장음표시 사용
21쪽
nihil invenio quod ad hymnum pertinere Possit: contra cons. IX, 12 apertissima fit carminis mentio: Deinde dormivi et
epigilavi et non parva eae parte mitigatum inveni dolorem meum Monicae matris) et ut eram in lecto meo solus, recordatus sum veridicos versus Ambrosii tui: Tu es qui creator omnium, Polique rector vestiens Diem decoro lumine, Noctem Toporis gratia, Artus solutos ut quies, Reddat laboris usui, Mentesque fessas allevet, luctusque solvat anxios. Itaque eum Confessionum liber circa a. 400 conscriptus sit, Hymnus si Deus creator' antiquissimo firmatus testimonio inter omnes,
sine ulla dubitatione tribuitur Ambrosio. Monius fortasse locum cons. 4, 12 confudit eum alio de Musica 6, 9, in quo hunc hymnum designari non ambigunt Maurini: Sed ego
puto, cum illo a nobis propositus versus canitur Deus creator omnium nos et Occursoribus illis numoris audire et recordabselibus recognoscere et prostressoribus pronuntiare etc. Cod. Rhenov. CXI. sc. 10 R . Brev. Aberd. Ab . Mone Ηs. et u Stutigari 101. 15. Jahrh. mit der Bestim mung: in hieme hymnus. Die Hs. der Stadibibliothek gu Trier l418 aus dem 8. Jahrb.hat nur den Anfans mit der Bostimmung: Sabbato. Hs. Eu Frei- burg 66. 15. Jahrb. Ηs. Eu Karlsruhe o. N. 15. Iahrh. mit derMelodie. Μ). Stephenson p. 3 Sin. 11. M. Voti reos. Reus voti, ein Menso, der sehuldigist, sein Gelubde ru emullen. Favent scripturae votis Cod. Thomasii Vatic. 82. R. S. aliique: tamen nunc Monio adstipulor. Puto Ambrosio obversari locum Virgil. Aen. 5. 237:
Taurum constituam ante aram roti reus. Cf. Macrob. Saturn.
3, 2. 15. Μ. castus mit betonter Arsis kann stehen. CLIlluminans altissimus v. 19. 17. Iam in Addendis ad Tom. Ι. eorreximus vitium. Legendum eSt profunda. R. et cum profundum clauserit. S. Ab. profundo. 20. S. siden luceat. 23. M. castis. Tventur lectionem nostram vetustiores. 27. M. ne c. et sane in carminibus Ambrosii raro negligitur lex elisionis. S. dolum. 28. Μ: suscitet habenalle, der Sinn perlanyt abor excitet. Miror ΜOnium, nam suscitandi vox est propria et in hac re usitatissima. Cic.
22쪽
Tusc. 4. 43. Catuli. ad Gell. 78. 4. Plaut. Μosteli. 2, 1, 2b. e. a. 31. M. Helleirat besser numen. Non 'necessariam duco mutationem. Hinc marus do una et non trina Deit. p. 529 ed. Sirm. excitat textum vulgatum: Christum rogemus et Patrem Clixisti, Ρatrisque Spiritum: Unum potens per omnia soro precantes Trinitas.
17. Cf. et 23. Cf. castis P. refrigeret. Radulphus de can. obs. 13: Hunc hymnum fratres Minores et alios plures male omittunt, quia authenticus est et multum pulcher.
6-24. Ambros. exhort. virg. 11. p. 293: ed. B. Dormiat caro tua, vigilet fides, dormiant illecebrae corporis, vigilet cordis prudentia.
Augustinus de natura et gratia sa. 415ὶ e. 63: ouem
spiritum memoratus Episcopus Ombrositio etiam precibus impetrandum admonet . . . . ubi in hymno suo dieit: Votisque praestet sedulis sanctum merere spiritum. Monius antiquissimum hymnum praetermisit.
