장음표시 사용
171쪽
ET ANNUNC. ANGELICAM. 16sQuarto sic. Obumbrabit tibi, id est sic in te obumbrabitur, ut quod non potest minui minoretuo . Ante enim istantis Obumbrationem Filius non poterat dici minor patre , sed aequalis, & coaeternus sibi per omnia- .
De rei nunciatae certificatione ex exempli introductione.
H ecce Elisabeth cognata tua, ct ipsa concepit filiam in sex Luie sua. Ei hic menses ea sextus isti, qua vocatur seritis, quia non erit impossibile apud
Ostquam certificata est nunciatio Angelica ex Dei immediata operatione, hic, ut dice- batur , ponitur eius certificatio ex exemis pli introductione. Secundum enim Chry-sbstomum , quia dictum Angeli , qui dixe- Ch rat: Spiritus sanctus superueniet in te, & vir- ,. histus: Altissimi obumbrabit tibi; mentem Virginis omnino se M. superabat, ita ut modum tam mirabilemanon posset plene capere. Ideo ad humiliora,& familiariora exempla declinauit suum sermonem, per sensibilia exempla per- . 1uadens conceptum, & partum sibi nunciatum fore postibilem. In quo exemplo quinque per ordinem Angelus tam e git.
172쪽
r66 LECTI O xv II. IN sALvTATIONEM git. Primo personae vicinitatem. Secundo, aetatis frigiditatem. Tertio, temporis partus propinquitatem. Qua to . Naturae impossibilitatem. Quinto, concludit Dei uniuersalem potestatem. Personae namque vicinitatem , tangit cum dicit: Ecce Elisabeth cognata tua. Non enim, ut dicit . . brysostomu . induSit eXemptu Sarae uxoris Abrahae,quae .. e.,. tR iςn bile concepit Isaac: Nec Rachelis uxoris Iacob,quae .. uit in cunda, di sterilis, sed solum Elisabeth, quae erat a b ma. de conuicinitate sua, & cognatione: quia exempla remota minus mouent, quam praesentia & vicina. AEtatis vero .s . ., .is ΠLydix tςm t ngit, cum addit: Et ias concepit Alium in se--mina nectute sua. Nam senectus est aetas omnino indisposita ad conceptum , calore iam frigescente. Vnde hanc indisposi- A D. M. tionem considerans Tacharias, quando Angelus sibi filium G nasciturum nunclauit, dixit: Ego sum senex, & uxor mea ubis. Processit in diebus suis. Teporis aute propinquitate tangit, etiam te cum aio: Et hic mensis en sextus, multum propinquus pase,. Eata xlii μ um' ventri4 iam apparet. Qtuod Angelus pro tanto annum nuciauit Virgini, ut euidelia rei manifestaret veru esse quod . . , c difςbat . Naturae vero impossibilitatem tangit, cum dicit imum se IM,quae vocatur uerilis. Non enim solum ab aetate, quia se- Aia 4 ς'ν vςrum etiam a natura conceptum , & partum Elisa- quifες- belli, monstrat esse impossibilem,quia sterilis erat:numquaxm es enim filium portauerat . Sed Dei uniuersalem potestatem, . νε ε ν, t Πgit, cum concludit: Non eris impossibile apud Deum omnerest, sed verbum . Non dixit, omne factum, quia multa potant limis iri, diςςxς , quae non possunt facere, sed dicere Dei est idiei 'hi te sum facere, quia ipse dixit, & facta sunt. Sicut enim es
l:r possibile verbum, ita ei est possibile factum, ac si dicere :
prosene se osse quinque dubitationes .
radi est: Prim est, utrum exemplum Elisabeth sterilis debueritis, ἡ.4.2 induci ad confirmandum partum Virginis. tua , & Secund/, utrum tempus Partus pueri, vel puellae, de-
173쪽
quando Viuer . . m. Quarta, utrum causa steri litatis, adeo sit determinata , quod possit determinate cognosci. Quinta, virum maius miraculum sit, Virginem parer , quam sterilem generar .
