장음표시 사용
51쪽
38 Instit. Dii. Iustiniani Lib. III.
41 6 D est l. Et licet post mortem aut natus sit, tamen auo vivo conceptus, mortuo patre eius, posteaque de- ιr In strio aut testamento, sutis here, essicitur. plane s Ze eonceptus de natus fuerit, post mortem aut mor-ν. tuo patre suo, deserisique postea aut testamento,suus heres non existet: quia nullo iure cognationis patrem patris tetigit. Sic nee ille est inter liberos auo, quem filius emancipatus adoptauerat ': Hi a V LI. tena cum non sint quantumia hereditatem liberi neque bonorum possessionem petere possunt quasse ins se proximi cognati' .Ha ede suis heredibus. Emancipati autem liberi, iure ciuili nihil iuris habent. nsque enim sui heredes sunt, quia in potestate patentis esse desierunt, neque ullo alio iure per legem duodecim tabularum vocantur. sed prator naturali aequitate motus, dat eis bonorum posse sonem
et bae s Vnde liberi perinde ac si in potestate parentis tempore mortis suissent: sue soli sint siue eum sess hs
riis. u. redibus concurrant 'Utaque duobus liberis extantibus, emancipat &qui tempore mortis in pol
' fhate fuci it, sane quidem is qui in potestate fuerit solus iure ciuili heres est, id est, solus suus heres est. 3, . sed cum emancipatus beneficio praetoris in partem admittitur, euenit, ut seus heres pro parte heres fiat. At hi qui emancipati a parente in adoptionem se dederunt, non admittuntur ad bona naturalis patris quas liberi: si modo, eum is moreretur, in adoptiua familia fuerint. Nam vivo eo emancipati 1-- ην, ab adoptiuo patre perinde admittutur ad bona naturalis patris,ae si emancipati ab ipso essent nee unquam in adoptiua familia suissent ' .Et conuenienter,quod ad adoptiuum patrem pertinet, extranem, O Megbι- rum loco esse incipiunt. Post mortem vero naturalis patris emancipati ab adoptiuor& quantum ad hunc, extraneorum loco sunt: de quantum ad naturalis parentis boma pertinet, nihilomagis iti uis berorum gradum nancis,mtur. agod ideo sic placuit, quia iniquum erat,esse in potestate patris adoptiui, ad quos bona naturalis patris pertinerent, utrum ad liberos eius an ad agnatos. Minus ergo iuris I M., dia habent inoptiui quam naturales. Namque naturales emancipati, benescio praetoris gradiim liberi c δε--- rum retinciat licet iure ciuili perdunt. adoptiui vero emancipati&iure ciuili perdunt gradum liber 'rum,& a praetore non adiuuantur '',&recte naturalia enim iura ciuilis ratio perimere non potest: nee quia desinunt ita heredes esse des nere pollunt fissi filiaeve , aut nepotes neptesve esse. adoptiui vero . . emancipati extraneor uni loco incipiunt esse: quia ius nomenque flijsitave, quod per adoptionem --μι consecuti sunt. alia ciuili ratione, id est, emancipatione deperdunt. Eadem haec obseruantur,& in ea re era si bonorum possessione, quam contra tabulas testamenti parentis liberis praeteritis, id est, neque heredi bus institutis neque ut oportet V ex hercdatis,praetor pollicetur. Nam eos quidem qui in potestate pa-μ- emam rentis mortis tempore fuerint,& emancipatos,vocat praetor ad eam honorum possessionem: eos vero It -- qui in adoptiua familia fuerint per l, tempus quo naturalis parens moreretur, repellit. Item adoptia uos liberos emancipatos ab adoptiuo patre scut ab intestato ita longe minus contra tabulas testamen Dii ad bona eius non admittit: quia desinunt numero liberorum esse Admonendi tamen sumus, eos quimmis Lia in adoptiua familia sunt,qui post mortem naturalis parentis ab adoptiuo patre emancipati fuerint: im testato parente naturali mortuo, licet ea parte edicti, qua liberi ad bonorum possessionem vocamur, i, πιυμ non admittantur: alia tamen parte vocari,id est, qua cognati defuncti vocantur. Ex qua parte ita ad- p ao M M mittuntur, si neque sui heredes liberi,neque emancipali obstent, neque adgnatus quiciem ullus in te ueniat. Ante enim praetor liberos uocat tam suos heredes, quam emancipatos: deinde legitimos here- αι des deinde proximos cognatos. Sed ea omnia antiquitati quidem placuerunt: aliquam autem eme dationem a nostra Constitutione acceperunt, quam super his personis posuimus, quae a patribus suis 3 ών. naturalibus in adoptionem aliis dantur. Inuenimus etenim nonnullos casus, in quibus si h Ze natur ς msilium patentum sueeessionem propter adoptionem amittebant: Ac adoptione facile per emancipati E .. nemicluta, ad neutrius patris successionem vocabantur. Hoc solito more corrigentes,Constituti nem scripsimus, perquam des niuimus, quando parens naturalis filium suum adoptandum ath dia rit,integra omnia iura ita seruari, atque si in patris naturalis potestate permanssset ', nec penitus ad V. ptio fuisset sui secuta: rusi in hoe tantummodo casu ut possit ab intestato ad patris agoptiui venire sucta iacessionem.Testamento autem ab eo facto, neque iure ciuit neque praetorio,exhereditate eius aliquid se . D. persequi potest neque contra tabulas bonorum possessione agnita,neque in ossiciosi querela instituta: cum nec necessitas patri adoptiuo imponitur, vel heredem eum instituere, vel exheredatum facere,
is , --ων. utpote nullo vinculo naturata copulatum, neque si ex Sabiniano senatusconsulto ex tribus maribus ' fuerit adoptatus. Nam in huiusmodi casu neque quarta ei seruatur, nec ulla actio ad eius persecu- . - tionem ci competit. Nostra autem Constitutione exceptus est is, quem parens naturalis adoptandum p/Ureu αι. susceperit '. viroque enim iure tam naturali quam legitimo in hanc personam concurrente: pristina
I. iuratas adoptioni seruauimus quemadmodum si paterfamilias se dederit adrogandum. quae specialia ter& singillatim ex praefatae Constitutionis tenore possimi collegi. Item vetustas ex masculis proge- e. zzz nnos pliis diligens solos nepotes qui ex virili sexu descendunt ad suorum vocabat suecessionem, & ius .is,.... ri adgnatoruin eos anteponebat: nepotes autem qui ex filiabus nati sunt, de pronepotes ex neptibus 2 cognatoruin loco numerans A, post adgnatorum lineam eos vocabat, tam in aui vel proaui materni.
