장음표시 사용
171쪽
Is IO ANNIs Boni Ningyptios:Vssu incassianus, Persas: Pandulsus, solaenies: FrUciscus Valorius, Florentinos:Lud vicus Ssortia, Mediolanenses: 1oannes Bentivo Ius,Bononienses: Baleo.Perusinos.Idem quoque Qe literis' ac disciplinis relinquitur iudicandum.1imul enitii ac semel doctorum hominum magnavis erupit, deinde quasi exstilicia memori lit rarum , rursum in lucem alii prodierunt. Nam Plato, Aristoteles, Xenocrates, Timaeus , Archbras, Isocrates,dc oratorum ac poetarum infinita multitudo simul storuit . longo post intervallo, Chrysippus, Carneades, Diogenes Stoicus, A cesilas in lucem venerunt. rursus eadem aetate Varro, Cicero, Livius, Salustius: deinde Virguitus, Horatius, Ovidius , Vitruvius claruerunt. nec ita pridem Valla, Trapezuntius,Ficinus,Gaza, Bessario, Mirandula simul floruerunt. Si quis igitur collectis rerum memorabilium Iocis ad ea trajectiones maximas accommodarit, dc r giones assici, aut Respublicas mutari perfnexe rit, tum scientia' de moribus re natura popu-Iorum essicit pleniorem : tum etiam de omni enere historiarum multo verius ac melius i Picabit. Φ
Destatu Terum publicarum. CVm historiar magna sui parte in Remm-
publicarum statu de conversionibus explicandis polim sint, consecuens est ad consummatam histWiarum rationem initia statiis reexitus imperiorum breviter explicare: praese tim cum nihil sit in toto historiae genere magis frugiferum ac fiuctuosem. caetera quidem ad agnitionem animi pulcerrima, re ad conformandos cuju'ue mores valde praeclara videantur et quae de civitatum initiis, incrementis , statu, im, percipiuntur ab historicorum
172쪽
essicacius putet ad hominum secietate; stabiliendas ac retinendas, quam Reipublicae modorandae scientia informari. de qua tamen tam variae sunt magnorum virorum, tamque discrNaim res sententiae, ut mirum videri debeat, tot seculis neminem adhuc constituisse , quis esset optimus civitatis status. etenim Plato clim nullam Reipublicae gerendae scientiam esse putaret , ita dissicilem aci intelligendum, ut eam nemo cape reti legum tradendarum ac civitatis bene instutuendae rationem hanc animadvertit: si viri prudentes omnibus omnium Rerumpublicarum. moribus ac legibus collectis , eas inter se compararent, dc ex his optimum Reipubli cae genus lassarent; quod quidem consilium AristoteIes, quoad ejus neri potuit , siautus videtur , non rimen assecutus . post Aristhielem Polybius, Dionysius Halicarnasszus, Plutarchus, Dio, Tacitus seos omitto,quorum scripta interciderunt multa de Remublica praeclare dc graviter in historiis dispersa reliquerunt. multa quoque Μ chiavellus, primus quidem ut opinor , post au-tios mille circiter ac ducentos, quam barbaries omnia cumularat,de Republica scripsit,quae omnium ore circumseruntur : nec dubium est, quin
multo plura 'erius ac melius scripturus fuerit,si veterum philosephorum de historicorum scripta cum usu conjunxisset. hoc quidem illi defuisse Iovius tradit, dc res ipsa loquitur. hunc secuti
Patricius, Th. Morus, Rob. Britannus , Garim-bertus, multa graviter re copios E, de serendis
moribus, de sanandis populis , de erincipe instituendo, de legibus stabiliendis. leviter tamen de statu,nihil de conversionibus imperiorum, re ea quae Aristoteles principum tro B μα' seu Tacitus imperii arcana vocat, ne attigerunt 'ubdem . alii aliquot Rerumpublicarum imagines puras, nulla subjem ratione, velut historiam ob oculos posuerunt . excipio Contarenum, qui Reipub. Venetae formam, quam ipse omnium pulinerrimam iudicabat, non modo ad intu
endaui propoluit , Mi etiam ad imitandum.
