장음표시 사용
81쪽
prae caeteris sere animalibus ossiciosissimum genus formicarum & apu est. ECrabrones item dc uespae,& prope dixerim omnia huius cognata generis, & aranei quidam in uitae muneribus ingeniosiores habentur. In moribus animantium percipi differentias licet: praecipue quidem ad sortitudine &timiditatem,ad mansuetudinem quo'uc & seritatem,etiam in ipso sylve strium genere: leo enim quanuis in edendo serocissimus sit, tamen pastus& fame iam uacans,facilis mitisque maiorem in modum est: clephatus mnium seruum mitissimus & psacidissimus est.E terrestribus mures, e uolucribus hirundines indociles furit: cum elephanti iussa faciant, leones iugum subeant,in mari uituli, totque piscium genera mitescant. In marino etiam genere plurima de delpbinis narrantur indicia morum placidorum ac mitium. Genera autem quaecunque placida sunt, haec eade quoque sera Fpossunt reperiri,ut sues,equi,EOmnes,oues,caprae,canes,boues. Ab affectuum quorundam immutatione, quae oriantur animalium differentiae. Cap. X L V. UT quaeque animalia pro suis asscistibus agere, sic contra,pro suis quoque actionibus assci immutar'; moribus solent: quin & partes co
poris nonnullae saepenumero ratione agendi immutantur. In auium enim genere gallinae cum mares uicerint,cucuriunt: & exemplo marium tetant superuciatu coire,crista ctiam caudaque erigitur. Cuculus ctiam immutatur colore,& uocem minus explanat cum se abditurus est. Complures etiaesiae immutantur aues per tempora,& colore & uoce: ut merula quae ex ni Ggra redditur russa,& uoccm mittit diuersiam: strepitat enim per hyemem, cum per aestatem tumultuantcrcantet. mutat & turdus colorem, uoce tamen eadem est. Luscinia quoque decolorem per tempora mutat &uoce:& quidem in terra Italia per id tempus,quo sic immutari solet, alio nomine appellatur.Denique auestunc maxime plurimasque emittunt uoccs,cucocunt Colorem etiam mutant & pisces,merulς & turdi .phura etiam murat colorem cum enim caeteris temporibus candida sit, uerno uaria redditur. Mutantur uero animantium aliqua,forma & moribus,no modo per aetates & tempora,verum etiam castratione. Castrantur autem ea quibus
sunt testes. Gallinaceus si perfecta aetate est qui castratur, illi crista pallescit, & cucurire desinit: neque coitum uenereum repetit: sed si adhuc pul- Hlus est,ne inchoari quidem ex iis quicquam potest cu accrescit. odi de in homine quoque accidere certum est: nam si puer adhuc excidatur, neq; post geniti pili crescunt,neque uox immutatur, sed suum seruat acumen:
at si iam puber, post geniti defluunt pili praeterqua pubis. haec enim quanuis minuatur,tamen manet,& congeniti non defluunt: nemo enim spado calucscit. Quadrupedum etiam excetorum uox omni uin sceminam mutatur.Omnia dcniquc li dum crescunt,castrantur,maiora clcgantioraque, quam incastrata evadunt: scd si posteaquam adoleverunt & iam increm to constiterunt castres, nihil praeterca accedere ad magnitudinem potest. Cerui si cum per aetatem nondu cornua gerunt,castrentur, non edunt cor
82쪽
A mia: sed si cornigeri exciduntur,non decidunt cornua, & magnitudine e dem seruantur. Et castrata denique auctiora quam incastrata evadunt. Aualetudine prospera uel aduersa disserentiae. Cap. XLVI. UAletudines etiam & morbi per tempora, progenerum diuersitate uarie accidunt,& in totum non eadem omnibus ualetudo existit: uiuutcnim animalia pros cre,non eisdem temporibus, nec omnibus aeque qualitatum exuperantiis.Iam auibus prosunt squalores, tum ad caeteram Gitatem,tum ad partum. At uero piscibus sexceptis quibusdam paucis) imbres conducuntIncommodi contra auibus anni pluuij sunt, piscibus sicci Et pisces quidam suos morbos habent,ut cyprinus, anis. Tinaceo generi B anni pluuij prosunt, praeterqua purpuris. drupedum, suesuarias morbi generibus laborant,scilicet raucedine, dolore capitis, alui profluuio, grandine: canes,rabie, angina & podagra. Boues gregales morbis duobus tenentur,podagra & struma.Equi gregales morbo immunes sunt, excepta podagra: at uero equi domestici morbis plurimis obnoxij sunt. Asini mam
