장음표시 사용
51쪽
talibus argumenta peti, quia ineptae essent ad aliquid probandum lia .
Attamen, appellationis ratio quaenam sit, ipse explicat, alia omnino atque ea, qua lileralis vocatur sensus , qui vere ae proprie li-leralis est, quo simul plenius profitetur eredere se sensum vere ac proprie literalem unum solummodo e seripturis colligi; postquam ergo diserte dixit literalem sensum unum esse , sic occupat, quod OP poni posset: Si autem obiiciatur, quod interdum sunt duo lia ter ades eiusdem literae, ut supra dictum est, dicendum , quod
hoc NUNQUAE FIT EX CONDITIONE LITE RAE , quae RECBNDUn SE DETER
Ein1τE, se halbet ad signiscandum LNuu ; . . . sed P Uenit ab auctore Iiterae, qui plura voluit per eandem literam signi are ς tamen nunquam possumus intelligere per eandem literam soIam duos sensus, nisi hoc aliunde constaret ibὶ; et paulo post: Ad hoc, quod sensus sit literalis, requiritur, quod possit ha heri determinate et non confuse, et quod habeatur EX LITERA ALIQsA ; et PaopTEa noc scilicet illud : Os non comminuetis ex eo , liter aliter de Christo accipitur , quia AL OdALITERA , scIL cET IOAN. 19, hoc e ressit sc . Τliomas Caietanus, etsi non expressis verbis pronuntiaverit unum, non autem multipli tem , esse sensum literalem seripturarum , sic lamen sensit. Id enim prodit modus , quo interpretatur ea, quibus literatis multiplex sensus
assingi solet idi , id ipsum regula quaedam , qua nos uti iubet ad
p almos enarrandos se . Quin imo quaedam , quae ex vetere lesta mento transcripta in novo leguntur, ut quae de Christo dicta suerint, diserte negat dicta de Christo esse secundum sensum literalem , qui in hune sensum aecepta aliud omnino, quam Christum , sonant invetere testamento. Quid vero, quod epistolam ad Hebraeos seriplam, non modo neget Pauli opus esse, sed coniiciat canonicam minime
esse , quia ut dictum de Christo in ea illud oraculum: Ego ero illi in patrem, et ipse erit mihi in silium is, habeatur, quae
52쪽
verba fremta sunt II Reg. VII et Ι Paral. X VII ad lit ram de Salomone lal. Alios quoque ex Τhomistis sie sensisse, utque ita sentirent, adductos esse verbis ipsius Τhomae, testis est l50ὶ Sil
66. Atque hie loeus est, quo animadvertas, an vere dieatur Lintherus omnium primus defendisse, sensum literalem linteum esse, non vero multiplieem , idque eonfirmari quidam autument testimonio Georgii Milleri, euius verba sie sunt: mmortaliter meritus fuisse censendus est Lumerus noster , qui e Ioso Pontificiorum de PIuraditate sensus verbo lubrico et sub Io commento constam ter unicitatem sensus litteratis asseruerit. Ast oppido salsi sunt, qui sie sentiunt. Etenim , an Lutherus omnium primus uni eum esse defenderit sensum literalem , id est , an omnium primus negaverit sensum hune esse multiplicem, eonficitur testimoniis hae tenus a me prolatis. Quanam porro pagina suorum operum Lutherus illud seripsit 8 ubinam Ilieralem multiplicem sensum saltem nominal p Nusquam. Non equidem aio sensum hunc seripturis a Luthero suisse assielum , imo seeus eum esse opinatum intelligimus ex ipsius commentariis, stetit ex commentariis patrum i60ὶ aliorumque l64 seeus eos opinatos suisse comperimus; illud tamen optime scio Lutherum de sensu hoc numquam esse loquutum. Ab re autem omnino est testimonium Milteri, nam aliud plane is narrat, quod, inquam, Lutherus co stanter unicitatem sensus litteratis asseruerit , id est, quod docnerit non alium sensum ex scripturis eolligi posse praeter S Ium sensum literalem , nullumque esse sensum spiritalem ἐ huius enim contraria sententia illa est , quam Lutherus constanter earpebat, ridebatque ic , non vero, quod sensus literatis multiplex sit, ea, inquam , sententia est Catholi eorum, id illud Pontifciorum de
pluralitate sensus verbum lubricum et subdolum commentum. Sed de divertieulo in viam redeamus.
