I. Bodini Methodus ad facilem historiarum cognitionem

181쪽

i6 IOANNIs Bon IN Ivinciis , ut planum fit in titulo De censibus. udd si appellatio civis in omnes valet, falsa estia definitio, cives omnes honoribus,suffragiis,consiliis,)udiciis,ac tributorum immunitate metitur, praesertim cum lex Iulia de civitate sociis omnibus civitatem dederit: tum etiam lex Antonini Pii de statu hominum his verbis concepta ; In orbe Romano qui sunt, cives sint Ronmani: non modo sociis , sed provinciis omnibus

civitatem communicarit: neque tamen provinciales Italis , nec Italiae praelecturas municipiabus , nec municipes Italos Latinis , nec Latinos municipes colonis Latinis , nec Latinas colonias Romanis colonis , nec Romaisas colonias Quia ritibus, nec Quirites Romanis aequavit, ut false plerique putant. cur enim jus Romanum, Italicum re municipale . Iurisconsulti tam accurate interpretarentur nam Scaevola, Papinianus,l'aulus , Hermogenianus , Marcellus , Modestinus,

floruerunt post Antoninum Pium , qui hanc I gem tulit. fallitur enim Onuphrius , qui latam Iutat ab Antonino Caracalla , ut planum fit exuthent. Lxxvi II. praeterea falsum esset cruod

Dio scribit, Alexandrinis 1 Severo concelsum esse,ut Senatores fieri possent. quid igitur,dicet aliquis, Iege Iulia sociis datum est , si jam libe tale dc imperii tutela fruerentur ; cur pro civitate adipiscenda tandiu bella gesserunt i hoc scilicet, ut honores petere, ac ruffragium in combtiis ferre possent. hoc jus Romanae divitatis appellabant optimum: aliis honores petere non tamen suffragium ferre licuit: aliis neutrum , sed tamen jure privato Romanorum utebantur, quo alii carebant, liberi tamen 1 vectigalibus erant. aliorum alia jura sunt a Iurisconsatis explicata, quae longum esset percensere r lege vero Antonini , provinciales quoque omnes Romam Pen iis nobilitatem adepti sunt, sic enim Iustinia. nus scribit : ut postea magistratus parem in eos . iurisdictionem naberent, cum antea civis libera provocatio praesidi omnem adimeret cogniario arti sum enim D. Paulus, cujus pater jus

182쪽

M E T Η Ο n v s H I s T o rh. I 6scivitatis emerat, in caritali causa Caesarem appellasset, tum Foelix Syriae praeses: Poterat, inquit,hic homo liberari,nisi appellasset Caesarem. cc Plinius Seeundus ad Trajanum scribens de Christianis: Qui cives erant annotavi in urbem mittendos. neque solum in Republ. Romam,sed ubique discrimen illud civium reperiemus. R mae quidem in iisdem moenibus fuerunt patricii , equites,plebeji. apud veteres AEgyptios sacerdotes , milites, opilices, ut scribit Diodorus: apud majores nostros, Druidae, equites; agric lar : nunc sacerdotes, nobiles, plebeji: apud V netos,nobiles , citadini, plebeii: apud Florentianos olim, grandes, populares, plebeji: α popularium tres ordines; potentiores, mediocres, infimi. Plato quoque custodes , milites , agricolas constituit: omnes ubique jure, legibus, muneribus,&Magiis, honoribus,privilNiis, conditione, immunitate aut re quapiam a se invicem divisi. Omnes tamen sunt Reipub. cives,veluti membra corporis ejusdem: recth enim D.Paulus; Dicetne pes, non sum oculus,non igitur de corpore igitur valde absurdum debet videri, pace dicam Aristotelis ejusmodi cives,partim cives esse,pa tim peregrinos. cui enim rei descriptio,& rei appellatio congruere debet. Sed obscurius est 'uω ait Cicero;neminem suae 3c Romanae civitatis cuvem esse potuisse : apud Graecos tamen licuisse. ego vero putem eandem esse omnium rationem, di Ciceronis dictum de civibus duarum civit tum, ad cives honorarios Pertinere, sic enim pro Cornelio Balbo : Multi etiam superiore mem ria cives Romani sua voluntate indemnati re i columes ; his rebus relictis, alias se in civitates contulerunt. dc paulo post: O jura praeclara, ne

uis nostrum plus quam unius civitatis esse ponr:ne quis invitus civitate mutetur, neve in civitate maneat invitus. quod Hermogenianus inter'

pretatur in I. munici ,ad legem municipalem: ut alterius quidem civitatis necessu ius, alteriussit honorarius civis,alioqui fatendum erit; eumdem civem dixersis imperiis ac jussis simul ac semct