1μ. α quam in auiae vel proauiae, sue paternae sue maternae successionem. Diui autem principes non passi
M. sunt talem contra naturam iniuriam sne competenti emendatione relinquere: sed cum nepotis 5 His 'nepotis nomen commune est utrisque qui tam ex masculis quam ex seminis deleendunt ideo μω , eundem gradum de ordinem 'successionis ei donauerunt. Sed vi amplius aliquid sit eis, qui non - σα es T. tum naturae etiam veteris iuris supragio muniuntur: portionem nepotum. ves neptum, vel dei
52쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. II ID
A een de quibus ' supra diximus paulo minuendam esse existimatierunt: ut minus tertiam partem a. 12 3-μί-ciperent,q uam mater eorum vel auia fuerat acceptura, vel pater eorum vel alius paternus, siue male nusquando femina mortua sit, cuius de hereditate agitur riisque licet solisnt adeuntibus, adgnatos . . 'minime vocabant. Et quemadmodum lex duodecim tabularum stio mortuo nepotes vel neptes, pro- χας nepotes vel proneptes in locum patris sis ad successionem aut vocat: ita principalis dispositio in locum matris suae vel auiae, eos cum iam des gnara partis tertiae diminutione vocat. Sed nos cum adhue dubitatio manebat inter adgnatos de memoratos nepotes, quartam pariem substantiae defancti adgnatis sibi vindieantibus ex cuiusdam Constitutionis auctoritate: memoratam quidem Constitutio- ε,----.nem a nostro Codice segregat mus, neque inseri eam ex Theodosiano Codice in eo concessimus. Nostra autem Constitutione promulgata, toti iuri eius derogatum est: &lanximus, talibus nepotibus δε--, B exstia vel pronepotibus ex nepte,&deinceps superstitibus, adgnatos nullam partem mortui successionis sibi vind)eare: ne hi, qui ex transuersa linea veniunt, potiores iis habeantur ', qui recto iu- ..., '' re descendunt. Quam Constitutionem nostram obtinere secundum sui vigorem & tempora 3 AI Nnunc sancimus: ita tamen Aut quemadmodum inter filios & nepotes ex filio antiquitas statuit, non . in capita sed in stirpes diuidi hereditatem: si militer nos inter filios & nepotes ex filia distributionem
fieri iubemus, vel inter omnes nepotes & neptes, & alias deinceps personas: ut utraque progenies matris suae vel patris, auiae vel aui portionem sine ulla deminutione cosequatur: vis forte unus vel duo ex is es Aguna parte ex altera tres aut quatuor extent: unus aut duo dimidiam, alteri tres aut quatuor alteram di se in midiam hereditatis habeant. μὰ θε
C Delegitima adgnatorumse resume . CAP. II.
SI nemo suus heres, vel eorum quos inter suos heredes praetor ', vel Constitutiones vocant extat, g
qui suecessionem quoquo modo amplectatur: tunc ex lege duodecim tabularum ad agna- - -- tum proximum pertinet hereditas'. Sunt autem adgnati, ut primo quoque libro tragidimus, cogna- ι ,&ti per vitilis sexus personas cognatione' coniuncti,quas a patre cognati ' itaque eodem patre nati se tres, adgnati sibi sunt, qui de consanguinei' vocantur: nec requirituran etiam eandem matrem ha- Ρι ορεα huerint. Item patruus fratris filio, de inuicem is illi adgnatus est. Eodem numero sunt fiatres patrum les, id est qui ex duobus statribus procreati sunt, qui etiam consobrini' vocantur. Qua ratione etiam ρών s. . .
ad plures gradus adgnationis peruenire poterimus. h quoque qui post mortem patris nastuntur, iura I D consanguinitatis nanciscuntur. Non tamen omnibus simul agnatis dat lex hereditatem: sed iis 'qui
tunc proximiore gradu sunt cum certum esse coeperit aliquem intestatum decessisse. Per adoptionem quoque adgnationis ius consistiti veluti inter filios naturales,& eos quos pater eorum adoptauit. Nec M N..ia dubium est, quin improprie consanguinei '' appellentur item ii quis ex ceteris adgnatis tuis: veluti fra. - eriter, aut patruus,aut denique is, qui longiore gradu est, adoptauerit aliquem, acignatus inter suos esse non dubitatur. Ceterum inter masculos quidem adgnationis iure hereditas etiam longissimo gradu Ἀώ 3-. - ' ultro citroque capitur. Quog ad seminas veth ita placebat ', ut ipsae consanguinitatis iure tantum capiant hereditatem, si sorores sint: ulterius non capiantimasculi autem ad earum hereditates, etiam si Mi Pisa
longistimo gradu sint,admittantur Qua de causa fiat is tui, aut patrui tui filiae velamitI tuae lic reditas Tad te pertinet: tua vero ad illas non pertinebat. Quod ideo ita constitutum crat, quia commodius vi--. A. E debatur ita iura constitui, ut plerumque hereditates ad masculos confluerent: Sed quia sane iniquum μι---- erat, in uniuersum eas quasi extraneas repelli: praetoreas ad bonorum possemionem admittit ea partem p. qua proximitatis nomine bonorum possessionem pollicetur . ex qua parte ita scilicet agmittuntur, si a viri fi neque adgnatus vllus neque proximior ennatus interueniat. Et haec quidem lex duodecim tabula rum nullo modo introduxit: sed simplicitatem legibus amicam amplexa, simili modo omnes adgna- a PM, ros sue masculos siue feminas cuiuscunque gradus ad similitudinem suorum inuicem ad Qecessi nem vocabat. Media autem iuris prudentia. quae erat lege duodecim tabularum iunior, imperiali autem dispositione anterior: subtilitate duadam excogitata praefatam differentiam inducebat. & peni-
tus eas a lueeestione adgnatorum repellebat, omni alia succculone ' Inc gnata: donec praetores pau- .... δε-
latim asperitatem iuris ciuilis corrigentes, siue quod deerat, implentes, humano proposito alium N Minos Ma F dinem suis edictis addiderunt: de cognationis linea proximitatis nomine introducta, per honori1m-- possessonem eas adiuvabant,&pollicebantur' his bonorum possessionem, quae Unde cognati appel- a ---iatur. Nos vero legem duodecim tabularum sequentes, & eius vestigia in hac parte conseruantes: laudamus quidem praetores suae humanitatis, non tamen eos in plenum causae mederi inuenimus. Qua- re etenim uno eodemq: gradu naturali concurrente, & adgnationis titulis tam masculis quam in s
53쪽
o Instit. D n. lustiniani Lib. III.
