장음표시 사용
151쪽
in puteis qui calorem conceptum hyeme exii Iant, aestate stigidissimi sentiuntur. cum igitur in Septentrionibus perpetuum quodammodo sensus : ita perpetuus calor occupat interiora non modo terrae ipsius. verum etiam animantium replantarum; ut quod ait Empedocles, calidum in frigido, frigidum in calido natura collocasse videatur. Iam vero cum stirpium re animantium alimenta sint a calore re humore i ita silvarum re animantium magna copia est in Septentrionibus : hinc Plinius Germaniam silvarum alt-marum miraculo plenam esse tradit, quinetiam Vitruvius altissimas arbores in Apennino qua Septentrionem silectat , nasci scribit, re ea quae sub Polo esse dicitur Groniandia , nomen habeta viriditate ac multitudine silvarum. in Africa
nullae silvae, praeterquam in montibus , quae naturam habent Septentrionis, ut postea dicemus et re paulatim arbores procerae aeque ac homines Meridiem versus eunti minores videntur. sunt
enim in Gallia Narbonensi quercus bipedales,
quae fructum ferunt; nec altius excrescunt. coimrimiliter metallorum omnium , praeterquam auri, vis in Septentrione maxima: nulla sere in Austrq , nisi in montibus altissimis , eruitiones Vero ignium & incendia maxima versus Septentrionem seruntur. nam Chimaera , Gazevale,V
suvius , 'ina, Picus, Carpathus, i seque terrarum ultima Thule s est enim in septuagesimo
madu sita , ac pene tota maximis incendiis a detin tum pleraque loca, quae Olaus in Gothiae descriptione notavit, perpetuis ignibus flagrant. re Pyrenaei ab incendiis nomen habuerunt. vltra trigesimum ab AEquatore gradum nullae memorantur : nec aquarum calidarum balnea ; cuiusmodi sunt in Italia, Gallia, Germania re extrema Gothia. Illud est, opinor, quod Picus Mirandula obscure admodum significat, his verbis: Qui cognoverit proprietatem Aquilonis , intelliget cur Deus mundum judicabit per ignem. Atque haec vetus est non modo Pici, sed etiam Heraclita, ut ait Plutarchus, ct Hebraeorum opinio:
152쪽
. METHODvs H Isaeo R. I 3s l opinio ; qui mundum aliquando destagraturum, ignesque non E coelo delapsuros, ut putat blagianus, sed ex intimis terrae visceribus erupturos confirmant. hoc autem incendium ad Septemrrinem , non ad Austrum fieri necesse est, cum hic aquae, illic terrae globus promineat,qui
Conceptos ignes alit. Tametsi enim terrarum re aquarum orbem intuenti , tantum terrae regi quantum detegi , dc aequalis esse terrarum ac maris totius magnitudo videtur; nihilominus ea
pars quae libera est ab aquis , tota vergit ad Soptentriones , si terminos Austri dc Septentrionum, AEquatore , quod in universum heri let, definiamus. restat particula quaedam Africae rel Americae regionis : nam terra quae dicitur Aut stratis , ad ornatum infinita magnitudine pingial tar , non ad rei veritatem: Itaque aut Esdrae verba interpretari necesse est aliter atque veteres ; aut absurdum erit quod scribit, Deum terrae septem partes detexisse; aquas in septima collocasse . absurdius etiam qubd veteres Perbi patetici putarunt, terram decies aqua minorem oporteret enim terram ut nihil aliud quam ejus superficies mundi centrum attingat in omnino a-l quis immemi, si vel septies V .arum globo temra major esset, ut ex circuli ad diametrum ra-l tione docemur : quanto magis si terrae centrumfl in centro mundi constituatur id autem necesset est, cum ad fretum Magellanum, non procul ab adverso Polo, terrae globus aliquantum emineat. mirum est tamen, sed navigationibus dc expol rientia diuturna compertum, maris dc aquarum molem a Septentrione versus Austrum magno impetu ferri. quod Cardanus cum in Britanniam re Hiberniam trajiciens a naucleris intellexis-l set, testatum reliquit. sed cum neque causas ejus rei, neque effectiones inquireret , juste reprehensus est 1 Iulio Scaligero , quasi figmentum illud per sese invexisset quod cum pertineat
ad universam mundi elementaris , hominumque naturam penitus intelligendam : tum etiam
ad id quod mosuimus confirmandum , scilicee
153쪽
I36 IOANNIs Bod IN Iterras ad Septentrionem , aquas ad Meridiem: hic exteriora calida humida , illic frigida sicca ;hic interiora frigida sicca , illic calicia humida:
observationes veterum cum nostris conseramus.