xime morbo laborant,quam malidam uocant,Graeci elephanti morbis ex inflatione contractis:aegrotant etiam si comedant terram,nisi ea frequenter utantur: necnon profluuio alui tentantur,dcaliis quibusdam mo ibis.§orum maxima pars eo tempore ualet,cum annus humidus est &tepidus Apibus praecipue nocent bestiolae quaedam,quae in alueis innascu-tur.Discrimen animalium ut prospere contraue exigant, etiam cum utero C grauescant,existere nouimus:tcsta enim intecta atque etiam crustata,tunci optima sunt cum grauida, ut locustaceae mollia etiam pri stant cum graui ida sunt. Et pisces iam impleri incipiunt a coitu, boni omnes sere sunt: sed procedente uteri tempore alij praestant, alij non. Animalium discrimina eo quod commoda magis minusue, aut incommoda nobis sint. Cap. XLVII sibi iHominis causa uidetur natura cuncta animalia genuisse: alia nansium
in consortium operum nobis ueniunt, ut ea quae iumenti, nome Ar
traxere:quini nostru in laborem, uel onera subuectando uel aram o tu Arent:alia uoluptatis ac redditus oc custodiae causa parari solent, ut ouis,cam D pella,sus,canis. Ouillum nanque pecus de contra stigoris uiolantiam nos: protegit,corpori que nostris liberaliora praebet uelamina:tum etianica hei lassisque abundantia,non tum agrestes satura ed etiam Elegantium1hensas iucundis & nunierosis lapibus exornat: quibusdam uero nationi bus frumenti expellibus, uictum commodat: ex quo Nomadum Geta rumque pharimi dicuntur. pra pilos ministrat ad usum nauticum,&ad bellica tormenta, & fabrilia uesa: necnon quaedam nationes harum pellibus sunt uestit ut in Getulia & Sardinia. Canis aut custodiae paratur,pmpellendis scilicet iniuriis hominum seruumque: aut uenati lni.Mella contrahuntapes succumquedinissimum ac saluberrimum , i fa lusique conficiunt de ceras. alimenta nobis praebent & alia nonnulla, tum
83쪽
ex suis partibus,tum ex quibusdam,quae in partibus ipsis continentur aut Egenorantur aeuius generis sunt sanguis,oua,lac,caseus & butyrum. E diuerso alia, ut serpentes & pisces nonnu lli, mortem ilico afferre in cibis serumtur:& plurima ex animalibus morborum colliguntur remedia. Ab alimentis, quae ex animalibus nobis suppeditantur, disserentiae quibus modis constituantur. Cap. XLVIII. IN iis qua nos alunt,scire oportet haec inueniri discrimina. Omne animal quadrupes domesticum,omnem gradem seram, quales sunt caprae,
ceruus,aper,onager: omnem grandem auem,quales sunt anser, pauo,grus:
omnes beluas marinas,ex quibus cetos est,quaeq; his pares sunt, aliment rum ualidissimi generis esse: id ualentissimum uoco,in quo plurimum alia Fntienti est.Caro quae durior est,inquit Galenus,& crassorii partium,si probe concoquatur:alimentu corpori praestat copiosius, quam quae humidior est ac mollior .in media uero materia numeratur, ex quadrupedibus lep res:& gallinaceum genus,phasiant,perdices, attagenae, columbae, merulae, turdi,auiculae omnes a minimis ut inquit Cellac ad phoenicoptem . Item pisces omnes,qui salem non patiuntur, liesue saliutur:uel ut Galeno et cet, pisces omnes & litorales & pelagici :qui neq; glu tinosum Labeant succum,neque insuaue quicquam,aut uirosum referant. Imbecillissima uero maceriam esse tradunt,ex auibus,ras quae in montibus uictitat: sturnos scilicet, turdos,merulas, lumbasq; & passeres,qui in turribus degunt: expiscibus eos, qui in saxis uitam agunt,ut tuli des,phucas, scaros,merulas, tur- odosi Sed quavis h c