173쪽
is6 IOANNIS BOD IN I atque hi sere sunt, quorum de Republica sciliptiones habemus : tametsi tam accurath quam decuit eo de genere scripsissent, nihilominus ea brevi methodo complecti necessarium ducerem: quanto magis si 1 multis multa desiderantur
mamobrem utile visum mihi est, ad eam quam linituo methodum , philosephorum ac historia. rum de Republica disputationes inter se , dc
majorum imperia cum nostris comparare , ut inmitibus inter se collatis, universa Rerumpublicarum historia planius intelligatur. hunc etiam fructum ex ea disputatione seremus , quod quae leges in regia potestate, mar item in popuanire optimatum statu necellariae sint harum enim regum tam magna varietas est , quam Rorumpublicarumὶ facilius intelligemus . Sed ne plus auctoritatis in disputando , quam rationum momenta quaerantur, prius Aristotelis definitiones de cive, de civitate, de Republica, de summo imperio, de magistratu, quae sunt hujus dis putationis fundamenta, necessariis a sumentis restilendae sunt. deinde nostram de singulis o pinionem explicabimus , & inveteratum erro rem de statu temperato rejiciemus : rum de triplici Republica suo ordine dicemus : postea de conversonibus imperiorum: postremo de opibino statu. Civem definit Aristoteles, judiciorum,
Nistratus, dc consilii capiendi potestate. quam
iitionem Populari tantum imperio conveni re fatetur. sed cum definitio debeat esse uniuverserum, nullus Aristotelis judicio civis erit,ni si natus Athenis,dc eo tempore quo Pericles: caeteri in sua civitate exules aut peregrini, qui ab
honoribus , judiciis re consita publico prolibbentur. quia igitur fiet Imperatori Antonino qui omnes homines liberos monarchiae Romanae finibus comprehensis, promulgata lege cives Romanos esse jussitinam fi Aristoteli credimus, peregrini fuerunt sublata populari potestate . quae opiniones cum abserdae sint,ac civitatibus perniciosae, re illa ex quibus sequuntur ablarda vide'
vi necesse est. Atque haec Aristotelis sententia,
174쪽
METHodvs RIs To R. Is7 Contarenum, Sigonium , Ga imbertum, ac plerosque alios impulit in errorem di nec dubium est quin multis civitatibus bellorum civilium magnam praebuerit occasionem,quid si ne populari quidem Reipublicae congruit civis haec ab Aristotele allata aescriptiotnam Athenis,ubi Respublica maxime omnium popularis fuisse dicitur, quarta classis infimorum ac tenuium, id est populi pars longe maxima , lege Solonis, ab honoribus, a Senatu, a magistratuum sortitione arcebatur , ut Plutarchus scribit. Idem Magistratum definit imperio, jurisdictione re conlilii capiendi jure. ex quo innuit eum qui adeptus sit ea quae civis ampisci potest, appellari magis stratum, ut civis aptituesne tantum ac potestate. sed ne subtilius agere videamur , quisbam i tur in Republica magistratus ista ratione dici poterit, cum tanta magistratuum paucitas ad consilium admittatur λ nam ubisue lare imperio ac jurisdictione caret Reipublicae senatus, mea quae decernit, non prius vivi habitura sunt, quam a populo vel optimatibus , vel princire Lanciantur, ut postea planum faciemus. sed quid argumenter, clim ipse Aristoteles multa genera magistratuum cxtremo libro enumeret, qui necim rium nec judicium nec consilii capiendi jus ullum habent i Cum verb Rempublicam civitatis ac magistratuum descriptionem vocat, sane civitatem Republica priorem facit, ut civitas sit quaedam hominum multitudo sine magistratibus & imperiis ; Respublica vero civium ac magistratuum destriptio. sed si plures unum in locum coeant sine legibus Jc imperiis, si nemorem communem Rus nulla sit, sed privatam quiruque tueatur, si nullae poenae sint improbis, nulla praemia bonis constituta, ubinam civitatis imago existere potest haec igitur congregata multat do,non civitas debuit, sed quam civitatis nomine vocari: cum ejusmodi homines ἀλιδιο sint,ut est apud Homerum, ψ Iam vero summum imperium quod ipsis K-is,
175쪽
