Desiderii Erasmi Roterodami Colloquia familiaria nunc emendatiora, quibus accedunt notae recognitae et auctae a Davide Constantio

551쪽

aut exsequἰis Intersint. Mox accitus est Bernarditinus, vir, ut scis, reverendus, Franciscanorum custos, inii confessionem exciperet. Vix peracta est coimsessio , jam aderat in sedibus turbo quatuor ordia num, quos vulgus appellat mendicantium. MA. Tot ' vultures ad unum cadaver 3 p H . Deinde vocatus

est parochus, qui hominem inungeret, sacrumque symbolum corporis Dominici porrigeret. 11 A. Re ligiose. P H . Verum ibi minimum abfuit, quin inter

parochum & monachos cruenta pugna erit orta

MA. Apud lectam aegroti Z PH. Et quidem spectante Christo. M A. Quid excitavit tantos tumultus subitoὶ PH. Parochus ubi cognovit, aegrotum sitisse consessum Franciscano, negavit, se vel unctionis sacranrentum , vel eucharistiam, vel sepuli, turam impartiturum, nisi suis auribus audisset aegroti consectionem : se p. arochum esse sibi pro sua oricula eddendam Domino rationem : id non posses sol ignoraret arcana conscientiae. MA. Nonne visus est aequum dicere 3 P H . Non illis quidem. Nam strenue reclamabant omnes, praesertim Bernardinus & Vim centius Domihicanus. M A . Quid adserebant Z PH. in Magnis conviciis incessebant parochum, subinde vo cantes eum asinum, digitumque qui pastorem ageret porcorum. Ego,inquit Vincentius, sum sacrae Theo. logiae I baccalaureus formatus , mox licentiandus, atque etiam doctoris titulo insigniendus ; tu vix Isgis Evangelium , tantum abest, ut possis excutere se

creta conscientiae. Quod si libet esse curiosum, era

praesentiunt radavera. Vnde optatores t

flamentorum. vultures dicuntur.

1 Baccalaureus , est qui primum gradum ci publieae do--inae testimonium rei lit., quire,

552쪽

re , quid agat uxor. α manetares t cimi ali que permulta, quae me pudet reserre. M A. Quid ii lemutus ad haecὶ P H . MutusZImo diceres s cicada riata correptam. Ego , inquit, baccalairreos multo te meliores nectam e stipulis fabarum. Auctores Edprincipes ordinum vestrorum , Dominicus & Fraim ciscus, ubi didiceruest pialosophiam Aristotelicam, aut argumenta Thomae, aut speculationes Scoti γ aut ubi donati sunt titulo bacca laureorum Z Irrepsisitis iii mundum adhuc credulum, sed pauci humiles, quu. dam etia docti ac pii midulabamini in agris ac vicis, mox in opulentissimas quasque civitates , & in florentissimam civitati s partem demigrastis. Tot sitne agri qui pastorem alere Hon possunt ; ibi locus erae vestrae operae: nunc nusquam adestis , nisi in aedibus divitum. Iactatis nomen pontifici ; at vestra privilegia nihil valant, nisi cum cessax episcopus , Iastor, aut hujus vicarius. In meo templo nullus vel uti concionabitur me pastore incolumi. Non sum baecalaureus. nec sanctas Martinus erat, & tamen age bat episcopum. Si quid mihi deest doctrii, ae , a vi bis non petam. An creditis, etiamnum mundum esse tam stupidum, ut ubicunque viderit vestem Domi

x Mara res J Iuroconsulti man Zares Ucant ex incesto

natos.

