Francisci Xaverii Patritii e Societate Iesu De interpretatione Scripturarum Sacrarum Didaktikos

251쪽

238 Lia. I. cap. XIV. Qv EsTlON. DE SPIR. SE su VERBO Ullnemo docere potest, initiationibus fundat, hoe est, Dei proprie-lales eiusque perseetio ea sunt esseaei late, ut nos , dum ipsas per se contemplamur, ad Deum evehant, et Deo iungant longe melius ac plenius, quam ullae hae de re institutiones queant praestare. Lege exempli eaussa, quae seribit Dionysius in illa eadem epistola de significatione era teris la . Irenaeus, quique hune exscripsit, Epiphanius non loquuntur de sensu spiritali, sed de quibusdam lestimoniis seripturarum, p0'lissimum autem de parabolis aliisque translatis loquutionibus , quas Valentiniani depravabant, atque ad suam sententiam inepte detorque bant. De huiusmodi quoque verborum translationibus dicta esse patet haec , quae scripsit Hieronymus: Numquam parabolae et dubia aenigmatiam intelligentia potest ad auctoritatem dogmatrum

proscere 'ν; parabolae enim, non ad aliquid probandum, sed ad

ea, quae aliis argumentis probantur, explicanda et declaranda solesti usurpari. Hine miraberis eos, qui vim argumenti spiritali sensui ineis Se Degant, argumenta lamen subinde petere ex parabolis evangelii, adeo que in eum sensum aeceptis, qui dubius est, imo etiam plane alie nus. Ubi lamen parabolarum sensus certus est atque indubius, in tali tum ex illis argumenta peti possunt, in quantum produnt sententiam ellis, qui illas narravit. Augustini verba, quae multi acriter urgent, sic ha beni : Quis autem non impudentissime nitatur aliquid in allegoria Po3itum pro se interpretari , Nisi habeat et u ANlFEsTA te ulmonis , quorum lumine illustrentur o custA fcj. Haec , 3tica Sunt, OPERTA sunt, figurata sunt; aliquid a ANiPEarua , quod

interprete non egeat , a vobis sagitamus f . Quae quidem , ut Miehael de Medina animadverterat se , utque ipsa met sonant, di

ela sunt, non de eo sensu spiritali , qui certus est atque indubius, quique aliis manifestis sacrorum seriptorum testimoniis declaratur, sed de eo, quem ipsi ex seri pluris extundimus , aut qui saltem ob 3suruS, OPertus, atque incertus est. Imo loquitur Augustinus de' illis Cantici verbis : Indica mihi , . . . . ubi pascas , ubi cubes is H Ep. eit. S. 5.

e) De recla in Deum ndo L. VI. e. 25. p. 225.

252쪽

ERivit sal, redargutique, atque eastigat Donatistas , qui, quamvis liaee translata sint, proprie lamen voeem meridie aeeipiebant tamquam de Asriea die iam, atque hoc argumento probare adnitebantur,eeelesiam Christi intra suarum regionum terminos coarctatam esse ;quamobrem brevius respondemus, Augustinum, aeque ac patres prius nominatos, negasse vim aliquam ad probandum inesse sensui proprio verborum illorum, quae in sensum translatum sunt aeeipienda. Sane ipse Augustinus urget sensum spiritalem plurimarum seripturarum

longo sermone disputans eontra Faustum ib). Denique Thomas haec seribit: Ex . . . . solo 'ensu literaI0 potest trahi αrgumentiam , non autem ex iis , quae secundum allegoriam dicuntur , ut dicit Augustinus in epistola contra Vincentium Donat istam sc=. Αi , quo paelo verba Augustini sint aeeipienda , et qua de allegoria is loquatur , modo vidimus ; Τhumam autem , non de quoeumque sensu spiritali, sed de eo, qui minus tertus est, loqui , testes sunt ipsi Τhomisiae eeterique Thomae interpretes praeclarissimi , imo non haee dixisse videtur Τhomas περι ρε π)ματος, ne que his negabat vim argumenti sensui spiritali subesse , sed περιπραξ ως deque usu huiusmodi argumentorum, de quo iam dieendum est.

