M. Tullij Ciceronis Orationum pars 1.3.. Cum correctionibus P. Manutij , et annotationib. D. Lambini

271쪽

o R. A T I o XXIII. V A E precatus sum adῆς immortilibus udias, more institutos maiorum, illo die, quo aut imis comitiijs centuriatis

L. Murenam consillem renundavi ; ut ea

res mihi,magistratuis meo,popκlo plebis R.bene atque feliciter eueniret eadem precor ab Vsdem dijs

immortalibuι ob eiusdem hominis consulatum una cusa' lute obtinendum; ut uestrae mentes,atque sintentiae cum popul R. volunmte, Afragiisq; consentiant,eas res uobis popMos R.pacem, tranquilliditem, otium , concordiam sasterat. quod si illa Aolemnis comitiorum precatio,conflaribus austissis consecrau,tantam habet in si um, er relingionem,quaviam re . dignitis postulat: idem egos m premtus , ut iis quoque hominibuι, quibus hic consulat: me rogante datus esset,ea res fauste,sicili er, prosteres meniret.quae cum im simi via r cum omnis deorum iunmortaliu potestas aut translam sit ad Ros, aut certe communicatu Mobi a m : idem Gnsia eum uerae fidei commendat,qui alutea diis immortalibus commendauit, ut eiusde hominis Moe π declaratus consul, π defensus, Mesci populi R.ωm uestra atque omnium ciuium salκte tuea-

tuar. quoniam in hoc οβ cio studiκm meae disinsionu abaco fatoribus , atque etiam ipsi susceptio musse repre . hensa est et antequam pro L. Murena dicere instituto, pro me ino prum dicam : non quo mihi potior hoc

272쪽

PRO. L. MURENA. Ist i ii ,ἐfensio,sed ut,meoficto uobis probato, maiore du ctoritate ab huius honore , sima,*rtunisq; omnibus inimicorum impetus propn are possim. Cr primum M. Catoni, uitum ad oertam rationis normam dirigenti, diligentis, sere perpendenti momenta officiorum omnium, de officiol meo retondebo. Negat fuisse rectum Cato, me consule, i er legis ambitus titorem, tam sinere gesto consulum ,

, musiam L. Mκrenae attingere. cuius reprehensio me ue-: bementer monet, non Folum ut uobis udices,quibus maxi, me debeo,uerum etiam ut ipsi Catoni,grauissimo,atque in . tegerrimo uiro,rationem secti mei probem. A quo tandem,

, M. to,est aequiiμ consulem defendi, quam a consulet quis mihi in rep. potest,aκt debet esse coniunctior, quam is, odras'. a me una traditur susti unda, ni nis meis laboribuιer periculis sustentatus quod si sis ijs rebus reperendis, . q- ν ηουρῆ μns,is periculum iudicij praestare debet,quii se nexu obligavit: profecto etiam rectius in iudicio consalu .i designati is potissimu eo ut, qκi cosule declaraκit,auctor bei nisicis pop. R. defensors perimit esse debebit. acsi, ut nonnullis in ciuitati bra feri siolet, patronus bκic grussae publice constitueretur,u potissime honore assecto defensio

daretur , qui eodem honore praeditus non minus alber'. ret ad dicendum ductor itutis, quam faculturis. quod si e portu soluentibus ij, qκi iam in portum ex alio lauehun tur,praeripere summo studio solent er rempestatκm rati ; nem, pr donnm, ' locorum;quod natura affer, ut eis faueamus,ssia eadem pericula, quibuι nos perfuncti sumus

ingrediantur:qua tundem animo me esse oportet, prope iaea mura lactatione terram uidentem, in bline, cui uideo

