Fragmenta comicorum Graecorum

291쪽

multa eum libertato atque ita notaret, ut ipsos illos, quos vellicare vellent poetae, in scenam producerent et liberrima petulantia, exagitarent. Quam licentiam quum inelinata populi Iibertate tueri amplius comoedia non posset, aliam ci eumspicere debuit ludendi formam, quae nihil haberet quod in potentium hominum, quibus tum summa in civitate po-

aestas mandata esset, reprehensionem incurreret. Omissa igitur sive potius angustioribus finibus circumscripta singulo Tum hominum irrisione, poetae comici hanc fere rationem tenuerunt ut quum eadem, quae antiquae comoediae auctores exagitassent, vitia insectarentur, generales morum deseriptiones exhiberent et fictis plerumque luderent' nominia bus. Eius rei gravissimum testem habemus Antiphanem novae rationis auetorem praecipuum, cuius ex fabula LIoiη-

,σις inscripta Athenaeus VI p. 223 a per memoratu dignum mervavit locum, in quo expositis tragicorum poetarum oppor 3unitatibus de comicis haec inserte . ε

292쪽

ora a περ οἱ ιαμ ποιοί, περὶ τῶν καθ' ἔκαστον ποιουcrari Ubi apertum est de suae . aetatis comoedia loqui Aristotelem, cui recte opponit ἰαμβοποιους, quo nomine eum omnes signisseentur qui aperto quod aiunt capite eonviciantur, etiam antiquae comoediae poetas comprehendi eonsentaneum' est. Eandem rem alio loco tangit Λristoteles in Eui. Nicom. IV S του ἐλευθέρου παιδια διαφερειτου ανδραποδώδους, καὶ αυ του πεπαιδευμενου καὶ ἀπαι--δευτοw ιδοι ἄν τις καὶ ἐκ τῶν κρομωδων fort. κωμωδῶν τῶν παλαιων καὶ τῶν καινῶπι τοις μῖν γὰρ ην γελοῖον η αἰσχρολογία, τοις di μῶλλον τὶ υπονοια. Quo loco vnoνοια de ea iocandi ratione dictum est quae per ambages et quosdam quasi anfractus instituitur, ela. Ruhithenius ad Tim. Lex. p. 200, αἰσχρολογει autem non de verborum ob scenitate, sed de ignominiosa nullisque involucris septa ea- villatione intelligendum est, ut apud Platonem Polit. IIIp. 395 E κω Mndoυντας ἀλλήλους καὶ αἰσχρολογουντας , et apud Artemidorum Onirocr. I 56 το κωφυδων ἀκουειν si κωμικὰ ἔχειν ἀναπλάσματα ἡ τὰ μῖν τῆς παλαιὰς

κωμωδίας, σκώμματα καὶ ταραχὰς καὶ στάσεις καὶ αἰσχρο- ὼγγίας σημαίνει. Neque . aliud indicare voluerunt ii qui mediae comoediae αἰνιγματωδη χαρακτηρα tribuunt. V. Scho-

Iiastea Dionysii Thrae. p. z 9 τρεῖς διαφορὰς εδοξεν ἐχειν-Wρδια, καὶ μεν καλειται παλαιά, ἡ ἀρχῆς φανερως ἐλέγχουσα, η δὶ μίση καὶ) αἰνιγματωδης, ἡ ει νέα κτλ.quibus similia habet Andronicus apud Behherum Anecd. IIIp. 1461, Taetges apud Cramerum Anecd. III p. 3 7 et Ano-BImns de eom. p. XXXI. Neque vero his testimoniis ita utendum est, ut nus.. quam mediae comoediae poetas altiores spiritus sumpsisse vel ab singulorum certorumque hominum irrisione Prorsus abstinuisse credamus. Qua de re multa sabulose narrata insu criti Com. graee. IS

293쪽

video a Ranti egiessero in libro quem vernaculo sermone de Atheniensium eomoedia edidit; vellit p. 215 quae de Ana , xandride scripsit propter unam voculam in quodam Euripidis versu mutatam capitis damnato, vel p. 129 de Misgolae nomine in SmigoIam mutato, scilicet ne Alexis om&αστι κω- ιε δεῖν videretur. Sed is quidem non dubito quin de m diae comoediae poetis aliquanto honorificentius iudieainmafuisset, si ipsa eorum Dagmenta paullo accuratius inspexisset, in quibus si vel maxime virulentam antiquorum Comie rem maledicentiam desideramus, luculenta tamen insunt ingenui spiritus indicia, quamquam fere humanitatis quodam temperamento emollita. Quam in rem laudare sufficiat quae