1s8 IOANNIs Bod IN Iac Reieublicae status , nusquam definit: hisi potemus id voluisse, cum tres omnino statuit Reipublicae partes; imam in cor silio capiendo , alteram in creandis magistratib4s, po mam iii jurisdictione. sed imperium quod summum diacitur, ejusmodi esse debet ut nulli magis alui tribuatur, aliqui summum non sit, nisi populus
aut princeps imperio se penitus spoliaret. is autem cui summum imperium dabitur, nisi prec vis detur,non jam magistratus,lad princeps erit. consilii vero de Republica capiendi jus, etiam privatis conceditur ἰ dc jurisdictio minimis quibbu'ue : non pertinent igitur ad summum a perium. itaque nulla pars est his tribus, in qua amperii summa majestas elucere possit, praeter quam in magistratuum creatione, quae selius
principis F,vel populi vel optimatum, pro civitatis cujusque statu;ac multo magis ad summum imperium pertinet, leges jubere ac tollere,bellum inclicere ac finire, extremum jus provoca tionis,uita denique ac pr miorum potestatem ha- here. suod si demus Aristotelem noluisse summum imherium , Reipublicae administrati
nem significare : illud quoque fatendum erit, nusquam imperium sumnium ab eo definiri nec omnino Reipublicae statum; quia status in summo imperio versatur. gubernatio ver, ipsa Rebpitolicae, quae longh lateque patet, brevius se tame commodius , decretis, edictis, & ex s Cutione definietur. quartum nihil est; & his tribus omnia Reipublicae munera, imperia magi-Itratus, honores continentur. verbi gratia; Se natus bellum decernit: princeps edicit: milites eraequuntur. in judiciis decernunt etiam privati iudices Oc arbitri, jubent magistratus, exequuntur apparitores, quae saepe fiunt ab uno α eodem. cum iwur decernant A edicant magistra-- tus : non possunt edicta , quae Latini juna , dc
vel executiones , in quibus juriiui o G stit. Quae cum ita sint, certiora
Principia, si modo ueri potest ac magis explo
176쪽
ME Tiro Dus III saeo R. Is9rata , suam quae allata sunt, qu a-mus. sic igitur statuo , familiam aut collegium Reipublicae veram imaginem esse, re quemadmocium in unius hominis solitudine,familia consistere nequit: ita nec Respublica in una familia, vel in uno collegio. quod si plures iisdem tectis
contineantur, nec tamen alter alteri pareat aut
imperet, nec unus omnibus, nec singulis pauci, nec singulis universi, non poterit familia vel collegium sibi constare ; quod non aliter quam imperio domestico retinetur. contra vero si plures , puta vir, uxor, liberi, servi, aut plures collegae ejusdem imperio privato, ac domestica potestate retineantur, familiam aut collegium cssiciunt: modo tres in collegio persenae fuerint, ut Nervio placet, in I. Neratius. de verb. sis pnisic. M in familia tres personae cum matre- .ramilias imperio patrisfamilias subjiciantur: ut voluit Vlpian. in l. detestatio de verb. signific. si ejus verba cum Apulrii oratione conjungamus. is enim quindecim tersenas, populum constitu
re scribit, id est quinque collem vel tres familias: sic enim familia quinque personas, collegium tres complectetur. tres ergo pluresvd familiae, aut quinque plurave collegia Rempublicam constituunt, si legitima. imperii potestate simul conjungantur : si familiae, vel collegia a se invicem divisa sint, nec communi imperio
Coerceantur , debet, non Respliblica vocari. nec refert utrum eodem in loco familiae coeant , an locis ac sedibus sejungantur. non aliter atque familia dicitur eadem, tametsi paterfamilias seorsum 1 liberis re servis, aut hi a
se invicem locorum intervallo distant; modo p trisfamilias imperio legitimo ac moderato conjungantur. moderatum oci, quia hoc maxime
dissert familia a Republica, qudd haec riun mum re publicum, illa moderatum re 'riv tum imperium habet. ita quoque Respissilica dicetur eadem ex pluribus constata familiis , e iamsi locis ac sedibus 1 se invicem: divellantur, ia nolo sint in eiusdem imperii tutela: sive unus ias et