S. H

De Mia argumentorum, quae eae sensu spiritali peti possunt. 387. Etsi argumentis ex spiritali sensu petilis nequeat non inesse ea vis, quam iis tribuimus, hisque seriptores novi testamenti atque ipsum Christum usos esse pro eomperto sit, ni ne lamen huiusmodi a gumenta vix ullum usum habent in theologia. Sensus enim spiritalis, ex quo argumenta quis dueere vellet, vel eertus est vel dubius. 388. Ex signifiealione spiritali, quae eerta plane atque indubia non esi, liquet argumentum datοδεικτικου duei non posse. Sie, exempli eau--, arbor vllae a Deo salus in medio paradiso lypus suisse sertur eu-

253쪽

240 Lia. I. Ch p. XIV. Qu1Esrios. DE spi R. SENSU VERBORU eharistiae, quod sane eur neges, ratio nulla est; non lamen adeo hac de re eerti sumus , ut illis, quae de arbore hae a Moyse narrantur Ιαὶ, comprobare possis esseelus eueharistiae eos esse, quos credere iubemur.

389. Ubi autem spiritalis aliqua signifieatio eerta est atque indu bia, hoc plerumque ideo fit, quia aliquis alius e seriptoribus bibliorum

hane nos docet, ideoque duo sunt loci, unde ea colligi potest, unus, quo ipsius auetoris verba leguntur, alter, quo ριυστικως explicantur ad aliquid declarandum vel comprobandum , in priore iamen significatio illa latet, patet vero in posteriore; quamobrem, quum par sit uiri u Θque auctoritas, siquidem signiseationem hane ad aliquid deel arandum aut probandum et nos urgere velimus, eam petemus potius ex loco, quo patet, quam ex illo , quo lalel. Sed argumentum petere ex l eo , quo ea patet, hoc est, ubi seriptoris ipsius θεοπ/ευτπου verba in terpretatur alius seriptor θεο υττος, id ad unum atque idem recidet, ac petere argumentum, non tam ex illius, quam ex huius auetoritate , sie enim nihil aliud saeimus, quam ut huius verba aut sententiam repetamus. Adeoque lota vis argumenii, non tam ab ipsa illa signi eatione, quam ab huius eiusdem seri ploris auetori late dependebit, ipsumque argumentum libi suggeret loeus, non eui signifieatio illa veluti latens subest, sed quo seripior iste illam tibi aperit. Atque huc sp clare videntur verba Τhomae superius relata 385ὶ: Nihil sub m rituati sensu conatinetur fdei necessarium, quod Scriptura Perliteralem sensum alicubi manifeste non tradat. Exemplo sit oraculum de Salomone prolatum : Ego ero ei in Patrem, et ipse erit

mihi in stium ibi. Quis haee , ut in Iibro secundo Regum leguntur, de Christo, utique seeundum sensum spiritalem, dicta esse intelligeret, nisi nos Paulus su eertiores sedisset y Si itaque Christum Dei filium esse his eomprobare instituas , ea usurpabis procul du bio , non ut quae a Nassiane ad Christiam Deum significandum prolata

suerint, sed ut quae a Paulo relata atque in hunc sensum accepta ; . quo vides argumentum in Pauli ipsius auctoritate consistere. 390. Ne vero illud reponas , quod, si res sic se haberet, etiam alia ar menta ex saeris scripturis petita , quum horum sensum Pa- H Gen. Ill, N. uebr. I, S. II Reg. VII, 14. Diqiligod by Cooste