ABue illud primum , quod Chaldaei igneam triplicitatem Europae , aqueam Africae tribuunt rdeinde quod Aulter a Graecis ἐκ H: νοτ O , quasi ab humore Notus dicatur. est enim ventus ille calidus re humidus t Boreas frigidus δc siccus: tum etiam suod aquarum decursus a mari Su vico per Cimbricam Chersenesum ad fretum Dium , hinc ad Cetricum dc Hibericum littus
omnium consensione ferturi mare vero Caspium per interiores dc occultos aditus ut Maeotis in Yontum evolvitur: atque hinc per Hellespontum in Mediterraneum excipitur, pdst ad se tum Herculeum magna vis aquarum erumpit, ut in Meridiem adversum feratur. haec nauclerire negotiatores testata reliquerunt, tum etiam eo nos Geographia dc Hydrographia perduxit: nec temere Plinius majores ab Austro cieri stuetus prodidit, quam ab Aquilone : tametsi rati nem attulit inanem, cum perspicuum sit contra fluxum maris austrum niti.argumento est etiam quod Diodorus c 'm, dc non ita pridem Alvar sius , deinde nostri homines qui in Africam n vigarunt , uno consensu testantur, imbres ultra AEquatorem assiduos regiones infestare, unde incrementa Nili: atque id Plinius libro Ii . testatum reliquit:perpetuos etiam ardenti aestate rores Africam irrigare. cujus rei causam nullam adfert. postremum est quod sol ad Austrum , ubi locus Hypogari, terrae propior est quam ad Septentrionem , tota eccentrici latitudine ; ac propterea molem aquarum eo pertraxisse videri possit. Haec nostrae opinionis argumenta sunt, non set ii in probabilia, verum etiam , ut opinor , ad assentiendum necessaria. Sed objici potest ex Aristotele, sebres ad Septentrionem acutiores , dc caloris vim aestate quam ad Austrum majorem . de febri ratio est in prom-
tu, quae coactis meatibus, facit ut etiam hyeme
154쪽
METHOD Vs HIs To R. 137 me ubique acuti morbi Maviores sint quam aestate . sed absurdum videri possit, in Eu-r a homines magis aestate calere, quam in Africa. Illud tamen quasi cognitum i nit Aristoteles, dc quidem Alvaresius scribit Abys sinum AEthiopem , quo die Lusitaniam appul rat cum legato Praesteianis , calore extinctum fuisse. jam vero Hispani queruntur. in Gallia, se majores aestate, quam in Hispania sentire
Calores. quinetiam accepi a Purquero Germano , cum Tolosae aperet , ardenti aestate, majores esse calores in agro Dantisci, id est, ad mare Balaicum , quam Tolosae. quae ratio s cit, opinor, ut Germani, auctore Tacito, hyeme, Vere, ac aestate, annum definiant, autumni bona perinde ac nomen ignorent. Dani vero, hyeme & aestate, ut Poeni, qui veris re autumni rationem non habent, quemadmodum Lco Aser scribit. causam caloris Septentrionalis ad aeris inertiam dc crassitiem reseremus. est enim
Europa dc Scythia plena fluminibus,quae ex humore Interno fluentia einciunt Iimosa de palustria loca: hinc vapor densus aestate sursum vehitur, qui concepto calore ardentius urit, quam aer Africae tenuis eropter fluminum in piam. quemadmodum igitur ignis ardentius mrit in metallo conceptus quam in ligno , dc in hoc quam in culmo: siet in aere crasso vehementius flagrat quam in tenui. quare ii, qui thermas sumtu minore callafieri volunt , silum aspergunt aqua , ut vapor elatus re aer crassior factus calorem sustinere possit. argumeuto est etiam illud, quod aestate, pluvis coelo , sudorere calore multo magis defluimus ac languemus,
quam aere sereno. neque tamen propterea dicemus , exteriora Septentrionis Australibus
calidiora , quae suapte natura sunt frigida sicca : sed stantibus Austris , elatisque vapori
bus, aer calorem melius concipit ac tuetur. A
fricae vero terra, lapides aquae calefactae multo vehementius urunt, quam in Scythia , pro Pter radiorum acumen. commodius itaque ab Arb
155쪽
