Aurelii Prudentii Clementis Carmina recensuit et explicavit Theodorus Obbarius

121쪽

Λur. Prudentit Cleni. Nobiscum nomenque probat versumque vetustis Obscurum seclis praesenti inluminat ore. Estne Deus, cuius cunas veneratus Eous Lancibus auratis regalia fercula supplex

ol0 Virginis ad gremium pannis puerilibus olfert

quis tam pinnatus rapidoque simillimus Austro Nuntius aurorae populos atque ultima Isactra Attigit, inluxisse diem lactantibus horis, qua tener innupto penderet ab ubere Christus si 5 idimus hunc, aiunt, puerum per sidera serri,

Et super antiquos signorum ardescere tractuS.

Diriguit trepidans Chaldaeo in vertice perni X Astrologus: cessisse Anguem, fugisse Leonem, Contraxisse pedes lateris manco ordine Cancrum, seu Cornibus infractis domitum mugire Iuvencum, Sidus et Hircinum laceris marcescere villis.

Labitur hinc pulsus puer Hydrius, inde Sagittae,

Palantes Geminos fuga separat, inproba Virgo Prodit amatores tacitos in fornice mundi:

625 Quique alii horrificis pendent in nubibus ignes

Luciferum timuere novum: rota lurida Solis Haeret et excidium sentit iam iamque suturum,

Seque die medio velandam tegmine glauco, Splendoremque poli periturum nocte diurna 630 Orbe repentinis caput obnubente tenebris.

Hunc ego non cumulem myrrhaeque et turis et auri Muneribus 7 scio, quem videam, quae dona rependam. Nunc ego non Venerer 3 qui caelo visus humique Inventus rex atque Deus moderatur utrumque 635 Naturae specimen, tumuloque in serna re si ingens Regna, resurgentes Secum iubet ire sepultos, Caelum habitat, terris intervenit, abdita rumpit Tartara: vera fides, Deus est, qui totus ubique est.

De stellis uv. sqq. commemoralis es.

Manil. lib. II. - sit 5. sidera eryri Videbant stellam in aere, quae puerum Datum esse indicabat: quam stellam pro puero ipso aecipit Prud. . vd. Fr. Mu uter: Der Stern der WeiSeu u. F. . Κopen hagen 1827. - 623. iure.Iimo ISententia: , , Virgo ob adulterium improba amatores ti. e. alias stellaS, Manil. II, 385. t deserit, qui ob eam caus

sam Stupent ac lacent. Male igitur Meui s. ad Λruob. p. 2. explicat: , i In Pr.

ob esseeta, quae illi ab astrologis adiudi

122쪽

Νuna quid vana viros aut mens aut lingua sesellit Numquid sortuitis laustrantia dona dederunι 610 Casibus, aut caeco votum sub honore dicarunt quae porro causa aut ratio submittere colla Ante pedes Mariae, Demue crepundia parvi, Si tantum mortalis erat nec summa potestas inplebat teneros divinis flatibus artus 3 643 Sed iam tolle Magos, tus, aurum, myrrhea dona,

quac verum docuere Deum, praeSepia, pnnnos, Matris adoratum gremium sace sideris ardens: Ipsa Deum virtus factorum et mira loquantur. insanos video subito mitescere ventos, 650

Cum iubeat Christus: video luctat o magnis Aequora turbinibus tranquillo mrmore tendi Inperio Christi, video caleatus eumdem Cum patitur gurges tergum solidante liquore. Ipse super fluidas plantis nitentibus undas 655Λmbulat ac presso firmat vestigia fluctu, increpat ipse Notos et statibus otia mandat. Quis iubeat saevis Aquilonibus, ite, silete Carceribus vestris amploque lacessite ponis, Sit nisi caelipotens Aquilonum conditor idem 3 660 Ninguidus agnoscit Boreas atque imbrifer Eurus Nimborum dominum tempestatumque potentem

