Andreae Camutii ... De humano intellectu libri quatuor

21쪽

, re inquiens: Si homo non deleret, utiq; ex unlas , constaret elemetor atqui dolet,ex pluribus ergo consiluitur elementis. innumeras profectὰ demonratio. nes in arte medica reperiassed tame ad eius, de quo

dicebamus, fidem facienda, hasce duas intelligentiae gratia clarioris, in medium protulisse s sciat. Item quaquam artium illiberalia, quae uulgo mechanicae nuncupantur,nonnullae fortassis haudθllogistice demonstrat,qu)d eorum quaesita perpauca, ni prorsus incognita naturaliter,tamen certissmae sunt,nec imterea refert, an ab usu uel a syllogi is, eam potius certitudine nancificantur,cu eas alioquin esse certis,mas, abunde nobis sulficiat. ergo sequitur,omniu me chanicarii uilismas, quod caeteras ct artes oe scientias certitudine uincat,hac una saltem ratione certi'tudinis, eisde esse digniores: quo modo Mathematicae . quaquamsubiectu ignobile ortiuntur,nihilosecius ratione certitudinis,dignae censentur ac nobiles quem' admodu Aristotelis interpretes pasym testatur. Ceruenimuerὰ longe aliter iudicadum existimo, qui' dem ea,quae de mechanicis retulimus,haud leviabunt incouenientia, quae cni fallor9 comunis Aristotelis interpretuschola nequaqua eludere queat,quod manifesti simu falsitatis oe inditiam ct argumentu est. qua ob rem chm discultate,tum uehemeti exastas. mentis indagine Qua perficitur intellentus9 scien-.tias ct artes reddi nobiliores existimarim:certitudine uero cmodo,non accedat di bcultas easde ignobi

22쪽

Liber Primias.. 4

. les exsimarhetias nobilesubiectu eaede ortitae sint.

sane primum id probare liceat ex comuni pene om- miu sientelia, scilicet existimantiu pitias,eδ digniores: censeri,quo docilioresfuerint. si ius ciuile cunctis ob. uium foret: s logica , si naturaliti diuinarumve re-: rum contemplatio facile pateret omnibus,non modo non esset in pretio. uerumetiam nihili penderentur si medicina paruo negotio codisceretur, mehercle nullius existimaretur esse momenti.proinde Plato disci, Ea iuxta uulgatu adagiu piilchra esse, narijs in locis asseuerat: adeo effectu unasum propria causa mediusfidius expraestis uidetur tinde ac si paulo fusus

ob idue clarius hunc in modum enuntiast. Fulchra

. satenus pulchrasunt ρο iudicantur,quatenus docilia quas pulchritudinis, hoc en, dignitatis periti xuiusuis altera causa st,npn certitudo uod Aristotelis expositoreν perperam cominscuntur ed ipsa posse subiecti nobilitatem, rei qua de agitur, difffcultas o igitur peritiae quanto dociliores, tanto

pulchriores atq; digniores iudicari conuenit. proinde architeritura non alia ratione magni aestimatur.

dignaue censietur, qvim quod docilis si, quod indiscriminatim in quibusq; rebus intueri licet. Huic Paradoxo subscribere uidetur Aristoteles cidue Themistio insua , qnam in Ph7sicas auscultationes edidit paraphras, relatore quando dicat Alexandrum in epistola quadam , de Aristote-k praeceptore conquesum , quod masteria det A corporum

23쪽

De Huma. InteII.

eorpora naturaliu principiis eu gqsset. cui pbilosi phii respodisse feru eos libros ditos esse simul ac is aeditos quod nemo penitus intelligeris iis naturae archanissuesse riset,ni praesens ab eo cora illud ipsuauisset . quidnam aliud obsecro, mi uolunt isthaeo enunciata , praeterquam quod scientiarum subiecta quantiet honorabilia,tamen pulchriorem eorum in telagentiam euadere ,si non nis magna cum di minitate nobis innotescant ' idem plane colligi potenex Euangelio, siquidem seruator noster parabolis frequenter alloquebatur homines. ad c obscurorum Iocorum penitior interpretatio veteris testameti minime literarum monumentis mondabatur sed paucis pretemus,quasi per manus tradita comam abatur.