183쪽

166 1 o A N NIs Bon Iarrsemel obligari, quod absurdum sit, quid enim, facturus est si alter jubeat,prohibeat alteri quod

igitur Vlpianus ad legem municipalem manumissum duarum civitatum chtem essici posse tradit, d eam quoque pertinet interpretationena. cum autem una civitas alterius imperio gubernatur, ut olim praefecturae, coloniae, sora , concilial la, municipia,provinciae imperio Romano tenebantur; suorum quisque civium decretis parere cogebatur , salva tamen imῖerii Romani majestate: ut collegae statutis, collegii obligantur , salva Reipub. dignitate, ex antictua lage Solonis , quae est in L ultim. de collegiis. quod autem Romanis , idem populis omnibus vide licuisse; ni dimissa civitate propria, polsint ali nam sine fraude usurpare, si modo recipiantur. Anglos excipio, qui excedere patria non audendii jussi, ut ex ipse Gamite Rotelando non modo, generis sples ore M opibus, sed etiam virtute clarissimo didici. ut enim ad beneficiarium seu fidelem constituendum, necesse est ut ea condiatione. natus sit, aut si alteri suam fidem obligare velit, necessarius est imperantis & obsequentis c0'sensiis: ita quoque ad civem constituendum, sitis est ut ejus imperio, in cujus finibus natus est, acq*ieseat acquiescit autem si non apertEdissentiti aut si alio transferat, necesse est ante- suam civis druatur, ut se alterius imperio tu aiciat re recipiatur : quod quidem si factum erit postliminio redire non potest , quia civis alienus, iactus est, re suae civitatis peregrinus, ut in curia Parisiorum judicatum memini. quare in causa Mancini, qui deditus hosti me , ab eo tamen repulsus, judicatum est civem esse non destile , tametsi Tribunusplebis e Senatu jusserit educi veluti peregrinum . peregrinos igitur a civibus hac ratione potissimum distinguemus, quod hi vel p triae imperiis acquiescant vel ali no imperio sp subjiciant & accipianturi illi quod nec originis imperio acquiescunt, nec se aliis dediderunt qui sunt scyderati,aut hostes,auν neutri. Scribit enim Appianus,se multarum sen-

184쪽

MET H .o D. V S.IJ I s et o R. Is tium legatos Romae vidisse,qui se suaque Romanorum potestati permitterent; ab illis tamen repulsam tulisse, ac tamesi ius pergrinis dicitur arque ac civibus , propter eam quae est homini cum lio e rationis scietatem, multaque ii

raliter communicantur, urbis domicilium,sacra, forum, vitae , theatra : nullum tamen est imperium in illos, nisi stetere pactove se obligarim: nec ad munera coigi potant, niti ubi suarum sor,tunarum domicilium collocarint, ut Iurisconsulti tradunt. Veneti annos Iq. exigunt, ut in urbς habitarit peregrinus , priusquam efiiciatur civi nec tamen honoribus fruitur, sed collegiorum cietate re imperii luxeta. quod autem cives sint,qui originis imperio acquiescunt,tametsi ex peregrinis nati, planum sit ex omnibus omnium gentium moribus & institutis , --plius etiam Germani qui eos admittunt ad honores,non item Veneti, nec veteres Romani nec Athenienses; nisi quis utroque parente cive nasceretur, ut

est apud Plutarchum in Pericle, qui legem tulit

apud Livium , ubi agit de iis qui ex civibus Romanis & Hispanis mulieribus nati erant. apud nos , qui eta peregrinis parentibus nascitur , se- quo jure civis est , ac si ex civibus nasceretur: α bonis parentum peregrinorum squae non modo nostris , sed etiam Britannorum ac Turcarum legibus fisco vindicantur, nisi liberos in ipsa Gallia legitimos susceperint) libere frui potest. illud etiam magni ponderis est ac mo- metiri, quod peregrini jure omnium gentium imminente bello possunt expelli, cives etiam ab injussis posses ribus jure vindicari. tametsi

reges Abissinorum ac Moschovitarum peregrinos contra jus gentium. invitos retinere, ac liberaliter fovere dicuntur. Sed haec uberius in