murimas rei tempestates esse subeundas' quare, si est

273쪽

ORATIO 'H costis, non solum uidere quid agatur, uerum etiam prouidere quid fnturum sit: ostendam alio loco, quantum Rutu communis istersit , dκοι costes inrep. kalend. Ian. esse. qnod si ita est; non tum me offrium debuit ad hominis amici fortunas, qκam rest. conuelem ad communem salutem defendendum uorare. Nam quod legem de ambitu tuli,certe ita fuit,lit eam, quam mihimetipsi iampridem tuleris de civium periculis defendendis,non abrogarem. et

nim, si largitionem factam esse confiterer, idq; redis factsi

esse defenderem : facerem improbe, etiam si alius legem inlisset.cκm uero nihil commissum contra legem esse desin-dam:quid est,quod meam defensionem titio legis inpediati

Negat esse eiusdem seueriretis,Catilinam,exitiκm reip. mera moenia molientem uerbis, paene imperio urbe expnvspe,o' nunc pro L. Minena dicere. Ego autem bis par res lenitatis, σ misericordia, qua3 me natura ipse docκit,

semper legi libenter: illam uero grauiditis seuerim tu persionam non appetiui,sed ab rep. bi impositum minuisicut huius imperiij dignitas in Ammo periculo cinium populibat quod si tum,cum rest.uim, severitatem desideraba uici naturam, tam uehemens fus,quam cogebar , non quam uolebam: cum nunc, cum Omnes me mussae ad sericordiam, atq; ad humanitatem uocens, quanD aen-dem studio debeo miturae mea, cosetudinis; seruire t aede Offcio defensionis meae, ac de ratione accusetionis tuaesertusse etiam alia in parte orationis dicendum nobis erit. sed me, iudices, non minuι, hominis sapientissimi,atque urnati Istri, ser. Sulpici j conquestio, quam calanis accAsitio commoκebat: qui grauisiime re acerbissime ferre di

274쪽

. p Ro. L. MVRENA. . . IasMurenae eontra se desindere. huic ego,iudices, satisfacere eupio,κοs s adhibere arbitros.nam,cκm graue est,nere ac - .cusari in amicitia: tum etiamsi fabo accuseris, non est ne gligendum. Ego, Ser. sulpici,me νn petitione tua tibi omnia

pudis,ais osticia pro nostra necessitκdine σ debaisse consteor, O praestitisse arbitror. nihil tibi constitutum peremia me defuit, quoi esset aut ab amico, aut a gratioso, aut aereside postulandum. absit illud templis: mutata ratio est: sic existimo,sic mihi per*adeo,me tibi contra honorem L. Mκrenae, quantwm tu a me post Alare ausus sis, tantum debuisse ,contra salutem, nihil debere. neq; enim, si tibi tum , eum peteres considatum,albui,iccirco nunc,cum Murena ipsum petis, adintor eodem pacto esse debeo, ais hoc non modo non laudari; sed ne concedi quidem potest, ut, amicis nostris accusansibus, non etiam alieni gimos defendamus . Mihi autem cum Mκrena udices, O' uetus, re magna amicitia est: quae in crepitu dimicretione a ser. Sulpicio non iccirco obruetκr, quod ab eodem in honoris consensione μperata est quasi mussa non essentamcn uel dignita3 bdiminis,uel honoris eius, quem adeptus est,amplitudo summam

inibi superbiae, crκdditatisq; famam inusiisset, si hominu

cr μου, populi R. ornamentis amplisiimi mulam tanti pericκli repudiassem. neque enim iam mihi licet, uese' integrum, ut meum laborem hominum periculis publi- .vandis non impertiam . num, cum praemia mihi tansa probae industria sinit data, quanta antea nemini,labores, per nos ea ceperis,cum adeptus sis, deponere,esset hominis cra tuti,et ingrau. quod si licet desinere, i te auctore possum , si nulla inertiae,nulla superbiae turpitudo, nulla inhuma-