254쪽

0Π1EsT. IV. AN sIGNlFlcATIONI SPIEIT. v Is ARGUT. InsiT 24 ltres nos docent, in patrum auetori late consistere dicenda serent, ea que, non tam ex Seripluris Sacris, quam ex patrum testimonio duci. Ne id, inquam, reponas. Etenim in lanium vis argumenti ex spiritali aliqua significatione pellii ad testimonium alius e seriptoribus bibli rum , qui nos hanc significationem docet, re voeari dicenda est, in quan-ttim una eademque est divina auctoritas omnium scriptorum θεο ευ- στων , imo unus atque idem est scripturarum omnium sacrarum au-etor Spiritus sancius ; proinde non secus fit, at quum quis argu mentum ducere vellet ex alicuius seri ploris, pula, Platonis aut Aristotelis, verbis obscurioribus, quae scriptor ipse alio loco declararet, argumentum enim huiusmodi, non ex eo loco, ubi verba illa leguntur, sed ex eo, ubi declarantur, petitum foret. Verum aliter res se habet , quum argumenta depromimus ex scripturarum sacrarum verbis in aliquem sensum aeceptis, quem a patribus didicimus. Neque enim una atque eadem est scriptorum, qui haec verba protulere, et patrum, qui ea interpretantur, auctoritas; quandoquidem, etsi, quum patres

omnes in aliquem sensum ex scripturis eruendum consentiunt, nequeat sensus hie non verus haberi, non tamen tale momentum patrum sententiae ideo inest , quia divino numine afflati fuerint , ut suere scriptores bibliorum, sed quia testes sunt eorum, quae de bibliorum interpretatione ac sen qu ecclesia omni aetate docuit. Proinde consistet utique in patrum auctoritale vis illius argumenti, quo probare velles hancillamve significalionem quibusdam scripturarum verbis vere subesse, idque ipsis patribus credimus , ast , veram esse rem verbis illis significatam, eredimus ipsi scriptori θεοπνευ retco, visque argumenti ex horum verborum significalione deprompti ad rei significatae veritatem comprobandam in huius ipsius auctoritate consistit. Patet itaque ab re esse illud, quod nobis opponitur.391. Ceterum, quod affirmamus, argumenta ex spiritali sensu ducia vix ulli usui nune esse in theologia, monemus id verum esse tune so lum , quum illud ipsum eomprobandum est, quod per sensum spirita lem exhibetur, ut sacile intelliges ex exemplo superius posito l389 Secus tamen est, si significationes spiritales ex ea parie consideres, qua aliquid futurum portendunt; tune enim, etsi alius e seriptoribus bibliorum illas nos doceat, eae tamen ipsae per se , aeque ac cetera vaticinia sillud argumentorum genus suppeditant, quod a rerum suturarum prae

255쪽

. 242 Lia. I. chp. XIV. QuAEITION. DE sPi R. SE sU VERBORύκdietione duei solet. Exempli eaussa, illa verba exodi: Nec os illius com fringetis si , μυστικως signifieabant suturum, ut Christo crura n0neonfringerentur; hanc vero signiscationem didicimus a Ioanne tb . Ideoque, si illis verbis confirmare aggredereris Christo crura nequaquam fuisse confracta, usurpare ea deberes, non ut quae a Moyse prolata, sed ut quae a Ioanne relata atque in eum sensum accepta sunt, quo, non Moy ses, Sed Ioannes argumentum tibi suggereret; al, si probare velles illud, quod laclum narrat Ioannes, praediolum olim suisse a Moyse, plane id consceres proposita spiritali illorum verborum signifiealione. 392. Praeterea recte animadvertit Molina , licet singuli semus spiritales, ii videt ieet, qui minus eerti sunt, probabile dumtaetat sint argumentum ad confrmandas res fdei, attamen consonan tiam tot fgurarum peteris testamenti, quibus adeo ad pipum

delineatae ac expressae Sunt res nOoi testamenti, esse non lepe

argumentum ad confrmationem fdei, quo etiam contra infd Ies uti possimus f . Eadem haee iam protulerat Augustinus: Et ea illis, quae Muris involuta sunt, si quaedam pelut sub uno a e Ctu quasi contexta Ponantur , ita coniungunt in confestatione Christi poces suas, ut cuiuspis Obtusi surditas erubescat si.