Libro de deo elis disseruimus Ex quibus persp-cuum fit, definitionem civis ab Aristotele ii vectam , Contareno , Sigonio, Carimberto, Soderino probatam , consistere nullo modo posse. Sed ut omnis ambiguitas tollatur, quaeri ρο- test,

185쪽

test , utrum Rederatae inter se civitates Rempublicam essiciant eandem,puta civitates Helveti rum dc Balticae urbes; id quidem Leandro, Mutio ac multis saepe visum est: quod Helvetii a ctissimo inter se scedere societati sunt, habent praeterea coetus eosdem, B dense oppidum, re Pleraque loca inter ipses communia , quo magi-

uratus cummunes mittunt. sed habere commercia mutua erum contractarum fidem, jura connubiorum,dc hospitii,denique mappam amicitiae communionem,essicere non possunt ut una sit esceadem Respublica: alioqui Gallorum quoque re Hispanorum , quibus sunt haec inter se communia, Re ublica eadem sit; quod falsum est, non etiam si legibus iisdem utantur, ut olim Romani legibus Graecorum acceptis, non denique si tameta sit foederii inter ipsos conjuncti, , ut eosdem hostes persequantur, eosdem amplenantur amucos : ut saepe fit inter principes Jumma conspirationis fide. consensu. restat igitur ea quam dicebam imperii secietas 3c conjunctio. Helveti

rum autem civitates XI II. Rhetorum III. Ba

ticae Lxx. iis legibus foedera percusserunt,ut ne aliis alii noceant, dc juratos hostes in communem perniciem mutuis auxiliis persequantur; imperii vero nulla societas, nulla conjunctio est.

non alio foedere utebantur Amphictyonum umbes v II. AEtholorum III. Iolaum XI I. 'uae t metsi communes quosdam conventus haberent, ut sua tuerentur, re hostes propulsarent; attamen unaquaeque civitas ab aliis erat imperii

jure divisa; sic Helvetiorum civitates stipulae aliarum decretis non aliter obligantur , quam si sponte assentiantur , ut in pactis sectorum privatis. at in eodem imperio, quod pluribus placuit, omnes obligat. alluci sentiendum est de civitatibus xLv I I . Latinorum: xI I: Achaeorum :totidem Hetruscorum dc Germanorum impe- .rialibus oppidis ac provinciis, quae Rempublicam censtituunt, propterea quod eidem imperio ac imperatori Gligantur: nam Achaei, L

lini , Hetrusci singulis annis imperatorem cre bant

186쪽

M E et M o D V s H I s et o R. ID bant linterdum tamen imperium diutius prorogabant Germani perpetuum. & quemadmodum Philippus uterque & Antigonus Macedoniae re- Us , ab Achaeis Imperatores aliquando electi

runt, ut Plutarchus re Polybius tradunt: Sic etiam Servius Tullus , & Tarminius Superbus Imperatores Latinorum creati liint; Coriolanus, Hetruscorum , ut Dionysius scribit. consimiliter Hispani Sc Galli reges Germanorum Imperatores facti sunt. Suevica vero societas , qtiae in annos XL concepta fuerat, dc Besticarum urbium foedus, hoc tantum differt ab Helvetica secietate; ouod haec in perpetuum,illa vero ad tempus constituta,salva tamen imperii Germanici majestate. sunt etiam interdum sanctiora foedera,quibus civitates non modo principum amicitiam, sed etiam fidem colunt, nec aliud praestare tenentur , nec eis aliud imperari potest : ut Trajectum,Ligii, Geldria, Constantia, Cameracum Austriacis quondam principibus ; Aliae quoque

in Germania quamplurimae Ducibus re Comitibus suam fidem obligarunt, nihil tamen aliud praestare tenentur,ut vasalli plerique . quod nihil aliud est, quam quod veteres Latini dicebant, majestatem populi Romani comiter conservare: ut Modestinus in l. non dubito, de captivis, MCicero pro Balbo interpretatur; Id habet hanc vim , inquit, ut sit ille in foedere inferior. nam civitas civitati conjungi potest amicitia , societate , sponsione , pactione , scedere, ut M. Tullius scri . Haec autem quae diximus , gravis imis imperatoium re regum sententiis comprobata fuere. Cum enim Tigurinis socii bellum indixissent , quod cum Austriacis spequs percusserant, Tigurini sibi licere docuerunt, modo nihil contra socios molirentur. at nemo dubii. rat , quin Austriaci communes Helvetiorum hostes , re quidem capitales essent : quare non prius bellum Tigurinum exitum reperit , quam Basileae re Constantiae Pontifices , Tigurinos

ab Austriaco foedere disjunxissent ; propterea Daudem foederibus iaciebant : non quoa