tutatis culpa suscipitlir: ego uero libenter desii . sin

275쪽

bium, amicarum neglectro improbitatem Gargnit: nimi- iris haec mκ se est eiusnodi; qκam me mi rius,quam nec misericors,netas ciosus deserere psit. atque huiusice rei conte luram de tuo ipsius studio, Serui, facillime ceperis.nam,si tibi necesse putata etiam aduersarijs amicoru ino. ru de iure conbuentibus rassiondere,cr si turpe exist imas, te aduocrito illum ipsum,quem corvira ueturis,aruo cadere: noli tam esse iniustus, ut, cum tui fontes uel inimicis tuis pateant, nostros rivulos etiam amicis ξwtes Has osse ' oportere. etenim si me tua familiaritus ab Me arusia remo Asbet, si hoc idem Q 'iortensio, M Crasso, clarissimis Miris,si ite ceteris, a quibus intelligo tuam gratiam magia aestimari, accidisset: in ea civitate consul desig natus defensorem non baberet, is qua nemini umquam insimo maiores nostri patronam deesse uolnerarit. ego uero,iudices,ipse me existimarem nefarium, si amico,crudelem,si misero ,

perbum si conbuli defuissem. qκare,quod dandum est amicitis,large dabitur a m ut tecum agam, serui, non sic ,ac

si meus esse, frater, qui bi est cirigimus: isto in loco l. tribuendum est ossicio, fidei,religioui, id ita moderabor, ut

nuturi me contra amici studium pro amici periculo dicere. I melligo iudices,trei totiuι accusitionis partes fiasse,σ earum unam in reprehensioue uitae, alteram in contemione dignitatis,tertiam in criminibus ambitus esse uersatam. atq; harum triκm partium prima illa, qua gra issima esse debebat, ita fuit infirma, leuis,ut illos lex πω gis quaedam accusatoria, qκam uera maledicendi facultas e vita L. Minenae dicere aliquid coegerit. obiecta est Imm Apa: qκα ab hoc non ad uoluptatem,olontiam

276쪽

PRO. MURENA .

erepetita est , sed in militari labore peragrata. qui si adolescens patre suo imperatore non meruisset; aut hostem,aM

patris imperium timuisse,aut a parente repudiatus Mideretκν.an,cum jedere in equis triumphantium praetextasi potissimum fli oleam, huic donis militaribus patris triumphum decorare fugiendum snu, ut rebuι commiter gestis, paene simul cμm patre triumpharet hic uero,iκdices, crfuit in Asia, σ uiro forti limo parenti suo magno adiu-mcnso in periculis,solatio in laboribtis,gratulationi in uictoria 'it. si habet Asia busti ionem luxuriae quo dum; non Asiam numquam uid P, sed in Asia continenter uixisse,laudandκm est qκamobre non Asiae nomen obi1 ciendum Murenae fuit,ex qM laus familiae, memoria generi,honos, gloria nomini constituta est, ed aliquod aut in insia subcept m,aut ex Asia deportatum Aurunm,ac dedecus.meruisse uero stipendia in eo bello,quod tum populus R. no modo maximum, sed etiam solum gerebat, uirtutiuprare imperatore libensissime meriaspe, pietatis; Dcm stipendiorum patris uictoriam,ac triumphum fulse,felicitatis fκit. maledidio quidem iccirco nihil in hisce rebia lici

est,qκοd omnia lauι occupauit. Saltatorem appellat L. Mia venam Cato. malediosum est,si vereobi estκ' uehemensis

accusatoris;sin falso, maledici conuiciatoris. quare, csi ista

sis auctoritate, non debes,Mxato, arripere maled Elum ex triuio aut ex sicurraru aliquo co icio, tuque temere cosntem popnli R. saltatorem κο re, sed consticere; quibus praeterea uitijs albedium esse necesse sit eum, cui uere

istud obiici possit. nemo enim fere saliat sobrius, nisi for-

, te insanit, neque insolitudine, meque in conuiuio moderato,al e bone to . timpestini conuiuiis, amoeni loci, hmd-