Thes. I. p. l5. Add. II. 381. III. p. 28 l. Matutinus. Augustinus Retractat. sa. 4273 1. 2 l. In hoc libro di in quodam loco apostolo de Petro quod in eo tanquam in petra ecclesia fundata sit, qui sensus etiam cantatur ore multo rum in versibus beatissimi Ambrosii, ubi de gallo gallinaceo ait: Hoc ipsa petra ecclesiae canente culpam diluit. Miramur Monium praeclarissimum hymnum . in multis membranis obviurn omi Sisse. Cod. Rheno v. III. Sc. X R). ll. Trench. errorum: a preferable readiso to the more comm ly reeeived errorum, mhich mighthave so easily supplanted it. θυι mhleh it, the rarer mord, mouid eareely have supplanter In the parallel hymn of Prudentius me And a eorroboration of this readinge runt vastanto daemones. Invisa nam vicinitas Laetos fenebris noelium, Lucis, salutis, numinis, Gallo canente exterritos Rupto tenebrarum situ, Sparsim timere et cedere. Noctis fugat satellites. Reyugnat omnium codicum auctoritas. 25. R. labent es 32. R.
23쪽
Addimus hymno locum Ambrosii in Hexaemero circa annum 389 conscripto) 5. 24: Est etiam galli cantus suavis
in noctibus, nec solum suaris sed etiam utilis, qui quasi bonus cohabitator et dormientem caecitat et sollicitum admonet etriantem solatur, processum noctis curiora voce protesta=ιs. Hoc
eanente latro suas relinquit insidias, hoc ipse lucifer eaecitatus oritur coelumque illuminate hoc canente moestitiam trepidus nauta deponit omnisque crebro vespertinis statibus excitata tempestas cι procella mitescit: hoc canente devotus ascius exibit ad precandum, legendi quoque munus instaurate hoc postremo canente ipse ecclesiae petra culpam suam diluit, quam αpriusquam gallus cantaret negando contraxerat. Istius cantu spes omnibus redit, acyris ieratur incommodum, minuitur doloret umerum, repertitur sides lapsis, Iesus titubantes respicit, errantes corrigit. Ηymnus supra scriptus vel ex Hexa emero
depromptus, quod Bedae placet, vel Ambrosius in Hexae-
moro carmen suum latius expressit. Utcunque est, omni
dignum est Observatione, Ambrosium in hymnis et in reliquis scriptis iisdem uti vocibus ac sententiis.
Thes. I. p. 12. Add. In natali Domini. Prima hymni mentio obvia est in sermone S. Augustini 372 si quidem non in suppositis est: mno nostri stigantis cincursum brovissime ac pulcherrime cecinit P. Ambrosius in hymno quem paulo ante curitastis. Sequitur fragmentum allocutionis quam habuit Coolos tinus Pontifex ad episcopos anno 430 Romae, ut Nestorii haeresin profligarent, congregatos apud Balu Zium Nova Colleci. Conci l. p. 379: Recordor beatae memoriae Ambrosium in die natali Domini nostri Iesu Christi omnem populum fecisse una voce Deo canere Veni redemptor gratium, os cnde partum virstinis, micetur omne saeculum, talis decet parius deum. Nunquid dixit: talis decet partus hominem 3 Eryo sensus fratris nostri Cyrilli, in hoc quod dixit Σεοτοκου Moriam, valde concordus: Talis decet
partus Deum. Porro carmen commemorat Faustus Reg. in is
epistola ad Gratum Diae. Bibl. PP. I.ugd. VII. p. 553. sq. :
Nos verum Deum et rei vim hominem nullo modo ambigimus Utendum. Accipe etiam in hymno sancti antistitis et confessoris Ambrosii, quem in natali dominico catholica per omnes Italiae et Galliae regiones persultat ecclosia: Procede de thalamo tuo geminae gigas substantiae ' . Sequuntur loci Cas-', Coelestini ac Fausti sententiis rite pernensis non vero Similis apparet Merati sententia: ,,Et quidem Romae non ab anti-
24쪽
s i odori duo. In Psalm. 8. eonelus. 1 l. p. 32. ed. Garet. Puale enim rogo est genus pietatis, ut ille angelorum dominus usque ad formam servi venire dignatus fuerit; ut mors cum
auctore suo diabolo vinceretur, qui mundum suis vinculis tenebat obnoaeium' Unde beatus Ambrosius hymnum Natalis domini eloquentiae suae pulcherrimo flore compinxit, ut pius sacerdos festivitati tantae dignum munus oferret. Ait enim: Procedens de thalamo suo pudoris aula regia, geminae stigas substantiae alacris ut currat viam, et cetera quae supra humanum ingenium ris sanctus excoluit. In Psalm. 71. 6. 11. p. 228: mee si pura mente consideres, haesitationem de partu riminis non
habebis. Illud enim ingens miraculum, ut sine aliqua dubitatione credi possit, Memplo duplici comprobavit. Hine Ambrosii ille quondam ecclesiae candela mirabili fulgore lampanit dieres: Veni redemptor gentium, Ostende partum virginis, miretur omne saeculum, talis decet partus Deum.' Pseudo-Ilde-phonsus in libro contra eos qui disputant de perpetua vi
ginitate S. Μariae iBibl. PΡ. Lugd. XII. p. 5683: . Et ideo,
quia non fuit huiusmodi partus sacratissimae Virginis Mariae.