187쪽

IN IOANNIS BO BINI aliorum imperiis , sed pactis suis obligarentnr.

atque istius rei majus argumentum nullum est, quam de agris hostium captis a Bernatibus: ciae civitates praedam ex aequo dividi oportere comtendebant: Franciscus Gallorum rex arbiter electus,judicavit ea cujusque civitatis esse propria, quae propriis,non sociorum armis quaererentur, ut Leander Mutius scripsit. postremo , cum nuper Glarenses veterem religionem abiurassent,

magna inter sectos orta dissensio est: quod alii fas esse negarent ea foedera violare quae sacro bello contracta fuerant,quibus sanctissime cavebatur, ne a suscepta religione posthac discedere lice- iret. Glarenses se hoc pari contra jus divinum obligari potuisse negabant, multo minus posteros. jam ad arma res prolapsura videbatur , nisi rudentium hominum connitis acquievissent, ea ege, ut sita quisque religione ac imperio utere- ltur.Est etiam, cum summa principes ac regestam arctis inter se scederibus atque amicitia conspirant, ut & eosdem hostes habeant & amicos , ac mutuis armis & praesidiis adversus omnes,sine exceptione tueri debeant: non licet Q dus ullum aut amicitiam coire, nisi utrique consentiant,sisque foederibus,se suosque ac posteros obligant: cujusmodi sutat foedera quae Philippus

Augustus cum Alberto rege Romanorum: Lud

vicus I x cum Aletionis rege Castellae . sanctius est etiam foedus illud quod ictum est inter Carolum V. regem Gallorum,& Henricum Castellae principem : qui in foedere, superiorem Cor

tum uti dominum agnovit . quae foedera cum t ta antiquitate Gallorum ex archetypis aerarii descripta mihi exhibuit Carolus Vicinus, meus cotilega,vir dc eruditione dc integritate clarissimus. Non igitur diversarum civitatum foedera , commercia , jura, leges, religiones, Rempublicam constituunt eandem , sed ejusdem imperii con- junctio , ut rex Hispanus imperium habet provinciarum , magnitudine, ac locorum intervallis ilonge maximum t singulae vero provinciae mul- I

ias civitates legibus ac moribuo divisas; us quaeque

188쪽

METHODvs Hrs Tost. I et Quaeque civitas aliquot vicos, urbes, oppida, c stra , quae eodem iure utuntur : nec ullum est oppidum quod non habeat singulare quiddam ut omittam loca cujusque universitatis propria)quod aliis non communicatur : omnium tamen communes sunt imperii leges, quae tot populos, tanta linguarum, morum, dc regionum distantia sejunctos, unius ec ejusdem principis majestate conjungunt. idem quoque de reliquis judican-.dum. omnia autem omnium resna, imperia, tyrannides , Respublicae, non alio quam rationis imperio ac gentium communi jure copulantur. eri quo sequitur,hui ac mundum veluti civitatem aliquam esse , dc omnes homines eodem jure quodammodo confusos, quod intelligunt se esse consanguineos , & subjectos omnes sub unam eandemque rationis tutelam. sed quia illud imperium rationis cogit neminem , revera non potest una ex qmnibus gentibus Respubl. constari. itaque principes aut mutuis armis agunt, aut foederibus, aut bona venia 1 se mutuo impetrant, ut res le time transactas re judicatas extra fines imperii exequantur. Explicata definitione cim, magistratum quin o ...ἡque definiamus. sunt enim haec civitatis elementa. hunc igitur Aristoteles imperio , juriudictione, de consilii capiendi jure describit: in

extremo tamen omnia Reipublicae munera, magistratuum nomine complectitur. qua ratione nulli fere sint magistratus , cum tanta raritas sit

eorum , qui consilii, jurisdictionis , re imperii

participes sunt. absurdum 'umue videatur, eos omnes magistratus appellatione venire , qui munera publica gerunt: alioqui scribas , lici res , comicularios , apparitores , carnifices denique licebit magistratus appellare; qui olim conditione sexui fuerunt, & verius ministri dicantur. Vox autem magistratus , imperium ac potestatem significat. sic enim Dictator , magia stratus omnium maximus , populi magister dictus est. atque haec fuit IEscninein inter re De mosthenem controversia gravis, cum Hschi-H nes a