Excitamque hiemem verrunt ridente Sereno.Quis pelagi calcarit aquas Τ quis per vada glauca Gressibus inpressis spatiatus triverit udum 665 Non submersus iter, sola pendulus et pede Sicco, Aequoreae nisi lactor aquae Τ qui Spiritus olim Ore superfusus patrio volitabat in undis Nondum discretis, nec certo littore clausis. Sustinuit gressum domini famulus liquor, ac se 670Mobilitate carens solidos substrinxit ad usus. Quid diversa Dei memorem facta inclita Christi, Λltius inspecta quem maiestate negatoruaud dubitans hominem, tute ipse latebere numen ΤInlevit caecos oculos et lumina limo 675 Reddidit, humectam sacro sputamine terram Contrectans digitis: luteum medicamen operta Nox habuit, tenebras obducta uligo removit. Insuper ostendit, quonam caligo lavacro Expurganda laret. Variis Siloa refundit 680

123쪽

Aur. Prudentit Clem. Momentis latices, nec stuc tum semper anhelat: Sed vice distincta largos lacus accipit haustus. Agmina languentuin sitiunt spem sopiis avari,

Membrorum maculas puro abluitura. natatu.

683 Certatim interea roranti pum fi ripeas

Expectant scatebras, et sicco margine pendent.

Hoc limum iubet inpositum de fonte lavari

Christus et infusa vultum splendescere luce. Norat enim limo sese informasse siguram 690 Ante tenebrosam, proprii medicamen et oris Adiecisse novo, quem primum finxerat, Adae.

Nam sine divino Domini perflamine summi Arida terra fuit nul prius apta medelae: Sed postquam liqui sus caulesti spiritus ore 695 Virgineam respersit humum, medicabilis illa est. Inde trahit sucum lentoque humore salutem Inlinit infunditque diem baptismate lota.

Caecus adest oculis iam Christi ex ore retectis, Seque luto et nitidis lucem sumpsisse fluentis 700 Clamat et auctorem stupefacta per oppida monstrat: Auctorem lucis largi 'remque dierum, Non dedignatum medicae purgamina aquai Corpore Sub proprio monstrare errantibus aegriS. Milibus ex multis paucissima quaeque retexam, 705 Summatim relegam, totus quae non capit orbis.

Quinque in deserto panes iubet et duo pisces Adponi in pastum populis: qui sorte magistrum

Non revocante sanie stipabant undique septum Inmemoresque cibi vicos, caStella, macellum,7 10 Oppida, mercatus et conciliabula et urbes

Respuerant, largo contenti dogmate Vesci. Multa virum strato servent convivia lano. Centenos simul ad cubitus iniere sodales, Seque per innumeras infundunt agmina mensas,

et is Pisciculis, iam crede Deum, saturanda duobus Et paucis crescente cibo per fragmina crustis. Λmbesis dapibus cumulatim adgesta redundant Fercula, bissenos micarum molibus inpleut

124쪽

Apotheosis.

Post caenam cophinos; crudus conviva resudat Congeriem ventris, gemit et sub fasce minister. 7 20

Quis cumulare potest epulas in grandia parvas Τuvis r nisi qui corpus pastumque et corporis omnem

Condens ex nihilo nulla existente creavit Mundum materia 3 non sicut sculptor ab aeris nudere decoctam consuescit vivere maSSam: 7 5 Sed Deus omnipotens orbem sine semine finxit. Nil erat, omne quod est: nil id procedere et esse, Atque novum fieri, mox et grandescere iuSSum est.