ut isti asserunt, canit et orat beatissimus Ambrosius: Veni, ait, redemptor gentium, ostende partum virginis, miretur omne saeculum, talis decet partus Deum. Non enim ait, Ostende conceptum virginis, sed partum: ut istos revincat erroneos, quod talis et tantus est, qualis Deum decet, et in quo mire tur omne saeculum. Plus enim in partu, ut ita dicam, aliquid declaratur, quam in conceptu. Puta in partu tota incorruptio ostenditur virginis, in conceptu rero non aliud quam quia virgosme coitu straridatur. Poterat namque ut isti volunt. si lege quo tempor , sed sero Hymni eani coeperunt; neque enim in ullis Romanis ordinibus. et ne in illo quidem, quem Benedictus Canonicus S. Petri tribuit Guidoni de castello, qui postea a. li43 Pontifex Romanus fuit et Coelestinus II. appellatus, mentio aliqua fit Himnorum recitandorum in Officiis, quae deserit,it. Hinc et ex
aliis eoniecturis infert Grancolas lib. I. c. 23, post XII. duntaxat saeculum Romae Breviario Hymnos inserto fuisse. Radulphus Tungrensis, plerosque corum, qui sua aetato dicebantur, recenset, ot sunt scro iidem cum illis, qui hodie recitantur; ita ut nemo negare poSSit, per ea tempora, XIV. scilicci saeculo, Hymnos in Breviario contentos suisse. Coniicit tamen Graneolas, id ab Hai mono, Franci Νcanorum Generali praestitum fuisse, cum Romanum officium. Grcgorio IX. iubente anno 12i0 recognovit et concludit. quod etiamsi prioribus sacculis aliqui Hymni in nerti fuerint Breviario Romano. certis8imum tamen osse, quod XII. saeculo in Ε elesia S. Petri nulli recitati fuero; et cum Uldaricus in Consuetudinibus Cluniacensibus Hymnorum Romanae Ecclesiae mentionem facit, de singularium aliquarum Ecclesiarum Hymnis loqui
25쪽
humana nasceretur eae ea, domum vel in partu eorrumpi. ita ut ipse conceptus homo foeminae intacta corrumperet viseera.
Sed quia in partu omnino fuit corrupta, probatur eae hoc quia et in conem tu. Et ideo Beatus Ambrosius non ignarus tanti mysterii exoptat ut ostendatur Purius rirginis, quem isti igno
rant, ut in utroque monstretur virgo, quia si esset ut isti ressererant beata virgo Maria, non esset ut partus eius esset talis ut deceret Deum. quia communis esset. Et si communis esset lege caeterarum mulierum, sub maledicto esset. sub quo pariunt omnes siliae Evae. Et ideo non esseι in quo miraretur omne sacculum, sed in quo, et cum quo iusteret, ' quod absit, omnis mundus. Nunc autem quia, claustrum pudoris permancti, ut iste testatur, in partu corrupta non est. p. 569: Idcirco quatenus cessent fratres nostri a talibus, et canant nobiscumsideliter cum saneto Ambrosis: Veni redemptor stentium. Os tende partum virginis, miretur omne saeculum, talis decet