Aristotele dici potuit, majores aeris inflamma tiones aestate fieri ad Septentrionem, usque ad sexagesimum gradum , quam ad Austrum . Atque nanc in universum de moribus populorum, qui aegiones Planas re aequabiles colunt. Nunc ungularium discrimen in locis montanis , palustribus, aridis,ventosis, ac tranquillis videamus. Hoc igitur inter plana dc montana interest in hominum naturis , quod inter Austrum α Septentrionem : & eadem sere temperatura, si I ca plana non fuerint palustria. ut enim maximum frigus ad Sententrionem , aequabiliter fusum est in planis: sic ad Austrum in montanis,&media regione aeris tanta vis est frigoris , ἐξ a. - ut non magis Hyperborei, si tamen ulli sunt, quam Lunae montes, aut Picus in insula Tenuise , mons omnium altissimus, gelu conciescant. id facile colligitur aestatis habita ratione, 'ua tum maxime grando in media regione aeris cogitur, quod hyeme vix unquam contingere videmus, quia frigus ubique dispersum , minorem vim habet. saltum est igitur quod putat Averroes, qui plantas & animantia vegetiora esse putat in montibus, quod caelo propiora sint. diviniores essent montani homines ac mapis ingeniosi, qui tamen valde rudes ac barbari ab omnibus appellantur. falsum etiam quod Hippocrates samit , mutationes temporum in montibus efficere hominum seritatem ac proceritatem. Cum autem planae regiones Septentrionis sere aquis immeris sint, montes non item : necessie est montanos duriores, robusti res, ac vitae longioris esse, eoque meliore hab, tu quo montanae aves & pecora palustribus ; Amontanae arbores relictuis praestant :& quoniam nulla fere juga, sed latera montium coluntur,leveratior est, ac magis salutaris ea pars quae ad Septentrionem convertitur, ultra quintum 6c quadragesimum a Polo gradum: citra vero salubrior quae ad Austrum. est enim magnum utriusque discrimen i quod satis intelligunt ii, qui vel in montibus iter habuerunt. quod igi
156쪽
M E T K o D v s H I s T S R. I 39tur de media regione ac populorum moribus di-Σimus, non pertinet ad eos qui in Alpibus, Pyrenaeis, Cemeno, Acrocerauniis, Haemo, Carpatho, Olympo, Tauro, Stella, Caucaso, Imao, dc Arverniae montibus positi sunt i tametsi caeli tractus est omnium temperatissimus . ab Australibus etiam excipiendi sunt accolae Atlantis,Arabiae montanae, Bethae, Angaei, Pici, Serraleonae, qui mons ἴαμμα- a Plinio vocatur, sunt enim montani duri, agrestes, bellicosi, laboris patientes, minimeque ingeniosi. idque non tantum in montibus Septentrionis, sed etiam in ipse Atlante, qui Tropico proximus est, magni ac robusti homines, cujusmodi saepe vidimus, nasci dicuntur ; unde legiones conscribunt Mauritaniae ac Numidiae reguli. illud certe admiratione dignum est, quod qui montes Arabiae tenent, nunquam feritatem dc animi robur deponere potuerunt, sed aut naturae viribus , aut locorum praesidio freti, in summa libertate semper vixerunt. quinetiam Turcarum princeps , ut audio, sexaginta millia aureorum illis tribuit , ut agro Palaestino ac Damasceno liberd fruatur. Iam ve-rd Marsi veteres Appennini accolae, omnium Ι- taliae populorum serocissimi suisse feruntur. vulgatum est illud, sine Marsis triumphasse neminem . unde vero Gustavus legiones conscripsit, ut Sueciae regnum invaderet, nisi ex Dalecariis qui Suectar montes occupant i Quid Helvetii pqui cum a Suecis originem traxerint, non modo
seipsbs , sed etiam finitimos populos tyrannide
oppressos , in libertatem vindicarunt. Austriae principes saepe fregerunt: Germanis maximas clades intulerunt: imperii Germanici non minimam partem armis occuparunt: denique tantum armis ac viribus profecerunt, ut principum censeres 8c magistri vocentur. ex quo intelliigitur id
quod ait Cicero, Ligures montanos, suapte natura duros re agrestes , maritimos versutos esse. omitto quam diuturna bella. montani Cilicos re Acroceraunii cum Turcis gesserunt, quandiu
potentiam eorum ducibus Gramanis sustinuerunt
157쪽
