον θυμου ο Σοφοκλῆς που λεγει τὴν φρονησιν δε συμπαντες γ λ αυ κω π ιδ αμελαγκορσος idem sere significat quod μελανωπιις, μελανοφρων .epitheton obscuritali appositum. Simile est μελαγκορυφος apud Hesychium. Sturgius vitiosam lectionem defendendo operam perdit. Vs. 28-30. Sequitur aliud daemonum genus, quo Variae mundi et fortuitae vicissitudines, ἡ ποικιλH των ολων, ut Cornu tus dicit, significantur; quos daemones ille cum Pitanum ge-Dere Comparat. In his quoque paria sibi sunt opposita. VS. 28. τε Φθιμενη τε , i. e. non ut Tigurinus interpretatur, inflatio et inflationis interitus, sed Natura et Interitus. Φυσω a φυσις, Similiter fere Ut κερδω, εἰδω, υ γω, σιτῶ, alia. cf. Schol. Aristoph. Eq. vs. 1068. VS. 29 sq. Κιυω τ' 'Aστεμφη τ κτλ) In his plane discessia Sturnio, qui Verbis male ordinatis, eorum sigilificationem mire detorsit. Scribit autem ita: τ αστεμφὰ τε πολυστεφανός τε Μεγκττω, κοίι Φορίη Σοφίη τε, και 'OμφαR quae in hunc modum interpretatur: Καινὰ αστεμ pM, Ju ei tu

188쪽

COMMENTARIUS iriterrita, robuεta, opp. πολυστ. Μεγιστω, honoratu Senectus. νορ 1 Σοφὰ τε, Temeritas et Sapieritia. Oμφαιη, VOX, cui SuPPlendum putat oppositum Σιγή σε, Silentium. Ita ille. Nunc meam rationem explicabo. Κινω τ 'Aστεμφη τε.) Editt. et Codd. in his variant. Cornuti ed. κινω τε καὶ ἁστεμφῆ. AS. Gal. καιυω τ αστεμφης τε. Cod. Paris. καινω τ αστημφης, omiSSO τε. Flor. Α: καίνω τ ἀστεμ δε τε. Flor. B: κινοο τ απεμφης τε. Cod. Reg. καινῶ τ αστυμ- σε. Ergo libri fluctuant. Jam ero ἀστεμφης quominus tanquam adjectivum ad praecedens VOCabulum reseratur, PTO-hibet repetitum σε, quod tolli non sinit numerus. Itaque necesse est ambo illa DomiDa inter se opposita esse: sic pro αστεμφης Sponte Tequiritur 'Aστεμφη, eadem ratione ut modo Pro Νημερτης Scr. Nημερτη; Κινω autem, quod derivatum a

κινεῖν, ut Κλει a κλεειυ, huic recte opponitur: significant notus et Immobilitas, sive Vigor et Torp0r. Μεγιστω est risessas, opulentia, cui optime conveDit epi theton πολυστεφανος. Huic opponitur Φορυη, Vel ut alii, Φορ 1; utrum rectius, dissicile dictu: derivatum est a φορυω φορύνω, φορυσσά) sontamino, pollus ; unde φορυτος, eXCrementa, quiSquilius; φορεια, βορβορος; item latinum forta stercora) et con

fortare: unde satis emci potest, Φορυηυ significare ritSerium, Sordes, quod apte opulentiae opponitur. Σομφη. omnes fere libri σοφη, uno excepto Cod. Flor. qui habet σοφιν1. Jam Galeus correXerat Σομφη, quod praeteriit 8turZius, Scribens σοφὰ, parum Considerate. Vocabulum σομ-φος Hesychius interpretatur χαυυος, i. e. TuriuI, tumidus. σομφου de voce Valet idem quod φαίου de colore: VOX rauca, fusca: cf. Aristo t. Τopic. I, 15. p. 151 G. Unde Σομφη apte usurpari potest de obscuro murmure, inani strepitu, opposito 'Ομφαίη, i. e. VOCi Clarae et quasi fatidicae, ab 'Oμέ η, τ0;

divina, orciculum.

Vs. 31. ηλυθὸμευ κτλ.) Loquuntur haec et quae plura in terViderunt αἱ ψυχοπομποὶ δυνάμεις , ut appellat P0rphyrius j

189쪽

quae non aliae esse 'videntur atque eae qua S modo memoratas idimus: Xθου 1, ' Ηλιοπη cet. Cf. annot. ad VS. 24. - αντρον Veteres interpretantur mundum S. terreStrem regionem; ex

Empedoclis exemplo Platonem duxisse volunt Dobilem illam imaginem initio libri VII de Rep. p. 514: ἰδε γαρ ανθρωπους

οἷον εν καταγείη οι κω ει σ π η λα ιωδε ι κτλ. Ambos locos comparant SCriptores hune versum citati tes, Plotinus, Ρorphyrius, Aeneas Gazaeus, II. ll. Eodem spectat Proclus in Tim. p. 101 Basil.): Suιοι δε, inquit, το παν τουτο αἰτιῶνται , καὶ

παραφερουσι τα των παλαιων, ἁντρου καλουντων και σπη λαι ίν.