partus Deum. Talis ubique quulem Christi consiletur ecelesia, et non qgalem isti autumant et confugiunt sibi mendose. Non in quo confundatur pudor virgineus: sed in quo miretur omne saeculum et conlaudetur Deus. p. 570: Sed renite cum gaudio, et videte procedentem Dominum planissima side, tanquam sponsum de thalamo suo: non ut isti sturriunt, doloribus virginea membra conrumpentem, nec genitale matris secretum vis lantem: sed divinitus exultantem ut Propheta canit: Et procedentem libere de avia ventris, tanquam sponsum de thalamo suo: quia porrus factus est ei uterus elausus. Cuius nimi rum Gressus a summo coelo fortis narratur ad currendam viam et recursus usque ad sedem patris 'i. Cod. Rhenov. III. se. X sR3. Bre v. Constant. C). Nono I. p. 42. Reichenauer Hs. si aus dom 9. Jahrh. Λ. Η8. Eu Munchen Clin. 17027 aus dem 10. Jahrh. B Ηs. Eu Stutigari. Bre v. 10 l. 15. Jahrh. IIS. Eu Κari mulio 14. Jahrb. Ηs. Eu Lichtenthal ausgleicher Zeit. Hs. gu Frethurg 66. I 5. Jahrh. Hs. der Stadt- bibliotheli gu Trier i 404 aus dem -9. Jahrh. C. M. Μ: Dirae Strophe Infende qui regis Israhel, super Cherubin qui sedes. appare Ephrem, coram caecita potentiam tuam et uenis ist fast mortlich aus Psalm 79, 2. 3. yenommen, velohe Stelle ala Antiphone rum ersten Adrenissonntast yebrauehi mird, wie Daniel angibi sauch schon im galli ni-' Loei ex Patribus transscripti primo ostendunt, iam saeculo
quinto medio hymnos Ambrosii a plebe cautatos esse, praesertim per Italiae et Galliarum fines. Dein hoc memoratu dignum est, quod disputationibus dogmaticis argumenta e carminibus sacris arcessuntur, ut in Nestoriana lite ad Ambrosium geminae substantiae gigantem canentem confugisse videmus.
26쪽
diεος λόγος οραο, . Monii argumenta I aucis satisfacient. Commendatur stropha antiquissima Alexandrini et Vaticani
auctoritate: sed inde a saeculo OetaVO nusquam reperitur,
nisi in Cistoreiensiuni breviariis, quos tamen in rebus litur-gieis vetustatis amatores novimus i. Contra nemo non intelligit, stropham Veni redemptor gentium grande et aptum exhibere carminis exordium, nec tam vili pendet Cassio dorum et Coelestinum, qui initium carminis excitare videntur. Itaque adhue sub iudico lis est. 4. Vorba ita collocanda sunt: Talis decet partus Deum. Sic metrum exposcit, ut docet )I., si e Coelestinus, Cassiodorus atque Ildophonsus. A. C. deo nach dei ucher Rection. 10. M. C. claustrum permanet, ut est apud Ildephon sum et legitur in vetussissimis membranis. II. C. M. virtutis. 13. M. procedito thalamo suo. Sid legitur in una membrana de Lichten-thal saee. 14. B. et Alexandrinus procedat. A. Proced ns e. Trench. procedit o. This line is commons read, and appears in the Benec edition, Procedens de thalamo suo, but Ihave not been ubie to admit is in that forna into the t ι; and this berause there is not a single other instance in the
genuine hymns of M. Ambrose, os a line Dyinning mith tmospon es; inpariabs the second foot is an iambie. Fortasse huic pugnae Colophona addit Cassiodorus, qui legebat pro-ee de n s d e th. R. 15. B. germine. C. gemina. 16. R. A. occurrat. Cassiodorus et Beda: ut currat. 22. R. A. B. Μ. tropaeo s. trophaeo cingere. Hanc scriptionem codicum auctoritate commendari certum. Reliqua argu-' Reete Menardus ad Greg. Sacr. p. 150: Patres Cifiternienses nihil antiquius habuerunt. quam in divinis laudibus id eantare. quod magis authenticum iuveniretur.