277쪽

ORATIO tarum deliciarum comes est extrema, saltatio. in mihi arripis id, qwod necesse est omnium nitiorum esse postremu: relinquis illa, qκibus remotu hoc uitium omnino esse non

pol p. nκllum turpe conuiuium, non amor, non comes

satio, non libido, non sumptas ostenditur: σ cum ea non reperiantur, qua uoluptatis nomen habent, qκaes uitio a 'nt; in quo ipsam luxκriam reperire non potes, in eo te κmbram luxuria reperturκm pntra imbit igitur in uitam

L. Murena dici potest' nihil, inquam, omnino,iκdices.sica me consul designatus defenditur, ut eius nulla fraus,nglia auaritia, nulla persidia, nulla crudelitis, nullκm p tκlum dictum in uitam proferatur. Bene habet.iacta sunt fandamenta defensionu: nondum enim nostris landibo, qμβκι utro postea, sid prope inimicorum confessione uirum bonκm, atque integrum hominem defendimus. quo constituto, facilior est mihi aditus ad contentionem dignitatis , qκε pars altera fuit accusationis. Summam uideo esse in te, Ser. Sulpici, dignitatem generis, integritatis,iradustriae, ceterorum s ornamentorum omniκm, quibus fretum ad consulatus petitionem aggredi par est. piria cognosco esse ista in L. M rena, atque iis pania, ut nes e ipse dignitate nAnci potκerit, neque te dignitate superarit. Contempsisti L. Μκrenae genus, exinlisti tuum . qM loco

si tibi hoc Amis, nisi qκi patriciuι sit, raminem bono esse

genere natum : facis, ut rursus plebs m Aventinum seuocanda esse uideatar. sim autem suns ampla re Mnestae sa

res Derκm, Cr pater, cum ampli me atqne bomstissime ex praetura triumphasset, hoc sciliorem huic gradum consulatus ad scendi reliqκit, quod is, iam patri debis

278쪽

PRO. L. MURENA. I 27 tus, a filio petebatur. tua uero nobilitas, Ser. Sulpici, tametsi si minis est, tamen hominibus liter utis, er historicuest notior; populo uero sinfragatoribus obscurior . pater enim fati eqMestri loco, alius 1 lla illustri laude celebratus: itaque non ex frmone hominum recenti, sed ex annalium vita late ernenda est memoria nobilitatis tuae. quare ego te semper i nostrum' mer m aggregare soleo, quod κirtute, indi prius perfecisti,μticum eqκitis R. esset filius, summa tamen amplitudine dignim putarere. nec mihi umquam minus in in Pompeio, nouo homine, fortissimo uiro, uirtutis esse uisunt est,quiam in homine nobilissimo M. Aemilio. etenim eiusdem animi, atqMingenij est, posteris, qκod Pompeius fecit, amplitudinem

nomims, quam non acceperit, tradere,qui Scanrκs,memoriam, prope inter mortuam, generis sui, uirtute reno-

Mare . qMmquam ego iam putabam, iudices, multis uiris fortibuι ne ignobilitas obiiceretur generis, meo labore esse perfectum, qui non modo Cur hi, Catonibus, Pompeii , antiquis illis forti 'imis uiris, nouis hominibus, sed his recentibus Maruss,er Didqs, Coelijs commemorand racebant. cum ego uero tanto interuallo claustra ista nobi litatis refregissem, ut auditus ad consulatum posthac, si cui apud maiores nostros fuit, non magis nobilitati, quam virtuti, pateret: non arbitrabar, cum ex familia uetere, illustri consul designatus ab equitis R. silio consule defenderetur, de generis nouitate accusatores esse dicturos. etenim mihi ipsi accidit, ut cum duobuι patrici js, altero improbi 'mo, atque audacissimo, altero modestigimo,at que optimo uiro, peterem : saperdui tamen dignitate Catilinam, gratia Gallam. quia si id crimen homini nouo