Eubulus apud Athenaeum I p. 8 b et X p. 4 9 e de Callistrato et Philocrate, Philetaerus et Timocles VIII p. 342 a de Hyperide, et idem Timocles IV p. 165 L. VI p. 22 a. VIII p. 3 1 e. s de Ctesippo, de Demosthene, de Callisthene aliisque viris principibus liberrime tradiderunt. Quid quod

ne legem quidem illam, qua ne certi quidam homines per totas tabulas vellicarentur superiore aetate subinde prohibitum est, illis temporibus valuisse suspicari licet. Cuius opinionis idoneum, ut mihi quidem videtur, argumentum ab ipsis sabularum indicibus peti posse crediderim. Ita ut potiora commemorem, habemus Alexidis Amphicratem Deme-- trium Dropidem Crateuam Lyciscum Midoliem Mileonem Protochoriani Phaedrum, Amphidis Dexidemidem, Anaxandridis Sosippuin, eiusdem et Ailaxitae Nereum, Antiphanis Εuthydicum Heniochum Cleophanem Lamponem LeptiniscumlLeonidam LSconem Timonem, Aristophoniis Callonidem Philonidem et Platonem, Cratini minoris Τheramenem, Eubuli Dionysium et Pamphilum, Heniochi Thoocionem et Polyeuctum, Mnesimachi Ρhilippum, Sophili Androclem, Ni- eostrati et Philetaeri Antritum. Quibus in fabulis quin ipsos

294쪽

DE NEDIAB eoNOEBIM INBOLE. 2 5 Illos, a quibus denominatae sunt, in scenam produxerint pomiae totumque fabularum argumentum ad eos vel Iudisseandos vel quocunque modo carpendos direxerint, dubitari non potest. Itaque multis quidem in fabulis eandem quam anilis quae eomoediae auctores rationem sequuti sunt, sed ita ut,

quum illi acerbo quodam plenoque invidiae loeandi genere

usi essent, modiae comoediae auctores Iene quoddam mint . meque virulentum irrisionis genus sectarentur. Cuius releausas non ex Iege illa περὶ του μὴ κωφοδειν ονομ αστέ, quam qui brevi ante Aristophanis Coeatum Iatam tradit Anonrmus de Com. p. XXXVII sq. diversa tempora videtur eommiscuisse, sed ex Ianguore quodam et inertia illis temporibus per omnes civium ordines aequabiliter diffusa repetendas existimo. Ceterum non dissimulandum est fabularum quas supra recensui non eandem Omnium fuisse ra

tionem. Aliae enim, ut Dionysus Eubuli, Philippus Mnesti machi, fortasse etiam Cratini Dionysalexander, non in attueis civibus perstringendis versabantur, sed infestos Athenien sium nomini reges Syracusarum Macedoniae Thessaliae ex gitabant. Alias porro non a vivis et aequalibus poetarum hominibus, sed ab dudum defunctis vocatas esse suspicor, ex quo genere sunt Theramenes Lampon Timon, fortassct etiam' Androcles, quorum nominibus ita poetas usos esse puto, ut in Theramene Atheniensium levitatem et Inconstan tiam , in Lampone sacricolarum et hariolorum arrogantiam. in Timone hominum Incisugorum austeritatem et tristitiam, in Androele turbulentorum demagogorum furores exagitatos fuisse existimem. Aliarum denique hane rationem fuisse

suspicari Meet, ut non tam in vellicandis earpendisque quam in laudandis hominibus iis, quorum nomina gerunt, versatae

295쪽

esse videantur: ex quo, genere fuerant, ni sallit coniectura. Nereus et Bhmetrius. Sed de his ut de ceteris quae verbo attigi, infra, ubi ad singulas sabulas pervenero, dicam eo-plosius. IIis illud fabularum genus affine est, quibus a meretria ethua nomina imposita sunt. Huiusmodi sabuIas sane etiam antiqua comoedia habuit, sed et numero paveas et ab eo omnes poeta Scriptas, qui, si dramatum indolem et argumenta spectamus, multa habuit cum mediae eomoediae poetis eommunia. Pherecratem dico , euius fuerunt fabulae a meretricibus denominatae Petale Corianno Thalassa. Nam