27쪽
menta, desumpta a sententiae sensu et apta significatione suadent alteram quam in textum recepit Trench. : This re inst. though supported is inferior M. auctori , I must vel mink
preferable to the more common* receined carnis tropaeo -- cingere. Rad me the morda carnis tropaeum alone, tam misthrbe iust evabis of explanation and iustist Iton, sura as thatmhich clichtoreus stipes: Christus per carnem assumptam de bellato diabolo victor evasit, ipsamque glorimatam carnem d mum coelo intulit. But accingi tropaeo it seems impossibis tobelieve that St Ambrosa mrote, experials as the presenos of the mord is so east e lained on the supposition that as themore familiar mord te displaced the rarer stropheum - this strophium or stropheum heing a stiriae or beli more about me Dins. ωτροφιου dimis. V GYροφος, from It neetanot to obserre hom suu are the Latin hymns, and the earlior the fullest, os creest moris: νιor has the Objection V some. that it mould b strophium and not stropheum, any force, as' tha Latin Christian poeta continuatly violate the quantity of the Greek morta which tam use. D neeri hut to refer tosueh mell- known Mamples as puraclitus, in αδεπzoc, and pararii sis, ira ακλησις. See Daniel p. I. p. Id. Confirmat quoque scripturam Fulgentius in Sermone do S. Stephano:
Christus sempitrenae Deitatis maiestate servata, servile cin torium carnis assumens in huius saeculi campum pustnationis intravit. Imago qua incarnatio Christo cum cingulo comparatur, fluxit opinor e loco Joann. I 3, 4: et cum accepisset linteum praecinxit se. Nam et illud linteum humilitatis et amoris erat sicut ipsa incarnatio. Ita Gregorius in hymno Rex Christe v. 19: tegmen salusti earneum. 24. R. A. B. G. M. Perpeti, quod recipiendum. 26. C. M. RΡΕ-rat. Die Form spirat ist aus der Boueruspraehe der Eltesten Hanrichristen si 'hu geblisben, παhrscheinlich meil sienus spiramen r. io hezosten wur . At spirare, uno codice excepto, ubique cum legatur. tenendum est. Et sane eleganter dictum est: nox Rpirat lucem, quippe quae antehac temnebras spiravit et umbras. 27. C. in torpolat. 28. G fidesque. - M. ex codice Stuttg. saec. 15. hanc adnectit
doxologiam: Deo patri sit gloria eiusque soli filio eum spiritu paraclito, et nunc et in perpetuum. Me stelit der Zeis des Ambrosius nilher ala die Boaeologie bel musi und Daniel. At debet nobis V. D. argumenta. Ceterum in hoc doxologiarum capite Vix ae ne vix quidem certi quid emergit.
4. Ca. P. talis decet 7. Ca. 1'. factum caro 24. Ca. P. p erpeti.
28쪽
4. Affert Μ. locum Leonis Sem. 21, 2: talis nativitas Meuiι Dei virtutem et Dei sapientiam Christum. Addo alium eorundem sermonum de nativitate Christi: Ouod nova natis
vitate natus sit, conceptus a virgine, natus eae vitai se, sine paternae camis concupiscentia, sine maternae integritatis iniuria. futurum hominum salpatorem talis decebat ortus. Ut mihi videtur, Leo carmen Ambrosii recogitavit. 10. Μ. con seri locum Hymni de S. Agnete, quem Ambrosii esse putat. v. 10: claustrum pudoris auxerant. II. Μ. Enter pirtus ist hier Christus perstanden, melcher Dei virtus heissita Cor. I, 24. una vexilla rirtutis sind eine GDichstelle tupeailla regis, d. h. Christi. Et acceptus erit Monio locus ipsius Ambrosii de fide II. p. 447: Verbum dicitur, mi virtus dicitur, dieitur Dei sapientia. Adde p. 453. Sed codicessavent scripturae virtutum, quod cod. Friburg. saec. 15. recte explicat miraculorum. Nec concedimus Μonio: v xilia miraculorum Pann man mohi nichi sayen. Est praeterea
alia loci interpretatio, ab Ambrosio haud aliena. Ambros. de interpr. Job. I. p. 655: Mndum renerat Christus eui soli
servabatur magnarum praerogativa rirtutum, quia ipse est