ita discreta sint,tamen etiam quae sub cade specie sunt, magna discrimina recipiunti alia nanciue res, alia uel ualentior est, iaci infirmior. Siquidcm ex auibus,quae in meaia specie sunt, ualetior ea quae pedibus quam quae uolatu magis nititur: dc ex iis quae uolatu fidunt, firmiores sunt quς g ' liores,quam quae minutae sunt,ut ficedula & turdus. Intcr d mesticas uero quadrupedes leuissima suilla est: auissima bubula:itemque iseris, quo maius quodque animai,eo robustior ex eo cibus est .Piscium De eorum,qui ex media materia sunt,quibus maxime utimur, grauissimi sunt,ex quibus salsamenta quoque fieri possitat,qualis lacertus est: deinde, qui quanta is telacriores tamen duri sunt, ut aurata,coruus, scarus,oculata, tum plani: pin quos etiam leuiore lupi mulli*:5 post hos sunt omnes sa- Hxatiles. Leuiorem cibum praestant pisces, quiui uolucres: dc hae leuiorem,quaim caro sit illa:quae inter domesticas quadrupedes,ut modo diximus,le uissima est. Neque ureb in generibus rerum tantummodo distrinae est, sed, etiam in specie s ipsis: uod & pabulo sit,& aetate,& membriu dc solo, dc icaelo, S habitu asscinoneue. Nam animallia omnia quibus abunde suppe tunt idonea aliment longe is sis evadunt in alendo praestantiora: quein admodum si desint, multo fiunt deteriora. Et quadrupes animal omnes Bruns est,minus alimcnti praestatutem 'ub tenerior pullus cohortalis est: in piscibus quoque media aetas,quae noncium si immam magnitudine ina imuic: nam alimetitum humidius,ut distribuitur,ita etiam celerius discuri
84쪽
A tityir. Dcindo ex cinitari sue,ungulae, rostrum,aures, cerebellum: ex eodem Amembra.
agno he Guocum pectiolis totum caput,aliquanto quam caetcra membrat cui ora sunt deo ut in media i teria poni possint: δ: ex eodem sue pedcs, quam inaum crus leuiorcs sunt, hoc quam reliquae partes ex auibus col-d alae hic rccte infirmis cibis annumeratur. Quod ad ibium uero pertinet, leuior piscis inter sua aeditus, qflaminarena: leuior in arena,quam in li- 'mo:quo fit,ut cx stagno uel lacubuci sturnine cadem genera grauiora sint, leuiorq; quiin alto,quam qui in uado uixit. Omnc etiam scru animal d mesticolcuius est ,& quodcunque humido coelo,quam quod sicco natum est:quandoquidem ea quae in montibus uiuunt,tcmperanacto sunt sicci rebatque su caro minime pstultosa aut lenta est: tuae uero in locis aquo- B sis&ornpestribus Agunt,numidiora sinit,&excremetosa magis .Eadem Abba, omnia pinguia quam macra:recentia quam salsamoua quam uetusta plus alimenti habent.Tum idem magis alit iurulctum, quam assum, magis assum,puam frixum,ut Glsus prodit. Ouum durum ualciatissim ae materiae est: molle uel serbile,imbecillisi unae. Fere uero sequitur,quo ualetior quaeque materia est,ed minus facile concoquatur: sed si concoista est,plus alat, ut dictii est .Et imbecillis hominibus,rebus infirmissimis opus est: mediocriter firmos media materia optimc sustinet:&robustis apta ualidissima est. Plus deinde assia mere ex lauioribus potest: magis in iis, quae ualentissima sunt, icin pervc debet uerum haec potius aa medicinam pertinent,
A Cara humidior, suillam carnem tradit Galenus ualentissime nutrire.Cosidera.
B Ex auibus, has aues interea tecenset Galenus,quae iis tenui uictus ratione conueniunt:at Celsus aues omnes a minimis ad ph icopterum in media materia reponit.
C Suilla. Oinnium ciborum,inquit Galenus, plurimit nutrit caro suilla : idemque in ratione uictus analeptice id est renutritoria, a piscibus ac deinde ab auibus ad carnest suillas statim uictum mutat. A Et quodcunque.uidean ita legedum, sit apud Celsum: Et quodcunque sicco coel',quaam quod humido natum est: sed nihil muto.
Alia quaedam ab alimentis quae nobis praestant animalium discrimina. Cap. X LIX.