Parvum de nihilo primum fuit, additu parvo

Incrementa modis auxerunt Omnia plenis. 730Ergo ego cum videam manibus sic crescere Christi Parva alimenta hominum, possum dubitare, per ipsum Exiguas rerum species elementaque mundi EX nihilo primum modica et mox grandia sensim Crevisse, eX modicis quae consummata videmus 7 733 Ac ne post hominum pastus calcata perirent,

Neve relicta lupis, aut vulpibus exiguisve Muribus in praedam nullo custode iacerent, Bis sex adpositi, cumulatim qui bona Christi Nervarent gravidis procul ostentata canistris. 7έ0Sed quid ego haec autem titubanti voce retexo, Indignus qui sancta canam 7 procede sepulcro Lazare, dic, cuius vocem tellure sub ima Audieris, quae vis penetraverit abdita leti, Quod, cum te Christus penitus nigrante profundo 7 15

Inmersum vocat ut redeas, ceu proximus audis,

Nec remoratus ades 3 quae tam vicina Charybdis Regna tenebrarum tenui distantia fine Coniungit superis 3 ubi Taenara tristia vasto In praeceps deiecta Chao, latebrosus et illo a 50 Amnis inexpletis volvens incendia ripis 3

Ante lares tumuli, quas saxa inmania duro obiee dampnarant, scopulis substructa cavati S Stat dominus nomenque ciet frigentis amici. Nec mora, sunereus revolutis rupibus horror 755 Evomit exequias gradiente cadavere VivaS. Solvite iam laetae redolentia vincla sorores,

ab aere Crudam et ineOet. cons. Dav. Gis .: Ingere mq Ald. Gis. Weii Z., sed es. Heios . , Stat. Silv. II, 2, 67. Iuv.VIII, 103. etc.J - 736. At a - 742. tanta Fabr. Gis., fgila A - 744. penefrarit ad abd. Gis., intima OAld. - 747. quem Λ 74s. trenara BWum - 753. dampnarunt Weitz.: subtracta AE, substrieta Bat. 724. aerisJ Sententia: Deus mundum viventem, singere solet, Ud. Var. Iret. et non e materia sormavit, ut artifex, qui Stat. Theb. IV, 132: vivit in auro δεμα ex aere in fornace recocto statuam, quasi Danai. - 713. IO. XI, 14.

125쪽

Aur. Prudentit Cle in . Solus odor sparsi spiramen aromatis effat, Nec de corporeo nidorem sordida tabo 760 Aura refert, Oculos sanie stillante solutos Pristinus in speculum decor excitat et putrefacias Τincta rubore genas paullatim purpura Vestit.

Quis potuit fluidis animam sussundere membris 3 Nimirum qui membra dedit, qui sic tilis ulvac 765 Perilavi b venam madidam, cui tabida gleba

Traxit sanguineos insecto humore colores.

O mors auritis iam initis legibus t o mors Surda prius, iam docta sequi, quodcunque iubetur. Cui tantum de te licuit 3 convicta latere 770 Esse Deum, solus qui mo tibi praeripit, Iesum. Abde negatores Christi, nemo invidet, abde,

Utere sorte tua, blasphemis nocte tenendis Perpetuat plebem iustarunt capta resolve, qui norunt hominem atquc Deum sic dicere Christum,775 Ut verus summusque Deus mortalia gestet. se gerit, quod struxit opus, nec ferre pudescit Faetor, quod peperit, corpus loquor atque animae viii . Finxerat hoc digilis, nitimam suillaverat ore. Totum hominem Deus adsumit, quia tolus ab ipso est, 780 Et tolum redimit, quem sumpserat, omne reducens

quidquid homo est; istud tumulis, ast illud abysso. Occurrit dubitans hic dissertator et illud Obicit, anne fides capit, ut substantia flante

Inspirat a Deo cruciatum sentiat, utque 785 Inferni petat ima poli barathroque coquatur.