exemplum Ebisabeth neruis ad partum Uirginis confirmam dum debuerit adduci. AD primam est dicendum quod Bernardus in homi- Quaest.ralia super Missus est, quattuor rationes adduci , quare conueniens fuerit partum , & conceptum Elisabeth sui Hy. hoVirgini nunciari. Prima, propter miraculi cumulationem. S unda, propter diuini secreti cognitionem. Tertia,pr pter ordinis Dominicae incarnationis reserationem . Qua ta, propter obsequij exhibendi praeparationem . Prima ratio talis est: Nam summum gaudium debuit esse in Virgine, ex hoc quod gaudio Spiritus sancti filium aeterni Patris erat conceptura. Tale autem gaudium, ut dicit Bernardus, crevit multum in Virgine audiente parituram sterilem, Vt dum miraculum miraculo additur,gaudium gaudio cum letur i. Secunda ratio talis est: Nam Verbum Dei partu Elisabeth diuulgandum erat per omnes ubique. Vnde dic, Lucritur quod postquam peperit nitum Elisabeth, factus est tib. mor super omnes vicinos eius, & super omnia montana I deae diuulgabantur omnia verba haec. Congruum ergo fuit, Virginem prius edoceri per Angelum de partu eius, quam diuulgaretur per homines, ne ignara diuini consilij,& diuini secreti videretur .:Tertia ratio talis est: Nam, ut dicit Bernardus, Virgo tanquam magistra debebat res rare Scriptoribus,& pr dicatoribus Euangeliorum ipsorum totum ordinem, & rei seriem de ortu Saluatoris, & praecu seris eius: ergo expediebat, ut caelitus instrueretur de omniabus , propter quod Angelus non solum partum, & conceptum Elisabeth Virgini nunclauit, immo quot menses h bebat
174쪽
168 LECTIO xv II. IN sALvTATIONEM bebat in utero iam, quando Virgo Dei filium concepit , &totum tempus, & ordinem manifestauit, quatenus talem ordinem ipsa tenens, sic doceret Euangelistas, esse scribendum . Quarta ratio talis est: Nam ex hoc quod tribus mensibus ante partum Elisabeth Angelus huius partum Virgini nunclauit, occasionem habuit beata Virgo, se statim pret Parare , & pergere in montana, ut ossicium obstetricis gerens , in eius obsequio, illis tribus mensibus permaneretis, quo exemplo statim. monstraret illum concepisse, qui no venerat ministrari sed ministrare . Non igitur propter dubi-mraaνά. lationem Virginis Elisabeth partus introducitur in exem
plum sibi , ut dicit Bernardus cum ipsa Elisabeth suae fidei
Lae. i. testimonium perhibuerit,dicens: Beata quae credidisti,qumniam perficientur in te quae dicta sunt tibi a Domino. Sed hoc fuit, ut ait, propter rationes superius assignatas.
tempus partus pueri, vel puesta determinare
UI AVD secundam est dicendum quod Philosophus dicit in
ti. d. Aist. libro de animalibus, terminum partus in hominibus et non esse uniformen sicut in alijs animalibus. Sed aliqui narrabi. μ. scuntur in septimo mense, aliqui vero in octavo, & , ut in ..i ' pluribus nono . Recitat autem Avicenna in nono de an, Atilis,. analibus,quod quaedam mulier peperit post quattuordecimani- menses Et de quadam honesta domina recitatur,quod ρο- perit filium magnae quantitatis, de qua cum vehemente , - , miraretur, asseruit illa filio suo, quod ultra nouem menses ipsum in vetre portauerat. Terminus ergo partus hominis,niatia vi eX quo non est uniformis, & punctatis uniformiter, & de-
zzz terminate, sciri non potest. Cuius variationis causam ex
Arai .dicenιιι mulierem disse parere H. mense. Aria. enim in ν.IU.de hi q.anrmaI.c. .ais: Mulieres mense γ.s.o. cr maiori ex parte decimo. O quandoque xi. mense parera posse, o flere, etiamsi eonreptus initium mulieres lateat. Sed octauo mense natos itemq. diuturniores. q.am serierino mense natos mori AElyirmat, necnon mulieres parιentes quarto vel octauo mense . Vide Gellium lib. 3.e.r σ. o Auctores hanc rem tractantes, ae determinantes. Vιδε etiam Rioῶ- sinum lib.aa.c ε 3. serentem in Aegnio inimensem partum essa vitalem .