minis aequa lance constitutis: masculis quidem dabatur ad successionem venire omnium adgnatoa Arum, ex adgnatis autem mulieribu, nulli penitus, nisi soli sorori, ad adgnatorum successionem patebat aditus. ideo in plenum omnia reducentes, & ad ius duodecim tabularum eandem dispostionem exaequatites: nostra Constitutione sanximus omnes legitimas personas, id est, per virilem sexum descendentes. ii emasculini genetis siue feminini sint simili modo ad iura successionis legitimae ab intestato voeari secundum sui gradus praerogatiuasi: nec ideo excludendas, quia consanguinitatis iu-
. M. o. Ia, sicut germanae, non habent. Hoc etiam addendum nostrae Constitutioni existimavimus, ut trans si- feratur unus tantummodo gradus a iure cognationis in legitimam successionem: ut non solum se
tris filius&filia, secudum quod iam definiuimus adsuere sonem patrui sui voce. ur : sed etiam ger- - - manae consanguineae vel sbroris uterinaestius&filia soli,& non deinceps personae una cum his ad iu- raatiuncus sui perueniant: 5e mortuo eo qui patruus quidem est sui fiatris latis, auunculus autem so- Amma .inis roris suae soboli, simili modo ab utroque latete succedant: tamquam si omnes ex masculis deseen-- --. - dentes, lcgitimo iure veniant, scilicet ubi frater & soror superstites non sunt His etenim personis, M. pracedentibus, Ac successionem admittentibus t ceteri gradus remanent penitus semoti, videlicet hereditate non ad stirpes '', sed in capita diuidenda. Si plures snt gradus adgnatorum, aperte lex du .is. s. decim tabularum proximum vocat. Itaque sis verbi gratia) sit defuncti frater, & alterius fiat is filius, 3 patruus frater potior habetur Et quamuis singulari numero via lex proximum vocet: tamen dubium non est quin eis plures sint eiusdem gradus, omnes admittantur. Nam S proprioproximus L is ex pluribus gradibus intellegitur: 5e tamen non dubium est, quin licet unus sit gradus adgnatorum, pertineat ad eos hereditas. Proximus autem siquidem nullo testamento facto quisquam decesserit,m .... - per hoc tempus requiritur.quo mortuus estis, cuius de hereditate quaeritur. Quod si facto testamem Cto quisquam decesserit pcr hoc tempus requiritur, quo certum esse coeperit nullum ex testamento he--- . re in exiiturum. tunc eni in proprie quisque intestato decessisse intellegitur. Quod quidem aliquan- DP dolongo tempore cieclaratur. In quo spatio temporis saepe accidit, ut proximiore mortuo, proximus este incipiat, qui moriente testatore non erat proximus. placebat autem in eo genere percipiendarum hereditatum iuccessionem non esse: id est. vi quamuis proximus, qui secundum ea quae diximus, vocatiar ad hereditatem aut spreuerit hereditatem, aut antequam adeat, decesserit: nihilo magis legiti- b mo i iure sequentes admittantur. Quod iterum praetores imperfecto iure corrigentes non in totum . i ι, - sine adminiculo relinquebant : sed ex cognatorum ordine eos vocabant, ut pote adgnationis iure eiso u ... reelu . Sed nos nihil deesse perfectissmo iuri cupientes, nostr)1 Constitutione quam de iure patro natus, humanitate suggerente protulimus sanximus succellionem in adgnatorum ' hereditatibus non D Rr Γυλ esse eis denegandam: cum satis absurdum erat, quod cognatis a praetore apertum est, hoc adgnatis e se reclusum: maxime cum in onere quidem tutelarum de proximo gradu desciente, sequens succe- λα- 3 dit ,&quod in onere oblinebat, non erat in luero permissum. Ad legitimam suecessionem nihilomi- .a A nus vocatur etiam parens,qui contracta fiducia filium vel si iam, nepotem vel neptem, ac deinceps se mancipati quod ex nostra Constitutione omnimodo inducitur, ut emancipationes liberorum sem- . .. ν. . . per videantur contracta fiducia fieri: cum apud antiquos non aliter hoc obtinebat, nisi specialiter contracta fiducia patens manumisisset. te suasmeoasses Teny gradio. CA . II i.
LE x duodecim tabulatum ita stricto iure utebatur, & pr ponebat masculorum progeniem: a eos
qui per feminini sexus necessitudinem sibi iunguntur,adeo expellebat, ut nequidem inter matrem - α filium Stimve vltro citroque hereditatis capiendae ius daret: nis quod praetores ex proximitate
cognatorum eas personas ad succeisonem, bonorum possessone unde cognati accommodata, vocabant. Sed liae iuris angustiae postea emendatae sunt. Et primus quidem diuus Claudius 3 matri ad so-1 is iarit latium liberorum amistorum, legitimam eorum detulit hereditatem. Postea autem Senatusconsulto' 's' Tett1lliano quod diui Had iani temporibus factum est 3 plenissime de tristi successione matri,non et- , s uris. iactauiae deserenda cautum est, ut mater ingenua trium liberorum ius habens, libertina quatuor, ad F SM-- bona filiorum filiatumve admittatur intestato mortuorum, licet in potestate parciis cst: ut scilicet cum alieno luti subiecta est, iussu eius adeat hereditatem, cuius iuri subiecta est. Praeferuntur autem marri sise liberi defuncti, qui sui iunt, quive si totum loco sunt, sue primi gradus, siue ulterioris. Sed & filiae suae, ... . mortuae filius' vel filia opponitur ex Constitutionibus matri destinctae id est .auiae suae. Pater ' quoque - -D M utriusque no etiam' auus vel proauus matri anteponitur, scilicet eu inter eos iblos de hereditate agitur '. ιη' Frater autem eonsanguineus ' tam fili) quam filiae excludebat matrem': soror autem consanguinea. His Ma pariter cum matre admittebatur. Sed si fuerat stater S: soror eonsanguinei mater liberis honorata: p in ης - fiater quidem matrem excludebat communis autem erat hereditas ex aequis partibus fratris de sero Misist b, ris. Setinos Constitutione' quam in Codice nostro nomine decorato posuimus, matri subueniendum esse existimauimus: respicientes ad naturam & puerperium de periculum, &sa pe mortem ex hoc easue a , ὰ matribus illatam. Ideoq; impium esse credidimus casum fortuitum 'in eius admitti detrimentura. si ν-- ἔ m
54쪽
Instit. D n. Iustimani Lib. III.