, Cicadam ala corripuisti: i. e hominem verbosunt ae clamosum tuo damno vel incommodo irritasti. cicadmenim ala, si premas vehementius perstrepit. cicadis, vero, plenus, dieitur de glorioso Attici enim solebant capillorum eincinnis cicadas araeas addere. . E sipulis faba vim J E culmis tritici nectuntur galeri, nonnume iam de palua adversus pluviam . faba caules lia . t et grandes , into: tos Ac fragiles . ad nihil minui utiles

quam ad texendiaria Est yalgo jactarum proveibium apud

553쪽

nici aut Francisci , putet adesse illorum sanctim niam Z Num vestra refert , quid agam domi meost Quid vos agatis in latebris vestris, quomodo tracte tis sacras virgines, etiam populus novit. Iam quam nihilo sint uel feliciores vel puriores divitum d

anus, quas frequentatis, omnibus &I lippis dctons ribus notissimum est. Cetera, Marcolph non audeo referre : omnino patres illos reverendos minime et verenter tractavit. Nec erat futurus finis, ni Geon.

gius manu mota signum dedisset, se velle quidpiam

dicere. AEgre impetratum est,ut rixa tantisper consi desceret.Tum aegrotus, Sit pax, inquit,inter vos; tibi paroci denuo confitebor. Deinde pro strepitu n Iarum , pro cantionibus funeralibus, pro Σ cpnor Phio , pro sepultura numerabitur tibi pecunia, . priusquam exeas hanc domum, ; neque committam, ut ulla in parte de me queri possis M A . Num par chus secusavit tam sequam conditionem Z PH. Non; tantum obmurmuravit nonnihil de confessione, quam aeῖroto remisit. Quid opus est, inquit, iisdem repetendis fatigare tum aegrotum, tum lacerdotei Si in tempore mihi consenus fuisset , fortassis sanctius condidisset suum testamentum : nunc vos vid ritis. Haec sequitas aegroti pessime habebat mon chos, indigne fierentes eam praedae partem decidi parocho. Et tantκ ni mercessi, fecique ut lis sopiretur. . Parochus unxit aegrotum, dedit corpus Domini, &numerata summa discessit. MA . Sequuta est igitur .

1 Lippis & tonsoribus, hoe proverbio significant rem

evulgatam ac omnibus notam Sic Hor. in Serm. opinor. Ommb--Γρρω notum tons ib-χ cenotaphium e monumentum in quod corpus ill tum non fuit: uisne bustum. Q. Mi hinnis ει - - Ω-

554쪽

eam tempestatem tranquillitas 3 PH. Imo tempest rem hanc sevior tempestas protinus excepit. M A. Obsecro quid caussae 3 Pii. Audies. Cons erant in teles quatuor ordines mendicantium ; bis adiunxit sese quintus Cruciferorum. Adversus hune ceu' nota thum quatuor illi magno tumultu coorti sunt , rogabant, ubi vidissent unquam plaustrum quinque rotarum aut qua fronte vellent esse plures mendicam lium ordines , quam sint Evangelistae 2 Eadem, inquiunt, opera adducite huc mendicos omnes e p-tibus ac triviis MA. Qui4 ad bac Cruciferi 3 Ph. vicissim rogabant , quomodo tum incessisset pia

strum eccleii cum nullus esset ordo menἐicantium,

deinde cum unus esset,postea tres. Nam Eva elistarum, inquiunt, numerus nihilo plus habet assinitatis cum nostris ordinibus, quam cam alea, quae undique quatuor ostandit angulos. Augustinentes quis alle sit in ordinem mendicantium , aut quis carmelitas Quando mendicavit Augustinus , aut quandolias 3 Nam hos faciunt suorum ordinum auctorcs. Haec , aliaque multa , fortiter quidem illi deson bant; sed soli, quatuor exercituum Iampressimiein

non ferentes , cesserunt, dira tantum minitantes:

M A. Heic saltem essulsit tranquillitas. P H . Imox syncretismus ille in quintum ordinem , versus est' in pugnam gladiatoriam. Franciscanus ac Dominia

canus contendebant, nec Augustinenses,nec Carmessitas esse germane mendicos, sed nothos ac suppositur Impressio, invasio , vehemens impetus, malam avis, instructae facere solentia syncretismus hostium acerrimorum .reeoneifiatio Ei Cretensium more sic dictus, qui perpetuis factionibas ac hellis intestinis inter se pugnabant,sed invadentibus aliun,

hostibili omisit dissi .conjungebantur.