279쪽

fuissent. omittamus igitur de genere dicere, eκω est ma- grus in utroque dignita/ : uideamus cetera. Qiaesturam

ad omnia. neq; enim quemquam uestrum fugit,cum sed ei pares dignitu te fans, unus autem primum solis psit obtinere,non eundem esse ordinem digniretis,cπ renuncia nonis,propterea quod renunciatio gradus habeat,dignitas aκtem sit persepe eadem omnium.sed quaestura utriusque prope modam pari momenso sortis fuit. habuit hic leuee o eis prouinciam tacitam, er 3 ietam : tu illam, cui, eu q- flores sortiuntur, etiam acclamari Ret, Hostiensim, non tam gratiosam, T iss strem, quam negotiosam, o mole pam. considit utriusque nomen in quaestura: nullil eno Gobis sors campum dedit, in quo excurrere uirtus, cognο-soq; posset. reliqκi temporis statium in consensionem -- cretur,ab utroqκe disiimillima ratione traffatum. Sergi hic nobisium hanc urbanam nubtiarsondendi, scribendi, ιακendi, plenam solicitudinis estori chhsecutus est: iueiaile didicin multu uigilauit:.laborauit: praesto malis fuit: multorum Antiitiam perpessuι est: arrogantiam perinlit: dis cultatem exsorbκitti uixit ad aliorum arbitrium, no adsum. magna lam, grata hominibus, uo hominem elaborare in ea sicietis,q ae se multis profutura. Quid Marena interea 'Duisii ino, etsipiensi'mo uiro,summo i-peratori, legatus L. Luc sto fuit . qua in legatione duxit exercitum: si ruri contκlit: mavum conseruim gnas copias h lim fudit: urbes partim vi, partim obsidione cepit: Α-siam istam refertim,et eandem deliratam sic obiit, ut in ea neque a fruia,nis luxηsia ne liginm reuiuerit c maxi-

280쪽

PRO. L. MURENA. Iagmo in bello sic est uersatus,ut hic multra res'magnM si ne impera regesrit,nullam sine hoc imperator. atque haec,quamqκam proxue L. Lucullo loquar,tamen, ne ab Vso propter periculκm nostrum conoesiam uideamar ba bere licentiam fingendi, publicis literis testata Fune omnia:

quibus L. Lκcullus tantum laudis impertit,qκan wm neque ambitiosus imperator, neq; inuidus tribuere alteri incommunicanda gloria debuit. Summa in utroque est boueis stas umma dignitas. quam ego i mihi per seruium liceat, pari, atque eadem in laude ponam : sed non licet: agitatre militare insiectatur tota hanc legationem:agidnitatis,et operarum harum quotidiandrκm putat esse consulatum . inpud exeTcitum mihi fueris,inquit,tot annos: forum noattigeris: abfueris tam diu,er cum longo interuallo ueneris cum iis,qui in Νro habitarunt, de dignitate conledra 'Primum, ista nostra assiduitas, Serui, scis, qκ Ut minterdum ierat hominibuς fallidis, quantum satietatis. mihi quidem uehementer expedi si, positam in ocκlis esse

gratiam: sed tamen ego mei sivilatatem magno meo labores perant: tu idem fortasse: uerumtamen utrique nostrum desiderium nihil obsuisset. sed κt, hoc Omisso, ni st

diorum,atq; drtium contentionem reκertamur: qui potest

dubitari, qκin ad consulatum adipi cendum multo plus Uferat dignitatis rei militaris, quam iuris ciuilis gloria' κi

xitid tu de nos,ut tuis confiatoribus restondera; ille, ut, qκo intendit, mature e si exercitu perueniat. te gallor m, illum bucinarum motus eUuscisae. tu actionem insti' enis: ille aciem instruit, tu aetati,net i consultores,iae, Mrbes aut crestra rapian fur.isse tenet, O scit,ut hostium ca