177쪽
imperet omnibus , sive sinpulis universi, sive rauci universis. Ex quo illus emcitur,ut Respi olica nihil aliud sit, quam familiarum aut col- Iegiorum sub unum & idem imperium subjecta
multitudo: civis autem qui communi libertate fruitur , ac imperii tutela. nam qudd Tullius Rempublicam definit, hominum multitudinem bene vivendi causa sectatam: finem quidem optimum significat,non Reipublicae vim re natura haec enim definitio, pertinet etiam ad coetus Plathagoreorum , re eorum qui bene vivendi causa simul coeunt : non tamen Respublicae dici posisunt sine magna Reipublicae & colimi confusione. praeterea sceleratorum quoque familiae sunt,ncm minus quam virorum bonorum ; quia non minus homo est sceleratus quam bonus : idem . quoque de Republica judicandum relinquitur.' quis enim dubitat, quin maxima quaeque -- peria sint a latronibus vi constituta t Haec igitur Reipublicae definitio a nobis allata, pertinet ad vicos, urbes, civitates , dc principatus, quantumvis lath pateant, . modo ejusdem imperio
erceantur. neque enim locorum anguesis, vel
amplitudine Respublica describitur: ut neq; magis animal est elutias quam serinica, cam utrique movendi,ac sentiendi vis insit ita non minus Respub. dici debet Rhagusia vel Gesaeva , qu itam dominatus penis moenibus ipsis concludiatur, quam Tartarorum imperia, quae iisdem regionibus quibus selis cursus definiuntur. itaque absurdum est suod Aristoteles ait, nimis m
fiam multitudinem hominum , quanta fuit Ba-ylone, Pentem esse , non Rempublicam. at nullum est imperium commune gentium inter
ipsas , neque vero lex ulla: Babylonii autem non silum tisilem imperiis, magistratibus, ac lopibus, sed etiam moenibus continebantur i quid igitur Respublica nisi hoc est obseurius tamen videtur quod Cicero alicubi Rempubl. definit, coetum multitudinis juris consentiu , utilitatis communione sectatum : quod quidem si admittatur , non satis erit vires eodem imporio,
178쪽
xio , nisi ivibus iisdem simul devinciantur. sed
absurdum sit imperium Turcarum , quod popu-Ios habet nulla iuris societate sibi cohaerentes, Renisublicam non esse, cum iisdem magistratubus imperiis, simul conjungantur. erit autem Respublica vel anarchia: non hoc ἔ illud igitur. Ex quo sectuitur Rempublicam ec em imperio definiri: civitatem imperio ac jure : urbem autem,quae non solum imperiis ac legibus erum- etiam moenibus iisdem seos cives amplectatur. itaque urbs vicos: civitas papos , interdum e tam urbes & oppida modo auris secietate con-3uncta; principatus sive dynastia , utamur hoc verbo, plures civitates; Respublica denique veluti genus omnia complectitur. sic enim sar; Omnis, inquit, civitas Helvetia in quatuor pagos divisa est, & Cicero Tusculum municipium Romana civitate contineri dixit; aliter suam Bariolus , qui civitatem muris definiit, an l. urbis appellatio. de rerum & verborum tagnificatione. 5c ad Iegem municipalem, municupem genus civis appellavit,nec ratione, nec a ctoritate cujusquam adductus. Nam Censerinus
vus Appianum in Libyco respondit legatis Carthaginensium, se urbem quidem Carthaginis deleturum : civitatem vero Carthaginis ac cives
suis legibus utentes, id quod Romani Promiserant, relicturiam. nec civitatem ipsam in muris
aut area consistere. quemadmodum igitur major est eorum conjunctio, qui sunt ejusdem vici, quam urbis : ita major est eorum propinquitas, qui sunt ejusdem urbis quam civitatis: quod non modo imperia, judicia, leges, instituta civibus
inter se communia, verumetiam urbis ipsius tutela, sorum, sana, porticus, viae, theatra, sacrificia, multaeque cum multis amicitiae rationesque communes sint. ut cam Romaua Respublica ex Albanorum tribus omnino millibus coaluis. set in eodem agello , primum Antemnates , O .merinos, Crustuminos, Sabinos et post etiam Albanos victos partim eadem civitate , partim iisdem agris, dc moenibus excepit. cum autem
179쪽