Primi de anima textus. Cap. LII.

1 DEM boc loco Philosophum uoluisse,pro vir

bus,idq; luce meridiana clarius ostenda. Eius textus uulgata traflatio sic habet: nempe scientia unam, alteri praestare subiecti nobilitate uel cerritudine.graecus codex habet A'R PI, EI A, quodue u haud re die satis uertitur certitudosed id platae sonat A 'EPrB EI A, quod exacta, uehemens .

seu diliges hoc est diffficilis inquisitio ut sit sensus Arrium uelscientiarum honorabilium alla aliam exce, lita

24쪽

Liber Primus. s

tit, aut nobilitaresubiecti uel exacta mentis indagine sue rei qua de agitur disticultate. cur porro dissiacvltas rei dignitatis argumentum sit, ratis esse po- res, quia quo magis humana mens exercetAr, eo plenius perficitur, ac superioribus intelligentus Quae quum a materia multo longius absint, oe actui omnium mplicissimo proximiores, elicissimo fruutine aeuo9 smilior euadit: adhaec humanus intelletius dissicilia dum percipit atq: uolutat, ad caetera iud canda longe redditur aptior hoc labore: quinetiam hac indagine subtili diuellitur a materia ben im atq;

pededentim, illar auri micantis in igne. Mi. n. nu, fecem atq; rubiginem abradit omnem ac ecludit ab auro,uidelicet quodvis recrementu eliminans et expurgans o ita nimirum exacta di scitisue reconditarum rerum pervestigatio, ab anima rationali modo quodam materiae cem abstergit: cui licet minimust adnexa, arctissmo scilicet illo uinculo, quo species corruptibilis eidem colligari consueuit: idq; natisraepropriae legibus Quod uel infra Christo domino fautoro probabimus9sub latis nihilo iectu: similitudine

ueluti pondus ineragrauech praecipitanter in corpora ruite ac dum eorum adfectus sensu ue deperit,ue

lut amore captus, ex amante randem amens euadit,

o materiae tenebris inquinatur. inde fit, ut qlio magis in eiusdem cuniculis anfractibus 'ne qliaritatum,fecors ct suae pnlchritudinis parum momor latitat,

inscitia latebris obscuretur: quandoquidem sic agendu

25쪽

De Huma. Inteli.

do, fatisortisue futurae nescius, ad nihilum tendie, at cum plane nihil essci nequeat,quod id naturae sua perfectio minime patiatur, atq; permittat: lono miserius torquetur tandem, quam δε in inane,boc est. in nihilum prorsus impegisset. Iraq, quum eadem sp posertorum disciplinam esse constet et aeque palamst,

intellectum humanu cum otio, tum praecipue uilium atq; malarum rerum consideratione,malum paul

tim aut rudem essci: praesertim cum interea nil β-bi e meditetur, nil scrutetur docile ,stdfacilibus crassisue cotentus ratiociniis, is putat in quiete uelut in umbra sit aut delitescere sordescit interim, ac instar primi subiecti Quod materia prima uocita- tuo tanquam informis inanis apparet: iduectensuum opera, quibus plus iuno nimirum addictus,

amens obsequitur. sanes Quod suppostrum em eadem oppositorum disciplina esse debeat cui certe debetὰ si facilibus, sordidis, ac per confiequens uilibus atq; crastis conceptibus uilescit intellestus, profectos per contrarium multo labore seipsum in docilibus

exercuerit, a materiae conditionibus, eiusue tenebris inquinatum iri minus, naturalis ipsi ratio dictat. Ergo constare satis superq; iam arbitror, certittidinem nihil bonuris dignitatisve cum artibus tum scientiis adferre, quin potius issim rerum docuitatem, cuius ope mens acurtur atq: perficitur, peritias honorabiles escere dicedum s. proinde manifesstum euadit , scientia de anima carieras,non quidem sitientias