555쪽

Nae tu milii magnificam narras arithmeticam. PH. I einde bellum 1 arte ducebat, solitus simul dc ab hostium & amicorum vicis & oppidis pecuniam stipular: menstruam: ab hostibus, ne paderentur limstilla : ab amicis, ut illis liceret cum hoste paciscula A. Agnosco morem vulgatum militum. Sed a solve narrationem. PH. Bernardinus igitur & Vim. sentius cum aliquot sui ordinis sodaTibus remans hiarunt apud aegrotum , ad reliquos imisus est a corrumeatus. M A . Satin' inter eos conveniet, , qui re--anserunt in praesidio Z PH. Non usquequaque. Grunniebant nescio quid de praerogativis diplom tum : sed ne non perageretur fabula , dissimulatum

est. Heic iam pro eruntur cautiones testamentariae,

fiantque stipulationes accitis testibus , de iis, quae t ter iplos ante transegerant. MA. Isthaec audire gestio. P H. Dicam summatim : nam perlonga est fabula. Superest uxor annos nata duodequadraginta, mulier sane proba cordataque: filii duo,alter annuimnatus undeviFesimum , alter decimumquintum : filiae totidem , ted impubes utraque. Testamento se cautum erat, ut uxor, quoniam perpelli non poterat ut fieret monacha, sumeret pallium Begbinae. id est medium genus inter monachas & laicas , filius. natu ajor , quoniam nec is induci potuit, ut fiereumonachus. M A. 3 Vulpes anus non capitur laqueo. PH. Mox ab insequiis patris properaret Romam,ibi- ex relaxatione Pontificis Astus ante legitiinani

a orta ducibat J Ducunt bellum, qui de industria prosearunt: sed gerunt qui vere bellant.1 omni tu 1 id est, hibus. militare verbum. & ideo, praesidium vocat domum, unde alios depulerant.

3 Qui longo usu astutiores saeti sunt agiEdecipiuntur: eiu congruit : sunt verba date est dissicita. . laetatem

556쪽

cetatemfacerdos,totum annum singulis diebus Demficaret initemplo I Vaticano pro anima patri , ML cros gradus. in α Laterano, singulo quoque Veneris die, nibus perreptaret.M Suscepit haec libenterPPA. Ne dicam dolo , 3 ut asini solent sarcinas imposi ras. Filius minor dicaretur S.Francisco, filia maior AClarae. minor Catharinae Senensi. Hoc tantum potuit obtineri. Nam Georgii mens erat, quo magis sibi Deum haberet obnoxium,quinque superstitespartiri in quinque mendicantium ordines:& acriter quidem adlaboratum est ; sed aetas uxoris, silique majoris, nec minis nec blanditiis cessit.,M A . Exhaeredandi genus, P H. Universa haereditas sic erat divisa, ut de tractis de solido impendiis funeralibus,uncia cedoret uxori, cujus dimidia victitaret ipse . dimidium cederet loco, cui se foret addictura , unde si mutato

consilio recederet, tota pecunia resideret penes eum

gregem: altera uncia. decideretur filio, cui tamen statim numeraretur viaticum , Sc quod satis esset emendos diplomati, parandoque victui annuo R m. ae. Qui si mutata sententia recusaret initiari sacris

ordinibus , illius uncia divideretur inter Francisca

r vaticano I: Intelligit D . Petri basilieam in Vaticano exstructam: Vatieanus autem est collis non procul a Tibe si, supra molem Adtiani. varro dicit ita dictum a vatia cano Deo qui in eo monte erat, qui infantibus primam vocem dabat: quae eae va. χ Laterano Nprima Ecelesia di caput aliarum indoliis nis in Lateranor omnium magnificentissima. Uia i J llusit ad illud Flauir Demitto auriculas, ut iniquae mentis asellus, Qui gravius dorsis subit onus. 4 De sit Δὶ id est. de integra haereditate, quae assis disiuetur, nondum divisa. Vncia daodecima pars assis.. Dipismati J Quo liceret sua an fas latent ante legitimum