Nemea Theopompi et Anthea Philyllii vel Eunici ad seriora

tempora pertinent. A mediae autem comoediae poetis quanto studio hoc fabularum genus frequentatum fuerit, Vel ex earum indice apparet. Sunt autem fere hae: Alexidis Agonia Atthis Choregis Isostasium Lampas Polyclea Pegonioe Opora, Antiphanis Chrysis Lampas Neotiis Mellita Matthace Philotis, Anaxilae et Euphronis Aeschra, eiusdem Anaxilae Neorutis. Augeae Timoclis et Xenarchi Porphyra, Axionici Phiallana, Ephippi Philyra, Eubuli Chrysilla Clespydra Neoitia

Nanhium Plango, Timoclis Neaera et Draeoniium. Harum tabularum etsi quae serma et . deseriptio fuerit ignoramus, , non dubitandum tamen videtur quin de plerisque idem di-eendum sit quod Antiphanes Alexandro Magno respondisse traditur, qui cum regi fabulam a se scriptam recitaret eaque. non valde deIeetari Alexandrum intelligeret, non se mirari

inquiebat, δει-ὼ-τον ταυτα ἀποδεχ νον lege αποδεξομεν-) cino συμβολων τε πολλάκις δεδειπνηκέναι καὶ περι Dαίρας πλεονάκις καὶ καὶ δεδωκέναε nisu ς. Lyeophron apud Athenaeum XIII p. 555 a.

Itaque eonvivia amores simultates irae ceterique meretricii amoria furores illis in sabulis repraesentati sunt. .

296쪽

Progredior ad aliud tabularum genus itidem a mediae

eomoediae poetis frequentatum,' quod brevitatis causa aetiiDmaticum appellare licebit. Quod etsi nec ab antiquae e moediae auetoribus plane neglectum suit, mediae tamen eo-moediae proprium existimandum est. Sellicet Gra et, ut erant in omni vita hilaritatis omnisque generis lacetiarum amantissimi, ita etiam inter epulandum et convivandum libe ratem animi oblectationem eum aliis rebus tum aenigm tis sollerter excogitandis studioso quaerebant. Aristophanes

Athenaeus X p. Φ5I b. Λίφ ιλος ἐν Θησει τρεῖς ποτε

- κορας Σαμίας φησὶν 'Ἀδωνίοισε γριφεύει ν παρα ποτον κτλ.Ea res quum mature in quandam quasi ludendi insaniam dinenerasset, comici poetae id ipsnm notandum et sestivissi- mis locis exagitandum existimarunt. Antiquissimum elus rei e exemplum habemus Cratini Cleobulinas, a Cleobulina, Cleo-- buli Lindii filia ingeniosissima multorumque aenigmatum a ' etore eeleberrima, appellatas, qua in sabula Cratinus mulie eularum eoetum videtur exhibuisse aenigmatis multis modis' Iudentium. Cratini vestigiis institisse videtur Alexis, cuius Cleobulinam Iandat Athenaeus XIII p. 586 a, et Eubulus, qui in Sphingocarione servum induxerat quidquid proserret 'tortuosis aenigmatum anfractibus obscurantem, v. Athen. XP. bs. Nee dissimile Antiphanis fuit consilium, qui in

297쪽

Sapphone ipsam poetriam aenigmata proponentem et in aliis proposita solventem, et in Problemate convivantea eodem ingenti lusu tempus lucundissime fallentes induxerat. V. Athen. X p. 450 o. e. Cum his quodammodo coniunctum est earum fabularum argumentum, in quibus homines proverbiorum impense amantes repraesentati sunt, ex quo genere est Antiphanis Παροιμα μενος alve Παροιμίαι ab Athenaeo II p. 60 e et Photio Lex. p. 539 laudata. Qua in sabula non dubitari potest quin hominem exhibuerit Sanin nis Pansae instar proverbiis ioculariter Iudentem. Ceterum his lusibus poetas comicos simul ita usos esse, ut sub aenigmatum et proverbiorum involucris homines sibi invisos acerrime exagitarent, docet ut alia omittam ipse ille quem attuli Eubuli Ioeus e Sphingoearione, in quo Callistratua acerrimis iacetiarum auuleis pungitur. Sed age reliquas quae antiquam inter et mediam comoediam intercedunt disserentias persequamur. Ex his illud prae e