175쪽
dictis philosophi possiimus triplicem assignare. Primam,
propter varietatem conceptionis. Secundam , propter Varietatem impraegnationis.' Tertiam, propter varietatemia complexionis. Prima ratio talis est: Nam foetus, qui citius r. concipitur,citius paritur: terminus autem conceptionis foetus in utero matris non ponitur uniformiter ab omnibuS. mal. e.3.
Sed medici aliqui dicunt in libro de spermate . quod conceptus masculinus formatur complete in triginta diebus, .la femininus in quadraginta. ' Philosophus vero in libro de animalibus videtur velle,quod in quadraginta diebus comm d ars pletur formatio masculi, sed formatio feminae plus requirit . νε -
de tepore. Augustinus aute libro 33. qinelitonu vult, quod tu, talia masculus complete sit formatus in xlvi. diebus, & feminata re mou
in lxxx. Glossa autem quaedam super Leviticum dicit quod
in xl. diebus formatur masculus, & femina in IXXX. quia , stro circinduplum requirit tempus. Sicut ergo determinate non scitur tempus conceptionis, sic determinate aciri non potest tem - mε rem pus parturitionis. Secunda ratio talis est: Nam recitat , Philosophus de animalibus quod mulier multum potest tu. . decipi numerando tempus grauidationis, quia contingit, ut ait,os matricis in muliere quandoque claudi eX receptio- sisti, li.ν. ne, & retentione proprij seminis, ex cuius clausione vi- 3ί με detur mulieri, quod sit impraegnata, & non est, quia semen is ais . proprium inefficax est ad praegnandum . Nec enim destruit m i ad substantiam foetus, nec ad formationem eius. Cum Ve-- ,ro postmodum cognoscitur a viro. & vere ingrauidatur, & H. semias computat tempus ab illo tempore, quo putauit se est grauidam, & non erat, decipitur in tempore partus. Te tia ratio talis est: Nam Omnia animalia habent modum ' . ub. ut vivendi magis uniformen, quam homo , & mulier, qui ν tener Auutuntur magis uno cibo, & sunt per hoc magis uniformis
complexionis. Sed in humana natura est variuS moduS UL Ioan .s,
uendi , & diuersus , & varius usus in cibis , & potibus,
176쪽
r o . LECTIO XVII. IN sALUTATIONEM per consequens varius complexionis modus, sicut ad sem1um videmus. Ideo necessarium est, quod sit diuersus, αvarius modus concipiendi, &pariendi. Verum est igitur, quod, ut in pluribus, nouem menses requirit tempus partus . Sed propter variationes praedictas, determinate non potest sciri huiusmodi terminus, ut dictum est. An in sexto, vel octauo mense nati vivere
AD tertiam est dicendum quod nati in septimo mense
possunt saluari, licet ut in pluribus sint debilis complexionis . In sexto vero mense,& octauo nati non saluam tur, sed ut in pluribus moriuntur, & dico, ut in pluribus, quia, ut recitat Avicenna, quidam natus fuit completis sex mensibus, quia minor terminus partus est sextus mensis,&, ut ait, vixit, & saluatus est. Dat aute cautelam Philosophus in de animalibus libro, de illis qui nascutur in septimo memst , vel completis sex mensibus, quia debent inuolui in par nis lineis mollibus. Et dicunt aliqui quod si essent perumcti, esset melius. Sed nati in octauo mense nullo modo mo sunt saluari, vel communiter vivere.Cuius causa dupliciter assignatur una naturalis,& philosophica,altera astronom, ca. Prima, talis est: Nam completo mense septimo semper, ut dicitur,puer petit exitum, quod si inueniret liberum sine resistentia, saluatur. Vnde quamuis, ut dictum est,nati in septimo mense sint debilis complexionis, & insecti, α habeant vias sensuum potissime nares, & auriculas paruas, tamen saluari possitnt, quia ex quo perfecte completi sunt,& complete formati, non lςduntur, in exeundo saluam tur. Sed si resistentiam inueniunt,laeduntur,& postmodum
in octauo mense appetunt exitum, quia nondum incarnati, a laesione moriuntur, quia ex modica laesione propter membrorum paruitatem laeduntur. Secunda ratio talis est: Dia
cunt quidam astrologi quod in omni coniunctione, primo mense dominatur Saturnus, qui est primus planeta, & ita ordinate,
177쪽
