De medicina libri octo ad optimas editiones collati praemittitur notitia literaria studiis Societatis Bipontinae

41쪽

MEDICINAE LIB. L 33

Herophilus & Erasistratus si1c artem hanc eXercuerunt , ut etiam in diversas curandi vias processerint. Iisdemque temporibus in tres partes medicina diducta est , ut una esset, quae Victu altera, qUM medicamentis; tertia , quae manu mederetur. PH-

3m διαιτητικὴν, secUnd3m φαρνακευτικγὶν , tertiam 'χ ειρουργικὴν Graeci nominaverunt. EJUS autem , quae

Victu morbos curat, longe clarissimi auctores etiam altius quaedam agitare conati , rerum quoqUe naturae sibi cognitionem VindicaVerunt, tanqtiam

sine ea, trunca debilis medicina esset. Post quos Serapion , primus omnium , nihil hanc rationalem disciplinam pertinere ad medicinam , professus , in usu tantum & experimentis eam posuit. Quem Apollonius, & Glaucias,& aliquanto post Heraclides Tarentinus, & alii quoque non mediocres viri secuti, ex ipsa professione se εψικους Appellaverunt. Sic in duas partes ea quoque , quae Victilcurat, medicina divisa est, aliis rationalem artem, aliis usum tantum sibi vindicantibus : nullo vero quidquam post eos, qui supra comprehensi sunt , agitante, nisi quod acceperat: donec Asclepiades

medendi rationem magna ex parte mutavit. Ex

cujus successoribus Themison nuper ipse quoque quaedam in senectute deflexit. Et per hos quidem maxime viros salutaris ista nobis professio in

Quoniam autem ex tribus medicinae partibus , ut dissicillima , sic etiam clarissima est ea , quae morbis medetur, ante omnia de hac dicendum

42쪽

γη A. C O R N. CELSI cst. Et , quia prima in eo dissensio est , quod alii

sibi experimentorum tantummodo notitiam necessariam esse contendunt: alii, nisi corporum rerUmque naturalium ratione comperta , non sati S pΟ-etentem usum esse proponunt: indicandum es , quae maXime eX utraque parte dicantur , quo facilius nostra quoque opinio interponi positi. Igitur hi , qui rationalem medicinam profitentur, haec necessaria esse proponunt. Abditarum & orbOS continentium causarum notitiam . deinde cvidentium , post haec etiam naruralium actionum , novissime partium interiorum. AbditaS causas vocant , in quibus requiritur , ex quibus principiis nostra corpora sint, quid secundam, quid adver-1am valetudinem faciat. Neque enim credunt, posse

eum scire , quomodo morbOS curare con Veni3t,

qui, unde hi sint, ignoret. Neque esse dubium, quin Elia curatione opus sit, si ex quatuor principiis Vel superans aliquid vel deficiens adversam valetudi-Vem creat; Ut quidam ex sapientiae professoribus dixerunt: alia, si in humidis omne vitium est; ut Herophilo visum esst: alia , si in spiritu; ut Hippocrati : alia, si sanguis in eas venas , quae spiritui

Accommodatae sunt, transfunditur , & insanam a-2iCnem, quam Graeci Gλύγμονὴν nominant, e X citat, caque inflammatio talem motum efficit, qualis in

febre est ; ut Erasistrato placuit: alia, si manantia corpuscula per invisibilia foramina subsistendo iter

claudunt; ut Asclepiades contendit. Eum Vero recte curaturum, quem prima Origo causae non fefelleri t. Neque vero insiliantur, eXPerimenta quo

43쪽

MEDICINAE LIB. L 1s

que esse necesiaria ; sed , ne ad haec quidem aditum fieri potuisse, nisi ab aliqua ratione , contendunt. Non enim quidlibet antiquiores viros aegriS inculcasse; sed cogitasse, quid maxime conveniret; &id usu explorasse, quod ante conjectura aliqua duxissent. Neque interesse , an nunc jam pleraquUexplorata sint, si a consilio tamen coeperunt. Et id quidem in multis ita se habere. Saepe Vero et idinno Va incidere genera morborum , in quibus m lail adhuc usus ostenderit, ut ideo necessarium sit animadvertere , unde ea coeperint sine quo nemo mortalium reperire positi, cur hoc , quam illo , potius utatur. Et ob haec quidem in obscuro positas causas persequuntur. Evidentes Vero haS appellant , in quibus quaerunt, initium morbi calor attulerit, an frigus ; fames , an satietas & quae