A enim ingenua ter, vel libertina quater non peperit: immerito defrudabatur successione suorum libororum . quid enim peccauit si non plures sed paucos peperit 3 Et dedimus ius legitimum plenum matri- λ .s-bus sue ingenuis siue libertinis 5: si non tet enixae fuerint vel quater, sed eum tantii vel eam, qui quaeve morte intercepti sunt, vi&sic vocentur in liberoru suorum legitima successionem. Sed cum antea cis Constitutiones iura legitimae successionis perscrutames partim matrem adiuvabant, partim eam praegrauabant,de non in solidum eam vocabant, sed in quibusdam casibus tertiam ei parte abstrahentes , tau---.certis legitimis dabant petonis, in aliis autem contrarium faciebant 1 nobis visum est recta de simplici via matrem omnibus personis legitimis anteponi,& sine ulla deminutione filiorum suorum successi O- ,-- - .nem accipere: excepta fratris S sororis persona, sue consanguinei sint siue sela cognationIs iura ha- . . . bentes: ut quemadmodum eam toti alis ordini legitimo praeposuimus, ita, Omnes flaues fit sorores, s-B uelegitimi sunt sue non ad capiendas hereditates smul vocemus ita tamen, vi s quidem solae sorores a uis uetis adgnatae uel cognatae,& mater defuncti vel defunctae supersint: dimidiam quidem mater, alteram veho dimidiam partem omnes sorores habeant. Si vero matre superstite Ac fratre vci fratribus solis, vel , -, -- etiam cum sororibu , siue legitima sue sola cognationis iura habentibus, intestatus quis vel intestat a s - - moriatur.in capita distribuatur eius hereditas. Sed quemadmodum nos matrihus prospeximus, ita eas oportet suae GDoli consulere: scituris eis, quod s tutores liberis non petierint, vel in locum remoti vel s- . a.
excusati intra annum petere neglexerint: ab eorum impuberum morientium successione merito repellentur. Licet autem vulgo quaesitus sit filius fili ave: potest tamen ad bona eius mater ex Tetiylli 1 ia. ρ. no Senatusconsulto admitti. νυι stra Sena intonsilia Orphiriam.
phitiano,Orphito S Rufo csisulibus est num est,quod latum est diui Marci temporibus 5 data vestiam filio quam filiae legitima hereditas,etiam si alieno iuri subiecti sunt de praeseruntur confingui- MI aneis dc adgnatis destinctae matris. Sed cum ex hoc Senatusconsulto nepotes ad auia successonem legitimo iure non vocabantur: postea hoc Constitutionibus principalibus' emendatum est, ut ad simi- ---litudinem filiorum filiarumque nepotes & neptes vocentur. Sciendum autem est huiusmodi se cessiones quae a Ter iliano de Orphitiano deseruntur,capitis deminutione non perimi, propter illam regulam, qua nouae hereditates legitima capitis deminutione non pereunt, sed illae sola, qua ex lege δε -/-- duodecim tabularum deseratur . Nouissime sciendum est etiam illos liberos qui uulgo quaesti sunt ad υ matris haereditatem ex hoc Senatuscosulto admitti q.Si ex pluribus legitimis heredibus' quidam O - si is serint hereditatem, vel morte, vel alia causa impediti fuerint,quo minus adeanti reliquis, qui adierint, adcrescit isotum portior& licet ante decesserint,qui adierint,ad heredes tamen emum pertinet'. - ....iari.
POs T suos heredes eosq; quos inter suos heredes praetor&Constitutiones vocat,&post legitimos ''
quorum numero sunt adgnati,& hi quos in locum a3gnatorum tam supradicta Senatusconsulta, ε --ιUM quam nostra erexit Constitutio proximos cognatos praetor vocat, qua parte naturalis cognatio spectatur. nam adgnati capite deminuti, quique ex his progeniti sunt, ex lege duodecim tabularum inter le- -- .ia .g gitimos non habentur, sed a pistore tertio ordine vocantur: exceptis talis tantummodo fratre de serore emancipatis non etiam liberis eorum, quos lex Anastasiana cum 'fratribus integri iuris constitutis, ιι - - vocat quidem ad legitimam fratris hereditatem,sue sororismon aequis tamen partibus,sed eum aliqua deminutione 3 qua facile est ex ipsius Constitutionis verbis colligere'. Aliis vero adgnatis inferioris , --, o gradus licet capitis deminutionem passi non sunt tamen eos anteponit, & proculdubio cognatis. Hos -- , etiam,qui per feminini sexus peribnas ex transuerso cognatione iunguntur, tertio gradu proximitatis nomine praetor ad successionem vocat '. Liberi quoq; qui in adoptiua familia sunt ; ad naturaliu paren- . . l. tum hereditatem hoc eodem gradu vocantur. Vulgo quaesitos nullum habere adgnatum manifestum: e e est cum adgnatio a patre cognatio a matre st. hi autem nullum patrcm habere intelleguntur. Eadem a sis, auratione ne inter se quidem possunt videri consanguinei esse: quia ' consanguinitatis ius species est ad- p gnationis.Tantum igitur cognati sunt sibi, scut ex matre cognati. itaq; omnibus istis ea parte compe---,tit bonorum possessio,qua proximitatis nomine cognati vocantur. Hoc loco & illud necessario admo- νωρνοριν-nendi sumus, adgnationis quidem iure admitti aliquem ad hereditatem.& s decimo gradu) sit sue de lege duodecim tabulatu quaeramus, siue de edicto quo praetor legitimis heredibus datum se bonorum ianis. possessionem pollicetur. Proximitatis vero nomine iis solis praetor promittit honorum possessionem, qui usq; ' ad sextum gradum cognationis sunt,& ex septimo a sobrin sebrinal nato nataeve. Mia, '
55쪽
Instit. Dii. Iustiniani Lib. III.