Eque haec sela quae diximus,discrimina sunt, sed etiam alia boni suc- - .
seci, alia mali sunt, in & κακι Graeci uocat)alia stomacho idonea sunt,alia alicnaralla facile concoquuntur, alia dissicilius:alia instat, alia ab hoc absunt:alia intus facile corrumpuntur, alia minime uitiantur: alia movcnt aluum,alia sutarimunt:alia citant urinam, alia tardant: alia succuprocreant crassiorcm,alia tenuiorem:alia glutinosum,alia mediocrem: scut alia magis excrementosum gigniat, alia minus. Boni succi sunt, ex quibus probus gignitur sanguis: ut aves piscesque sere o mnes,pr terquam qui in lacubus,paludibus, fiuviisq; uictitat limosis, aliόue quouis modo uiciatis.Quadrupedu carnes,si bene cocoquatur, S in iis praecipue porcina quae aetate media est: lac omnium pene aliorum ciborum optimii procreat succum. Agrestium Uimalium caro succum efficit meliorem, quam domesti
85쪽
corum. Boni succi sunt, inquit Celsus,omnis uenatio, omnes aues, quae ex Emedia materia sunt ex maioribus quoq; eς,quas supra memorauimus.m dij inter teneros durosque pistes, ut mullus & & lupus. In simina, omnis pinguis caro, omnis glutinosa,omne iecur, ubera, rostra, & aliae partes eratri uenter,intestin uuluae,3d Omnes extremae partes, & caudae suc- - .has uocitat 'gignu quam carnes minuS bonum. Mali uero luco lunt,quae languisus. nem esticiunt minime probum,sed humoribus uitiosis exubcrantem: sunt μηδες e. aute & quae frigidiora sunt,& pituitosae & quae calidiora biliosaq;: & quae melancholico succo abundant. Sunt uero inter animalia huius generis, pisces omnes,qui ex tenerrimo genere sunt, aut ij rursus, qui nimium duri, uirosiq; sunt: ut sere quos stagna,iacus,limoside riui serunt, quiue in nimia magnitudinem excellerunt. Mali succi est, S ouilla caro: caprina uero, & sacrimoniam habet. Hircorum caro deterrima est: arietum deinde & taurorum.In omnibus autem iis,ut castratorum meliores,ita pessinae sunt seniorum carnes: his nihilo meliorem succum gignit ceruina caro. Lepores crassiorem quidem sanguinem generat, probiorem tamen succum, quam aut bouilla caro,aut ouilla. In his sunt, dccaro domestica permacra:& mnis caro false,omneque salsamentum, atque animalium omnium caro, quae in lacubus, paludibus,stuminibusue limosis uictum habent: pr sertim si urbis cuiuspiam populos ς purgamenta, ut balnearum, latrinarumve,aut culinarum,in eas aquas defluant.iStomacho idonea sunt inquit Celsus mnis uenatio:atque utraq;, uel assa,vel elixa:ex domesticis animalibus,bui bula, siquid ex caeteris sumatur,macrum potius quis, pingue: cx sue un- Ggulae,rostra, aures,uuluae: iuri ex mcdia materia pisces,ostrea pectines, murices, purpurae, cochleae. Aliena a stomacho sunt omnia salsa, omnia pi gui cerebrum omne,& omnes medullae. Ex his autem intelligi potest, noquicquid boni succi est,protinus stomacho couenire: neque quicquid si cum πM. imacho conuenit, protinus boni succi esse. Facile in uentre concoquuntur Pisces, maxime saxatiles: auium genera omnia, si cum quadrupedibus c feras. Ex quadrupedibus, suilla caro facillime concoquitur. uitulina facilius si bubula: hedina, quam caprina: & omnium corum carnes quae adhuc adolescunt,facilius concoquuntur,quam quae aetate declinant: & hesternum,quam recens necatum, facilius concoquitur. Caro caprina, bubula & ceruina dissicilius concoquuntur: & sues cum senuerint, & anno- Hsa omnia: anserum, turdorum, morularumque, & auicularum caro: quibus adhuc durior est turturis,palumbi & anatis caro: magisque pavonis& turdi: rata, leui rata, squalina, dracones,cuculi,trachuri, mulli, & expiscibus alij quidam:cochleae,& ex caeteris testaceis,ea quς duriorem habent carnem ,ut Purpurae, buccinae, crustacca omnia, S quae mollia uocantur. Minima inflatio fit inquit Celsus) ex uenatione,aucupio, piscibus, con-σchyliis, ovis, uel mollibus uel sorbilibus. Inflant autem omnia pinguia. si πειρπα. Minime intus uitiantur aues, & cae potius duriores, aurati pisces, scari:
neque hi solum, sed etiam lolligo,io ua,polypus.Itemque bubula,omnΥque dura caro:cademque aptior est i macra, si salia est:omniaq; falsimcnt cochleae,
86쪽
A ta:cochleae, murices,purpurae,partiti lar chancae,& testacea alia quaecunque di iram habent carnem. Dantur uero bis terue elixa iis,quibus ob humoris cuiuspiam uitium corrumpitur in uentre cibus. Facile autem intus corrumpuntur lactentia omnia, teneri pisces,ostro,lac, caseus, & uetus & recens. Aluum mouent lac & lactentia omnia, cochleae , ostrea, pelorides, eo mota γε echini,musculi,&omnes sere conchulae, maxit neque ius earum: salsamen που t omnes teneri pisces, sepiarum atramentum: si qua caro assumitur pinguis, eadem uel uirulenta uel elixa,aucs quae natant. Cotra, astringunt du--γα ra oua,magissique si assa sunt,minutae aues, merula, palii inbus, magisque si in posca decoctus est, grus: omnes aues,quq magis currunt quam uolant: lepus,caprea: iccur ex iis quς sevum habent,maximeque bubulum,ac sevum B ipsum: c. aseus, qui uehementior uetustate fit: in cadcin carne, assa potiusquam elixa. Vrinam . autem mouet, ex uenatione maxime lepus, pectan- Δiare misi.
culilurpurae, S quae coriphia uocantur. Ad tenuem uictiis ratione idO- λ α dorminca sunt,pisces saxatiles,auiculae montanae :qua: cnim in montibus degunt animali omnia siccius praebent alimentum,minusque pituitossem ac len tum .E diuerse sanguinem crassorem procreant, pisces grandiores mori ἰGraeci uoc. at,id est cetaceosin cuius generis sunt thumni,anquillae,cochleae, ostrea, δί testaceum genus omne: & quae imollia uocantur, ut lolligines,sepiae, polypi: caro ceruina,caprina,bouilla, lepolina, porcina. Lentum glutinolumue succum gignunt suilla atque agnina caro, tendines omnes, &quae circa labra sunt partes atque lingua. Scire autem oportet, quaecunque C crassum glutinosumque succum procreant, si recte in uentre ac iecinore concoquantur,optimum sanguinem cssicerc. Medium autem inter tenue crassiimque succum gignunt,gallinarum,phasianorium, perdicum,attagenarum,nacrularum,omniumque paruatum auium caro. E piscibus,tam litorales quam pelagici, gobij, murenae,buglossi,& quicunque neque lentorem habent neque foetorem, neq; alias insuaves sunt. In omni autem genere,ad salubrem uictus rationem praeseruntur animalia quam exercitatissima,& quae cibo sicciore aereque purissimo utunturii is quae aut otiose de Sunt,aut humidiore alimeto,aercue impuro crass5que uiuunt. Et cx pisci Dus eliguntur,qui carnem teneram habent & Diabilem: qui uero aut dura aut lcntam glutinosamuc,rciiciuntur: sicuti de qui ex icncrrimo genere
D sunt: & ut Paucis rem absoluam, duobus hisce indiciis, quod scilicet motiles sunt & friabiles, omnium animalium carnes perpenduntur: quibus enim utrunque inerit,tuto usque ad saturitatem eduntur: cui uero neutrimis eo penitus abstinendum iudicat medici. Q d si cui alterum solum in sit,hoc genus quoque fugiendum admonent: nonnunquam tamen, ob a liorum inopiam in usu cibario osse solet,sed citra satietatem acceptum: his
saltem qui sanitati tuendae student. In cibis quoque pituitosum succum generant alia,ut tella a,caro agnina:alia inclancholicum,ut bovina, capri na, Z praesertim hircina tauri n. aque. Et nonnulla excrementosum pro
creant succum,ut palumbi,ans eres,& alitiquae in paludibus aut stagnis ui ctitant aves. Porcina caro & ouilla, atque omnis novellorum dc domini
87쪽