omnes,

26쪽

Liber Primus . 6

omnes pliciter,quinimmo sc entiae naturalis parteis omneis antecellereridq; non solum quod ea speciemm naturaliu persectoma si,utrametia quod docilis admodu nobis Quauis naturae facilis ac certissmao simul et ab ursa sit eius cognitio asco,ut uel . ab exercitatomis uel nuquam examinissin, aut cer te uix appraebedi queat. terv id omnino veru esse . quod probasse codimus, uel illud estideter ostendit: quod hoc nostro ut sic dixerim paradoxofacile tollatur e medio,quicquid in contraria objcitur,quod alioquin Arist. interpretes eludere deuitareq; non pose sunt Nundu ceri o conssc t,an philosophus incorruptibile esse nostru intellestu putarit c quod interpretii adhuc nostra tepestate pugnantiu dissidentiumue cotrariae sententiae declarat9 nec praetermisso talisper Arin. ad hanc usiq; die inter,expositores conuenit,

quid tande de re ipsa sentiendust Quosane argumero usussum quadoq; publicis in cursibus)sequitur ergo philosophu perperam enutiasse cmomunεexpositione insequamurὰ de anima scientia demonstradi certitudine caeteris anteire, praeterea de altricis

sensualisq; potentiae facultatibus tot, tamq; grandia sunt quaesta,ut quiseinum pQt,explicare,uix cndatur. plane diceres aliquoties iis inegotiis crisippeuaut Gordianu alicubi nodu pullulasse,exegi gratia:

num intus suscipiedo specie coloris uiso persciatur Quod Arist placuit9 aut potius foras emiti edo stiri

27쪽

pro uirili sua manibus ac pedibus Quod dici sole

tuetur: tam dodilis est isthaec quaestio,ut adhuc mea quidem scruentia sub iudice lis esse uideatur, cum utrinq; veri jles probarioes urgeat, adeo distrabit ac torquer bomines, uel perspicaci praeditos ingenio, quam ob rem qur uelit uristoteles scientiam de anima caeteras excellere scientis naturalis parteis, aut

alias peritias cs modum, quem adduximus in medium semel excluserisὰ haud uideor neq; tamen interea subricere, ccobe Quod aiuno pede pertransre possum futilem quorundam commentationem equippe qui de anima scientiam, anteire caeteris adstruunt certitudineonon quidem demonurandi, sed

quonia eius libri subiectum, quod es anima ipse,certi semest in rerum natura: quasi non .eque pateat animantia, lapides,stirpes,pluuias, tonitrua. grandines, atq; alia idgenus quamplura, licet in natura rerum offendi ' neq; tamen obiis qu quamsaris mentis utierit, eorum scientiam fore quibusdam aluiscerirorem, quod nimirum id cunctisscientiis commune sit,ut de subiecto uidelicet proprio, cujus scientia quaeritur, quod sit, hoc est, quod in natura rerum offendatur,pr.ecognscatur, haeo aut milia medius-dius primi libri posteriorum fual7ticorum elementa pene fuerint, ac ueluti praeludia quaedam, adeo qui hoc ignorat, optimo iure censeatur indignus,qui- Thilosophiae sacris initietur, quiq; ad audi edas semel Aristotelis sicas auscultationes admittatur

28쪽

Liber Primus. TACUTA QUO UNDAM PRIMI

Libri de Anima textus infirmatur expositio. P. IIII.