IO c loco necessarium est exponere, quemadmogum gradus cognationis numeretur. Q rem
primis admonendi sumus cognationem aliam supra numerari, aliam infra, aliam ex transuerso, quae etiam a latere dicitur. Superior cognatio est parentium,inserior liberorum. ex transuerso fratrum sororumve eorumque qui quaeve ex his progenerantur: dc conuenienter patrui, amitae,auunculi, m terterae. Et luperior quidem de inferior cognatio a primo gradu incipit. at ea quae ex transuerso numeratura secundo. Primo gradu est supra pater, mater: infra situs, filia. secundo supra avus,aviar im a nepos, neptis: ex transuerso seruer, soror. Tertio supra proauus, proauia: iusta pronepos, pronei - ptis: ex transuerso fratris serotisque filius stia': AI conuenienter patruus, amita,auuncaeus,matertera. 9 Patruus est frater patris qui Graece M vocatur. Atiunculus est frater matris qui apud Graecos profria se . prie r. . de promiscuc , , dicitur. Amita est patris soror. Matertera vero matris soror utraque di α. V . . vel apud quosdam uappellatur. Quarto gradu supra abavus, abavia: infra abnepos, abneptis r ex , cs transuerso fratris sororiique nepos, neptis: & conuenieθter patruus magnus amita magna, id est, aut d frater& soror : item auunculus magnus & matertera magna, id est, auiae frater Ae soror. consebrinus
consobrina, id est,qui quaeve ex fratribus aut sororibus progenerantur. Sed quidem retie consobrinoada ba eos proprie dici putant, qui ex duabus sororibus progenerantur, quasi consororinos. eos vero qui ex duobus fratribus progenerantur, proprie fratres patrueles vocati si autem ex duobus fiat tibus filiae γω. μ... nascuntur,sorores patrueles appellari. At eos qui ex fratre Ac sorore propagamul iam itinos proprie dia ad P ci. Amitae tuae si h consobrinum te appellant,tu illos amitinos. Quinto supra atauus atauia: infra ad--M. nepos adneptis ex transuerso fratris sorori': pronepos, proneptis: de conuenienter pro patruus pro et et, A mita, id est, proaui frater δc soror: proauunculus, promatertera, i9 ςst, proauiae frater & soror. Item fratris patructis sororis patruelis, consobrini consobrinae, amitini amitinae filius filia: propior sobrino rη - - propius sobrina. hi sunt patrui magni, amitae magnae, auunculi magni, matertera magnae filius filia.. -- sexto gradu supra testatius tritimia: instaui nepos trineptis .ex transuerso fratris sororisque abnepos. M abneptis: & conuenienter ab patruus ab amita, id est, abavi fiater& soror: abavunculus ahmatertera, ,. - id est abavis scater& soror: item sobrinisobrinaeque, id est, qui quaeve ex fratribus.vel sororibus p trudibus vel consobrinis vel amitinis progenerantur. Hactenus ostendisse sussciat, quemadmodumbradus cognationis numerentur. Namque ex his palam est intellegere quemadmodum ulteriores . . quoque gradus numerare debeamus: quippe semper generata quaeque persona gradum adiciat, ut femi/- . longe facilius sit respondere quoto quisque gradu st, quam propria cognationis appellatione quen- di quain denotare Adgnationis quoque gradus eodem modo numerantur. sed cum magis veritas oc lata fde, quam per aures animis hominum infigitur': ideo necessarium duximus post narrationem. - o'' graduum, etiam eos praesenti libro inscribi, quatenus possint & auribus de oculorum in speetione adu- βω- ωι- lcsccutes persectissimam graduum doctri in adipisci.
L certum ad seruiles cognationes illam partem edicti qua preximitatis nomine bonorum
et Tiah posseiso promittitur, non pertinere: nam nee vlla antiqua lege talis cognatio computabatur. Sed no--, P s. stra Constitutione, quam pro iure patronatus fecimus tquod ius usque ad nostra tempora satis obscu-zzz . rum atque nube plenum,de undique confusum fuerat) Se hoc humanitate suggerente eoncessimus, ut E . .. . . ., si quis in seruili consortio constitutus, liberum vel liberos habuerit, sue ex libera, sue ex seruilis con-- dicionis muliere: vel contra se tua mulier ex libero vel seruo habuerit liberos cuiuscumque sexus: de .. ., iis ad libertatem his peruenientibus, A 0 qui ex seruilit ventre nati sunt, libertatem meruerint: vel dum mulieres liberae erant ipsi in seruitute eos habuerint', postea ad libertatem peruenerint: ut hi omnes ad successionem patris vel matris veniant patronatus) tute in hae parte sipito. Hos enim liberos non1- s sum in sui rum patentium successionem, sed etiam alterum in alterius mutuam successionem voca-ι - α uimus exolege specialiter eos vocantes, sue soli inueniantur, qui in seruitute nati ', de postea manu- ων --,. miis sunt: sue una eum aliis, qui post libertatem parentium concepti sunt: sue ex eodem patre, vel ex eadem matre, sue ex aliis ad sinistudinem eorum, qui ex iustis nuptiis procreati sunt. Repetitis isti . a. o. itaque omnibus quae iam tradidimus, apparet non semper eos, qui patem gradum cognationis obtia r nent, pariter' ' vocari: coque amplius ne eum quidem, qui proximior si cognatus, semper potiorem - μων. ., este. Cum enim prima causa si seorum heredum de eorum quosque inter silos heredes iam enum in m rauimus: apparet pronepotem vel abnepotem defuncti potiorem elle, quam fiat rem aut patrem m itemqued cfuncti: cum alioquin pater quidem de mater sui supra quoque tradidimus primum ν ' dum cognationis obtineant, fiater vero secun/um, pronepos autem tertio gradu fit cognatus, Λ a :Σ π nepos quarto: nec interest in potestate morientis fuerit an non, quod vel emancipatus vel ex emanci- pato,aut seminino sexu propagaius est ' Amotis quoque suis heredibus 5: quos inter suos heredes vo-
Ita cari diximus:adgnatus qui integrum ius adgnationis habet, etiam si longissimo gradu sit plerumque' potior habetur, quam proximior cognatus. Nam patrui nepos vel pronepca auunculo vel materterae
58쪽
Instit. Dia. Iustiniani Lib. II h
λ prasertur. Totiens igitur dicimus aut potiorem habeti eum, qui proximiorem gradum cognationis ' --, obtinet, aut pariter vocari eos qui cognati sunt: quotiens neque suorum heredum iure quique inter suos heredes sunt, neque adgnationis iure aliquis praeserri debeat secundum ea, qua tradidimus e&aeptis fratre 3e serore a mancipatis qui ad Qecessionem fratrum vel sororum vocantur: qui de s capite .