53쪽
40 Lin. I. C p. III. Quarario . AL Q. DE RENSU LINEALI 67. Literalem seri plurarum sensum, non multiplicem, sed unum esse vel aperte pronuntiarunt, vel eredere se alia manifesta ratione
ostenderunt Michael de Medina sa , Esitus lb , Tartaretus sc , Pe
bus adnumerandi sunt nonnulli saerarum literarum professores, quos Italia adeoque et Urbs nune habet.
Alia rationum momentia. 68. Anetoritatibus praedietis aliquot rationum momenta addere iuvat, quae sententiam nostram magis magisque confirment. In primis enim, quum non modo nullum seripturarum caput sive scriptores θεο ωστοι, sive ecclesia , sive, patres, si Augustinum de inas, iuliteralem sensum eumque multiplicem aeceperint, Sed et eorum , quae ex seri pluris promunt adversarii, neque unum sit, ex quo pondus aliquod aceedat ipsorum opinioni , eonstat, sicut iam diximus 38ὶ , explodendum minime esse argumentum, quo utebaelem de Medina opinionem hane resulasse resert Vasquer, quodque sic est: Inductione constare potest nullum esse scripturae testimonium, quod sub eadem litera pta es sensus literales reddat. Frustra igitur de aliquo in senere id concedendum est lol.
reeta in Demn nda L. VI. e. n. p. 222 v. b) Orat. XIX, et in Hebr. I, 5. p. 403. eol. 2. e) In Prolog. Seoti q. 3. p. 35. Ool. 2. Venet. 1583. d) In Genes. L. I. reg. l. N. i, Repilog. p. 14; in Genes. I, 3. p. 45; in Genes. XV. nn. 19.20. 2245; XXIV. n. 75; XXV. m. 4 45. H In Prophet. minor. Praelud. I. n. 8 ; in Os. XI, l. a. 28; In Hebr. I. m. 47 seqq.
art. l. s. l. q. 2. p. 544. Paris 4859. ο) In Thom. i. q. l. disp. LVII.
54쪽
69. Insuper voeum et loquutionum natura in bibliis alia non est , quam in celeris libris; quare ergo aut quomodo alia sit in bibliis natura sensus literatis , qui ex ipsis dumtaxat vocibus et loquutionibus exstat p70. Regulae, quas ad libros explicandos suggerit ars hermeneutica , adeoque illae ipsae ab Augustino traditae, atque ab eo, celerisque patribus, et omnibus scripturarum interpretibus adhibitae, eo pertinent,
ut verum germanumque Verborum atque enuntiationum sensum colligamus. Iam vero si ope harum regularum unus aliquis sensus verus esse
dubio procul eognoscatur, a regulis ipsis aberraret, qui alium praeter hunc quaereret; sin autem duae pluresve exsisterent sententiae, quid, qua so, ars hermeneutica praecipit, quid interpretes omnes agere solent, ad quid ipse eommunis naturae sensus nos compellit, nisi ui ulterius disquiratur, quaeuam e pluribus illis sententiis ceteris verior, aut saltem probabilior, ideoque illis praeserenda sit 8 Quum vero neque hoc alterum assequi datur, nonne, si sapimus, hoc unum necessario concludimus,
sententiam dubiam esse atque incertam s50ὶ Z
sus literatis multiplex sit. Verum enimvero, qui id fiat, saleor meminime assequi. Quid enim eonducat illud , quod est contra rei naturam , ut sermo, cuius dos et lans praecipua est sensum loquentis, quo clarius et eertius seri potest, aperire ac determinare, duas pluresve nobis exhibeat sententias, ita ut interii haereamus, utrum hoc ex amphibolia sit repetendum, an ex eo potius , quod is, qui lo
quilur , omnia illa simul exprimere voluerit p Quid auetoritati illi
eonduceret, si, ad plures simul exprimendas sententias , non unam Neram Sententiam . . . . apertius ponerem l40 , id est , si minus perspicue loquerer , ut tamen , teste Augustino , loqui necesse
Arei ad illud effetendum y Quid, inquam , condueeret hoc pacto lis qui , ad id, ut plura simul enuntiares, veluti si non posses, ei qui dem aptius, clarius, pleniusque , ea omnia distinetis propositionibus exprimere Z Quid illud eon dueeret, . quod inutile foret semulus,
siquidem , etiam leste Augustino, quodlibet eorum, quae sermo Si mul significaret , congruere veritati eae aliis locis sanctarum εο ψturarum doceri necesse sit , ac proinde iam alio loco clare perteque ea habeamug, quae duplici triplici qua illo sermone obscures
55쪽
edieerentur p Beeur vero illud praeteream, quod facile saetii soret, ut talis ratio loquendi quoddam aenigma sapere ei quid veluti ludicrum praeserre videretur p