An Prophetiae sint , quibus praeter literalem, spiritalis quoque Sensus subsit. 393. Famosum, mala ulique fama, est Grotii inventum, quod ad pro phelas interpretandos exe0gitavit. Prophelias τυπικας esse, ac duos praeinde esse earum sensus; proximum unum et minus nobilem, quo ly'pos ipsos, remotum alterum et sublimem magis, quo Christum resque bu ius eae designani. Inventum istud edisserit in commentariis quibus Malaibaeum illustravit te , eique adhaeret in interpretalione veteris testa' menti , quoties aliqua prophetia explananda est, si paucas prorsus exse

256쪽

QUAEsT. V. DE PROPHET iis opicis 243

peris, per quas christum tantummodo signis eari, haudquaquam potuit infitias ire. Quam misere res cesserit Grolio, quamque invitis omnibus artis hermeneuticae legibus ae regulis propositi lenax is fuerit, eius eommentaria volutantibus nequit non illi eo apparere. Lege exempli caussa, quae adnotavit in Isaia e . LIII et in Michaea e. V. v. 2. Haee tamen groliana placita, non modo amplexus esse, sed et latius Iongiusque extendisse omnique limite liberasse videtur Paseat, cuius ver-ha , latear equidem , miratus sum ita relata haberi in bibliis Lut ii ae dudum editis sa , inque annotalionibus, quae leguntur in fine ope ris editi a Duelotio ib , ut etiam Pascalis sententia probelur, atqueaeeipia inr. Pascalis verba sic habent: Si prophetiae unicum sensum habere creduntur, cERTun Eset Messiam nondum adpenisse; si duplicem habent, certum est a enisse eumque esse Iesum Christum scy. Audaeius enim vero l . quod tamen non huius loci est resulare ; quamvis ad huiusmodi commentum resulandum vel uni eum suffeΘret vallei nium a Daniele prolatum de septuaginta hebdomadibus id . Audeat enim Paseat, et, siquidem hebdomadas illas annis constare, non diebus, nobiseum sentit, aliam inde sententiam extundat praeter designatam aetatem , qua Christus esset adventurus. Quod si aetatem hane designat Daniel, licet solum praetereaque nihil, num non haec prophetia , quantumvis unicus illi sensus subsit, salis superque sit, ex qua certo coneludamus, Messiam advenisse, nullumque alium hune esse nisi

Iesum Christum p394. Communis itaque ac certissima sententia , quam sequamur, oportet, utpote quae patrum omnium fuit, est maximam ae potissimam prophetiarum partem, quae priore foedere obtinente editae fuerunt, ad Christum resque huius directo, proxime , alque solummodo, pertinere te . Nihilominus negari nequit aliquas illarum fuisse mitκας, quibus, inquam, et typus praediceretur seeundum earum sensum literalem, et per typum, hoc est, secundum sensum spiritalem, simul praenuntiare

εὶ Vid. largi r Dielion naire de thesis logie. Prophetis. I in V. Bosauet. Supplenda in Psalm.pp. 64l. 6l2, Huet. Dem. evang. prop. VII. SS. 2. 4; prop. IX. e. 171. a. 7.

257쪽

244 Lia. I. Cip. XIV. Qu EsTro . DE EPIE. SENSU VERBORU 395. Ηuie, quam a stirmamus, veritali eomprobandae auctoritas seripturarum praesto est. Etenim hoe nantχων vaticiniorum genus a scriptoribus novi testamenti agnitum fuisse apparet ex Genes. XVIII, 10 eoll. Rom. IX, 9; Genes. XXI, 10 eoll. Galat. IV, 30; Genes. XXI, 12 eoll. Rom. IX, 7. 8; Genes. XXV, 23 eoll. Bom. IX, 13 ; II. Reg. VII, 14 eoll. Hebr. I. 5; Is. X, 22 eoll. Boae. IX, 27.

Quamquam enim vaticinia haee omnia aliquid portenderint, quod vetere adhue obtinenle testamento suturum erat, a Paulo lamen explanantur tamquam impleta, quum novum testamentum conditum iam esset; id autem profecto non aliam ob caussam fieri potuit, nisi quia duplex suerit horum vaticiniorum πληο - , quorum prius posterioris typus habendus sit.