ordinate, idest quod in septimo mense dominatur luna, qui est ultimus planeta. Vnde nati in septimo mense nascuntur sub dominio lunae, quae est frigida, & humida propter
quod licet ratione frigiditatis,quae est qualitas mortis,deberent sic nati mori, ratione tamen humiditatis, quae est qualitas vitae, saluari possunt. In octauo autem mense, completo numero planetarit,incipit dominari Saturnus, qui est frigidus, & siccus. Vnde, quia sic nati habent duas qualitateS contrarias vitae, communiter moriuntur. Nati vero in nanono mense nascuntur sub dominio Iouis, qui immediate se V .h habet ad Saturnii, qui cum sit calidus & humidus,quae sunt se seluan principia vitae,nati in nono mense saluantur & vivunt. Ista μά. - ktamen, ut dicit Philosephus, intelligenda sunt, ut in plu- Arist.ν.ribus communiter, quia potest esse, quod nati in Octauo mense saluantur, si mulieres, quae pariunt, sint fortes, & D. O bonae complexionis. Vnde recitat Philosophus de anima- libus, quod in Aegypto sunt quaedam mulieres viragines, i robustae, & sortes, quae generant filios in octauo mense, α vivunt. Videmus enim ad sensum, quod motus, & influem tia corporum caelestium impeditur ex indispositione, & resistentia materiae. Sicut quamuis ex aere pestilentiali omnes deberent laedi, vel mori, multi tamen propter fortitudinem complexionis non laeduntur. Et licet fluxus, & refluxus maris debeat regulariter fieri ex motu lunae, impeditur tamen ex motu, & violentia alicuius venti praedominantis , & impedientis illum fluxum, & refluxum. Et sic est de omnibus naturalibus. peribialis causa ita H determinata, ut dete minare cognosci possit.
AD quartam est dicendum quod quanto aliquid est Quaest. .
magis variabile, & a pluribus causis potest procedere, tanto minus est cognoscibit . Causa vero sterilitatis ex multis potest prouenire. Primo, ex diuersitate complexi
num . Nam illud, quod facit ad generationem foetus, tam Y a in
178쪽
1 a LECTIO xv II. IN SALUTATIONEM in mastulo quam in semina, est superfluum alimenti. Sicut igitur alimentum non est uniforme in omnibus, sic non
est uniformis complexio, nec illud superfluum quod ad generationem requiritur i. Vnde videmus quod aliqua nat lier est ita sterilis in iuuentute, non tamen postmodum in processu temporis. Et aliqua est sterilis cum vno viro, quae non esset sterilis cum alio. Aliqua vero uniuersaliter cum
quolibet, & in quolibet tempore,quia forte ex eius complexione procedit,quod illud superfluum alimenti requisitum . ad generationem sic est proportionatum in ea, quod nullo i modo est a plum, ut formetur inde foetus. Sicut quandoque si esset bonus artifex,& aliquod lignum sic esset indispositu ,& improportionatu, quod nullo modo fieri posset ex eo artificium aliquod. Secundo potest prouenire, ex indisposii tione organorum,uel instrumentorum,sicut aliquae sunt ita
strictae, quod non possunt cognosci: &si ad hoc veniunt quod cognoscantur, non tamen pariunt, quia indisposita organa habent ad generandum. Sexus enim semininus, α masculinus sunt organa, & instrumenta, quibus fit generatio . Propter quod, si contingat huiusmodi organa esse in- . .. -. disposita , impeditur generatio. Tertio, potest prouentro
conrex. ex defectu naturae. Omnium natura constantium,dicit Phis Io plaus, determinatus est terminus generationis, & augumenti. Sicut enim videmus quod nutrimentum quodam terminato tempore facit ad nutrimentum animalis, & augumentum ipsius, postmodum vero quamuis sussiciat ad nutrimentum, & ad restaurandum deperditum, non tamen sufficit ad augumentandum.Sic illud superfluum deseruiens generationi,quodam tempore determinato est sufficiens ad generandum,postmodum vero redditur indispositum .Quia igitur multum est variabilis causa sterilitatis, & modis dis uersis potest prouenire, ideo non potest determinate cognosci , nisi quando accidit ex desectu naturae, sicut in senibus. Tunc si cessant parere, scitur causa determinate quod es
179쪽
An maius miraculum sit Virginem parere quam si irium generare.