Crede animam non esse Deum: sed crede creatis Maiorem cunctis, ipsam quoque crede creatam. Formata est namque ore Dei, quae non erat ante,

Sed sormata habitu pulcerrima pictaque rebus 790 Divinis et plena Deo similisque creanti: Non tamen ipse Deus, quoniam generalio non est, Sed laetura Dei est: solus de corde parentis

Filius emicuit, verus Deus ille: sed istud

781. abysso' Isid. Orig. XIII, 20: ab. 181. - v. sqq. usque ad V. 95 I. inseri- est profunditas aquarum, quare 1 r. o hunt in ip p. IIo natura animas et ad henna reducit, tumulis rondit male aliam sectam reserunt, sed eam inscri- interpretatur: nam quod epitheton tri- ptionem edd. opi. omittere et ea verbastis, durus su . 835. Ps. 92. deest, iu- nil llo muncionitas reserenda esse, benetelligo cum Isone caelum, Sive recepta- docuit 1leinsius. culum animarum vil. Iiddeld. l. l. p. Dic

126쪽

Conlatum est animae, subito ut, quae non erat, GSet.

Ille coaeternus Patris est et semper in ipso 795Nec factus, sed natus, habet quodcunque paternum eSt. Haec similis velut umbra Dei est. Sic ipse loeutus Factor, utroque hominem meditans de figmine iunctim Aedificare sui similem, sed non habet umbra, Quod corpus solidum, cuius imitatio in umbra est, Mi Atque aliud verum est, aliud simulatio veri. Est similis, seclis quod non consumitur ullis, quod sapiens iustique capax reginaque rerum inperat, ante videt, perpendit, praecavet, insit,

Verborum morumque Opifex instructaque mille 805Λrtibus et caelum sensu percurrere docta. His animam similem sibi conditor effigiavit, Caetera dissimilem: quippe hanc conprendere promptum est, Quam modus et species determinat: at Deus ingens Atque supersus iis trans omnia nil habet in se 810 Extremum, ut claudi valeat sensuve teneri. Inconprensa manet virtus, cui linea dest Ultima, quam spatium non mensurabile tendit. Ergo animam sacram magno et sactore minorem,

Maioremque aliis atque omnibus inperitantem, ηl 5 Conruptela putris nascentem turbida carnis Concipit ac membris tabentibus interfusam Participat de saece sua: si mixta deinde Peccandi natura luto cum simplice flatu. Sed fortasse animam, domini quia fluxit ab Orc, 820 Conpositam lactamque neges, velut ipsa Dei pars, quod dictu scelus est, taetras trahat oblita culpas, Et pessum dampnata ruens Chaos intret opertum. Sit res illa Dei, non abnuo: pars tamen illa Haudquaquam dicenda Dei est, quae tempore coepit. 825Nee prior aut Senior, quam primum pii Sma putanda eSt. Tunc etenim factam video , cum cordis amici Intravit germana domum limique recentis Hospita et ipsa recens fraterna sedit in aula. Illa quidem flatus domini est, sed spiritus et vis η30 Non est plena Dei tanto moderamine misSa, Quanto stans voluit sandi servare tenorem.

Est inpossibile spectare profunda Sabaoth.

127쪽

Aur. Prudentit Clem. Sed speeulum Dei talis homo est. In corpore discas 835 Rem non corpoream sollers interprete Christo, qui Patrem proprium mortali in corpore monStrat. Respice quam varios sundamus ab Ore vapores, Spiramus quotiens animae sustiabilis auras: Nunc salum lepidum calor exhalatus anhelat, 810 norantes nebulas udis de saucibus esilans:

Cum libet, in gelidum flabrali frigore ventum

Spiritus existit tenuis et sibilat aer. Addo et distinctum, quem musica tibia flatu in Concipit, aut ille est presso modulamine parcuS, 815 Λ ut lumidum largo sublimat flamine bombum,

Aut raucos frangit modulos, aut lene SuSurrat, Aut exile trauliens sonitus producit acutos, Aut murmur tenerum sublidit voce minuta. Haec cum te videas mortali in corpore poSSe, 850 Cur non aeternum potuisse in undere credas,

qualem animam voluit 3 praescriptis quam quia condens I mavit sudit lite modis, sit sacta neceSSe cSt. Denique multa sapit, sed non sapit Omnia, nostrae

Vis animae, certum sapere ac praenoscere iuSSa. 855 Iam cui certus inest modus, ct cui nosse negatum est Omnia, factura est: nam condita et aucta probatur.