557쪽

nos, 3c Dominicanos. Et id ne fiat, vereor ; adeo vi debatur adolescens a sacris abhorrere. Dux unci a cederent monasterio, quod excepi et filiam nata minorem ; binae item monasteriis, quae excepissent

puellas; sed hac lege, ut si illi detrectaret eam viaram profiteri,omnis tamen pacunia penes iIlos maneret incolumis. Jam una rursus uncia decideretur Bernardino, tantundem vincentio: dimidium uncia Carthusianis, pro communione bonorum Operum omnium , quae toto fierent ordine. Vncia Se semis

quae supererat, distribueretur occultis pauperibus. quos beneficio dignos iudicassent Bernardinus M

incentius. MA. Debebas Jureconsultorum more

dicere, quos vel quas. PA. His igitur vobis stipulati sunt, recitato testamento. eorgi Balearice, vivus & sanae mentis approbas hoc testamentur quod dudum ex animi tui sententia condidisti ε Approbo. Et haec est tua, suprema & immutabulis voluntas 3 Est. Meque , α hanc Vincentium

baccalaureum instituis ultimae tuae voluntatis eXecutoresZInstituo. Iussus est denuo subscribere. M A. Qui potuit moriens yPA. Bernardinus rexit aegroti manum. M A. Quid subscripsit 3 PA. Sanctum Franciscum, & Sanctum Dominicunx, iratos habeat, qui tentarit hinc aliquid immutare. MA . At non ι metuebant actionem x testamenti in Issicios3 PA. Ista

actio non habet locum in his quae Deo d cantur,. neque quisque libenter cum Deo litem, suscipit. His peractis uxor & liberi datis dextris aegroto, jurant, servaturos quod . recepissent. Post haec cc ytum de . pompa funerali , non sine come ii Testamentum inossiciosam quod videmiem iactus. a. nonex ossicio pietatis.

558쪽

m FUNUS.

tione. Tarulem haec vincit sententia, ut eX quin id ordinum singulis adessem novem, in norem qui que voluminam Mosis , α Angelorum in noveni choros digestorum. Suam. quisque ordo crucem . praeferret, canerentque funebres a naenias. Adhaec praeter cognatos conducerentur triginta tot nummis erat venditus Dominus j 3 daduchi pullati, honoris gratia 4 ploratores duodecim i hic est mi

merus ordini Apostolio sacer j comitarentur: a foretro sequeretur equus Georgii pullatus , sic ad genua alligata cervice, ut herum humi requirere via retur. Stragula hinc atque hinc ostenderent in uia Similiter & unaquaeque taeda & pulla vestis haberet insignia. Reponeretur autem corpus quidem ipsum ad aextram altaris summi in tymbo marmoreo, qui promineret a solo pedes quatuor ; ipse in summo

recumberet, Pario sculptus marmore, tQtus arma . tus a vertice usque ad calcaneum : nec deesset galeae sua crista : crista orat onocrotali collum : nec clypeus laevo brachio , in quo insignia haec erant, tria. capita apri silvestris aurea , 1 in planitie argentea: nec lateri gladius inaurato capulo nec baltheus iii auratus ac gem neis distinctus bullis , nec pedibus aurea calcaria: erat eni'eques auratus : sub pedi

i Nause J proprie cantilenae punebres. Nonnunqilam tamen nugas quaslibet appellamus naenias. Daduehi J Taedi feri. 4 Ploratores: Osini Romani praeficas mulieres pretio conductas habebant, quae tibias mores ac earmen i

mentabile canebant.

s In planiti.) Data opera fingit insigniaritiosa. nam cet. dueeatorum leges habent. adulterinxesse i gnia qua ha- metallina sum metanum. .