corum animalium caro, de eorum clude otiose uiuunt: pii ccsq;, oui in lacu- EMVN M. bus aut fluuiis limosis degunt, atque cctacea omnia. Nonnulla minimucxcrementi habent, ut sylvestrium animalium caro, & corum quae in siccioribus locis uictitant: colla animalium&caudae Jcalae. QAm dc ipsa, praeparationc quod ad alimenta attinet) differunt animalia: rcdduturque nonnunquam de aliis de seipsis meliora deterioraue. App. uamus aute ea, sicuti id alios cibos: aut apponentes quippiam, aut auferenteti aut modo quodam immutantes. Sordes eluuntur: ingrati uero si quid inest saporis,
aut in humore maccrando aufertur,ut salsugo,aut clixando:quae enim uel zmcnter amara aut auffcra sunt, si in aqua elixentur, cxuperantem illam qualita cin exuunt: acriaucro 3c mordacia in aceto diluto. Assorum qumque S clixorum uirus sceiarue,aut succi ipsius malitia,si qua adsit, parum F aufertur,partim uero immutatur, de ab igne, de ab iis,quae cuique accommodata uini condimentis. Haec Diocles. Disterut elixa ab assis,quia haec sicciora,illa humidiora sunt,ut Galeno placet atque Ruso: contra Aristoteli, clixa assis aridiora sunt, atarumque cxternae partes internis sicciores: .cum in elixis c diuerso,cxtremς humectiores sint. Vt rite assentur,quae carnosa aut pinguia sunt, copiosiore indigent igne,ieto autem,quae macra aut sanguinis expcrtia. Non paruu carnis )iscrimen contingit, ii sale maceretur: saepe nanque sit,ut animal quod sua natura sit humidum, salis ui reddatur alio, quod siccum natura ut, idius: de quae edulia dura sint, de sua natura sicciora, cadem sale macerata, reddantur ob nimiam siccitatem cibo inepta sicuti contra, quae excrementis abudent,succumq; in se pituitosum G
contincant undique permixtum, cadem sale macerata cuadant meliora.
Sunt quoque eadem sapore grata, de tenuis uictus rationi idonea, sed a stomacho aliena: dc succum gignunt non bonum, alui inaque perturbant. Discrimen quoque in iis no paruum uel hinc oritur, quod alia duriorem habent carnem,alia mollem 5c ueluti fluidam,sicuti mediocrem alia. Rur, sum alia carnosa sunt, alia praepinguia,&nonnulla graciliora macraue: δί' assidami. 1indita, quaedam ucro non ita pridcm sale condita sunt. Sed de salsuris plura alias. A medicamentis,quae nobis praestant animalia,quibus modis constituuntur disserentiae. Cap. L.
I HNon alimenta solum uarie nobis praebent animalia, sed de medicas uires suppcditant plurimas.Rcru nanque omnium pares, nullum ani- m. at ad hoc tantum ut fasceretur,aut si a satiaret, nasci uoluit: quin artes salutares inseruit Z uifccribus: quippe cum surdis etiam rebus inseruerit, tum ucro illa animae auxilia praestantissima, exanima alia esse uoluit, con remplatione anic cuncta mirabili. . Exsiccansiliumcchant, calfaciunt,restigerant,tum cx animalibus nonnulla,tum ex corum partibus. Sunt praeter- duritics cinolliant,ut adipo atquc mcdullae: quae con quant, in silui Graeci uocant, ut oesypus d butyrum . Pus mouent adeps uitulinus,
porcinus de butyrum:per halitum digerunt nonulla, ut coagulum omne,
88쪽
A adeps leoninus, pantherarum & hyaenae. Abstergendi uim habent, test
ccorum omnium testae, sepiarum Ossa, crinaceorum ustorum cim , laetis serum. u stica uis cantharidi,bupresti, atque pityocampae: totis nanque animalibus partim ustis,partim uero crudis nonnunquam abutuntur me dici. rpedinem integram capiti admotam cius dolores fanare tradunt. Terreni uermes triti, in potu ex pata urinam ciunt:impositi praecises nemuos glutinant. Limaces si totae cum testis uratur, admistis galla,omphacitide ac pipere albo, dysentericis mirifice prosunt. Hippocampi cremati cunis cum pice liquida aut axugia illitus,alopecyas replet. Per hcc potissmi & si quae huiusmodi alia possunt animalium generibus tribui, eorum differentias constituendas censemus.