similia sunt. Occursurum enim Vitio dicunt eum , qui originem non ignorarit. NaturaleS Vero corporis actiones appellant , per quas spiritum trahimus & emittimus , cibum potionemaue & a iii mimus & concoquimus : itemque , per qUas eadem haec in omnes membrorum parteS digeruntur. Tum requirunt etiam , quare venae nostrae modo submittant se , modo attollant: quae ratio somni, quae vigiliae sit. Sine quorum notitia , neminem putant Vel occurrere, vel mederi morbis, inter haec nascentibus , posse. Ex quibus quia quam maxime Pertinere ad rem concoctio videtur ; huic potisse 1imum insistunt; di, duce , alii, Erasistrato, alteri cibum in ventre contendunt: alii, Plistonico Praxagorae discipulo , putrescere: alii credunt Hippo-

44쪽

A. CORN. CELSI

I 6 Crati, per calorem ciboS concoqui. Acceduntque Asclepiadis aemuli, qui, omnia ista Vana & super Vacua esse, proponunt. Nihil enim concoqui, sed crudam materiam , sicut assumta est, in corpus omne diduci. Et haec quidem inter eoS parum constant. Illud vero convenit, alium dandum cibum laborantibus , si hoc , alium , si illud verum est. Nam si teritur intus , eum quaerendum esse, qui

facillime teri possit. Si putrescit, eum , in quo ho Ccxpeditissimum est. Si calor concoquit, eum , qui aXime calorem moveat. At nihil ex his esse quaerendum , si nihil concoquitur: ea vero sumenda , quae maxime manent, qualia assumta sunt. Eadem que ratione, cum spiritu S graviS est , cum somnus Aut vigilia urget, eum mederi posse arbitrantur , sui prius illa ipsa, qualiter e Veniant, perceperit. Praeter haec, cum in interioribus partibus dolores S morborum varia genera nascantur, nemi-Dem putant his adhibere posse remedia, quae ipse ignoret. Necessarium ergo esse, incidere corpora mortuoriam, eortinaque Viscera atque intestina scru-etari. Longeque optime fecisse Herophilum & Era sistratum, qui nocentes homineS, a regibuS eX carcere acceptOS , Vi VOS inciderint, considerarintque etiam spiritu remanente , ea , quae natura Blate cidu-sisset, eorumque posituram , colorem , figuram , magnitudinem, ordinem , dUritiem, mollitiem , lae-VOrem, contractum: processus deinde singulorum

recessus , sive quid inseritur alteri , sive quid

partem alterius in se recipit. Neque enim cum dolor intus incidit, scire, quid doleat, eum, qui qua

45쪽

MEDICINAE LIB. I. II

parte quodque viscus intestinumve sit, non co- noverit. Neque curari id, quod aegrum est, posse ab eo , qui, quid sit, ignoret. Et cum per Vulnus alicujus viscera patefacta sunt, eum , qui fanae cu-juiquam colorem partis ignoret, nescire , quid integrum , quid corruptum sit; ita ne succurrere quidem posse corruptis : aptiusque extrinsecus imponi remedia, compertis interiorum & sedibus & fgu-riS , cognitaque eorum magnitudine : similesque Omnia, quae posita sunt, rationes habere. Eeque esse crudele, sicut plerique proponunt, hominum nocentium, & horum quoque paucorum, suppliciis remedia populis innocentibus seculorum Omnium

quaeri.

Contra hi, qui se ab experientia no-

minant, evidentes quidem causaS , ut necessarias , amplectuntur: Obscurarum vero causarum & naturalium aditionum quaestionem ideo supervacuam esse contendunt, quoniam incomprehensibilis natura sit. Non posse vero comprehendi, patere ex

eorum , qui de his disputarunt, discordia : cum de ista re , neque inter sapientiae profes res, neque inter ipsos medicos conVeniat. Cur enim potius aliquis Hippocrati credat, quam Herophilo cur huic potius , quam Asclepiadi λ Si rationes sequi velit, omnium posse videri non improbabiles

si curationes , ab omnibus his aegros perductos estu ad sanitatem. Ita neque disputationi, neque auctoritati cujusquam fidem derogari oportuisse. Etiam sapientiae studiosos maximos medicos esse, si ratiocinatio hos faceret: nunc illis verba superesse , Cotta. Celsus. B