189쪽

nes τυχαπαξυ magistratum esse diceret, Demosthenes negaret; sed munus illud υα λεια, τινωδιακρυL. Vocaret,magistratum autem imperio definiret. Sed haec ni is sunt in libro De imperiosisbtilius djsputata. Sit ergo magistratus , is qui imperii publici partem habet. publicum adjeci, ut ab imperio patrio re herili distinguatur. est autem imperium in magistrata nihil aliud qu1 medictum; in principe lex: at frustra quis jubeat,

nisi exequutiones luisa sequantur cum vero minima pars imperii exequendi adversus contumaces in comprehensione posita sit, ex re gula Varronis re Vlpiani, consequens est , ut is imperio careat, qui prehensionis jure caret. itaque in omnibus fere civitatibus comprehensio minimis

quibusque magistratibus permissa est, etiam iis qui vocandi jus non habent, ut Tribunis ebis, tametsi potestate saepius abuterentur , dc in jus

vocarent. apud Venetos. Τrius)nviri advocatores sontium prehensionem re accusationem hahent , vocationem non habent. apud nos omnibus non modo judicibus , sed etiam iis quos c stelli commissarios vocant, prehensio tributa est; qui tamen a j isdictione deseruntur. qui plus habent imperii, etiam vocare, dc mulctam irrogare possunt pro modo suae potestatis , tuendae aurisdictionis causa , quae alioqui inanis esset tetiam mulctare possunt judices ii quii jurisdictionem liabent minimam, quam praediatoriam vocamus. aliis mulctae major permittitur : 'xii-husdam verberum potestas ;- nonnullis etiam

suaestio . extremum est cum gladii jus tribuitur, in quo merum imperium positerunt Iurisconsulti; suia nihil magistratui majus tribui potest, nisi summum imperium accedat, id est vitae jus

ac necis , quod versatur in summa contra leges clementia vel acerbitate , quae propria sunt e trum , qui summam Reipublicae imperium habent. 4gitur imperia magistratuum , gladii pol state ac prehensione, quasi finibus extremis continentur quae saepe rationem habent a jurisdiactione divisam haec enim versatur in decretis ;

190쪽

METHODUS HIs To R. I73 imperium in edictis. Itaque videmus privatos juclices re legatos magistratuum decernere ac iudicare; magistratus ipsos imperare re exequi, cum raro jus dicant: ita curiae superiores apud nos decernunt,princeps ipse jubet. Et quoniam Varro quibusdam magistratibus tribuit prehemisionem & viatorem : nonnullis vocationem dcli storem : aliis neutrum ; videtur eos etiam magistratus appellare, qui imperio carent: ut Giles M Quaestores : quod appellatione communi, non propria fieri puto. quis enim magistratum Vocet, qui ministro caret, nec quicquam imperare potest i id quidem muneribus dc honoribus tribuatur , imperio non item. atque in eo Carolus Sigonius , & N. Gruchius falluntur, quod ex opinione Festi, potestatem illis,non imperium tribui putant. neque enim Grammatic rum regulis haec metienda sunt, sed Iurisconsultorum, qui potestatem imperio aequalem,intemdum maJorem faciunt. Potestatis verbo, inquit Paulus I. C. imperium in magistratu signilicatur. Procousul vero qui plenissimam jurisdii; nem sic enim Vlpianus 3 re omnium arcan rum magistratuum imperia solus habet. Potestas abjurisconsultis appellatur. in I. imperium ; de jurisdictione. sic usurpavit Alexander Augustus apud Lampridium ; Non patiar , inquit, mercatores potestatum. itaque cum edicti verbis caveretur, ne in jus vocare liceret Consulem, Praetorem , caeterosque qui imperium potestatemve habent, extrema verba de provincialibus magistratibus iiitelliguntur ; alioqui si verum esset quod illi riunt, non licuisset AEdiles& Qtiaestores in jus vocare, contra quam Varro scribit , re Valerius Max. comerobat exemplis. caruerunt igitur potestate ac imperio , tametsi aediles Praetoriae jurisdictionis partem usuTarent, ut est apud Iustinianum in Institui. Faltum illud quoque, Censeres potestatem habuisse , imperio caruisse , ut Sigonius scripsit., at vocationem habuerunt viritim igitur prehensionem ex regula Varronis. naec autem ad