ὰeminuta sunt,tamen praeferuntur ceteris ulterioris gradus adgnatis. εὐ- eum a
NVNc de libertorum bonis videamus. Olim itaque licebat liberto patronum suum impune test uae.
mento praeterire, nam ita demum sex duodecim tabularum ad hereditatem liberti vocabat patronum, s intestatus mortuus esset libertus nullo suo herede telicto. Itaque intestato quoque motivo ea ιμ-
B libello, si is suum heredem reliquisset, patrono nihil in bonis eius iuris erat. Et si quidem ex naturali- btis libetis aliquem suum heredem reliquisset nulla videbatur querela. si vero adoptiuus situs fuisset, is aperte iniquum erat,nihil iuris patrono superesse. Qua de causa postea piaetoris edicto haee iuris inuquitas emendata est. siue enim faciebat testamentum' lihertus liu hebatur ita testari, ut palrtino par- - - .
tem dimidiam bonorum suoruin relinqueret. de si aut nihil aut minus parte dimidia relinquerat, dabatur patrono contra tabulas testamenti partis dimidiae bonorum possessio sue intestatus moriebatur, suo herede relicto filio adoptiuo: dabatur aeque patrono eontra hune suum heredem partis dimidiae bonorum possesso. Prodesse autem liberto solebant Τ ad exeludendum patronum naturales liberi, non solum quos in potestate mortis tempore habebat,sed etiam emancipati' Vin adoptionem dati: s ms modo ex aliqua parte scripti heredes erant, aut praeteriti contra tabulas bonorum possesssionem exc edicta petierant. nam exheredati nullo modo repellebant patronum. Postea lege Papia adaucta sunt λαλ ,is. iura patronoruin, qui locupletiores libertos habebant. Cautum est enim, ut ex bonis eius, qui seste i E Llium centum milium patrimonium relinquerat & pauetores quam tres liberos habebat: siue is testa-ua mento facto siue intestatis mortuus erat: virilis pars patrono deberetur. Itaque cum unum quidem s o se lium filiamve heredem relinquerat liberius: perinde pars dimidia debebatur patrono ac si is sine ullo filio filiave testatus decessistet eum vero duos duas veheredes inquerat, tertia pars debebatur pa- νιενι trono. s tres relinquerat, repellebatur patronus. Sed nostra Constitutio quam pro 'omnium notione Craeca lingua compendioso tractatu habito composuimust ita huiusmodi causas dehiuit, ut si quia cidem libertus vel liberta minores centenariis sint, id est, minus centum aureis habeant substantiam isse enim legis Papiae si mam interpretati sumus, ut pro mille sestertiis unus aureus compuletud nul-cis . - D lum tacum habeat patronus in eorum successionem,si tamen testamentum fecerint'. Sin autem int stati decesserintin ullo liberorum relicto: tunc patronatus ius quod erat ex lege duodecim tabularum)integrum reseruauit. Cum vero maiores centenariis sint, si heredes vel bonorum possessores liberos siti bi habeant, siue unum sue plures cuiuscumque sexus vel gradus ad eos successonem parentium deduximus, patronis omnibus una cum sua progenie semotis. Sin autem sine liberis decesserint, s quidem . ris,. H. intestati: ad omnem hereditatem patronos patronasque vocavimus. si vero testamentum quidem secerint, patronos autem ves patronas praeterierint,cum nullos liberos haberent, vel habentes eos exheredauerint, vel mater siue auus maternus eos praeterierint, ita ut non pollini argui inossiciosa eorum testamenta: tunc ex nostra Constitutione per bonorum possessionem contra tabulas non dimidiam lut antea sed tertiam partem bonorum liberti consequantur: vel quod deest eis ex Constitutione no- τ .s - sh stra repleatur, si quando minus tertia parte honorum suorum libertus ves liberta eis relinquerit: ita sine onere.ut nec liberis ' liberti liberiaeve ex ea parte legata ves fidei commissa praestentur, sed ad colim , -- - redes hoc onus redundaret: multis aliis casibus a nobis in praefata Constitutione congregatis,quosn /eessarios ese ad huiusmodi iuris dispositionem perspeximus: vitam patroni patronaeque quam liberi a .. - eorum,nec non qui ex transuerso latere veniunt, usque ad quintum gradum ad successsionem liberi rum vocentur: sicut ex ea Constitutione intellegendum est. vi si eiusdem patroni vel patronae, ves o. duorum duarumve pluriumve liberti snti qui proximior est, ad liberii seu libertae vocetur succesti nem & in εapita non in stirpes diuidatur successo: eodem modo de in iis, qui ex transuerso latere veniunt, seruando. Pene ' enim consonantia iura ingenuitatis de libertinitatis in successionibus fecimus. ι- ἄSed haec de iis libertinis hodie dicenda sunt, qui in ciuitatem Romanam peruenerunt: cum nec sunt p esh liberti simul & Dediticiis & Latinis sublatis, eum Latinorum legitimae successoues nullae penitus his. s. c. erant, qui licet ut liberi vitam suam peragebant, attamen ipso ultimo spiritus Dul animam atque libertatem amittebat,& quas seruorum ita Dona eorum iure quodammodo ' peculij ex lege Iunia ma- ω ab e numissores detinebant. Postea vero senatusconsulto Largiano cautum fuerat, ut liberi manum istaris non nominatim exheredati facti, extraneis heredibus eorum in bonis Latinorum praeponerentur. TQuibus superuenit etiam dies Traiani edictum, quod eundem hominem, si inuito ves ignorante pa- κω.---ώtrono ad ciuitatem venire ex beneficio principis festinabat, faciebat quidem vivia ciuem Romanum sese Latinum vero morientem. Sed nostra Constitutione propter huiusmodi condicionum vices,&alias H ρ- difficultates, eum ipss Latinis etiam legem Iuniam, de Senatuseonsultum Largianum de edictum Traiani in perpetuum deleri censuim iis, ut omnes liberti ei uitate Romana fruantur:& mirabili mo-C do quibusdam adiectionibus 'ipsas vias quae in Latinitatem ducebant, ad ciuitatem Romanam capi- m mor
59쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. III.