De animalibus,quae sanguine pridita sunt, partium exteriorum disserentiae. Cap. LI. VAE in sinsulis animalium generibus reperiuntur disterentiae explicandu iam est. Amplissima animaliu genera, ut dictum est, hac ratione inter se disserunt, quod haec sanguinea sunt,illa exanguia.Sagii ine praedita sunt ut homo: quadrupedes, tu quae animal, tum quae Qua Pariunt dixerim naec domis, id est otii para,illa coriis,id est uiui par atque etiaaues,pisccs,cete:& inter terrestria,quq pedibus carent, serpentes. Caput habent omnia animalia fansui ne praedita:ho ut dictum antea est, superiorem in omnibus obtinet situm,corporis sui rationc:at homo selus partem istam habet respondentem parti sublimi uniuersi, prona spectent reliqua fere.In ca D pite paucis animalium, nisi uolucribus,apices. Cornua multis quidem &aquatilium,& marinorum,& serpentium,uariis data sunt modis: scd quae iure cornua intelligantur, quadrupedum tantum uiui parorum generi. Habent prosecto ocu los omnia praeter talpam, quam modo quodam etia habere dixerim. Et candidum oculi magna ex parte simile in omnibus cibat quod nigrum dicitur uariat: aliis enim atrum,siis admodum caesium,aliis fulvum, aliis caprinum est:& omnibus sere oculi in suo cuiusque genere
unicolores sunt,ut boum nigri,ouium aquini: alioru rufi toto genere aut caesia: nonnullorum caprini,ut caprarum generis: at hominu oculos uarios uersicoloresque osse citcnit.Caeterorum animalium, equus maxime uersicolor est aliqui enim caesij altero oculo nascuntur, quod nulli sere ex caete
89쪽
ris bestiis euenit manifeste:ut quorum oculi recens natorii no plus, quam Eunum colorem habent sua natura. Genus hominum, quadrupedum tam uiui parorum,quam oui parorum,dcautum, oculos uisus custodiendi gratia integunt, sed uarie:quae enim animal pariunt, geminam habent palpebram, S connivere utraquc solent. Aues grauiores,& quadrupedes ouiparae palpebra inferiore connivent: columbae autom & umilia, utraque. Pisces palpebra non habent, sicuti neque insecta aut crustacca. talium habet palpebris adiunctum omnia, quae obtinent pilos: aues,& quae cortice int guntur carent,ut quae pilos habeant. Auriculae alijs sunt, au)s desunt meatusq; patent quibusdam audiendi,ut iis quae penna aut cortice integuntur.
ae animal statim pari ut omnia auriculas nabe excepto uitulo marino,& delphino,& reliquis cetaccis:pisces uero auditus nullum continent me- Fbrum manifestum. C tera suas auriculas omnia mouent,uerit homo unus aurem non mouet. In iis quae spitant animalibus,olfactus instrumentummodo quodam euariat:quae enim uiui para sunt,quibus maxillae longae excunt in acutum, iis narcs in richii appellato continetur. caeteris explanatior
haec pars habetur maxillis adiuncta:at elephatus peculiarem hanc partem prae caeteris sertitus est animalibus. Aues uero & serpentes, dc quaecunq; ex quadrupedibus sanguinis compotes oui parς sint, foramina quide narium ante os habent,sed non ita explanao,ut nares appellari possint,nisi spirassi ossici 5.Nares desunt iis quae non spirant:aerem enim hac quoq; parte reddimus atque accipimusaessiciturq; sensus olfaciendi per spirationem in iis quae obtinent nares.Naribus labra subiacent iis,quae simul & dentes habet Gde sanguinem:auibus enim cibi armamentiq; gratia rostrum os leum habetur,non nares. M axilla cum duplex sit,ut ante dictum est, superior scilicet& inserior Ouciat animalia omnia maxillam inseriorem, crocodilo su- uiatili excepto: is enim unus superiorem mouet. Homo & uiuiparae quadrupcdes maxillam inseriorem sursum deorsum,atque in latera agitantipisces uero,& aues, S ouiparae quadrupedes sursum dcorsumq; tantum mouent.Oris officium omnibus commune cibis conficicndis est: robur nonnullorum peculiare est:sermo aliorum: spirandi etiam usus iis scilicet quc spirat per os accidit.Fit itaque ut os aliis compressius,alijs amplius habeatur: quibusdam enim cibi tantum conficiendi, de spirandi,& loquendi gratia os datum est:atque iis compressius est: aliis auxili j gratia: iis,si dentibus Hsint serratis,rcscissum. Cum enim tota eorum uis in mordendo sit, hiatumoris ampliore csse necesse cst:plenius enim morsum infigent, quo amplius rescissum os sit. Piscium quoq; mordacibus, & carniuoris tale os est, sicutino carniuoris in aristum se colligit. Aues,quod rostrum uocatur, pro labris& dentibus habent. Dentium serie os continetur & constat: horum natura communi quidem os scio ad cibum conficiendum adiuncta cst:quibus. dam tamen scorsum roboris gratia,tum ad inuadendii na, tum ad defende-dum,ut quae cx scris natura carni uora sunt: aliis auxilis tantum inundata est, si ilicet ne male ab aliis assiciatur: quibus simul & auxilio & robori sunt dentes,haec aut exertos hiscnis uocat ut sus: aut acutos pectin tim
90쪽
A tim sese stipantes,unde serratis dicuntur esse delibus, Ἀρ-GRci dicunt,ut pisces sere omncs.Dentium itaque tria genera,serrati,aut cotinui, aut exerti: serrati pectinati in coeuntes,ne contrario occursu alterantur, ut
serpentibus,piscibus,canibus: continui,ut homini equo : cxerti, apro, hippopotamo,elephato.Qui canini dictitur,sunt scrratis longissimi.Continui aut utraque parte oris sunt,ut equo:aut superiore primores non sunt,ut bubus,ouibus,omnibusque sere quae ruminat. Nulli simul & serrati & exerti sunt dentesmec ulli,cui cornua, exerti .piscium omnibus serrati,praeter scarum. laribus dentes plures, quam foeminis,ut in genere hominum,suum, Ouium,caprarum patet: ucrum in cςteris nondum exploratum est.Quibus lurcs,haec uiuaciora magna ex parte sunt: quibus pauciores de rariores, aec magna ex parte uitae sunt breuioris. Caetcris cum ipsis n. ascuntur dentates:homini postquam natus est septimo mense: reliquis perpetui m. anent,
mutantur primores homini,lconi,iumento,cani, S ruminantibus: maxillares nullum animal mutat. teris senectarii scunt: equo tantum candidiores fiunt. Lingua in ore palato subiacet: sed terrestribus sere omnibus modo cosimili, caeteris dissimili,tum eorundem ipsorum,tum terrestrium comparatione. Haec aut lata es aut angusta,aut mediocris quae quidem optima & explanatissma est: item aut absoluta,aut constri ista,qualis tor torum & balborum est, Graeci ciuisim uocant. Homo linyam habet absolu tam,mollissimam & lata:quadrupedes,quae animal pariunt,duram,crassam,nec adeo ab lutam .serpentes & lacerti longa haoent,& bifi- τι bd. mi C dam. piscium generi data est lingua imperfecta,ossca,nec sere absoluta,sed mmeabbluia.
adhaerens.Linguae color uarius est Perinde naque cam,ac partem aliquam esse exicriorem putandum cst,qualis manus aut pes est,quaquam ore Ope riatur:itaque cum animantium colore uariarii, iis non sit unicolor,cutis
quoque linguam ambiens uaria erit. Linguam illam minorem operiendi ministram, quam Graeci uocat,quam etiam linguae partem aliquam csse diximus,ca tantum habent,quibus pulmo,& cutis pilo intecta, non corte non pcnna Operimento est.Nullum enim ex iis,quae ovum pDriunt,ut aues & quadrupedes,superimposita eam suae artcriae continet: sed meatum ipsum aricri modo contrahunt, modo laxant, pro sui commodi
desiderio:atque ita esticitur,nc quid podcris in pulmonem delabatur.Col- D tum capiti subiacet,lis quae id hanciat animalibus: no enim omnia habent, sed ea tantu, quibus aspcra arteria productior cst,atque gula. Asperam autem arteriam nabent omnia, quae pulmoncm: eadem quoq; & gula habet. Ea uero quae carent collo ut piscium gcnusigulam haec manifestam no habent: dc quidem a situ oris continuo uciater esse potcst, pulmo non potest. Collum itaque omnibus uiui paris cst:ouiparorum illis est,aliis deest: tuae
cnim spiritum extrinsecus non accipiunt, ret hac parte . scrpetum etiam
genus collu minime,sed proportionale colli habere uideri potest. Hoc caeteris animalibus flexibile,& uertebris compactum est: at lupo & leoni per- pctuo osse rigct .Quic alimeta sibi a terra ore suppeditant animalia,collum tabent longitudine cruribus aequale: at homo,de quae illi s unilia sunt ani