396. Vix quidquam habes in seriptis patrum , quod aperte i quuii sint de hoe genere propitellarum.. Haee quidem leges apud Hier

nymum : Abdias . . . Pertonat confra Edom sanguineum terrenumque hominem, fratris quoque Iacob semper aemulum hasta percutit spirituali. sinas . . . sub nomine Ninioe salutem gentibus nunciat fa=. Attamen, an prophetiae huiusmodi patribus agni lae fuerint, dubitare non est, tum quia et seripioribus sacris, ut vidimus, agnitae fuerant, tum etiam quia, quum totum συσχμα prioris οἰκονομιας

ut posterioris typum patres habuerint i330 , vaticinia, quibus typiipsi praenuntiabantur, ad an lilypa usque protendi iidem existimasse di-eendi sunt. 397. Harum itaque Mitκων propheliarum duplex est sensus vaticinus , alter literatis typum exhibens , alter spiritalis exhibens antitypum. Quo semel posito saei te ab his distingues alias seripturarum partes, in quibus de typis propheticis sermo est , non lamen ut de re sutura hisee enim duplex utique sensus subest, tum lileralis, quo typus, tum spiritalis, quo antitypus signis eatur, quorum lamen sensuum spiritalis solummodo sensus vaticinus est, ideoque prophetiae utique sunt quantum ad antitypum, non tamen quantum ad typum. Huiusmodi sunt Exod. XII, 46 eoll. Io. XIX, 36; Deuter. XXX, 14eoll. Rom. X, 8; Ps. XVII, 3 eoll. Hebr. II, 13; Ps. XXIV, 19

258쪽

Os. XI, 1 eoll. Matth. II, 15. Ab utroque autem hoc genere manifestum est diserepare prophetias illas, quae , quum solum de an lilypis editae sint, haee lamen designant adhibitis nominibus earum sive rerum sive personarum , quas typos fuisse eonstat l224 ; hae namque prophetiae ad typos illos nullo modo pertinent, atque unus iis subest literatis sensus translatus.

Contraria argumenta refeIIuntur.398. . Tria demonstravimus, prioris foederis οἰάουομt typis ornatam fuisse, scripturis sensum spiritalem subesse, huneque ex typis sive ex horum spiritali signifiealione manare; defendimus, inquam, sensum spiritalem rerum , verborum, atque huius ab illo originem. Plura dispulantur lum contra unumquodque istorum, tum contra rationes, quibus illud probavimus, eaque simul, quae saltem praecipua sunt, huc

congesta resutare aggredimur, ae prrmo quidem ea, quae eontra ipsam typorum ac spiritalis interprelationis naturam atque indolem, tum ea, quae eontra nostras ratiocinationes, denique ea, quae eontra originem spiritali verborum sensui assigna iam proserri solent , aut possunt. 399. Monitum autem esse quemque volumus , n0s nequaquam

sollicitos laturos, quod adversarii rem conficere nitantur productis in exemplum nonnullis aliquorum theologorum aut sorte eliam patrum interpreta mentis, quae lamen nihil aliud effieiunt, nisi ut demus h

rum nonnullos vel nimios ea in re suisse , vel eonatos subinde esse sensum aliquem spiritalem extorquere ex iis scripturarum partibus aut sententiis,.ex quibus tamen nullus Aret exspectandus, quamquam ta te peecatum in illorum scriptis nullo modo adeo grave ac monstrosum sit, ut adversarii illud stingunt, et comminiscuntur, quam rem ea, quae disseremus, palam laetent. Haec enim quorumdam interpretum σφαλ-

259쪽

246 Lia. Ι. Cap. XV. CONTRARIA ARGURENTA REFELLUNTΓR1 veritali lypologiae et spiritalis interpretationis non magis ossi ciunt, quam ossiciat verilati atque auctoritali scripturarum, quod earum testimoniis quidam abulantur, vel quod prave haec intelligant, atque interpretentur. 400. Sed neque ullo Ioeo habebimus eavillationes illas, utpote salsarum quarumdam υποθεσε. consectaria , quas adversarii in nostram sententiam movent. His, ut alicuius meminerimus, scatere videas, quae Laurentius Bauerus adversus sensum spiritalem disseruit lat.