et i , IN summa quod ad bona libertorum admonendi sumus, censuisse senatum, A quamuis ad omnes
ac I patroni liberos, qui eiusdem gradus sunt, aequaliter bona libertorum pertineant': tamen licere pa- ' renti,uni ex liberis adsignare libertum, ut post mortem eius solus is patronus habeatur, cui adsignatus rota est : de ceteri liberi. qui ipsi quoque ad eadem bona nulla adsignatione interueniente pariter admitte-πῶ δε,-- rentur, nihil iuris imis bonis habeant: sed ita demum pristinum ius recipiunt, si is, cui adsignatus est, decesserit nullis liberis relictis. Nec tantum libertum, sed etiam libertam: de non tantum nlio nep 1 .l. s. M . tive, sed etiam filiae neptive adsgnare permittitur. Datur autem haec adsignandi saeuitas ei, qui duos pluresve liberos in potestate habebit, ut eis quos in potestate habet, adsignate ei libertum libertam ve.....usm liceat.Vnde qua rebatur seum cui adsignauerit posteacmancipauerit: num evanescat adsignatio.Sed
et placuit evanescere quod&Iuliano A aliis plerisque visium est. Nec interest testamento quis adsignet, ais, an sine testamento sed etiam quibuscunque verbis patronis hoc permittitur sacere . ex ipse senatus- ωμι - conlibito quod Claudianis temporibus factum est Suillo Ruso de Osterio Scapula consulibus. De b oram possessonibus.
Aes. . TVs bonorum possessionis introductum est a praetore emendandi veteris iuris gratia. Nee solum ut μ' - . I intestatorum hereditatibus vetus ius eo modo prator emendatut 3, sicut supra dictum est, sed in ec rum quoque qui testamento facto decesierint. Nam si alienus postumus heres fuerit institutus:quam- ω'e ἀ iri uis hereditatem iure ciuili adire nos poterat,cum institutio non valebat: honorario tamen iure bon rumpossessoressiciebatur, videlicet cum a praetore adiuvabat ut . Sed & is a nostra Constitutione ho- e is dierecte heres instituitur, quas de iure ciuili non incognitus. Aliquando tamen neque emendandi, neque impugnandi veteris iuris,sed magis conhrmadi gratia pollieetur bonorum possessionem. Nam --,.. s. illis quoque qui recte facto icstamento heredes instituti sunt dat secundum tabulas bonorum posses. sonem. Item ab intestato suos heredes Madgnatos ad bonorum possessionem vocat. Sed de remota .ia,c . .' quoque bonorum possessione. ad eos pertinet hereditas iure ciuili. Quos autem praetor solus vocat ad ι eo μα- hereditatem, heredes quidem ipso iure non fiunt: nam praetor heredem facere non potest: per legem enim iratum vel smilem iuris Constitutionem heredes fiunt divellati per Senatusconsulta& Consti-- - - tutiones principales scd cum eis praetor dat honorum possestionem, loco heredum constituuntur, devorantur honorum possessores. Adhuc autem de alios complures gradus praetor fecit in bonorum Friι-. -- possessionibus dandis, dum id agebat, nequis sine successore moreretur. Nam angustissimis finibus oia ' constitutum per legem duodecim tabularum ius percipiendarum hereditatum, praetor ex hono deis .is,. - aequo dilatauit. sunt autem bonorum possessiones ex testamento quidem hae. Prima quae praeteritis -- a. D liheris datur vocaturque Contra tabulas. Secunda quam omnibus iure scriptis heredibus praetor pol- -- et licetur ideoq; vocatur Secundum tabulas Et cum de tes amentis prius locutus est ad intestatos transi-μM . M. tum fecit Et primo loeo suis heredibus,& iis qui ex edicto praetoris inter suos contiumerantur, dat b norum possessionem, quae vocatur Vnde liberi. Secundo legitimis heredibus. Tertio decem per-3 3.ν βρ a. sonis, quas extraneo) manumissbri praeferebat . sunt autem decem personae hae: pater mater,auus auia
zILE, tam paterni quam materni: item filius filia, nepos neptis, tam ex filio quam ex filia: frater seror, sue ιι . Din. . consanguinei sunt sue uterini. Quarto cognatis proximis. Quinto Tum quem ex familia. Sextorpi ... ' patrono&patronae libertisque eorum de parentibus. scptimo viro de uxori. Octauo cognatis ma- gngsiis. -ι. numis bris. Sed eas quidem praetoria introguxit iurisdictio: a nobis tamen nihil incuriosum praeter-U missum est, sed nostris Constitutionibus omnia corrigentes contra tabulas quidem de secundum i ,- ,--, bulas bonorum possessiones admisimus,utpote necestitias constitutas: nee non ab intestato, Unde liti Hm heri &Vnde legitimi bonorum possessiones. Quae autem in pratoris edicto quinto loco posta fue- . ., - rat,id est, Unde decem persenae: eam pio proposito,& eompendioso sermone superuacuantostendia
F-- mus Cum enim praefata bonorum possessio decem persenas praeponebat extraneo manumissori, no--- ... stra Constitutio quam de emancipatione liberorum fecimus, omnibus patentibus eisdemque manus.- --. inis tibus contracta fiducia manumissionem facere dediti vi ipsa manumissio eorum hoc in se ha-
- ntia beat priuilegium&superuacua sat supradicta bonorum possessio. sublata igitur praefata quinta b
μά- . - norum post emone, in gradu cius' 'sic iam antea bonorum possessionem induximus, de quintam feci- 1. A AE , mus quam praetor proximis cognatis pollicetur.Cumque antea suerat septimo loco bonorum posse zz- ... so Tum quem '' ex familia, de octauo Vnde liberi patroni patronaeque de parentes eorum: utramque pet Constitutionem nostram, quam de iure patronatus fecimus penitus vacuatilinus eum enim ad s--οῦ - .. militudinem ecessionis ingenuorum libertinorum successiones posuimus, quas usque ad quintum s. . tantummodo gradum' ' coartauimus, ut si aliqua inter ingenuos de libertinos disserentia: sussicit
60쪽
Instit. D n. lustiniani Lib. III.