Conlige de simili, sitne haec factura: creavit Nempe manus Domini corpus mortale lutumque

Conposuit digitis. Numquid manus articulatim 860 Est digesta Dei 3 numquid vota 3 numquid et ungues Claudere flexibiles, patulam seu tendere palmam ZIsta sigura manus nostrae est, quam non habet in ScIncircumscriptus Dominus, sed tradita forma est, Humanis quae nota animis daret intellectum: 865 Ut per corpoream speciem plasmasse seratur Corporis effigiem: sic est plasmata vicissim Flatu incorporeo res sab iis, oris et esse Fertur opus, tenuis per quod constructa refulsit

Forma animae atque rudi faciam se munere sensit. 870 Si non est factura manus caro nostra, Nec OriSEst sactura anima, statu et spiramine coepta Inque locum deducta aliquem. Namque omne quod hora Natalis profert, locus accipit: ct locus ullus

128쪽

Apotheosis.

Quod cohibere potest, modicum est, nec in omnia susum: Et quod tam modicum est, ut certa sede locetur, 875 Iam titubare potest, et quod titubaverit, intra Naturam vitii est: vitiosum denique tristem Recidit in paenam, Deus hoc, mihi credite, non est. Aut si maiestas animae est, ostendite quid sit, Quod lapsam Christique inopem nova gratia inundat, 880 Spiritus et sanctus baptismate iustificatam Nobilitat famulaeque decus, quod defuit, addit. Quod quia praestatur meritis, meritisque negatur, Absurde fertur Deus, aut pars esse Dei, quae Divinum summumque bonum de sonte perenni 885Nunc bibit obsequio, nunc culpa aut crimine perdit, Et modo supplicium recipit, modo libera calcat.

Miraris, peccare animam, quae carne coactam

Sortita est habitare domum, cum peccet et ipse Angelus, hospitium qui nescit adire caducum Cratis tabifluae: peccat, quia lactus et ipse est, Non genitus: quocunque modo sit sactus, id unus Scit saetor dominus: factum mihi credere sat sit. Solus labe caret peccati conditor orbis, Ingenitus genitusque Deus, Pater et Patre natus, Solus et exceptus tormentum admittere triste, Inviolatus agit, nec quidquam sentit acerbi.

Exortem dic esse animam crucis atque doloris, Si culpae inmunem vacuamque a crimine nosti, Quae peccare valet, Valet et Succumbere paenae.

Ipsa quidem sincera suit, dum conditur olim, duae conlata rudem fecit vivescere limum: Utpote de liquido naturae semine primos

Aecipiens habitus superoque expreSSa Sereno. Sed mox, ut gravido iussa est innectier arvo,

Suavibus inlecebris nimium blandita refrixit, Deque volutabris pretiosum polluit ignem, Dum transgressa Dei positum sas inproba calcat.

Haec prima est natura animae, Sic condita simpleX,

Decidit in vitium per sordida foedera carnis. 910Exin tincta malo peccamine principis Adae In secit genus omne hominum, quod pullulat inde,

880. nova Waria' Intelligendum esse displicuit: nova, i. e. inusitata ob vim sacrum lavacrum ipsum v. seq. docet, et magnili ea; uor . Od. III, 25, 3. quare bene se habet inundat, quod Arev.