Ita enim loquitur, ut qui ponat sensus spiritalis originem a consilio ipsius scriptoris nos repetere luel; hinc sensum illum iis argumentis impetit, quibus probari solummodo posset , seripluris duplicem sensum literalem non esse adscribendum lc . Neque attendit , patribus sensum literalem saepe non esse alium nisi proprium lael; hine et ipse ea, quae patres loquuntur de sensu translato , quem spirita lem vocant l347 - 351 , ita aecipit , tamquam si loquerentur de vero ac proprie dicio sensu spiritali se , salsoque coneludit sensum spiritalem seelantes destruere literalem D. Sed iam manus cum hostibus conseramus.

Refelluntur argumenta, quae solent proferri contra ipsos t Osψsamque interpretationem spiritalem.

40 l. Aiunt itaque absurdum quid prae se ferre mysticam hanc interpretationem. Etenim, dum eam sectamur, particulas aliquot tolius sermonis accipimus in alium sensum eo, in quem totus Sermo ae ei pi debet; idque fieri necesse est absque delectu aut ordine ullo, atque ita , ut scriptori, quod minime dixit, assingamus. Verum nonne ser-m0nibus et narrationibus scripturarum etiam in sensum literalem acce-

vi Ib. p. 42 Ouin inm ete. eὶ Ib. et p. 26 Inde videmus ete. sn Ib. p. 27 Ouamcumque rati

nem etc.

260쪽

plis unitas quandoque deest, et subinde quasdam veluti partieulas in serias legimus, quae alio spectant atque integer sermo p Nonne id in prophetiis laetum videmus, ut diversa simul praenuntientur, quaedam vero inter alia omnino disparata 8 Huiusmodi sunt , quae leguntur in

Gen. XL X, 18 ; Is. XLV, 8; LXV, 8-10; Ier. XXXI, 15; ut eh. V, 2; Zaeli. III, 8; VI, 12; lX, 9. Pari ratione refellas argumentum

petitum ex deseelu ordinis, quandoquidem etiam prophetiae subinde eo destituuntur. Imo in spiritalibus signifieationibus unitas atque ordo, ut Hieronymus nos monet lai, nee flagitari debent, nee possunt, quum Spiritus sanctus , qui neminem in hoc opere habet cm Ιου, gram- matteis aut rhetorieis praeceptis minime obstri elus sit, horumque deseetu ne ii, quos ita alloquitur, impediantur, qui Leere possit, optime novit. Porro legisse unabit ea, quae de utraque re seripsit Petriis Daniel Hiiei ius ib . Quod antem tertio loco opponunt, nos, dum μυττt- κως seri pluras interpretamur, id assingere seripiori, quod minime dixit,sallaciam quamdam in se Oeeullat. Si enim is scriptor est ipse Spiritus sancins , iam patet ita ratiocinantes iam quam certum ponere illud ipsum , quod in quaestione mine est, an Spiritus sanetus illud edicere voluerii, quod spiritalem sensum vocamus. Sin autem is est ipse Seriplor θεο --ος, tota illa ralioeinatio vel salsae innititur υπο-t, nos, inquam, hune sensum scriptori huie tribuere, vel nihil onteit Veritati sensus ipsius ae sententiae, quam nune defendimus; quam is enim seriptori illum errore veri tribueremus, non inde consequeretur neque Spiritui saneto eum tribui posse aut debere. Illud denique memoria relineamus, quod , si lypos fuisse ae proinde spiritalem sensum rebus inesse nihil absurdi praeseseri, eeeur enim nequeat Deus symbolis uii Z neque absurdum esse potest sensum hunc in verba pia, quibus res illae eommemorantur, derivari hisque subesse. 402. At enim, inquiunt , lypos ad sensum spiritalem rerum ae-qRe ae verborum inutile quid esse nemo non videt; eequis autem Deo RRogat opus inutile P Non equidem affingam. Illud lamen pernegabo, Ril uelorum, etiam quae Deo auctori tribuuntur, veritatem eonvellendam qRidquam valere argumenta προληπτικα ex rei inutilitate deprompta ,