장음표시 사용
281쪽
Praecipitem casurri; refugit calor ossibus omnis ;Et vires & membra cadunt non anXia vocem
Verba sonant; presses sopor, di timor alligat artus: Haud secus Aeneadae gelida formidine tardos Implicuere gradus, nec vis sua tollit euntes, Spectantesque fuga, prorsusque eXtrema trementeS Tandem ubi gliscenti gravis est mora visa periclo, Incubuitove malum violentius, & metus alter Excussit stupidos, ac mentis reddidit usum, Quaerere opem rebus summis& nitier omni Auxilio , raptimque cavas explere latebras Aggere projecto, & congestis molibus instant. Incassum labor omnis, & irreparabile damnum Humanam contemnit opem; spes una superstes , Si quis apud Divos veniae Iocus: ergo per omnes Ire aras pueri & matres ; timidaeque pitellae Supplicibus votis certatim exposcere pacem Numina sancta Deum , caeloque extendere palmas Nec minus interea Tyrrhenae gentis aruspeX Fata aperit, sic divinis monstrantibus eXtis ore canens: o Dardanii spes inclyta Iuli, Mars pater astrifero genus & cui nobile caelo , Et virtute fidem , & praestan tibus adstruit armis , Non haec Caelicolunt grave, & implacabile numen Nunc portenta novat, sed hianti luridus orco Eumenidum dolor, & ruptae discordia terrae Insigni redimenda bono , quo maximus usus Imperii ad columen famaeque sequentis honorem
Hanc fati obscuram vocem, monitusque Deorum Concilio exceptos, non unis mentibus Omnes Accipere: ambigui sensitis, diversaque patrum Murmura, nec cunctis eadem est sententia linguis.
Λcer erat bello, di primis specta tus in armis
282쪽
Curti eductum Curibus quem antiqua vetustis Nobilitas laude , & serie decorabat avorum, Namque ferunt, urbis jaceret cum prima superbae Fundamenta pater, captaque ex arce Sabini, Foeminei ultores raptus, jam valle subirent, Conserrentque aciem, atque anceps sortuna duelli Ambigeret: facinus clarum, longeque suisse regiam laudem, di nomen memorabile Curti .
Isque diem spostquam ad pacem versa arma ducesque Imperii junxere fidem j dextrasque dedere
In partem merito patriae S praeclara Vocatus Praemia, nec studio deinceps, nec defuit usu Romulidis, longamque dedit descendere prolem. Tali ortus genere, & proaviti nominis heres Curtius, ardenti saepe in certamine victor, Quaesieratque manu decus, & virtute tenebat Exstiperans animi juvenis; si ve arduus alto In pugnam se serret equo, seu Marte pedestri Adversum exciperet collatis ictibus hostem . Huic pater aetheream superi convel sor Olympi Immittit subito mentem, reseratque latentes Fatorum ambages, ipsumque in funera posci Submonet, & dubiae quae sit via certa salutis: Die ardet, largosque alti bidit aetheris ignes, Divinum spirans e nec jam mortalia cordi.
In patriam quippe S pietas, & funeris atri
Exequiae laudum aeternae, multusque suorum Urget amor: tandem, velut acri concitus Cesim, Irrumpit medios, testatus numina Divum. Nec mora, pro patria in sernis se destinat aris: Arrectae mentes cunctorum, omnisque recessit Pectoribus timor, & caecis lux reddita rebus
gnanimi qenis fato inseriisque propinquis.
283쪽
Curritur, effusique senes& vulgus inundant, Agglomerantq; soro; & si qua Sespectus in imum ess Aedesque, tumulosque ,&culmina Pallantea, Tarpejamque arcem, & Divum fastigia late
Conventu cumulant pleno, addensantque coronas.
amque aderat longa senior cum veste sacerdos Funereis moerens vittis; sacrumque litabat Plutoni Stygio: ast alii nigrosque juvencos, Et fulvas jugulant pecudes: ipse ordine vota Nuncupat, di juvenem spargit fluvialibus undis, Vos ciens triplicemq;Hecatem,magnamq;parentem, Tergeminosque Deos: tum numina dira precatur Eumenidum, populoque gravem depellit Erinnyra. Stant taciti circum, linguisque silentibus unum , Unum omnes fixi obtutu, immotique tuentur
Armatum eXtantem, atque aerata luce coruscum.