AD quintam est dicendum quod in utroque,& quod ste Quaest. s.
rilis concipiat,& quod Virgo pariat, Deus super naturam operatur ipsam iuuando, & Impedimenta remouendo. Sed quod Virgo pariat,operatur supra natura sine ipsa natura operando:dictum est enim,quod sterilitas aliquando pro uenit ex aliquo impedimento compleXionis, vel organora, quandoque vero e X ipse defectu naturae. Cu ergo Deus facit quod sterilis concipiat, facit quod impedimentu remouea- 2tur, & natura iuuetur & vigoretu . Operatur ergo in hoc 'supra naturam, ipsam naturam adiuuando, Sc impedimen- , ta remouendo. Sed cum facit quod Virgo pariat, operatur supra naturam, sine natura operando. Nam partum,& con ceptum in Virgine natura operatur mediante commixtimare virilis seminis. Deus autem sine tali commixtione virbiis seminis operatur partum in virgine , ita quod Virginitas non opponitur partui, sicut caecitas visui,sed opponitur commixtioni viri, non partui, vel maternitati, quia tunc Deus non posset facere, quod Virgo manens Virgo pareret, sicut non potest facere, quod caecus manens caecus, videret , implicaret enim hoc contradictionem. Et si dicatur, quod non est impossibile apud omne verbum, potest autem verbo homo dicere: Caecus manens caecus, videt:& Virgo manens Virgo, corrumpitur: ergo Deus. potest hoc facere .
Dicendum est quod verbum dicitur non selum, quod
profertur ore, verum etiam quod corde concipitur. Impossibile est autem simul concipere affirmationem & negationem,& quod caecus manens caecus,videat, vel Virgo manes EUbiana Virgo, sit corrupta. Ideo tale verbum non potest fieri, qua-
cumque potentia. Vnde dicit Hieronymus: ' Quamuis om. I. Inia nitaris. η Non potest,quia non vult,ut habent omnia fere exemplaria exceptis nonnullis, quae habent:Non valet coronare corruptam . M uae lectio intelligenda est de potestate ordinaria ex Decreto, quo Deus stativi virginaratis Laureas las virgines vile donandas . vel non potest, quia . ut ait Arist. s. Motal .c.a. lub finem et Re iota hae pri tat meus, ut iacta infecta reddere non possit. Et cinite,vide Aegui. ROm. I.ienti L Io.q. I.
180쪽
i 4 LECT. XVII. IN SALUTAT. ET ANNUNC. ANGEL. nia Deus possit, non tamen potest Virginem suscitare, id- est facere de corrupta incorruptam, valet quidem liberar de poena, sed non vula coronare corruptam. DicamuS e go : Vtrumq. est miraculum, scilicet ut sterilis concipiat, α quod Virgo pariat, quia in utroque Deus operatur supra naturam. Maius tamen miraculum est Virginem parem, quam sterilem generare, seu concipere, sicut maius est sine natura operari, quam naturam iuuare, vel naturae impedimenta remouere.
Cur ergo Angelus ad probandum partum Virginis , exemplum Elisabeth induxit , quae sterilis erat; cum maius non probetur per minus. Ad hoc est dicendum quod secundum Bernardum, Angelus non induxit tale eXemplum ad probandum , vel ad dubij remotionem , sed ad gaudij Virginis accumulationem, & propter causas superius assignatas. Vel dicendum est secundum Ambrosium , , quod ad hoc multς steriles in veteri Testamento pepereriit, ut partus credatur Virginis. Ideo Elisabeth sterilis per Angelum inducitur in exemplum, non tanquam argumentum maioris ad confirmationem minoris, sed tanquam Ggurale exemplum ad confirmationem figurati.