teris commemorandum videtur, quod ea sere argumenta si gulari cum studio huius aetatis poetae sibi tractanda sumpserunt, quae aliorum Poetarum maximeque tragicorum carmina

quodam quasi parodiae Iusu traduuerent et sabulas ab anti- quia poetis traditas ad Iusum locumque detorquerent. PI . tonius de uom. p. XXXV η' ώση ἀφῆκε τὰς. τοιαυτας υποθέσεις, ἐπὶ δι τι σκωπτειν ἱστορiας ρηθεισας

ποιηταις ἀνευθυνον γαρ το τοιουτο ' OLν διωσυ- ρον-ειποντα τι τον δεινα της τραγωδίας et paucis litteriectis quibus Cratinum Ulixibus doeeu- dis primum huiusmodi sabularum exemplum exhibuisse. dieitri μνθους γαρ τινας τιθεντες ἐν κωμωδίαις τοῖς παλαιοτέρως ειρημένους διέσυρον ως κακως ρηθεντας. Iam in iis sis lis quarum mythologicum argumentum fio, maxime memorabiles videntur eae quibus a deorum dearumve natalibus

298쪽

nomina imposueront, de quo dramatum genere quo melius iudieari possit, paullo copiosius dicendum egi. Praeter IIeria

mippi igitur 'Aθηνας γονας ferebantur αος γοναί Philisci, 'Aπόλλωνος καὶ ' τέπιδος γοναί et ' μου καὶ 'Agροδίτης γονα. itidem Philisci, Λιονυσου γovia Polyzeli et ano virmi poetae in fragmento didascalico apud Boec hium Corp. anser. I p. 353, Μουσῶν γοναί et υρειυς γοναι eiusdem Pol1xeli, Πανος γονα. Marous et Philisci, denique 'Aφρο-diτης γονα. Nicophontis et Antiphanis. Ex his Araros Philiscua et Λntiphanes mediae, Hermippus autem et dileophon et Pol3gelus antiquas comoediae temporibus floruerunt, sed, excepto Hermippo, iis antiquae comoediae temporibus quae mediae quam antiquae luerunt propiora. Ex novae Comoe .diae poetis qui similo argumentum traetaverit scimus nem aem. Itaque totum hou Iabularum genus mediae comoedia proprium fuisse dicendum est, sed ita tamen ut prima elua initia ab Hermippo repetenda videantur, eulus fabulam ita antiquae comoediae temporibus assignandam esse suspicor, quibus comicae poesios libertas Μorrchidis lege ita aecisa est, ut poetae ab rerum publicarum tractatione et singulorem hominum irrisione deterrerentur. atque alia quae minull-lnvidiae haberent argumenta elreumspicere cogerentur. Sed

ut Hermippus reliquis comicis, ita Hermippo rursus irricos poetas in Ggendis huiuseemodi argumeutis faeem praetulisscteredibile est. Eos enim frequenter in deorum natalibus telebrandis versatos esse doeet Menander de Encomita in Rhetor. Wala. vol. IX p. 149 γραῶδες καὶ δεινους μιρακιωδες υρινον Λιος προελόμνον πραγμιατείαν, μονον γονας ἐκδεξα- 'Aλλ' ἐπεὶ ευρηται -ὶ τουτο τὰ ειδος των υμνων λαγ τοις αρχαίοις, καὶ etψη τανὰ καὶ Λιονυσου γονας Idem argumentum subiectum fuit Timothei carmini

299쪽

τμνησαν, καὶ 'Aπόλλωνος καὶ Ἀλκαιος φαίστου καὶ παλιν 'φαου. καὶ τουτο ἀποτετμήριεθα τὀ μερος. Atraicis poetis talia prorsus aliena existimanda sunt; quod enim Suidas vol. III p. in Timesithei dramatis Zηνὰς