Ille autem c nam fata premunt, longasque recusant Ferre moras coram vacuum progressus in aequor, Ut stetit abruptae titubato in margine ripae Pallidus, inque atram deiecit lumina noctem: Rettulit os rursum caelo, sublataque tendens Brachia, in has supplex exstivit pectora voces. Dii patrii, quorum auspiciis stat maXima Roma , Et pater omnipotens, & nostri sanguinis auctor Bellator Μavors, Vulcane, paterque Quirine, Vestalesve soci ,. Ianique biverticis ora, Audite haec, sanctumque precanti avertite numen. Si qua, nefas, virtutem odit crudelis Eriunys, Ad poenamque vocat: fraus hic communis abesto Unus ego haud segnis dextra, nec frigidus armis Hanc animam, inferno umbraria regi, & Stygiis Diis
284쪽
Hanc spem, qua patriae incolumis dant fata, sepulcri Et mortis comitem posto ac mecum ire sub umbras. Tum vos infensi manes, queis Romula virtus Displicet, invidiamque movent ingentia facta; In me omnes conserte iras, & quicquid acerbum est, Vertite ab excidio patriae, eXitioque meorum:
Ipse luam simul haec dixit , simul astitit olli Conspicuusque auro, & Μassyli pelle leonis
Αcre fremens bellator equus, quo tendere in hostem Primus di obstanteis incursu rumpere turmas Suetus erat, subitaque acies turbare procella. Hunc ubi terga premens dorsoque eXceptus amico Impulit, & notis habilem tremefecit habenis, Nil mortale putans, animique interritus heros rvisa hominis major facies, procul aere refulget Sanguineo galea , di flammis rutila arma coruscant. Interea coelo Superum Rex magnus ab alto Urbem Dardaniam adspectans , saevaeque superbum Contemptorem animum mortis, dabat inclyta facti Praemia, secum animo volvens, curamque fovebat: Cum lacrimas promtumq; serens moesto ore dolore, Tristis sic medio coeli super axe Quirinus Alloquitur: o, cuncta pater qui fata gubernas, Aeternumque regis: en quo spectata morum Incidit, aut quali damnatur funere virtus. Non haec exactis olim speravimus annis, Cum sedem hanc terrae regno, externi'; triumphis, Romanumque tuo sancibas foedere nomen: Atque ante hostili virtutem opponere ferro Unum opus, ct labor unus erat, pretiumque laboris Imperium patriae, aut lethi sors clara serebat. Nunc jam quid superest,aut quam fortuna sinit spem, Si manes rigidos etiam di fera Tartara contra
285쪽
Bellandum est δ num dicta retro mutata recurru n t Fata tibi λ aut coepti piget , di sententia versa est δEt nunc iste quidem juvenis capite improba rerum Detrimenta luit, vivusque immittitur Orco Inscius ullius culpae, sic digna rependis Praemia, virtuti genitor ῆ haec gratia promta est ΘSi quod conceptum est in te facinusve, scelusve Aeneadis generique meo, te verius ipsum Tela dare, &septem repetitis ictibus arces
Fulmine deiicere, ac sedes abolere nepotum. ISin autem dc castae sunt res, nec justius ulla Relligione pater coleris, sub numine semper Roma tuo, purosque tibi meditatur honores Parce tuis, pacemque refer: sic Romulus orsus Tum pater, aetherio pellit qui nubila vuItu, Talibus it contra. Nec te dolor iste timentem Sollicitet, mea progenies: neve aspera fingas Fata tibi, & coeptos animi dimitte labores. Urbi Romuleae late debetur, ab ortu
uicquid ad occasum rerum jacet, & vaga quicquid
ethys obit, refluoque adlatrant aequora ponto: Stat fixum hoc, nec fluxa retro sententia nutat. Quin jam aderit, cum tu Romana in sceptra videbis Hesperiamque omnem, & gentes transire remotas , Imperiumque, genusque tuum ne triste querare Supplicium egregii juvenis . non ille sub umbras Tartareas manesve cadens descendet ad imos. Hunc animum, has mentes, haec corda eXcelsa tuoruEsse velis, fretosque sua virtute Quirites Et conserre manum fortunae, & temnere mortem Sic etenim via sidereas quae ducit ad arces,
Et famae meritum steterit decus his ubi moessum Leniit o inpipotens dictis, gemitumque repressit.