Conclusio. 72. Quae quum ita sint, sie tandem coneludimus. Si tum auctoritales, tum rationum momenta, perpendas, facile intelliges, utri sententiae maius ex his pondus aecedat. Adversariorum quippe sententiae favent quidem Augustinus et maxima recentiorum theologorum pars; nobis Vero, praeter reeentiores aliquot nec exigui nominis scripturarum interpretes atque etiam theologos, adstipulantur theologi vetustissimi
ac nobilissimi omnesque patres uno dempto Augustino. Obtinet ergo hoe loco seitum illud Metellioris cani: Theologorum scholastricorum etiam multorum testimonium, si alii contra pugnant piri docti, non plus patet ad faciendam fidem, quam pel ratio ψε
rum, Mel grapior etiam auctoritas, comprobaoit. Videlicet inlcholastica disputatione plurium auctoritas Obruere theologum non debet, Sed, si paucos piros, modo grapes, Secum habeat, Psterit Sane adversum plurimos stare. Non enim numero haeci iudicantur, sed pondere fa=. Duorum insuper argumeutorum, quae petunt adversarii ex rei ipsius deeentia atque ex divini scripturarum aueloris provisione providentiaque, posterius rem fieri fortasse potuisseeomprobat, non autem faciam esse, prius, an veritate nitatur, non Sine optima caussa dubitamus ; eontra vero iis argumentis, quae sive ab induetione petuntur, sive a vocum ae loquutionum natura, Sive a prae septis artis hermeneulicae atque ab usu, quem eonstanter haec habent iuseriplis patrum atque interpretum saerorum, rem secus habere, ac vellent adversarii, compertum est plane demonstrari. Ceterum adVersa
riis n0stris, quos religiosa quaedam incessit formido, ne, si sententia, quam defendimus, obtineat, aliquid depereat seripturarum dignitali ac
56쪽
Qu Esr. IL An usLripti. sIT SE sus LiTERAMs 43 sanctitati, sormidinem omnem ablatum iri, nosque salis esSe laeturos, ubi agemus de eonseelariis et consequentibus sententiae, quae seripluris
subest, eonfidimus s454 seqq. . Quod si cui prolixior, quam opus est,
tota haec nostra disceptatio videatur, norit is me id eonatum esse, ut, si fieri posset, negotium hoc totum tandem conficerem, finemque quaeSlioni huic laeerem, quam, aevo praesertim nostro, non exigui plane momenti esse arbitror; id vero me non alia ratione assequi potuisse, facile dabit, qui, quaecumque de hac re scripta sunt, legere, m0dumque, quo quaestio ista haberi solet, voluerit considerare.
NGIiorum partes, quibus literadis et mula Iem semus regi posset, ad certa capita reOOCαntur.
73. Quo maleriam hane omni ex parte consectam praestemus, ac tu venibus saerarum literarum studiosis viae nos veluti duces praebeamus, ad certa capita revocabimus illa omnia, quae possent, tametsi non nisi errore veri, euiquam videri multiplicem sensum eumque literalem exhibere, caussamque indicabimus, eur id fiat, simulque cur unum dum taxat exhibeant re ipsa; illud interea praemonentes, si ea demas, quibus duplex sensus subest, alter literatis, spiritalis alter, et tamen uterque literatis putatur, reliqua omnia, quae huc pertinere possent, non magis
in bibliis, quam in ceteris quibusque libris, haberi. 74. Atque illud in primis sedulo attende, quod aliud sit plures
reipsa sensus literales alieubi haberi, aliud autem verba ac sententias posse nonnumquam diversa ratione intelligi atque exponi, eo quod illorum sensus minus elare perspiciatur; quorsm posterius non sane ne gamus. Ηine habes rationem, qua mentem patrum dignoscas, quaedam suerit, quum plures unius eiusdemque sententiae literales significationes e0mmemorant. Loquuntur quippe de multiplici expositione, quam seu tentia illa habere potest; idque eo confirmatur, quod Hieronymus et Au gustinus plures istas significationes ex scripturarum obscuritate, propter quam, ut eae multimodis exponantur, eontingit, diserte repetant. Hie-r0uymi verba haec sunt: Legant plurimi, et quaerant historiae veritatem, et propter Obscuritatis magnitudinem dioersa πλ
57쪽
nentur faJ. Augustini vero verba iam alias retulimus l42 . Et sane plures, qui ex una loquutione extorquentur, sensus literales nihil sunt, nisi diversa obscurioris alleuius sententiae interpretamenta; euius rei exemplo esse possunt, quae disserit Augustinus de primis voeibus gene-seos ib . Iam ergo vides, quid illi peecent, qui ob multipliees illas