OV ID AM acutius hoc loco merem Ars

stotelis expificantur , dicentes animae contemplatioueml in his e tribus libris exaratam, caeteris scienti s anteire, non certita dine demonstrationis, multo minus quod nobis eandem in 'natura rerum ossendi certo consterrueram quod cum

aeterna st incorruptibilis saltem anima ratio natis,s non nobis. profecto nartirin dubio procul certioma depraebenditur. intelligentiae squidem amateriaseparatae quanquam nobis parum rism,tamen ipse naturα, quam isthaec corruptibilia mulio notiores esse, nemo peritus inficiatur. quocirca rationalis anima, cum eandem in gener e te em subeat,quails- quidem ipsa quoq; suapte natura ct incorruptibilis. sit o incorporea, ac per consequens nactast imariabilem immutabilem uesubstantiam, cum alioquin haec corruptibilia corpora mutationi perpetuo sint obnoxia ades,lit nunquam eadem quodammodo dici queant: idcirco scientiam de anima utpote de re interna, incorruptibili, atq; immutabili, caeteris merito praestare scientijs omnibus, audacter pronuncia dum en mi Metaphscam unam excluseris9 certitudine oscilicet quod esse suism in natura tanto certius sit,smo incorruptibilia naturae,corruptibilibus

ipsi

29쪽

'sis certiora sunt. uerum ut donemus hanc expositione esse subtilem, pariter ac ingeniosam, ita plane non iociamur, eande Aristotelis sensui conuenire non posse. Philosophus etenim quotiens absoluto dici alliquid esse certu, de certitudine quo ad nos intelligit, non aure quo ad naturam:quando uero disserit de alia certitudine, nequaquasimpliciter enuriat hoc uel illud esse certum, sied appendice addit:nempe pronucians illud esse certii, no nobis,sed quo ad naturam,proinde primo P sicorum causas,quauis plerisq; nobis incognitas , nihilsecius easdem naturae notas adseuerauit. porro libro. 2 Metaphysices, ubi simpliciter adserit eam facultatem esse dissicilimam , immofere penitus incompraebensebilem et incertam, indubie disserit de certitudine quo ad nos,non autem quo ad naturam,quod eiusde exemplum ibidem adductum declaratosquidem ait nostrum intellectum,adosterna percipienda se habere,instar noctuae sole aspicientis: quae dum intuetur solem occaecatur,tantum. abest, ut eundem exacte cernat. ad eundem modum

intelligit primo posterioru,ubi ait absolute, demostra .riona praemissas esse necessarid conclusione notiores. ALIAE RATIO INLES CON

trarium infirmantur. Cap. V.

Π , Τ inquies forsitan demonstratio c Themi Rio relatore9 baud quid nos possinus atten---dit, sed ola ueritatem scrutatur,et in eam in tendit,

30쪽

Liber primus. g

eendit. adeo Philosophus primo posteriorvum irim quiens,demoustratione ex prioribus atq; notioribus conflari, priora simul ac notiora naturae, non autem nobis intellexit: quando demonstrationem perfectacde qua tunc ex professo disquirito a causis ad essectus procedere,nemo penitus ambigat. quo sit, ut pau- io post, demonstrationis praemissas asseverans, c Onclusionibus esse notiores,no nobis, sed ipsa naturae notiores easdem intellexerit. At Mi quκm opus animae fi demoliratio, nec uspiam extra substatiam animae possit offendi, frustra Themistius enuntias Mideatur, demonstrationem spretis ingenii nostri uiribus solam,

in ipsam ueritat em unam uelut instoplim collimarernifortassis eu methaphorice loquutu adfirmes. Quapropter ut admittamus Aristotelemscilicet adpene rantem, ex notioribus atq; prioribus demonHrationem conflari,intellexisse naturae priora atq; notiorarita non ambigimus eundem voluisse, praemos eoisedem quantibet naturae nor issimas, ncbis quoq; notiores esse oportere conclusionibus ipsis: quias cause soli naturae forent fictibus ipsis notiores, prosccto neq; demonstratio texeretur,quando demonstrationis efficiens causa solus sit intellactus. Proinde Phil osophus ad uerans, oportere demon-srationis praemissas esse conclusione notiores, dubio procul quo ad nos intelligit , quidem eas qA0 ad

naturam noriores esse debere,prius docuit: nunc easdem insuper quo ad nos quoq; tales esse de bere decla

rato