286쪽
Continuo tacitus secum majora volutat.
Stant Iovis ad solium geminae super astra sorores Mente satae aeterna , queis coetu est cura Deorum Adlegisse pios, humanaque nectere Divis . Harum unam Pietatem alto destendere ab axe Imperat & Curti manes adsistere sacros. Illa Iovi parens, nimbo fulgente per auras Cincta volat, longamque cito dat tramite lucem :Qualis saepe polo saliens sub nocte serena Stella fugit cursiis sebito traiecta volucres.
Et jam Tarpeii supra fastigia templi
Adsti tit, inque arce extrema delapsa resedit: Cum juveni visa est mentem majoris imago Adscendisse Deae. juvat ire in sunus & omnes Praecipitare moras: sonipes sub pondere sileto Ardet in expletum exultans; iamque ardua jactat Brachia, iam pede tundit humum, hinnitusq canoros Suscitat, & vivos scintillat naribus ignes. Est locus extructo suggestu & molibus exstans, Parte fori adversa celeber, quem nomine noto Rostra vocant; primi unde duces plebisque magistri Assari populum, atque edicere scita solebant. Hinc juvenis freno di serratis calcibus acrem Egit equum, lora effundens: hinc servidus illum Impulit . attoniti primo motu fremituque Diriguere omnes, mens & calor ossibus haesit. Ille rapit medium campi, cursuque citatum Quadrupedem vastae immittens in aperta ruinae Dat se in praerupta , atque inSenti rupe secuta Involvensque ruensque specu cescendit ab alto.
Ac Velut aerio praeceps cum monte re vulsum
Saxum ingens in prona ruit, molesque subactas volvit & assultu rapido latera obvia rumpit; S 1 Dant
287쪽
Dant gemitum lateque fragor geminatur in auras :Sic tellus, si c praecipiti pulsata ruina Contremuere sera, ct longas referentia voces Templa sonant. stetit obtutu stupefactus di ameris Intento populus circum, immotusque pependit. Magnus eques usque attonitis, horrorque, feroXque Procursus, cladesque viri suprema moratur Ante oculoS: etia arma tonant, etiam auribus ingens Insultat fragor, di torpentia pectora pulsate Currentemque diu trepidant, horrentque cadentem. Ut primum sonitum, atque umbras discussit inanes Reddita mens, caeloque dies oblata sereno est; Emotae extemplo curae cunctique reversi Ereptum ad juvenem sensus. viridis subit aetas Digna Deum potius venia, fatisque secundis, Et decor & mores placidi: tum clara recur tFacta animis, tantaeque recens pietatis imago, Verbaque, supremaeque preces; quo funere certus occiderit, patriasque cadens servaverit arces, Ultro morte oblita, & pallentes missiis in oras. Cum tamen hunc miserum spes desolata parentum, Conjugis & carae fletus, natique vocarent Dilecti ad curam laris antiquosilue penates; Tantum illum patriae & generi tribuisse suorum , Ut sese exitio & fatis communibus unus Traderet. haec inter liquentia pectora dulcis Stringere amor,lacrimaeq; sequi,&crebrescere voces Laudantirin, ac sortem miserantum mortiSacerbam. At jam confusum diverso ex agmine murmur Attollit magis, atque magis jam sparsa solutis Turba ruit cuneis ς fremitu tonat arduus aether ,
Ceu quondam in s l vis leni cum flamine primum offensae crepitant frondes, di lenta susurrant
288쪽
Murmura: mox valido si turbine sortior Auster Incubuit stragemque dedit; strepit omne tumultu Consusum nemus, & populata cacumina jactat. Consternitque selum ramis; it stridor ad auras Iamque patres, primique ducum, lectique senatus