Ibidem p. 95, affert Orphicum huncCe VerSum: τ υτα Πατηρ στοὰ σs κατα σ π ε ο ς ηε ρ ο ε ιδ έ ς , relatum in Orphic. Herm. p. 456; cui tamen non multum fidei potest haberi. Imitatur idem Hymn. 3: κλυτε, θεοι, ελκετο ἁθανάτους, σκοτιον κ ε υ θ μ Iv α λιπουσας. Placitum hoc ab Oriente in Graeciam delatum esse nonnulli volunt, testimonio usi Eubuli apud Porphyrium Antr. Nymph. c. 6, qui refert, Zoroastrum Mithrae, summo Ρersarum Beo, antrum dedicasse mundi imaginem : de quo cf. Creuger Symbol. T. I. p. 17. Sed haec nimis longe arCessita. 8S. 32-53, Στεινωποι μεν γαρ κτλ.) Bi Versus, a SeXto EmP. SerVati, querelas continent de vitae brevitate et miseria, de humanae Cognitionis angustiis, de seia suum fallacia; inseruntur monita , ne quis supra humaDi ita genii modum Sapere audeat,neVe Sensuum testimoDiis confidat ; vituperantur qui universi im et naturam se nosse jactent; implorat Deos, ut modestiam et sapientiam sibi largiantur. Tam argumentum horum Ver-εuum, quam dictio, quae commotum et incitatum aDimum prodit, optime mihi quadrare visa sunt in Carminis exordium, quo legentes ad reliquam disputationem exacuantur. Non docet his versibus, non demonstrat, quae sit humanae natu de Vis, quae scientiae facultas, sed queritur, Precatur, hor tatur. Quocirca, quum Sturgius hos versus collocasset in

190쪽

COMMENTARIUS libro III, ubi de anima agitur, ego ad carminis initium re

trahendos CenSui.

VSS. 32-40. στειυωποι - δρωρε.) Bubium utrum ipse philo sophus haec loquatur, an Deum aliquem fingat loquentem, sicut Parmenides Vs. 22 sqq. Hoc non improbabile Visum , non modo ob Sermonis graVitatem, sed etiam propter ultima illa Verba: συ ουν ἐπέὶ Iδ' ελιώθης, quae ad Empedoclem potius quam ab ipso dicta videntur. Finxerit fortasse exemplo

Ρarmenidis, se a Diis προπομποις eX antro in lucem eVectum, Musam audivisse rerum arcana sibi pandentem. Musae suae saepius meminit, ut Vs. 43, 85; clarius etiam V8. 164: θεου πάρα Vs. 32. στεινωποι παλάμαι.) παλάμαιι, intelligentias fucultates, Ut bene interpretatur Sturgius; eodem sensu Vs. 49: θρει παμπαλαμη. Parum recte Fabricius ad Sext. Empir. l. l. P. 397, eXplicat mensuram qua rerum vexitatem homo me tiatur. - στεινωχὰς proprie dicitur de via, semita: Homer. Il. 11, 143; unde commode transfertur ad senSus , qui Sunt Cog

HOSCendi viae. Huc spectasse videtur Lactantius ΙΙΙ, 28, 12:n Empedocles angustas esse sensuum semitas querituri tanquam illi ad cogitandum rheda et quadrigis opus esset.' γυῖα,

membra, praecipue Sensus, ut VS. 53: γυίων πιστιν.

VS. 33. πολλα δε δεω εμποιια.) Fabric. ed. δειλὸμπηας Ss, δειλεμπεα; Steph. Ρoes. Phil. correXit δεω επεα; Sicut legitur in ed. Procl. in Tim. l. l. Scaliger not. in Steph. δευε'επειτα, quod etiam in 1118. Leyd. exaravit; Sturgius edidit δειν' επεσον. Nuper Bergit. Conjecit δείυ εμπυα, ulcera; Ρxellex. δείλ' επεοι, prava verba. Horum nihil satisfacit. Fabricii et mss.lectio manifesto vitiata est; Stephani, Scaligeri rell. emendationes frigidae sunt; pleraeque etiam metro pugnant, in se rendo hiatu: τα τε αμβλ Meo arbitratu SCri PSi δείν εριππια, quod cum a codd. ductu nihil paene discrepat, tum sensui aptissimum eSt. ε αος, item προέπουος, occurrit tum alibi

라틴어 텍스트