expliealiones quorumdam capitum saerarum scripturarum, quas patres secerunt, autumant multiplicem quoque sensum capitibus illis subesse eumque literalem. 75. Sunt etiam, quae literalem multiplicem sensum habere videantur, quia plures res simul signisseant, etsi duo haec valde diserepentinier se; quam diserepantiam Thomas sic explieat: Dicendum, quod tunc est signum AEBicsdu, id est, multiplicem habens signifieationem, praebens occasionem fallaridi, quando significat Ita, qu rum unum non Ordinatur ad aliud. Sed, quando signi avi md-ta, secundum quod ex eis quodam ordine esscitur unum, tunc non est signum a mbiguum, sed certumῆ sicut hoc nomen uollo signiscat animam et corpus, prout ex eis constituitur humana natura sty. Exempli caussa, nomen spiritus ambiguum est et multiplieem habet sensum, in quantum alterutrum eo significatur, vel natura quaedam, vel aer motus; at, in quantum spiritales omnes naturas simul complectitur, puta, Deum, angelos, animas hominum, animas belluartim , hasque eo nomine simul omnes designo , plura quidem simul signis eat, at non ideo multiplex est eius nolio literatis. Huie similia innumera sunt inter voealmia. Huc autem pertinet oraeulum Isaiae ira rGenerationem eius quis enarrabit 8 quod , siquidem utramque Verbi divini generationem signiseat, unam atque alteram comprehendit veluti duas paries totius rei significatae, ut voeabulo generatione Isaias utramque simul nomina vetit, usurpans, quod saepissime fit, singularem numerum pro plurali. Enimvero, quum legimus Iobum de se ita loquentem: omnia Mec vidit oculus meus, et audiois auris tuea μγ,
neutrum eoncludimus, aut ipquin coelitem suisis atque una aure minutum, aut suorum verborum duplicem esse sensum literalem. Eodem M In Daniel. XII , 4. H 3. q. 60. ari. 3. ad 1. b) consess. L. XII, summam vero luis dὶ Iob. XIII, 1.
58쪽
paeto explicanda sunt, quae de dupliei lucis spiritalis et eo oreae a Deo ereatae significatione seripsit Augustinus lαὶ; nam etiam illa: In principio creavit Deus caelum et terram my, naturas omnes tum spiritales lum corporeas eomprehendunt, quin ideo sensus lileralis multiplex illis subsit. 76. Duplex sensus esse dicitur, alter altero sublimior et reconditior, in quibusdam aliis seripturarum eapitibus, qualia ea sunt, quae Christus de sua earne manducanda loquutus est sc , quaeque in alium sensum, ae Christus ea dixerit, intellexerunt Capharnaitae. Verum Christus num id dicere intenderat, quod Capharnaitae intellexerunt s2. t 2 pHis ergo atque horum similibus sensum alium non esse neque esse poSse, nisi unum duorum , alterum vero , patet, non verbis, Sed rudiori atque hebetiori audientium intelleelui deberi; secus quippe iam quam germanae scripturarum sententiae forent habendae, quotquot ererore hominum pravae ae distoriae earum seruntur interpretaliones. 77. Habent quoque libri saeri, gicut celeri, verba, loquutiones, sermones, narrationesque, imo et vaticinia, die lione translata, in quibus et proprius et translatus sensus, uterque Iiteratis li7 , eomparet. At in his alter tantum est aecipiendus, quod nemo ignorat, idque etiamsi ea, quorum vocabula ad aliud signifieandum transferuntur, laeta reipsa sint, aut seri soleant, id est, etiamsi ipse sensus proprius loquutionis translatae , si eum per se ipsum speciemus ac seiunctum a reliquo sermone et notione rei, quam τροπι πως significat, verus sit, uti quum eives Hierosolymitas voeat Isaias principes Sodomorum, myurum
Gomorrhae G, sive quum Christus Ioannem Baptistam dixit Eliam fel, quumque ipse Christus mota ab Ieremia in et Ezechiele igὶ voeatur;
aliud quippe est, quod proprius sensus alicuius translatae loquutionis, bae ratione considera lus, sit verus, aliud autem, quod eidem illi loquuti ni subsit, illamque in eum accipi oporteat. Nam, exempli gratia, et illorum Christi verborum, quae protulit voeabulo palmite immutato: Mittetur foras, sicut Patara, et arescet, et colligent etam, et in ignem mittent, et ardet fM, sensus proprius verus omnino est, si