eis 3' tam contra tabulas honorum possessio, quam unde legitimi & unde eognati: ex quibus possunt
sua iura vindicare,omni scrupulos tale & inextricabili errore istarum duarum honorum posse laonum ris , resoluto. Aliam vero bonorum possessionem, quae unde vir& vxot appellatur, εἴ nono loco inrer vcteres bonorum possessiones posita fuerat,& in suo vigore seruauimus, de altiore loco. id est, sexto eam positi must decima veteri honorum possessione, quae erat Vnde cognati manumissoris, propter causas μν 'λ-. enarratas merito sublata ': ut sex tantummodo honorum possessiones ordinariae permaneant, suo viagore pollentes. Septima cas secuta, quam optima ratione praetores introduxcrunt. Nouisa me enim promittitur edicto iis etiam bonorum possessio, quibus ut detur, lege vel Senatusconsulto, vel Constitutive comprehcnsiam est: quam neque bonorum possessionibus, quae ab intestatis vcniunt, neque n. iis quae ex testamento simi, praetor stabiwi iure connumerauit: sed quasi ultimum Ac extraordinarium a B auxilium, prout res exegit accommodauit, scilicet iis . qui ex legibus, Senatusconsultis, Constituti nibusve principum ex nouo iure,vel ex testamento vel ab intestato veniunt. Cum igitur plures species μ/ώ rio A. succellionum praetor introduxisset,easque per ordinem dispossiisset S in unaquaque specie successionis saepe plures exterit dispari gradu personae: ne actiones creditorum disterrentur, sed haberent quos V g. .es . . conuenirenti 55 ne facile in possest ionem bonorum defuncti mitterentur, di eo modo sibi consulerent id ob petendat bonorum postellioni certum tempus praestituit. Liberis itaque parentibus, tam . . naturalibus,quam adoptiuis in praeda bonorum possessione annuum spatium cereris centum dierum
dedit. Et si intra hoe tempus aliquis bonorum possessionem non petierit, eiusdcm gradus personis adcrescit: vel ii nemo sit deinceps ceteris bonorum possessionem perinde cx succesibrio edicto pollice--για tur ac sis qui pxcedebat ex eo numero non esset. Si quis itaque delatam sibi bonorum possessionem C repudiauerit: non ' quousque tempus bonorum possessioni praefinitum excesserit,excpectatur: sed st, idi 5.2 tim ceteri ex eodem edicto admittuntur. In petenda autem honorum possessione dies utiles singuli considerantur. sed bene anteriores principes A huic causae prouiderunt, nequis pro petenda bon rum possessione curet: sed quocumquo modo si admittentis eam indicium' intra statuta tamen tem-- . Opora ostenderit,plenum habrat earum beneficium. Pet
EST A alterius generis per uniuerstatem successio', quae neque lege duodecim tabularum neque t , T.
praetoris edicto, sed eo iure quod consensu laeceptum est introducta est. Ecce enim cum pater fa--- milias sese in adrogationem dat,omnes res eius corporales ac incorporales, quaeque ei debitae sunt, ad D rogatori antea quidem pleno iure adquirebantur exceptis iis quae per capitis deminutionem percunquales sunt operarum obligationes, & ius adgnationis. Vsus etenim & vsusfructus,licet his antea coamnumerabantur,attamen capitis deminutione minima eos tolli nostra prohibuit Constitutio. nunc autem nos eandem adquisitionem quae per adrogationem fiebat, coartauimus ad similitudinem natura- μη
lium parentum. Nihil etenim aliud nisi tantummodo ususfructus tam naturalibus patribus quam ado- AT optiuis persitos familias adquirit ut totis rebus, quae extrinsecus filais obueniunt dominio eis integros r. seruato. Mortuo autem stis adrogato iti adoptiua familia etiam dominium eius ad adrogatorem per IVA Otransit: nisi supersint aliae personae,quae ex Constitutione nostra patrem in iis quae adquiri non possunt, bis.
antecedunt. Sed ex diuerso pro eo.quod is debuit qui se in adoptionem dedit, ipse quidem iure ad ro- ί
gaior non tenetur, sed nomine si h conuenietur': de ii non noluerit eum des Acte permittitur credi- --ub β toribus per competentes nostros mastistratus, hona quae eius eum viafructu futura fuissent si se alieno M N H. iuri non subiectitet,possidere de legitimo m do ea disponere . n.
ACc Ess 1 et nouus casu successionis ex Constitutione diui Marci. Nam si qui libertatem acce- , L,-- perunt a domino intestamento, ex quo non aditur hereditas, velinthona sibi addici libertatum minus, is conseruandarum causi,audiuntur.& ita diui Marci rescripto ad Popilium' Rufum continetur. verba rescripti ita se habent: Si virginio Valenti qui testimento suo libertatem quibusllam adscripsi, ncmi--ia ne siccessore ab intestato exis pie,in ea causa bona eius esse coeperunt,ut vaniri debeant: is, cuius des ea re notio est aditus rationem desiderio tui habebit, ut libertatium tam carum, quae directo, quam mis earum quae per speciem fideicommisti relicta sunt, tuendarum gratia addicantur tibi: s idonee credi- Ουμ---
toribus caueris de solido quod cuique debetur soluendo. Eth quidem, quibus directa libertas data toti
est,perinde liberi erunt, ac si hereditas adita esset .lj autem quos heres manumittem rogatus est, a te li- p. R. bertatem consequantur: ita ut si non alia condicione velis bona tibi addici, quam ut etiam qui directo libertatem accepersit tui liberti sant. Nam huic etiam uoluntati tuae, si h , quorum de statu agitur con- -- - . sentiant' auctoritatem nostram accommodamus Et ne huius rescriptionis nostrae emolumentum alia ratione irritum fiat: si s scus bona agnosceret voluerit, A si, qui rebus nostris' attendunt: scient