runt ac repulerunt. his omnino repugnat eorum natura , qui in locis palustribus versantur , qui propter humoris copiam majores sunt in eadem latitudine: ut Batavi ac Phrysii, qui Rheni ostia tenent, majores sunt reliquis in eodem tractu Germanis . & Belgae propter paludes & locorum planitiem longiores sunt Britannis , qu rum regio plana est, ut fiant, minimeque Oustris, sed arenosa: pessimi qui in locis Ialustribus re calidis versantur: ut in AEgypto in Gallia Narbonensi , quae paludibus est immersa di illic pestes, hydrocele, vitiligo, lepra perpetuo grassi Hantur: illic quoque videre est languentes h mines Sc foedos pallore vultus. est enim storidus color praecipuum temperatae regionis argumentum. aridae vero regiones, quantumvis caleant, salubres sunt tamen. nam Hispania , Numidia, Persia, Chaldaea, Arabia selix , homines habent alacres, duros,ac caeteris in eodem tractu robustiores. cum enim AEgyptus, Cyrenaica, Mauritania , Gallia Narbonensis , alba lepra insectar sint, rarissimi tamen sunt in Hispania & Numidia leprosi , ut Leo Aser scribit. Facit etiam uitius interdum stuminis discrimen , naturas h minum discrepantes, cum in longitudinem stules ut Danubius, Niger, Eridanus , Tagus , Asb-pus in quia Septentrionales ab Australibus dividit, ne tam facile secietatibus re commerciis utantur . quo fit ut capitalibus odiis saepe dissideant. Australes enim qui Nigrum stumen acco-Iunt, parvi, debiles , subcineritii: qui ad Septentrionem ex altera parte , majores ac robustiores sunt, ac penitus atri. nec mirum si Plato diis ratias agit, quod Atheniensis esset, non Theanus : Ainenae tamen ac Thebar Asbpo flumine dumtariat, ac ro circiter miliaribus dividuntur : sed Athenienses ad Austrum , Thebani ad Septentrionem conversi sunt qui sunt in convabitius ad Meridiem, majori calore urgentur, am qui in eodem tractu Septentrisnem spectant: ita ut hi ad Scytharum , illi ad Australium naturam magis accedant . inde fit . ut qui
158쪽
METHonvs HISTOR. I ICarpatho adjacent Meridiem versus retoiridi sint: ex adversa parte candidi. eandem ob causam Galenus homines rabidos in agrum T bialium mittebat, inter Stirentum & Neapolim, ubi vallis ad Austrum hyeme quoque veris tem periem habet. inde quoque morum dissimilitudines ac discrepantes eorum naturae qui Rhetiam, Carinthiam x Croatiam incolunt, ab Istris AIllyricis . dc Insuborum a Liguribus & Hetruscis sunt etiam qui convallibus undique ambiuntur, qui maximis caloribus uruntur , ultra
quintum dc quadragesimum a polo gradum,
propter mutuum radiorum concursum , & co clula undique loca. cum autem e montibus. somtes 5c imbres limosi stuant, necesse est sertilit tem maXimam ingenerari. neque enim fabulosa mihi videntur, quae veteres de Mauritania dcconvalIibus utriusque Atlantis prodiderunt, centesimam colligi messem, cum lata quoquc temporibus Leo Aser quinquagesimam se vidisse fateatur. certe Plinius scribit , Mauritaniae procuratorem Augusto tritici granum misisse, quod c ccc germina , paucis minus , habet. magis incredibile est illud Strabonis de vallibus Τauri montis , racemos duorum cubitorum nasci: dc ex una ficu modios colligi septuaginta. eadem fiere de agro Damasceno , in convallibus Libani montis : nota est Arvernorum Lismonia , Taurinus ager , aurea vallis Pyrenaeorum , Thessala Tempe , vallis Sedunensis , de Carpathi convalles: quae tanta fertilitate lux riant, ut montium sterilitatem , convallium ubertas abunde compensare possit . in hac igitur frugum copia , necesse est agriculturae deditos esse incolas, rem militarem negligere , orium colere, deliciis dissuere. Id quod Athenaeus libro ia. scribit de Lydis & Vmbris deliciarum infamia flagrare .utraque regio sita est in locis planis dc humilibus. hinc Propertius , Mevaniam sitam loco plano dc cavo dixit. talis etiam fuisse dicitur Sybaritarum, qui neque orientem, neque occidentem Solem videbant ; quorum . deID
159쪽