γονὰς nominat, ex errore natum esse suspicor. Minime a tem eiusmodi argumenta aspernabatur orchestica, quam in

rem afferre sussiciat Luciani locum, ex quo Iovis natalea in scena saltatos suisse intelligitur, de Saltat. 80 p. 3II 3ιος γονας ορχουμενος τις καὶ τὴν του μονου τεκνον-γίαν παριορχεῖτο τὰς Θυεστου συμφορὰς τω ομοίω -ρην κενος. CD. ibid. 3 et 50. Sed haec ad seriora spectant tempora; pictores autem ne florentissimis quidem artis temporibus ab eiusmodi argumentis abhorruisse; Ctesilochi et CIeanthis Corintlui exempla docent, quorum ille, ut Ρlinii II. N. XXXV 140 verbis utar, petulanti pletura innotuit, Iove Liberum parturiente mitrato et muliebriter ingemiscente inter obstetri ei a dearum. Cleanthis

tabulam 'Aθηνῆς γονα. dictam in Dianae Alpheoniae templo commemorat Strabo VIII 1 12 εν τῆς 'Aλφειωσίας ιερω γρωραὶ Κλεάνθους τε καὶ 'Aρήγοντος, του μνTροίας ἄλωσις καὶ 'Aθηνῆς γοναι, του ὁ ' υρτεριις ἀνα- φερομενη ἐπὶ γρυπος. Eandem Demetrium Scepsium a Mutus ita describit Athenaeus VIII p. 346 e οιδα δῖ καὶ

τὴν ἐν τῆ Πισάτιδι γραφην ἀνακειμένην ἐν ρῶ τῆς

δε κέλης εὐδέν inscripto, in quo quam indecore parturientis Semelae eiulatus expresserit doeet Stratonici diaetum, qui ἐπακρυσας τῆς 'sa δινος τῆς Tιμοθέου, εἰ δ ' εργολάβον, εφη. ετικτε καὶ μη ον, ποίας αν ήφάει φωνάς, apud Athenaeum VIII p. 352 a. Idem carmen respici videtur a Dione Chrysost. Orat. zz p. Φ26 Rsk.

ubi Alcmaeonem habemus utramque buccam nureis nummis implentem et speciem praebentem αυλουντος την

300쪽

κου διακοσμου. quae prosecto perfaceta est Πavissimi a .gumenti tractatio et comicorum poetarum aemulatione du

gnissima: neque dubito equidem quin similes rerum imaginea in plerisque illarum sabularum repraesentatae fuerint. It . . que non convenit mihi eum Viro Summo in Aglaoph. p. 43T qui commemorata Heerenti ad Stobaei Ecl. phys. I p. 23s sententia, qui Hermippeo dramali Minervae ortum, quem Poetae tradidere, subiectum fuisse existimat, haerere hanc coniecturam affirmat in Polygeli sabula; nam de Musarum Partu comoediam nasci vix potuisse, neque intelligi qua r .uone Ρhilisco in una sabula ' μου καὶ Ἀφροδίτης γοναὶ amborum deorum ortus diversos includere licuerit. Huius vero difficultatis haud aliud suffugium esse existimat, quam ut hae fabulae a solemnibus denominatae putentur, quorum imaginem repraesentarent imitandis eonvivila pervigiliis aliis-

. que Iudicris quao ad animi requietem delectationemque . quaeruntur. Haec Lobeckius, enius de Polygeli fabula du- bitationi ita fortasse occurri potest, ut periculosum esse di eamus, graeci poetae in inveniendo solertiam eertis eireum-seribere velle limitibus. Sed licebit ulterius progredi; nam huius quoque fabulae argumentum a Musarum partu ductum fuisse, haud inepte ex his Zenobii verbis coniicias Cent. VI 50 ύσπερ πα-δικη τί κεν η-ιν η γυνη ' ταυτης Πολυ- ζηλος ἐν Μουσων πναῖς ἐπι τινος πολλας - τέρας απογεννιώσης. Illam enim mulierem, quam eum Chandi eidica centum filiarum matre comparat Polygelus, quam ta dem aliam fuisse putemus nisi ipsam Mnemosynem 3 Faeuisus etiam, ut mihi quidem videtur, Hieram L echii de Phu, Ilaei ' μου καὶ 'Aφροδίτ)ης γοναις dubitationem removeas.