59쪽
46 LiB. I. C p. Iu . edaismo I. ulu . DE sE gu MTERLL ea seorsum a Christi sermone aecipiantur, palmites enim a vite revulsi et areseunt, et colliguntur, et in ignem mittuntur, et ardent; num ergo dieemus his Christi verbis duos sensus subesse p quod idem esset aedicere, Christum uni ea illa sententia duabus de rebus omnino disparatis esse loquutum, de suis discipulis, inquam, ae de palmitibus vitium. In harum igitur enuntiationum natura libros saeros a eeleris nihil dis- terre pro comperto est. 78. Eodem loco habere oportet apologos et parabolas, quibustum historicus tum parabolicus sensus subest, prior quidem Pr Prius , posterior translatus , uterque lamen literatis. Huiusmodi
est, quod Ioatham narravit de lignis sibi regem quaerentibus iαὶ , quod Ereehiel de leaena et leunculis ibi, quodque Nathan de divite pauperi ovieulam surripiente icὶ , nee non plurima, quae in evan geliis legimus. Sed ista quoque sese habent in seripturis , sicut in omnibus libris, videt ieet uti dieiiones translatae, ae proinde de his si-eut de superioribus i77 , sentiendum est. Si enim in his duplie emesse sensum lileralem dieas , idem didere debebis de Aesopi sa- bellis. Nisi dieere magis placeat, quod verius est , ipsum parabolarum et apologorum sensum eum esse , quem verba praeserunt in literalem sensum aecepta , id vero, quod per parabolas et apo logos docemur , non sensum aliquem esse , qui illis subsit, sed finem , ad quem illa narrantur. 79. Ex sermonibus Vmbolicis duplex utique sensus eoiligitur, sed ita , ut alter literatis sit atque ipsorum verborum sensus, at ter vero rei sive aelionis , quae ad symbolum adhibetur, et verbis Siguisseatur ἱ non Meus , inquam , ae sensus duplex eolligitur ex illis seriplurarum eapitibus, quibus praeter literalem sensus quoque Spiritalis subest, nam in his quoque, quod attinet ad spiritalem significationem, dictio Umbolica est, ut alio loeo demonstrabimus l285. 296 . Talia autem sunt, quae, ut legimus in levitico , eontra hi reum pronuntiabantur die festo expiationum id , quaeque Christus in si ri levi si eum dixit fel, et ea, saltem ex parte, quibus Deus Ser
60쪽
peniem ob deeeptos humani generis parentes castigavit la . Huiusmodi etiam alia sunt, nec pauca, quae , apud prophetas praesertim, leguntur,
pula, quae Deus dixisse narratur Oseae l25 de uxore fornicaria ibi , quae Ieremiae de huius lumbari lc , quaeque Erechieli de quatercentis triginta diebus, quibus prius in sinistrum tum in dexterum talus Aretipsi dormiendum lH, si tamen haec omnia gesta re ipsa suerunt; si
enim gesta nequaquam fuerunt, quod dicendum esse videtur de illis narrationibus Ieremiae et Erechielis fel , consequens est verba illa Dei non ιστο trix esse, sed μεταφορικα, deque iis ita sentire oportere, ut ' dietione translata sentiendum esse modo dicium est l77 . Caule porro distingue Vmbolicos huiusmodi sermones ab ipsa na ratione , qua sermones isti reseruntur ex his enim , non vero ex
illa , colligitur duplex significatio , quam diximus. Ceterum in his nihil est, quod uni saero eodici proprium sit ac privum. Nam , exempli caussa, quum Τarquinius, ut narrat Livius is , Arunii filio interroganti, quid sibi Gabiis agendum foret, non aliud dedit
responsum, quam bacillo summa papavera decutiens, quae res utique symbolus fuit, si quid verborum addidisset, puta : Summa haec Pαραυera decutiis , clareret profecto duplex horum verborum significatio. 80. Quae ex ipsis scripturarum sententiis eonsequentia sunt et veluti consectaria, ea plane alter ipsorum verborum sensus lil ratis esse putantur, idque quantumvis auctor scripturarum ea quoque in tenderit significare; non enim verbis ipsa haec expressit, sed ratiocina tioni nostrae elicienda permisit. Hoc ipsum omnes, dum loquimur, sa-eere Solemus, siculi quum pater unum filiorum obiurgat de aliqua re ideo, ut filios ceteros, qui audiunt, de alia re simul admoneat; num vero duplex erit obiurgationis huius sensus literatis p Erroris huius specimen habes , quum ea , quae Paulus ex illis verbis : Filius meus
e. tu, ego hodie genui te g , conficiebat, quidam veluti toll-