Iqr IOANNIS BOD INI. delicias dc luxum describit Athenaeus . sed ridiaculd Alciatus, qui apud Plautum & Catullum, qui Porcos Umbros appellant, parcos legit. mutito etiam absurdius quod apud Plutarchum lib. a. cap. IO. symposiacm o Gιικὰς ad Umbros pertinere putavit, cum de feris illic agatur , sic enim, AEliano dc HKhylo dicuntur; catuli ferarum re qui ex ove dc Musi-mone sero animali nascuntur , Vmbri a Latinis dicti sunt. sunt igitur luxui dediti, qui sertiles ejusmodi convalles habitant , contra quam acci- ait iis, qui loca sterilia colunt. sunt enim in beLI' strenui milites ; in pace ingeniosi opifices,aut
diliget ater mercaturam exercent. eam ob rem Atticus ager sterilis Athenienses habuit artium inventores apud quos otium capitale fuisse memoratur 4 ut Genuenses apud Italos , Lemovices apud nos, Norimbergenses apud Germanos: beatiores igitur illi frugum copia ; hi vero ingenio : quoniam aquae gelidae ex nivibus coalicet' valles derivantur ; fit saepissime, ut struma vel hydrocele capiantur , praesertim si vallis ad occasum dc Septentrionem convertatur. nam qui Vale locam agri Taurini vallem incolunt,omnes strumas habent, dc gulae tumores aut tonsillas amentes quoque sunt re inepti ad loquendum, ut in Aquitania Labdani populi Labdacismo balb xiunt. Atque hi morbi ab aquis ad corpora deruvantur ; ab his ad animum transferuntur. quanta fit aquis ad mores immutandos vis ac potestas, ex Hippocrate saris intellisitur , nec pluribus pus est: illsa i tamen animadversione dignum quod scribit Plinius Haliacamoite flumine Grae-ςiae oves fieri candidas, Axio nigras , Xantho navas. hoc etiam Vitruvius confirmat. Ab aere Vero , quo maxime vivimus , vitia non minora ;interdum etiam majora oriuntur . quod tametri in universum diximus: singulare tamen est, quod vento a loca serociores homines.ac in biliores reddunt, quieta vero humaniores reconstantiores. ratio perspicua est : neque enim
160쪽
M E T n o D v s H I s τ o R. I 3jactatur. cujus rei argumento est, quod in motu ac tumultu contemplari nemo potest: sed pur sata mente ac perturbatione vacua , tum etiam ammoto corpore id fiat oportet. & quo quisque magis sapit, eo tardiores habet corporis dc animorum motus . qui vero insaniunt, perpetuo corpore aeque animo jactantur . itaque nautas, opinor, aquarum re ventorum perpetua jaetatio, barbaros dc inhumanos reddit. Vt ut sit, compertum est Thraciam , Galliam, Britanniam , Circassiam, Lybiam desertam, Lusitaniam , Persiam, Norvegiam, Noricum re Pannonias , quae ventorum impetu magis agitari dicuntur , populos habere molliores ac seloci res , quam quae regiones eodem coeli tractu quietae sunt, ut Assyria, minor Asia, Italia praeter Liguriam , AElyptus ; ubi coelum aureum esse sertur. Nam Circa ibi qui Tauricam Che senesum incolunt , coeli tractum valde temperatum habent mirum tamen in modum ser ces , perfidi, & crudeles esse dicuntur : at nus
quam ventorum major vis est.constat etiam nullos esse populos in Gallia , Narbonensibuλ , quitanis oc Provincialibus ferociores: qui tamen aliis Australiores sunt: ut putem partim ab Albianis i sic enim vulgo & Plinio vocatur Vultumnus, qui liam Narbonensem perpetuo ins stat partim etiam a Coro , sive Circio, qui ab incolis Serra dicitur , dc omnium violentissime spirat, hanc seritatem dc irrequietam animi agiti
rationem ingenerari. Non parum etiam mores hominum re naturam immutant confusiones p pulorum. neque enim verum est ab eadem coeli temperie Scythas omnes sui similes esse, ut putavit Hippocrates: cum ubique terrarum sua sit propria quaedam temperatio . verior esset Empedoclis re Stoicorum opinio ; qui, ut refert Plutarchus , dissimilitudines oris ab imagine animo concepta, fieri putant. nam belluarum similes sunt partus, quod nullis cogitationibus, ni est apud Plinium , sed solo sensit moventur rita butia , qui puras ec narurae c0ngruentes