Fatorum augurio Proceres, quique alta gerebant Imperia, aut sacros ornabant vellere canos Incessu tacito coeuntis ad ostia terrae Adueniunt cinguntque Iacum: tum cetera circum
Turba premit, coetusque implet stipata prosundos . Et nunc hac, riirsum hac impulsum fluctuat agmen. Dant fruges tumulo, laetas, & munera prima Apponunt. pars incensis altaria flammis Constituunt, peraguntCue preces, & rite sacratos Describunt fines lituo, frontemque, latusque, . Ultimaque; & meritos grati testantur honores,
Certatim effusi in laudes. hinc nota frequentant Militiae decora, & murales saepe coronaS, Defensumque manu civem, sociosque receptos, Indomitumque animi Volscum, vel cominus ense, Eminus aut jaculo atque irarum vindice deXtra, Prostratum; spolia inde cavis adstantia tectis: Ut non consilio in ferior quam fortibus armis
Saepe locum insidiis deprenderit ad juga, saepe
Inclinatam aciem turbataque signa suorum Acrius intulerit pugnae, turmasque morantes Vi junctae virtutis equoque obnixus ab alto Impulerit: tu non hostili caede tepentes Sternere agros, non magnanimu praeferre trophaeis Μartia dona ducum , laudis metamque modumque Esse tuae decorumve sinis: tu saeva refutasPortenta, di Stygium praeclara morte furorem . Te diri stupuere amnes; te sancta cadentem
289쪽
Concilium ad Superum, cernentis di omnia cae liExtulit & Pietas, & vitae prodiga virtus. Salve certa salus patriae: tibi praemia mille sidereis collata locis: nec plura mereri Fas homini est; aut si fato quis major eodem In terram Deus ille alto demissus Olympo. Et tamen humanae quantum tibi reddere laudes, antum animi linguaeque valent, no gratia deerit,on Amor ossiciove decus: celebrabere grati Voce aevi, generisque tui servator & urbis . Nec minus interea lacus, hic quem funere magno Implesti moriens facti immortalis honore Perpetuum sanctumque tuum & memorabile nomeProseret, aeternaeque aram virtutis habebit.
Quos amor primam docuit juventam, Flecte nunc mecum numerOS, novumque Dic lyra carmen.
Non quod hirsutos agat huc leones, Sed quod & frontem domini serenet, Et levet curas, penitusque doctas
Vindicat nostros sibi jure cantus Qui colit vates citharamque princeps , Ille cui sacro rutilus refulget Crine
290쪽
Crine galerus Ille mi flagrans triplici corona Cinget auratam diadema frontem, Fallor λ an vati bonus haec canense Dictat ApollopPhoebe quae dictas, rata fac, precamur, Dignus est nostrae dominus Thaliae, Cui celer versa fluat Hermus uni
Cui tuas mittat Cytherea conchas Constius sibi Phaethontis Indus, Ipsi cui dives properet beatum Copia cornu.Quippe non gazam pavidus repostam Servat Aeaeo umilis draconi, Sed vigil famam secat, ac perenni Imminet aevo. Ipsa Phoebeae vacat aula turbae Dulcior blandis Heliconis umbris, Et vocans doctos, patet ampla toto Ianua poste. Sic refert magnae titulis superbum Stemma Gongagae recidiva virtus, Gaudet & fastos superare avitos Aemulus heres. Scilicet stirpem generosa succo Poma commendant , timidumque nunquam Vulturem foeto Iovis acerales
Extudit ovo . . Curre jam toto violentus amneo sacris Minci celebrate Musis, Ecce Maecenas tibi nunc, Maroque Contigit uni. s Ian .