virtutum principium. 12. 14. Ambros. de instit. virg. II. p. 257: Christus pas per quod deseenderet elestit, templum pudoris. ib. p. 272: Puriorem carnis suis stenerationem reperire non potuit, quam vit aulam riryiuis dedicaret. 13. Μ.: Nachiaesem Verse hat E scod. Lichtenta. saec. Id.) eine dirisio, mas sich ain thre Febreschrist her hie ad resperam in Natis. Domini; der zmeite Theia is taedes muria also tur Mette oler etu den laudes yesuven. 15. Ambros. do fide p. 508:nforis est in dirinis scripturis steminam in Christo significare substantiam. Trench: the yianis of Gen. vi. ., mere, a eorring to the interpretation of the early murch, geminae sumstantiae: the fons of God from whom tam mere horn ster. 29 beiny understood Anyeis, who formed unions mira the usthters of men. This passage so understood must bebro hi into connexion mira Ps. aeriit. 6, Vulgo xiae. 5, E. V. b ore me ean enter into the fuit meaniny of this line. In the doubie substunces of the stianis, ratis born of earta and of heaven. Ambrose sera a resemblance not se remote bui that he may use it, in him who in like manner mas of tmo-fold nature, uirine una human. Perhaps he mould hur ω haredared trace an analogy. had he nos been embol ned thereto by the moras of the Psalmist. referred to abore, in mhira hesam an undoubted referenee to the earthly eourse of the Lorio a passage 'om his treatiae De Incum. Dom., c. 5, he un-
29쪽
Sanctus Barid propheta describit, eo quod biformis geminaeque
naturae unus sit consors divinitatis et eorporis: qui tanquam sponsus procedens de thalamo suo exsuliavit tanquam gigas adcurrenSam viam. Sponsus animae secundum Verbum: gigas terrae, quia ussu nostri oracia percurrens, cum Deus semperesset aeternus, Incarnationis sacramenta suscepit. 22. Μ.: Die aust
Fleisches jene des Te eis, Oher svi Austus in . sermo 263, I. trophaeo suo diabolus rictus est. Une ilhnliehe Stelle belProsper de protrident. r. 444
- et de carae novum referentem carne trophaeum.
Paulini Not. natal. II. 654 hei Muratori an ecd. Leorporeum statuit coelesti in sede trophaeum. rexilivmque crucis super omnia sidera flxit. Vis hier mit caro, corpus und crux, xo mird ιν vhaeum
tullian. ah. Marcion. 4. 29. cum ultimo hoste morte praeliatus per trophaeum erucis triumpharit. In dissem alteri sedari-
Porro non resurrectionem corporum tangit poeta, a materia carminis prorsus alienam . sed in earnationem Christi. Iam Clichtovaus verum vidit: Christus per earnem assumptam debellato diabolo rictor evasit. Quam sententiam expressit Ambr. de fide p. 488: Suscepit earnem, ut quasi homo vinceret.
30쪽
gor. M. morat. 4, 6. antiquus hostis dies est, per naturam bene conditus, sed noae est, pre meritum ad tenebras delapsus
toraten soli. Den Aushure brauchi ebe alis Ambros. heaeaem. I, Io. sine interpolatione noctium dies perpetuus illere merationis aeternae futurus est. Nobis poeta hanc canit sententiam: Ad Christum usque sedebat populus in tenebris. Iam Christus nascitur, iam tenebrae lucis radio illustrantur et ita, ut vetusta illa nox lucem iterum offuscare nequeat I.
Saeculum Sextum. Illuxit orbi tum diea. De Epiphania.
corusca tot miraculis. In quo recurso tempore
Signis Deus se prodidit. 5 Μitis benignus arbiter
Haec cuncta secit provide. Humana mens no falleret. Sed se colendum crederet. Rogatus est ad nuptias,
10 Aqua replevit hydrias, Sermone Christi coocite
Mutavit unda Originem. Stupent nuenta gignere. Natura quae non contulit, 15 Pallor ruborem parturit Et vina currunt flumine. Johanne Baptista sacro Implente munus debitum Jordane mersus hac die
20 Aquas lavando diluit. Non ipse mundari volens
Εx ventre natus virginis: Peccata sed mortalium Suo ut sugaret lavacro. 3 Quam magni habitus sit hymnus: Veni redemptor ab hominibus medii aevi luculenter ostendit historia, quam resert Chronic. Hildesheim.' a. 1315 Perig. Monum. VIII. p. 8693. Item ordinavit sotto Epise.) duas faculas annis singulis per totum Adventum ob reverentiam hymni Veni redemptor in choro nostro in perpetuum ad Completorium incendendas et ardendas et cui libet scolari in podem completorio praesenti etiam undecunque venienti unam similam per propositum nostrum tribuendam.