46쪽

i8 A. CORN. CELSI

deesse medendi scientiam. Differre quoque pro na tura locorum , genera medicinae; & aliud opus esste Romae, aliud in AEgypto, aliud in Gallia. Quod ii morbos eae causae facerent, quae ubique eaedem essent, remedia quoque ubique eadem esse debuisse. Saepe etiam causaS apparere, ut puta lippitudinis, Vulneris; neque ex his patere medicinam. Quod si scientiam hanc non subjiciat evidens causa, multo minus eam posse subjicere, quae in dubio est. Cum igitur illa incerta incomprehensibilisque sit, a certis potius Sc exploratis petendum esse praesidium, id est, his , quae experientia in ipsis curationibus docuerit , sicut in ceteris omnibus artibus. Nam ne agricolam quidem aut gubernatorem disputatione, sed usu fieri. Ac, nihil istas cogitationes ad medicinam pertinere , eo quoque disci, quod, qui diversa de his senserint, ad eandem tamen sanitatem homines perduxerint. Id enim fecisse, quia Non ab obscuris causis, neque a naturalibus actionibus , quae apud eos diversae erant, sed ab experimentis, Prout cuique responderant, medendi viastra Xerint. Ne inter initia quidem ab istis quaestionibus deductam esse medicinam , sed ab eXperimentiS. AEgrorum enim, qui sine medicis erant, alios Propter aviditatem primis diebus protinus cibum assumsisse, alios propter fastidium abstinuisse, lexatumque magla eorum morbum esse, qui abstinuerant. Item que alios in ipsa febre aliquid edisse, alios paulo ante eam, alios post remissionem ejus.

Optime deinde his cessisse , qui post finem febris id secerant. Eademque ratione alios inter principia

47쪽

protinus usos esse cibo pleniore , alios exiguo; gravioresque eos factos, qui se impleverant. Haec 1imiliaque' cum quotidie inciderent, diligentes homines notasse, quae plerumque melius responderent: deinde aegrotantibus ea praecipere coepisse. Sic medicinam ortam , subinde aliorum saltite, alio rum interitu , perniciosa discernentem a salutari-hus. Repertis deinde jam medicinae remediis, homines de rationibus eorum disserere coepisse : nec Post rationem , medicinam esse inventam; sed post in Ventam medicinam, rationem esse quaesitam. Requirere etiam, ratio idem doceat, quod experientia , an aliud. Si idem, supervacuam esse : si aliud,

etiam contrariam. Primo tamen remedia e Yploranda summa cura fuisse , nunc vero jam explorata esse: neque ulla aut nova genera morborum reperiri, aut novam desiderari medicinam. Quod si jam incidat mali genus aliquod ignotum, non ideo tamen fore medico de rebus cogitandum obscuris: sed eum protinus visuriim , cui morbo id proximum sit; tentaturumque remedia similia illis , quae vicino malo saepe succurrerint, & per ejus similitudinem opem reperturum. Neque enim se dicere, consilio medicum non egere, & irrationale animal hanc artem posse praestare ; sed has latentium, rerum conjecturas ad rem non pertinere , quia non

intersit, quid morbum faciat, sed quid tollat. Neque ad rem pertinere , quomodo , sed quid optime digeratur: sive hac de causa concoctio incidat, sive de illa; Sc sive concoctio sit illa, sive tantum digestio. Neque quoerendum esse, quomodo spire-