fregisset, non m urbem aut agrum Romanum
propter loci angustias . sed tamen in Rempublicam admisit,& salvis eorum legibus, honores de magistratus capci e voluit : qui cives eodem quo alii nomine proprio municipes : incolae a tem agri Romani verius Quirites dicebantur, quorum fuit conditio melior. hinc illa M. Scauri vox ad avum Ciceronis , qudd Agini quam Romae vivere mallet; utinam M. Cicero isto maimo aisue virtute in summa Republica, qu1m in municipali vivere maluisses. huius nepos orator, non modo in urbe domicilium quaesiit, sed etiam domum quinquaginta millibus aureorum aestimatam: nihilominus tamen novus homo, dc peregrinus est ab adversariis appellatus : novus
uuidem, qu5d primus in sua sente honores es set adeptus : filius nobilis, quia patrem novum habuit : ille peregrinus contumeliosE dictus, . quod Arpini e et, non in agro Romano natus. Ex quo existit illud , varie cives . Latinis usu pari, ac cives urbanos meliori conditione sitisse quam cives coloniarum; quia tametsi legibus, imoribus, & isteriis iisdem uterentur, non in men iisdem agris re urbe, a qua lux Imperii dc immunitates suaerebantur : Ipsa vero municipia deteriore olim fuerunt conuitione, quam coloniae , propter generis ac sanguinis Romani dignitatem. nam pro beneficio datum est municipiis jus coloniariim usque ad Tiberii tempora , quibus municipia repudiarunt ultro jus illud, ac siis legibus ac moribus suam Romanis uti maluerunt, ut est apud Gellium. itaque cives quidem fuerunt ejusdem Reipublicae , non tamen ejusdem civitatis : sic igitur interpretari debemus legem Iuliam,qua Romani bello seciali civitatem omnibus sociis communicarunt; non qudd antea cives non essent, clini omnes lindem imperiis tenerentur , sed ab honorum peti-.tione arcebantur, postea jus illud Italis omnibus dari coepit. deinde colonia r quas Vlpianus com-'plexus est in titulo de censibus jus Italicum habuerunt.
180쪽
M ETHOD s HISTOR. I63buerunt. reliqui populi partim vectigales fuerunt , qui a Plinio enumerantur i tametsi aliud alii paulo momento concessuiri est: partim liberi, qui suae Reipublicae dignitatem tuebantur: ut apud nos, Albii, Meldi, Bituriges,Santones Tarbelli, Arverni, Nervii, Verunni, Vlbanectetes :apud Graecos, Athenienses, Lacedaemonii,The nsalonicenses; pdst etiam tota Achaia beneficio Neronis partim liberi ac foederati q ui jure civitatis honorario fruebantur ut Massilienses, Hedui, Rhemi, Carnutant; non tamen revera cives, quia Romanorum imperio non tenebantur, cum
scilicet integro jure libertatis ac immunitatis fruerentur. Acharis , in uit Seneca, Rhodiis replerisque urbibus claris jus integrum libertatemque cum immunitate reddiderat Roma, ipsa tributum spadonibus M. Antonii pendebat. αPlinius lib. io. epist. 6. familiari suo AEgyptio, civitatem Alexandrinam re Romanam impetravit. quod igitur Livius lib. 24.scribit,eos qui Puteolos, Salernum, dc Buxentum deducti fuerant coloni,cum se pro civibus ferrent,judicatos 1 Se-fiatu non esse cives : hoc pertinet ad jus sustrastarum , dc honorum petitionem, quo nihil malus ac melius civi dari poterat: non qu bd cives non essent; alioqui peregrinos fuisse satendum
sit. quod etiam Boetius ad Ciceronem tradit, cives Romanos mediam capitis diminutionem pati: cum in colonias Latinas deducerentur, dc civitatem amittere: hoc est jus suffragiorum, d micilinm, sacra, tributum : jus autem honorum,
magistratuum, ordinis, nexorum, dominii,mancipii testamentorum, connubiorum , consequebantur municipes dc coloni, sed alius alio plus.
quod si aequo i ure omnes uterentur, nemo civis haberetur, nisi qui ingenuus Romae natus esset;
ac ubique apud Livium dc alios scriptores cives etiam appellantur,qui habuerunt jus Quiritium,
quod multo deterius erat. vel etiam municipium, vel jus Latii,vel coloniarum Latinarum,quq Ro- . manis coloniis jure inferiores erant: vel ius Italicum , quod item duplex erat in Italia dc provinciis,