129쪽

Aur. Prudentit Clem. Et tenet ingenitas animarum insantia in ortu

Primi imininis maculas, nec quisquam nascitur insons. v 5 Vitandus lamen error erit, ne traduce carnis Transfundi in sobolem credatur sons animarum Sanguinis exemplo, cui texta propagine vena eSt. Non animas animae pariunt, Sed lege latente Fundit opus natura suum, quod parvula anhelent filii Vascula vitalisque adsit scintilla coaelis. Quae quamvis infusa novum penetret noVa semper Figine utum, vetus illa lamen de crimine avorum Ducitur, intulo quoniam concreta veterno eSt. Inde secunda redit generatio et inde lavatur 925 Naturae inluvies, iterumque renascimur intus Perfusi, ut veterem splendens anima eXuat Adam. Quae quia materiam peccati ex somilc carnis Consociata trahit, nec non simul ipsa sodali Est incentivum peccaminis, inplicat ambas 930 Vindex paena reas peccantes mente sub una Peccandique cremat socias cruciatibus aequis. His crucibus Christus nos liberat in conruptae Matris et innocui gestator corporis: unus Naturam paenae eXpoSilam, Sed non vitiorum 935 Naturam expositam contactibus induit Iesus.

Atque ideo paenae nil debuit intemeratus, Fraude carens, omni culparum adspergine liber. Quid Christi in membris peccati saeva satelles Paena ageret Τ quid mors hominis sinu crimine posset Τ910 Nimirum cassis conatibus et sine nervis Concideret sterilis peccati sumite nullo. Mors alitur culpa, culpam qui non habet, ipso

Pastus desectu mortem consumit inanem.

Sic mors in Domini consumpta est corpore Christi, 9 15 Sic periit, solitum dum non habet arida pastum. Suspice quapropter solum in culpabile Numen, Virtutem Patris et Christi, et iani desine nostrae Invidiam conssare animae, quod sit Deus, aut quod Portio parva Dei, cum Christo abscidere quidquam, 950 Et resecare Deo partem vel carpere tantum Numen non liceat, plenum sibi semper et in se.

130쪽

ApotheosiS.

Em operae preti inii nebulosi dogmatis umbrani Prodere, quam tenues atomi conpage minuta Instituunt: sed eassa cadit ventoque liquescit Λdsimilis, fluxu nec se sustentat inani. 955 Aerium, Manichaeus ait, Sine corpore vero Pervolitasse Deum, mendax phantasma cavamque Corporis effigiem, nil contrectabile habentem. Λc primum Specta, an deceat quidquam simulatum

Adsignare Deo, cuius mera gloria salsi 960Nil recipit. Membris hic se sallacibus aptans

Fingeret esse hominem, ventosa subdolus arte 3Mentitus totiens, cuin diceret: inveteratis Do veniam morbis, simul et peccata reuiitto.

Filius est hominis, pestem qui pellere carnis 965

Et scelerum nexus laxare ac solvere possiti

Surge valens, surge innocuus, iam tolle grabatum: Filius hoe hominis iubeo, dignusne videtur, qui testis sibi sit seque ac sua carnea norit 3

uuid Τ cum discipulos, hominis quid si lius esset s70Ρassurus, fido iam praescius ore monebat, Nonne salebatur, se cum Virtute paterna

Esse hominem verum 3 quod si non credo, sesellit. Si natura Dei quae sit, Manichaee, requiriS,

Omne quod est, verum est: nam si mendosus agit quid, 975Nec Deus est: mendum divinus non capit usus. Obicis aeterno Domino, quod lubricus ad nos Venerit adsimulans aliud, quam verus habebat. Obmutesce furor, linguam, canis inprobe, morde Ipse tuam lacero consumens Verba palato. 980 Latranti obsistit Mattheus rabiemque refellit, Qui notat omne genus carnalis stirpis adusque Corporeum Christum, per Sex Septena virorum Nomina descendens et venam sanguinis alti Ex atavis longo texens per stemmata filo. 985 Septimus hebdomadi venit superaddere A lao Hunc numerum Christus, placidum qui conficit annum, Cuncta remittentem, contractibus inlaqueata Multimodis hominemque hominis de morte levantem. In persectus enim limus mortalis erat tunc: 990Vir solus perfectus adest atque integer Iesus,