559쪽

berent tali viro dignum. Cor autem separatim recondi volebat in sacello divi Flancisci. Intestina mandavit parocho, honorifice sepelienda in sacello

quod est Virgini matri sacrum. MA. Funus nimiaxum honorificum, sed nimio constans. Venetiae vel cerdoni cuipiam plus haberetur honoris minimo impendio. Feretrum elegans dat sodalitas , & unum

comitantiir aliquando sexcenti monachorum tunicis palliisve vestiti. PA. Vidimus & nos, risimusque istas pauperum ineptas glorias. Incedunt fallonesta coriarii superne, inferneque cerdones, in medio monachi, i chimaeras esse diceres: nee hele alia reserat, si vidisses. Cautum est A illud Georgio, ut Franciscanus, & Dominicanus, inter sese sorte decernerent, utris primus cederet locus in pompa :post hos ceteri quoque sortirentur, ne quid hinc oriretur tumultus. Parochus Se hujus clerici locum t nerent infimum, hoeest primum. Nec enim aliud rant passivi Monachi. M . Non acies tantum, sed Mpompas,ille callebat ordinare. P μ . Cautum est & illud , ut funebre sacrum, quod apud parochuni fieret , modulato musicorum' concentu perageretur

honoris gratia. Dum haec aliaque tractantur, inlio ruit aegrotus, deditque sgna certissima, supremum tempus adesse. Adornatur igitur extremus fabulae

et Inscriptionem di solebant enim Romani ornare sepulchra eiusai odi inscriptionibus. Ovid. scriptaque sunt titulon Da fpulchra brevi. x Chimaera, monstrum fuisse sertur flammas evoniens, caput de pectus leonis habens . ventrem caprae. dc caudari draconis. sed proprie fuit mons Lyciae ignivomus, cujus acumen occupant Leones di medium caprae, in radicibus vero sunt serpentes: unde pro uldubio commentum originem ducit. actus..

560쪽

actus. M A. Nondum finis 3 PH. Recitatur di plam pontificis, in quo promittebatur criminum omnium abolitio , totusque purgatorii metus ad in Tebazar Ad haec justificabantur omnra illius bona. M A . Ra pio parta Z PH. Certe jure belli ac more mill tam Sea forte aderat Philippus Jureconsultus uxoris sta ter : is in diplomate notavit locum secus positum quam oportuit, & injecit susprcionem falli. MA. Haudquaquam in tempore : dissimulandum erat, etiamn quid inesset erroris,& nihilo pejus habuisset aegrotus. P Η. Assentior. Et aegrotiis sic hae re pe turbatus est, ut minimum abest et a desperatione. IMVinceanius sortem virum praebuit ἱ jussit Georgium 'meto esse animo , sibi eue potestatem corrige

supplendique . si quid in diplomatibus vel erratum

esset, vel omissi 1m. Quod si te, inquit, fefellerit dia ploma, ego jam nunc hanc animam pro tua sappono

anima, ut tua petat coelos , mea dedatur Orco. M A . Accipit ne Deus tales animarum permutationes 3s accipit , num satis cautum videbatur Georgio tali pignorei Quid, si V incentii anima vel absque perimi tatione debebatur inseris ZPH. Quod gestum est, nartiro. Hoc certe perfecit Vincentius: aegrotus Uius est animum recipere. Mox recitantur cautiones, quia

bus Georgio promittebatur societas omnium ope rum, quae fierent per quatuor ordines, & quintum Carthusensum. M A. Ego metuerem, ne deprim rer ad inferos, si tantum sarcinae baiulandum esset.. P H. De bonis operibus loquor. ea non aliter gravant animam subvolaturam , quam plumae avem.

M A. Mala igitur opera sua quibus legant 3 P H. Muntibus Germaniae conductitiis. M A . Quo iureὶ pag. lJure Evangelico: Habenti dabitur. Simulque reci . l, rus estnumerus missarum a salteriorum, quae de