48쪽

A. CORN. CELSI

us, sed, quid gravem tardumque spiritum eYpem diat: neque, quid venas moveat; sed, quid quaeque motus genera fgnificent. Haec autem cognosci experimentis. Et in omnibus ejusmodi cogitationibus in utramque partem disieri pos e. Itaque ingenium Sc facundiam vincere : morbOS autem, non eloquentia , sed remediis , curari. Quae si quis elinguis usu discreta bene norit, hunc aliquanto majorem medicum futurum , quam si sine usu linguam suam excoluerit. Atque ea quidem, de quibus est dimina , supervacua esse tantummodo. Id Vero, quod restat, etiam crudele : Vivorum hominum alvum atque praecordia incidi , & sallitis humanae Praesidem artem , non solum pestem alicui . sed hanc etiam atrocissimam inferre ; cum praesertim ex his, quae tanta Violentia quaerantur, plia non possint omnino cognosci, alia possint etiam sine scelere. Nam colorem , laeVOrem, mollitiem , duritiem , similiaque omnia , non esse talia, inciso corpore, qualia integro fuerint; quia , cum corporibus inviolatis, haec tamen metu, dolore , inedia , cruditate , lassitudine, mille aliis mediocribus assem bus saepe mutentur , multo magis verisimile es , interiora , quibus major mo lities lux ipsa nova sit, sub gravissimis vulneribus Seipsa trucidatione mutari. Neque quidquam esse stultius , quam quale quid Vivo homine est , tale existimare esse moriente, immo jam mortuo. Nam Uterum Quidem, qui minus ad rem pertineat, spirante homine posse diduci : simulatque vero se

rum ad praecordia accessit , & discissum transver-

49쪽

MEDICINAE L I R. I.

sum septum est , quod membrana quadam superiores partes ab inferioribus diducit διαφραγε in Graeci vocant) hominem protinus animam Zmittere : ita demum mortui praecordia & viscus omne in conspemina latrocin iis medici dari; quod necesse sit tale esse , quale mortui sit , non quale ViVi fuit. Itaque consequi medicum , ut hominem crudeliter jugulet; non ut sciat, qualia vivi Viscera habeamus. Si quid tamen sit, quod adhuc spirante homine conspectui sitbjiciatiir , id saepe casum Offerre curantibus. Interdum enim gladiatorem in drena, vel militem in acie, vel viatorem a latronibus exceptum sic vulnerari, ut ejus interior aliqua pars aperiarur , & in alio alia ; ita sedem , Positum , ordinem , figuram , similiaque cognoscere Prudentem medicum , non caedem , sed sanitatem molientem ; idque per misericordiam discere, quod alii dira crudelitate cognoverint. Ob hoc, ne mo tuorum quidem lacerationem necessariam esse ;qu3e, etsi non crudelis , tamen foeda sit, cum aliter pleraque in mortuis se habeant: quantum Ver in vivis cognosci potest , ipsa curatio ostendat. Cum haec per multa Volumina, perque magnae contentionis disputationes a medicis saepe tractata sint atque tractentur ; subjiciendum est , quae proxima Vero videri possint. Ea neque addicta alterutri opinioni sunt, neque ab utraque nimium abhorrentia, sed media quodammodo inter diversas sententias. Quod in plurimis contentionibus deprehendere licet , sine ambitione Verum scrutantibus , ut in hac ipsa re, Nam quae demum catr

50쪽

A. CORN. CELSI

se , vel secundam valetudinem praestent, Vel in Orbos excitent, quomodo spiritus, aut cibus, Vel detrahatur , vel digeratur, ne sapientiae quidem professores scientia comprehendunt, sed conjectura persequuntur. Cujus autem rei non est certa notitia , ejus opinio certum reperire remedium non potest. Verumque est, ad ipsam curandi rationem nihil plus conferre , quam experientiam. Quanquam igitur multa sint, ad ipsas artes proprie non pertinentia , tamen eas adjuvant, eae citando artificis ingenium. Itaque ista quoque naturae rerum contemplatio, quam Vis non faciat medicum, aptiorem tamen medicinae reddit prosectum. Verique

simile est , & Hippocratem, & Erasistratum, & quicunque alii, non contenti febres tu ulcera agitare, Terum qiloque naturam eX aliqua parte scrutati sunt, non ideo quidem medicos fuisse , verum ideo quoque majores medicos exstitisse. Ratione vero opus est ipsi medicinae , etsi non inter obscuras causaS, neque inter naturaleS actiones , tamen saepe . Est enim haec ars conjecturalis, neque respondet ei plerumque non solum conjectura , sed etiam experientia. Et interdum non febris, noucibus , non somnus subsequitur, sicut assiievit. Rarius, sed aliquando morbus quoque ipse novus est: quem non incidere, manifeste falsum est, cum aetate nostra quaedam, eX naturalibus partibus carne prolapsa & arente, intra paucaS horas exspiraverit, sic ut nobilissimi medici neque genus mali, Neque remedium invenerint. Quos ego nihil ten

tasse judico, quia nemo in splendida persona pe-